ابطال ماده 4 آئین نامه اجرائی شرایط احراز تصدی سمت شهردار

تاریخ 22/10/1381 شماره دادنامه : 375 کلاسه پرونده : 80/371

رای هیئت عمومی دیوان عدالت اداری
به صراحت حکم مقرر در بند ( د ) تبصره 4 ماده 71 قانون تشکیلات ، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب 1375 دوره خدمت شهردار در صورت فقدان هریک از شرایط احراز سمت شهردار منحصرا" به تشخیص شورای شهر خاتمه می پذیرد . نظر باینکه وظیفه قانونی وزیر کشور یا استاندار در صدور حکم انتصاب شهردار بر اساس پیشنهاد شورای شهر موضوع تبصره 3 ماده فوق الاشعار ملازمه ای با احراز صحت یا سقم تشخیص شورای شهر در زمینه پایان دوره خدمت شهردار توسط وزیر کشور یا استاندار ندارد . عبارت ( مرجع صدور حکم انتصاب پس از بررسی موضوع در صورت صحت فقدان هریک ازشرایط ، حکم انتصاب را ملغی می نماید ) مغایر اختیار قانونی مطلق شورای شهر در تشخیص فقدان شرایط احراز سمت و خاتمه دوره خدمت شهردار است . لذا به استناد قسمت دوم ماده 25 قانون دیوان عدالت اداری عبارت مذکور از ماده 4 آئین نامه اجرائی شرایط احراز تصدی سمت شهردار موضوع تصویبنامه شماره 39956/ت 18369ه مورخ 18/6/1377 هیات وزیران حذف و ابطال می شود .
رئیس هیات دیوان عدالت اداری - دری نجف آبادی

شماره ه/80/371 21/11/1381
مرجع رسیدگی : هیات عمومی دیوان عدالت اداری .
شاکی : آقای محمدعلی رحمانی خلیلی .
موضوع شکایت و خواسته : ابطال ماده 4 آئین نامه اجرائی شرایط احراز تصدی سمت شهردار موضوع تصویبنامه شماره 39956/ت 18369ه مورخ 18/6/1377 هیات وزیران .
مقدمه : شاکی طی دادخواست تقدیمی اعلام داشته است ، یکی ازموارد خاتمه خدمت شهردار طبق بند ( د ) تبصره 4 ماده 71 قانون شوراهای اسلامی عبارت از ( فقدان هریک از شرایط احراز سمت شهردار به تشخیص شورای شهر ) در آئین نامه اجرائی فوق الاشاره درموضوع شکایت ، ضوابط احراز شرایط احصاء گردیده است . در ماده 4 آئین نامه اشاره دارد ، شورای اسلامی به محض اطلاع فقدان یکی از شرایط مندرج در آئین نامه در شهردار منتخب ... پس از رسیدگی به صحت و سقم مطلب مراتب را به مرجع صدور حکم انتصاب که وزارت کشور می باشد اعلام و مرجع صدور حکم پس از بررسی موضوع در صورت صحت فقدان شرایط حکم انتصاب را ملغی می نماید . همانطوری که از نص صریح قانون در بند ( د ) تبصره 4 ماده 71 مستفاد می گردد ، قانون فقدان شرایط احراز شهردار را مقید و محصور به تشخیص شورای شهر نموده . بنابراین آئین نامه اجرائی نمی تواند فراتر و مازاد بر اختیارات مصرحه در قانون برای اشخاص دیگراختیاراتی تفویض و واگذار نماید . به تعبیر دیگر واضعین آئین نامه اجرائی نمی توانند وضع قانون نمایند . متاسفانه هیات وزیران در تنظیم آئین نامه از حدود اختیارات خود تجاوز نموده و فراتر از قانون تنظیم و تصویب شده است . علیهذا مستندا" به اصل 170و173 قانون اساسی و قسمت اخیر ماده 25 قانون دیوان عدالت اداری ابطال ماده 4 آئین نامه اجرائی هیات وزیران مصوب 11/6/1377 مورد استدعا است .
معاون دفتر امور حقوقی دولت در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره 17313 مورخ 29/5/1381 اعلام داشته اند ، احکام قانونی در مورد چگونگی نصب شهرداران تبصره 3 مادده 71 قانون تشکیلات ، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب 1375 مقرر داشته است :
نصب شهرداران در شهرها با جمعیت بیشتر از دویست هزار نفر و مراکز استان بنا به پیشنهاد شورای شهر و حکم وزیر کشور و در سایر شهرها به پیشنهاد شورای شهر و حکم استاندار صورت می گیرد .
در مورد شرایط تصدی سمت شهردار ماده ( 72 ) قانون مذکور مقرر نموده است : شرایط احراز تصدی سمت شهردار طبق آئین نامه ای خواهد بود که بنا به پیشنهاد وزارت کشور به تصویب هیات دولت خواهد رسید . ماده 4 آئین نامه دولت : شورای اسلامی شهر به محض آن که فقدان یکی از شرایط مندرج در بندها و تبصره های ذیل ماده ( 1 ) و مواد2و3 این آئین نامه در شهردار منتخب خود مطلع شمود ، باید در اولین جلسه عادی یا فوق العاده که با حضور شهردار تشکیل می شود به موضوع رسیدگی و تشخیص خود را اعم از صحت یا سقم مطلب به مرجع صدور حکم انتصاب اعلام نماید ، مرجع صدور حکم انتصاب پس ازبررسی موضوع در صورت صحت فقدان هر یکی از شرایط حکم انتصاب را ملغی می نماید .
همانگونه که ملاحظه می نمایند
الف : برای نصب شهرداران ، شورای شهر پیشنهاد می نماید و جکم بر عهده وزیر کشور یا استاندار حسب مورد است .
لذا حکم وزیر کشور یا استاندار برای انتصاب مدخلیت دارد .
ب : قانونگذار داشتن شرایط را برای تصدی سمت شهردار لازم دانسته لذا در صورتی که فرد واجد شرایط نباشد تصدی این سمت مجوز قانونی ندارد والا تصویب ماده 72 امر لغوی بود که در شان مقنن نیست . بنابراین هر زمان کشف از عدم وجود شرایط شد تداوم تصدی سمت موجه و قانونی نیست .
ج : با توجه به مراتب فوق ماده ( 4 ) آئین نامه جنبه اعلام دارد به عبارت دیگر بعد از کشف فقدان شرایط با رعایت همان سیر انتخاب شهردار ، نسبت به لغو حکم اقدام می شود .
د : مستند قانونی دیگر بند ( د ) تبصره ( 4 ) ماده 71 قانون است که مقرر داشته است : دوره خدمت شهردار در موارد زیر خاتمه می پذیرد . الف - استعفای کتبی با تصویب شورا .
ذ - فقدان هر یک از شرایط احراز سمت شهردار به تشخیص شورای شهر بنابراین ماده ( 4 ) آئین نامه در چارچوب قانون و برای تحقق مواد71 و72 آن تنظیم شده و ناظر به اجرای بند ( د ) تبصره 4 ماده 71 قانون نیز می باشد . با توجه بمراتب فوق رد شکایت مطروحه را خواستار است .
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق به ریاست حجت الاسلام والمسلمین دری نجف آبادی و با حضور روسای شعب بدوی و روسا و مستشاران شعب تجدیدنظر تشکیل و پس از بحث و بررسی وانجام مشاوره با اکثریت آراء بشرح آتی مبادرت به صدور رای می نماید .

نقل از روزنامه رسمی شماره 16908 مورخ 21/12/1381
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)