قانون اجازه مبادله موافقتنامه سرویسهای حمل و نقل هوایی بازرگانی منعقده بین ایران و ترکیه

مصوب 14 اردیبهشت ماه 1334
ماده واحده - مجلس شورای ملی موافقتنامه راجع به سرویسهای حمل و نقل هوایی بازرگانی منعقده بین ایران و ترکیه را که مشتمل بر یک مقدمه و بیست ماده و یک ضمیمه می باشد و در تاریخ 29 اسفند ماه 1329 در تهران به امضا رسیده تصویب و اجاره مبادله مبادله نسخ صحه شده آنها را به دولت می دهد.
موافقتنامه مزبور که مشتمل بر یک مقدمه و بیست ماده و یک ضمیمه است در جلسه چهاردهم اردیبهشت ماه یک هزار و سیصد و سی چهار به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رییس مجلس شورای ملی - رضا حکمت
قانون بالا درجلسه شنبه 22 خرداد 1334 به تصویب مجلس سنا رسیده است .
موافقتنامه بین ایران و ترکیه راجع به سرویسهای حمل و نقل هوایی بازرگانی مابین قلمرو دو دولت و ماورا آنها

نظر به این که اعلیحضرت همایون شاهنشاه ایران
و
حضرت رییس جمهور جمهوری ترکیه
که از این پس در این موافقتنامه "طرفین معظمین متعاهدین " نامیده خواهند شد امضاکنندگان قرارداد بین المللی هواپیمایی کشوری که در 7 دسامبر 1944 برای امضای کشورها در شیکاگو حاضر شده بود (از این پس قرارداد نامیده می شود) می باشد و نظر به این که برقراری سرویسهای هوایی بین المللی مطمئن و منظم و حتی الامکان اقدام به توسعه همکاری بین المللی در این رشته مطلوب می باشد و نظر به این که تشویق مسافرت هوایی بین المللی با نازلترین قیمت ممکنه که با اصول اقتصادی صحیح وفق دهد به منظور ایجاد حسن تفاهم و روابط صمیمانه بین ملتها و تامین منافع غیر مستقیم این نوع حمل و نقل که به نفع مشترک هر دو کشور است مطلوب می باشد و نظر به این که طرفین معظمین
متعاهدین مایلند برای تاسیس سرویسهای حمل و نقل هوایی بازرگانی منظم ما بین قلمرو خود و ماورا آنها موافقتنامه منعقد نمایند لذا نمایندگان تام الاختیار خود را بدین منظور به شرح زیر تعیین نمودند:
اعلیحضرت همایون شاهنشاه ایران .
جناب آقای حسین علا نخست وزیر و وزیر امور خارجه ایران .
حضرت رییس جمهور جمهوری ترکیه .
جناب آقای یعقوب قدری کاراعثمان اغلو سفیر کبیر و نماینده فوق العاده و تام الاختیار ترکیه در تهران .
نمایندگان مزبور پس از مبادله اختیارنامه های کامل خود که صحیح و معتبر
بود به شرح زیر موافقت نمودند:
مقدمه
در این موافقتنامه مقصود از بعضی عبارت مستعمله به شرحی است که در زیر ذکر شده :
الف - مقصود از "مقامات هواپیمایی " در مورد ترکیه وزارت ارتباطات و هر شخص یا هیاتی است که متصدی وظائف فعلی آن وزارت یا وظایف مشابه گردد و در مورد ایران "اداره کل هواپیمایی کشوری " و هر شخص یا هیاتی است که متصدی وظائف فعلی آن اداره کل یا وظائف مشابه گردد.
ب - مقصود از "قرارداد" قرارداد بین المللی هواپیمایی کشوری است که در تاریخ 7 دسامبر 1944 برای امضا در شیکاگو حاضر شده .
ج - مقصود از "قلمرو" "سرویس حمل و نقل هوایی " "سرویس حمل و نقل هوایی بین المللی " "موسسه هواپیمایی " و "فرود آمدن به منظور غیر از حمل و نقل " همان است که در موارد 2 و 96 قرارداد تصریح گردید.
ماده 1 - با رعایت مقررات این موافقتنامه هر یک از طرفین معظمین متعاهدین موسسه یا موسسات هواپیمایی که از طرف معظم متعاهد دیگر تعیین شده برای به کار انداختن سرویس های مورد موافقت حق پرواز ترانزیتی از فراز قلمرو خود و همچنین حق فرود آمدن در آن قلمرو و در نقاط مذکوره در برنامه پرواز پیوست را به منظور غیر از حمل و نقل و نیز به منظور پیاده یا سوارکردن محمولات بین المللی مسافر و بار و پست اعطا می نمایند.
ماده 2 الف - هر یک از طرفین معظمین متعاهدین به منظور بهره برداری طبق این موافقتنامه در خطوط مصرحه در برنامه پرواز یک یا چند موسسه هواپیمایی خود را کتبا به طرف معظم متعاهد دیگر معرفی می نمایند طرف معظم متعاهد دیگر به مجرد دریافت آن معرفی نامه با رعایت مقررات ماده 3 این موافقتنامه بلاتاخیر به موسسه یا موسسات معرفی شده اجازه مقتضی بهره برداری را اعطا خواهد نمود مشروط بر این که در صورت لزوم موسسات مذکوره مقامات صلاحیتدار هواپیمائی طرفی که حقوق نامبرده را اعطا می نماید قانع کنند که قابلیت انجام شرایطی را که طبق قوانین و مقررات آن طرف برای عملیات موسسات هواپیمایی بازرگانی مقرر است دارا می باشند هر موسسه هواپیمایی که بدون ترتیب تعیین و اجازه بهره برداری تحصیل نمود هر موقعی که بخواهد می تواند بهره برداری از سرویس های مورد موافقت را شروع نماید.
ب - و نیز مقرر است که بهره برداری از سرویس های مزبور در مناطق جنگ یا مناطقی که به طور دائم یا موقت تحت اشغال نظامی بوده یا در تحت تاثیر آن واقع شده باشد باید با موافقت مقامات صلاحیتدار نظامی باشند.
ماده 3 - الف - هر یک از طرفین معظمین متعاهدین حق خواهد داشت از اعطا حقوق مصرحه در ماده 1 این موافقتنامه به یک موسسه یا موسسات هواپیمایی
خودداری یا آن حقوق را معلق یا نقض نموده و یا استفاده از آن را مقید به شرایطی که لازم می داند بنماید در هر مورد که آن طرف قانع نشده باشد که مالکیت و تسلط موثر بر آن موسسه یا موسسات در دست طرف معظم متعاهد دیگر یا اتباع آن طرف می باشد.
ب - هر یک از طرفین معظمین متعاهدین نیز حق خواهد داشت پس از مشورت با طرف معظم متعاهد دیگر یک موسسه یا موسسات هواپیمایی را از استفاده از حقوق اعطایی مذکور در ماده 1 این موافقتنامه بازدارد و یا برای استفاده از آن حقوق شرایطی را که مقتضی بداند تعیین کند و در هر مورد که آن موسسه یا موسسات هواپیمایی مندرجات مواد 11 و 13 قرارداد را به صورت فعلی یا شرایط مندرجه در این موافقتنامه را مراعات ننماید.
ماده 4 - هیچ یک از مقررات این موافقتنامه نباید چنین تعبیر شود که حقوق انحصاری و استثنایی به طرف معظم متعاهد دیگر یا موسسات هواپیمایی آن طرف اعطا نموده یا نسبت به موسسات هواپیمایی هر کشور دیگری استثنا یا تبعیض به عمل آمده است .
ماده 5 - مفاد این موافقتنامه به موسسه هواپیمایی یکی از طرفین معظمین متعاهدین حق نمی دهد که در قلمرو طرف معظم متعاهد دیگر از یک نقطه به نقطه دیگر آن مسافر بار یا محمولات پستی با دریافت کرایه یا حق الزحمه برای حمل قبول نماید و مفاد مزبور نباید به این منظور تعبیر گردد.
ماده 6 - موسسات هواپیمایی که به وسیله طرفین معظمین متعاهدین معین شده اند فرصت مناسب و متساوی خواهند داشت که سرویس های مورد موافقت را در خطوط هوایی مشخصه بین قلمرو طرفین و ماورا آنها به کار اندازند موسسه یا موسسات هواپیمایی معینه به وسیله هر یک از طرفین معظمین متعاهدین باید در موقع به کار انداختن سرویس های مورد موافقت منافع موسسه یا موسسات هواپیمایی طرف معظم متعاهد دیگر را ملحوظ دارند تا اثر نامطلوبی در جریان امور سرویس هایی که طرف اخیرالذکر در تمام یا قسمتی از همان خطوط دائر نموده حاصل نشود.
ماده 7 - سرویس های مورد موافقت که از طرف موسسات هواپیمایی معینه طرفین معظمین متعاهدین برقرار می شود باید کاملا با احتیاجات عمومی برای حمل و نقل در خطوط معینه منطبق باشد و هدف اصلی آنها فراهم نمودن ظرفیتی باشد متناسب با احتیاجات کنونی و احتیاجاتی که منطقا از لحاظ حمل و نقل مسافر - بار و محمولات پستی بین قلمرو طرف معظم متعاهدی که موسسه یا موسسات هواپیمایی را تعیین نموده و قلمروی که مقصد نهایی حمل و نقل است پیش بینی می شود فراهم نمودن وسائل حمل مسافر بار و محمولات پستی از لحاظ پیاده و سوار کردن آنها در نقاطی واقع در خطوط معینه در قلمرو دولی غیر از دولتی که موسسه یا موسسات هواپیمایی را تعیین نموده است طبق اصول کلی زیر باید انجام گیرد ظرفیت باید متناسب باشد با:
الف - احتیاجات حمل و نقل بین کشور مبدا و کشور مقصد.
ب - احتیاجات بهره برداری از خط هوایی سرتاسری .
ج - احتیاجات حمل و نقل نواحی که هواپیماهای موسسات هواپیمایی از آن عبور می نمایند با رعایت منافع سرویس های حمل و نقل هوایی دیگری که به وسیله موسسات هواپیمایی کشورهای آن نواحی تاسیس شده است .
ماده 8 - 1 - نرخ های حمل و نقل بایستی عادلانه بوده و میزان آن با رعایت
کلیه عوامل مربوطه از جمله صرفه جویی در عمل - نفع عادلانه و اختلاف خصوصیات سرویس ها(میزان سرعت و وسائل راحتی مسافرین ) و نرخ هایی که از طرف سرویسهای حمل و نقل هوایی منظم که در تمام یا قسمتی از مسیر مربوطه دریافت می گردد تعیین شود.
2 - نرخهای حمل نقل که هر یک از موسسات هواپیمایی معینه طبق این موافقتنامه برای حمل و نقل در هر یک از خطوط هوایی مشخصه بین قلمروهای طرفین معظمین متعاهدین و مابین قلمرو کشور ثالث و قلمرو یکی از طرفین معظمین متعاهدین دریافت می نماید بایستی به ترتیب زیر تعیین گردد:
الف - طبق تصمیمات متخذه از طرف سازمان موسسات هواپیمایی که موسسات هواپیمایی معینه طبق این موافقت نامه عضویت آن را دارا می باشند.
ب - با موافقت بین موسسات هواپیمایی معینه به وسیله هر دو طرف معظم
متعاهد برای بهره برداری سرویسهای مورد موافقت در موردی که آن موسسات عضویت سازمان هواپیمایی واحدی را دارا نمی باشند و یا در موردی که هیچ گونه تصمیم نامبرده در قسمت 2 الف فوق اتخاذ نشده باشد مشروط بر این که اگر هر یک از طرفین معظمین متعاهدین برای یکی از خطوط هوایی مشخصه موسسه هواپیمایی تعیین ننموده و نرخهای کرایه برای آن خط طبق بند 2 الف فوق تعیین نشده باشد موسسات هواپیمایی معینه از طرف معظم متعاهد دیگر بتواند در خط مذکور بهره برداری و نرخهای کرایه آن را تعیین کند.
3 - نرخهایی که بدین ترتیب تعیین می شود بایستی برای تصویب مقامات هوایی طرفین معظمین متعاهدین تقدیم گردند و این نرخها سی روز پس از تاریخ دریافت آنها به وسیله مقامات هواپیمایی نامبرده قابل اجرا خواهد بود مگر آن که هر یک از آن مقامات عدم موافقت خود را اعلام کرده باشند.
4 - در صورتی که نرخها طبق بند 2 فوق تعیین نشود و یا این که مقامات هواپیمایی هر یک از طرفین معظمین متعاهدین نرخهای معینه به ترتیب فوق را تصویب نکنند طرفین معظمین متعاهدین سعی خواهند نمود که بین خود موافقت حاصل نمایند و کلیه اقدامات لازمه را معمول خواهند داشت که چنین توافقی به موقع اجرا درآید در صورتی که طرفین معظمین متعاهدین نتواند موافقت حاصل نمایند برای حل مورد اختلاف طبق ماده 12 رفتار خواهد شد مادامی که مورد اختلاف به وسیله موافقت حل نشده و یا تا موقعی که تصمیم طبق ماده 12 اتخاذ نگردیده باست نرخهایی که قبلا برقرار شده و در صورتی که هیچ گونه نرخی برقرار نشده باشد نرخهای عادلانه به وسیله موسسات هواپیمایی معنیه معمول خواهد شد.
ماده 9 - مواد 15 - 24 - 31 - 32 - 33 - 35 قرارداد به صورت فعلی آنها به منزله جز لایتجزای این موافقتنامه در مورد هر یک از طرفین معظمین متعاهدین طی مدت اعتبار این موافقتنامه لازم الاجرا خواهد بود مگر آنکه طرفین معظمین متعاهدین که قرارداد نامبرده را امضا نموده اند نسبت به مواد مذکور اصلاحاتی را که طبق ماده 94 آن قرارداد به موقع اجرا گذارده خواهد شد تصویب نمایند و در این صورت موادی که به این ترتیب اصلاح شده نسبت به طرفین معظمین متعاهدین در مدت اعتبار این موافقتنامه لازم الاجرا خواهد بود.
ماده 10 - هر یک از طرفین معظمین متعاهدین نقاط ورود به قلمرو خود و خروج از آن و همچنین خطوط هوایی را که هواپیماهای سرویس های حمل و نقل هوایی معینه از طرف معظم متعاهد دیگر از آن عبور می نماید تعیین خواهد نمود.
ماده 11 - الف - هر گاه یکی از طرفین معظمین متعاهدین مقتضی بداند شرایط این موافقتنامه را تغییر دهد می تواند تقاضای مشورت بین مقامات رسمی
هواپیمایی طرفین معظمین متعاهدین را بنماید و این مشورت در ظرف 60 از تاریخ تقاضا شروع خواهد شد و هر موقع که مقامات رسمی نامبرده با تغییر این موافقتنامه توافق نظر حاصل نمودند تغییر مزبور پس از آن که به وسیله مبادله یادداشت هایی از مجرای سیاسی تایید گردید به موقع اجرا گذارده خواهد شد این تغییر بایستی بلافاصله به اطلاع شورای سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری برسد.
ب - تغییراتی که یکی از طرفین معظمین متعاهدین در خطوط هواپیمایی می دهد یا حذف نقاطی از آن خطوط در یک یا کلیه پروازها به استثنای تغییر نقاط در قلمرو و طرف متعاهد دیگر که هواپیماهای موسسه یا موسسات هواپیمایی معینه در آن فرود می آید تغییر این موافقتنامه محسوب نخواهد شد لذا مقامات
هواپیمایی یک طرف معظم متعاهد می توانند به تنهایی تغییرات نامبرده را بدهند و یا نقاطی را حذف نمایند مشروط بر آن که تغییر و یا حذف نقاط را بلاتاخیر به اطلاع مقامات هواپیمایی طرف دیگر برسانند.
ماده 12 - بدون آن که به مقررات ماده 14 این موافقتنامه خللی وارد آید.
1 - هر گاه نسبت به تفسیر یا اجرای موافقتنامه فعلی اختلافی بین طرفین معظمین متعاهدین روی دهد طرفین در وهله اول کوشش خواهند نمود که آن را به وسیله مذاکره مستقیم بین خود حل و فصل نمایند.
2 - هر گاه طرفین معظمین متعاهدین موفق نشوند که ظرف در مدت نود روز از تاریخ بروز اختلاف آن را به وسیله مذاکره مرتفع نمایند.
الف - ممکن است موافقت بنمایند که مورد اختلاف برای تصمیم به هیات یا شخص و یا دادگاه حکمیتی که با توافق نظر طرفین تعیین شده باشد ارجاع گردد یا.
ب - اگر بدین ترتیب توافق نشود و یا اگر پس از موافقت ارجاع مورد اختلاف
به دادگاه حکمیت طرفین نتوانند در ظرف سی روز از تاریخ ارجاع مورد اختلاف به دادگاه نسبت به ترکیب آن موافقت حاصل کنند هر یک از طرفین معظمین متعاهدین می توانند مورد اختلاف را برای تصمیم به شورای سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری احاله نماید.
3 - طرفین معظمین متعاهدین تعهد می نمایند هر تصمیمی را که طبق بند 2 این ماده صادر شد مراعات نمایند.
4 - هر گاه و مادامی که هر یک از طرفین معظمین متعاهدین و یا موسسه هواپیمایی معینه هر یک از طرفین معظمین متعاهدین تصمیم صادره طبق بند 2 این ماده را مراعات ننماید طرف معظم متعاهد دیگر می تواند هر گونه حقوقی را که طبق این موافقتنامه به طرف معظم متعاهد مستنکف یا به موسسه
هواپیمایی معینه آن طرف و یا به موسسه هواپیمایی مستنکف اعطا نموده محدود یا معلق یا نقض نماید.
ماده 13 - در صورتی که یک قرارداد یا موافقتنامه عمومی چند جانبه راجع به حقوق مربوط به حمل و نقل سرویس های هوایی منظم بین المللی نسبت به هر دو طرف معظم متعاهد به موقع اجرا درآید موافقتنامه فعلی به طوری اصلاح خواهد شد که با مقررات قرارداد یا موافقتنامه مزبور منطبق گردد.
ماده 14 - این موافقتنامه یک سال پس از تاریخ وصول اخطار خاتمه موافقتنامه به وسیله یکی از طرفین معظمین متعاهدین خاتمه خواهد یافت مگر این که اخطار نامبرده قبل از انقضای مدت یک سال مذکور با موافقت طرفین پس گرفته شود این اخطار باید در آن واحد به شورای سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری نیز ارسال شود طرف معظم متعاهد که اخطار خاتمه موافقتنامه را دریافت کرده است به آن پاسخ وصول خواهد داد و در صورت عدم اعلام وصول اخطار مذکور چهارده روز پس از تاریخ وصول به شورای سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری به طرف معظم متعاهد دیگر وصول یافته تلقی خواهد شد.
ماده 15 - الف - قوانین و مقررات یک طرف معظم متعاهد به خصوص آنهایی که مربوط به ورود هواپیماهای سرویس های هوایی بین المللی به قلمرو آن طرف و خروج از آن قلمرو و یا مربوط به بهره برداری و پرواز چنین هواپیما در آن قلمرو می باشند در مورد هواپیماهای موسسه یا موسسات هواپیمایی معینه از طرف معظم متعاهدین دیگر قابل اجرا خواهند بود.
ب - قوانین و مقررات یک طرف معظم متعاهد به خصوص آنهایی که مربوط به ورود مسافرین و کارکنان یا بار هواپیما به قلمرو آن طرف و یا خروج از آن قلمرو می باشند مانند مقررات راجع به ورود و ترخیص و مهاجرت و گذرنامه و گمرک و قرنطینه و مقررات ارزی در مورد مسافرین و کارکنان و کالای محموله توسط هواپیماهای موسسه هواپیمایی معینه طرف معظم متعاهد دیگر اجرا خواهند شد.
ماده 16 - سوخت روغن های موتور که برای مصرف هواپیماهای موسسه هواپیمایی معینه یک طرف معظم متعاهد در قلمرو طرف معظم متعاهد دیگر بار می شود در صورتی که از سایر جهات مقررات گمرکی طرف معظم متعاهد اخیر مراعات شود از حقوق گمرکی و عوارض بازرسی و عوارض مشابه که در قلمرو طرف دیگر وضع شده معاف می باشد.
این امتیاز علاوه بر امتیازی است که طبق ماده 24 قرارداد اعطا شده است .
ماده 17 - هر یک از طرفین معظمین متعاهدین موسسات هواپیمایی معینه خود را وادار می نمایند هر چه زودتر رونوشت برنامه پرواز - صورت نرخهای حمل و نقل و سایر اطلاعات متشابه دیگر مربوط به بهره برداری سرویس های هوایی معینه و همچنین رونوشت کلیه تغییراتی را که در این برنامه ها و صورت ها و اطلاعات داده می شود به مقامات هواپیمایی طرف معظم دیگر تسلیم کنند.
ماده 18 - موافقت نامه فعلی و کلیه قراردادهای مربوط به آن نزد سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری به ثبت خواهد رسید.
ماده 19 - طرفین معظمین متعاهدین موافقت دارند که موافقت نامه فعلی جانشین قرارداد هواپیمایی که بین نمایندگان دو دولت در 20 آوریل 1937 در تهران به امضا رسیده می باشد و مقررات قرارداد هواپیمایی مزبور از تاریخ اجرای موافقت نامه فعلی کان لم یکن خواهد بود.
ماده 20 - این موافقتنامه به تصویب مقامات مقننه هر یک از طرفین معظمین متعاهدین خواهد رسید و پس از تاریخ مبادله اسناد مصوبه به موقع اجرا
گذارده خواهد شد.
برای تایید مراتب بالا نمایندگان تام الاختیار و امضاکننده زیر که دارای اختیارنامه می باشند این موافقتنامه را امضا و به مهر خود ممهور نموده اند
این موافقتنامه در تاریخ سه شنبه بیست و نهم اسفند ماه 1329 مطابق با بیستم مارس 1951 در تهران به دو زبان فارسی و ترکی که هر دو متن متساویا معتبر می باشند به امضا رسید.
از طرف اعلیحضرت همایون شاهنشاه ایران
از طرف رییس جمهور جمهوری ترکیه

برنامه پرواز
الف - 1 - موسسه یا موسسات هوایی معینه دولت ایران حق دارند که سرویس های هوایی در هر یک از خطوط معینه زیر را در هر دو جهت به کار انداخته و منظورهای حمل و نقل در نقاط مصرحه در این بند در ترکیه فرود آیند.
الف - نقاطی در ایران - بغداد - حلب و یا دمشق - آنکارا - استانبول .
ب - نقاطی در ایران آنکارا استانبول .
2 - موسسه یا موسسات هوایی معینه دولت ترکیه حق دارند که سرویس های هوایی در هر یک از خطوط معینه زیر را در دو جهت به کار انداخته و منظورهای حمل و نقل در نقاط مصرحه در این بند در ایران فرود آیند.
الف - نقاطی در ترکیه - حلب - دمشق بغداد - تهران .
ب - نقاطی در ترکیه - تبریز - تهران .
در صورتی که موسسه یا موسسات هواپیمایی معینه هر یک از طرفین معظمین متعاهدین در قلمرو طرف معظم متعاهد دیگر عملیات حمل و نقل را به وسیله
تشکیلات و کارمندان خود انجام ندهند طرف اخیرالذکر می تواند از آنها بخواهد که این عملیات را به سازمانی که مورد تصویب مقامات هواپیمایی خود بوده و تابعیت آن را دارد واگذار نمایند.
اجازه مبادله موافقتنامه سرویس های حمل و نقل هوایی بازرگانی بین کشور
شاهنشاهی ایران و کشور جمهوری ترکیه مشتمل بر یک مقدمه و بیست ماده و یک ضمیمه به شرح فوق در جلسه پنجشنبه چهاردهم اردیبهشت ماه یک هزار و سیصد و سی و چهار داده شده است .
رییس مجلس شورای ملی - رضا حکمت

منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)