قانون تاسیس و نحوه اداره کتابخانه های عمومی کشور

        شماره 116                                                              8/1/1383
حضرت حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای سیدمحمد خاتمی
ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران
       لایحه شماره 36302/25882 مورخ 28/7/1381 دولت در مورد تاسیس و نحوه اداره کتابخانه های عمومی که در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ 17/12/1382 مجلس شورای اسلامی با اصلاحاتی درعنوان و متن تصویب و به تایید شورای نگهبان رسیده است، در اجرای اصل یکصد و بیست و سوم (123) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به پیوست ارسال می گردد .
رئیس مجلس شورای اسلامی - مهدی کروبی
  شماره 630                                                        20/1/1383
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
       قانون تاسیس و نحوه اداره کتابخانه های عمومی کشور که در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ هفدهم اسفند ماه یکهزار و سیصد و هشتاد و دو مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 25/12/1382 به تایید شورای نگهبان رسیده و طی نامه شماره 116 مورخ 8/1/1383 واصل گردیده است، به پیوست جهت اجراء ابلاغ می گردد .
رئیس جمهور - سیدمحمد خاتمی
قانون تاسیس و نحوه اداره کتابخانه های عمومی کشور
       ماده 1 - تاسیس، ساخت، تجهیز و بازسازی، توسعه، مدیریت، نظارت و سایر امور کتابخانه های عمومی در سراسر کشور به موجب این قانون انجام می شود .
       ماده 2 - به منظور ایفای وظایف مندرج در این قانون، هیات امنای کتابخانه های عمومی کشور با ترکیب زیر تشکیل می گردد:
       الف - وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی (رئیس هیات امناء) .
       ب - رئیس شورای عالی استانها .
       ج - معاون ذیربط از سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور .
       د - یک عضو از کمیسیون فرهنگی به پیشنهاد آن کمیسیون و تصویب مجلس شورای اسلامی به عنوان ناظر .
       ه - رئیس کتابخانه ملی ایران .
       و - پنج نفر از صاحبنظران و شخصیت های عملی، فرهنگی کشور که حداقل دو نفر آنان را بانوان تشکیل دهند به پیشنهاد وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و با حکم رئیس جمهور برای مدت چهار سال انتخاب می شوند که یک نفر از آنان به انتخاب وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان دبیرکل هیات امناء مسوولیت اداره امور دبیرخانه را به عهده خواهد داشت .
       ماده 3 - وظایف و اختیارات هیات امنای کتابخانه های عمومی کشور به شرح زیر می باشد:
       الف - برنامه ریزی به منظور تاسیس، ساخت، تجهیز و توسعه و نظارت بر فعالیت کتابخانه های عمومی کشور .
       ب - تصویب دستورالعمل های لازم برای حمایت و نظارت بر ارائه خدمات کتابخانه های عمومی بخش خصوصی .
       ج - بررسی گزارشها درخصوص وضعیت کتابخانه های عمومی و اتخاذ تصمیمات لازم .
       د - بررسی و تصویب بخشنامه ها و دستورالعمل های موردنیاز در زمینه های اداری، مالی، جذب و نگهداری نیروی انسانی، امور مربوط به اخذ درآمدها و کمکها و نحوه هزینه کردن، تامین کتاب و سایر منابع کتابخانه ای و تجهیزات، مبادلات با سایر مراکز فرهنگی و کتابخانه ها، عضوگیری، امانت دادن کتاب، تشکیل انجمنهای کتابخانه های عمومی استان، شهرستان، بخش، شهر و روستا و هدایت فعالیتهای آنها .
       ه - تعیین معیارها و سرانه های مربوط به امور مختلف کتابخانه های عمومی و شاخص های لازم برای درجه بندی آنها .
       و - بررسی و تصویب شرح وظایف، تشکیلات، ساختار، نحوه تامین نیروی انسانی، ضوابط و مقررات موردنیاز برای امور مالی و اداری دبیرخانه هیات امناء و سایر موارد مرتبط با ماموریتهای آن .
       ز - برنامه ریزی برای استفاده از امکانات کتابخانه ها در زمینه فعالیتهای فرهنگی و هنری .
       ح - برنامه ریزی برای استفاده نابینایان از امکانات کتابخانه های عمومی .
       تبصره - کلیه مصوبات هیات امنای کتابخانه های عمومی کشور با تایید وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دارای اعتبار بوده و از طریق دبیرکل هیات مذکور ابلاغ می شود .
       ماده 4 - به منظور حسن اجرای وظایف مندرج در ماده (3) این قانون، تهیه گزارشهای موردنیاز از وضعیت کتابخانه ها، اتخاذ روشهای هماهنگ و استاندارد، تهیه طرحها و برنامه های لازم براساس سیاستهای مصوب هیات امناء و نظارت و پیگیری مصوبات، دبیرخانه هیات امنای کتابخانه های عمومی کشور زیر نظر رئیس هیات امناء تشکیل می گردد .
       تبصره - دبیر کل مسوولیت اداره کلیه امور دبیرخانه و اجرای وظایف مندرج در این قانون و تهیه گزارشهای موردنیاز از وضعیت کتابخانه ها، اتخاذ روشهای هماهنگ و استاندارد، تهیه طرحها و برنامه های لازم براساس سیاستهای مصوب هیات امناء و نظارت و پیگیری مصوبات را برعهده دارد .
       ماده 5 - منابع مالی برای اداره امور دبیرخانه هیات امناء انجمنها و کتابخانه های عمومی به شرح زیر است:
       الف - کمکهای دولت در بودجه سالیانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی .
       ب - درآمدهای حاصله موضوع ماده (6) این قانون .
       ج - هدایا و کمکهای مردمی سازمانها، موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی و بخش خصوصی و مجامع بین المللی .
       د - موقوفات .
       ه - - درآمدهای اختصاصی انجمنها و کتابخانه های عمومی از محل انجام فعالیتهای فرهنگی آموزشی مرتبط و دریافت حق عضویت .
       تبصره - دولت می تواند اعتبارات تخصیصی خود را برای نیل به حداقل سرانه ها و معیارهای قابل قبول در بودجه های سنواتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پیش بینی نماید .
       ماده 6 - شهرداریها مکلفند همه ساله حداقل نیم درصد (5/0%) از درآمدهای خود را به منظور اداره امور کتابخانه ها در اختیار انجمنهای کتابخانه های عمومی شهر مربوطه قرار دهند .
       ماده 7 - به منظور تشکیل انجمنهای کتابخانه های عمومی استان و ایجاد هماهنگی و بررسی و پیشنهاد برنامه و بودجه، عملکرد و تراز مالی سالانه آنها به هیات امناء و نیز حل و فصل مسائل و مشکلات انجمنهای مذکور، انجمن کتابخانه های عمومی استان با ترکیب زیر تشکیل می شود:
       الف - استاندار (رئیس انجمن استان) .
       ب - مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان (دبیر انجمن) .
       ج - رئیس سازمان آموزش و پرورش استان .
       د - رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان .
       ه - رئیس شورای اسلامی استان .
       و - چهار نفر از شخصیتهای حقیقی یا حقوقی که حداقل یک نفر آنان از بانوان باشد به پیشنهاد دبیر انجمن و تصویب رئیس انجمن طبق دستورالعمل هیات امناء .
       ماده 8 - ترکیب اعضای انجمن شهرستان به شرح زیر می باشد:
       الف - فرماندار (رئیس انجمن) .
       ب - رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان (دبیر انجمن) .
       ج - شهردار شهر مرکز شهرستان .
       د - رئیس شورای اسلامی شهرستان .
       ه - پنج نفر از اشخاص حقیقی و حقوقی که حداقل یک نفر آنان از بانوان باشد به پیشنهاد دبیر انجمن و تصویب رئیس انجمن طبق دستورالعمل هیات امناء .
       ماده 9 - وظایف انجمن کتابخانه های عمومی شهرستان عبارتند از:
       الف - مطالعه، بررسی و تدوین برنامه و بودجه سالانه جاری و عمرانی کتابخانه های تحت پوشش و ارائه آن به انجمن استان .
       ب - همکاری با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سایر دستگاههای دولتی در زمینه ساخت، تجهیز، تکمیل و بازسازی کتابخانه ها .
       ج - جذب، نگهداری و انجام سایر امور اداری مربوط به نیروی انسانی شاغل در کتابخانه های تحت پوشش .
       د - تشویق به اهدای زمین، کتاب و سایر کمکهای نقدی و غیرنقدی به کتابخانه ها .
       ه - افتتاح حساب مخصوص در یکی از بانکهای دولتی در محل، برای نگهداری وجوه حاصل شده از محل کمکها و درآمدها .
       و - تهیه و نگهداری دفاتر قانونی و انجام امور دریافت و پرداخت و امور مالی و واریز کمکهای نقدی و تقویم و نگهداری کمکهای غیرنقدی .
       ز - تهیه و ارسال گزارش عملکرد و تراز مالی سالانه انجمن در پایان هر سال جهت بررسی به انجمن کتابخانه های عمومی استان .
       ماده 10 - انجمن کتابخانه های عمومی استان با تصویب هیات امناء می تواند در بخشها، شهرها و روستاهایی که دارای شرایط لازم هستند نسبت به تشکیل انجمن کتابخانه های عمومی بخش، شهر و روستا اقدام نماید .
       تبصره - وظایف انجمنهای کتابخانه های عمومی بخش، شهر و روستا در چارچوب وظایف انجمن کتابخانه های عمومی شهرستان و ترکیب انجمنهای مذکور با لحاظ نوع اعضای انجمن کتابخانه های عمومی شهرستان به موجب دستورالعملی است که به تصویب هیات امناء می رسد .
       ماده 11 - تکلیف مالکیت اموال منقول و غیرمنقول دولتی کتابخانه های عمومی و امور اداری، مالی و استخدامی آنها در آئین نامه اجرائی این قانون مشخص خواهد شد، لکن کمکها و منابع نقدی و غیرنقدی اهدایی اختصاص داده شده به انجمن در حکم دارایی و اموال انجمن محسوب و در چارچوب ضوابط مصوب هیات امنای کتابخانه های عمومی کشور و طبق نظر اهداءکننده استفاده و هزینه می شود .
       تبصره 1 - کتابخانه های عمومی به عنوان نهاد عمومی غیردولتی از استقلال مالی برخوردار بوده و هیات امناء انجمنها و دبیرخانه های آنها از ارکان آن محسوب می شوند .
       تبصره 2 - کتابخانه ملی، کتابخانه های آستان قدس رضوی (ع)، حضرت معصومه سلام الله علیها، حضرت عبدالعظیم (ع)، احمد بن موسی (ع)، کتابخانه آیت الله العظمی مرعشی نجفی و کتابخانه مجلس شورای اسلامی تابع ضوابط و مقررات مربوط به خود و کتابخانه های وقفی تابع وقفنامه می باشند .
       تبصره 3 - کتابخانه های خصوصی اشخاص که باحفظ مالکیت خود و بدون وقف نمودن، آن را مورد استفاده عمومی قرار داده یا خواهند داد از شمول حکم این ماده خارج است .
       ماده 12 - شهرداریها می توانند مقدار مناسب از اراضی متعلق به خود را برای ساختمان کتابخانه های عمومی براساس طرحهای توسعه شهری به صورت بلاعوض در اختیار انجمن کتابخانه ها قرار دهند . موسسات و شرکتهای دولتی یا وابسته به دولت نیز مجازند زمین و ابنیه موردنیاز را برای ساختن کتابخانه عمومی به صورت بلاعوض واگذار نمایند .
       تبصره - وزارت مسکن و شهرسازی مکلف است فضاهای مورد نیاز کتابخانه های عمومی را که براساس معیارهای مذکور در بند (ه - ) ماده (3) این قانون تعیین می شود در طرحهای توسعه منظور نموده و مشاورین طرف قرارداد خود را ملزم به رعایت آنها نماید .
       ماده 13 - نحوه رسمیت یافتن جلسات و حد نصاب آراء لازم برای اخذ تصمیمات هیات امناء و انجمنهای کتابخانه های عمومی استان، شهرستان، بخش، شهر و روستا در آئین نامه اجرائی این قانون مشخص خواهد شد .
       ماده 14 - آئین نامه اجرائی این قانون توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تهیه و حداکثر ظرف مدت سه ماه به تصویب هیات وزیران خواهد رسید .
       ماده 15 - قانون تاسیس کتابخانه عمومی در تمام شهرها مصوب 2/10/1344 و اصلاحات بعدی و سایر قوانین و مقررات مغایر با این قانون لغو می گردد .
       قانون فوق مشتمل بر پانزده ماده و هشت تبصره در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ هفدهم اسفند ماه یکهزار و سیصد و هشتاد و دو مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 25/12/1382 به تایید شورای نگهبان رسیده است .
رئیس مجلس شورای اسلامی - مهدی کروبی
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)