قابل تجدیدنظر بودن آراء کمیسیون ماده واحده قانون تعیین تکلیف اراضی اختلافی موضوع اجرای ماده 56 قانون حفاظت و بهره برداری از جنگلها و مراتع

رای شماره: 665 - 18/1/1383
رای وحدت رویه هیات عمومی دیوان عالی کشور
بر طبق قسمت اخیر ماده واحده قانون تعیین تکلیف اراضی اختلافی موضوع اجرای ماده 56 قانون حفاظت و بهره برداری از جنگلها و مراتع مصوب 29/6/1367 رای قاضی هیات مقرر در ماده مزبور در موارد سه گانه شرعی مذکور در مواد 284 و 284 مکرر قانون آیین دادرسی کیفری سابق قطعیت نداشته و قابل اعتراض است و رای وحدت رویه شمـاره 601 - 25/7/1374 هیات عمومی دیوان عالی کشور نیز موید همین معنی است. بنابمراتب رای قاضی هیات قابل اعتراض در دادگاه عمومی و سپس قابل تجدیدنظر در دادگاه تجدیدنظر استان می باشد. بنابراین رای شعبه 14 دادگاه تجدیدنظر استان مازندران که بر همین اساس صادر شده به اکثریت آراء تایید می گردد. این رای بر طبق ماده 270 قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور کیفری برای شعب دیوان عالی کشور و دادگاههای عمومی لازم الاتباع است

بسمه تعالی
محضر مبارک حضرت آیت الله محمد محمدی گیلانی دامت برکاته
ریاست محترم دیوان عالی کشور
احتراما به عرض می رساند: پس از صدور رای وحدت رویه 236 - 7/7/1381 هیات عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر تعیین موارد اعتراض نسبت به آراء صادره از هیاتهای حل اختلاف موضوع اجرای ماده 56 قانون حفاظت و بهره برداری از جنگلها به شرح مذکور در مواد 284 و 284 مکرر قانون اصلاح موادی از قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1361 ، بین شعب دادگاههای تجدیدنظر استان مازندران از حیث قابل تجدیدنظر بودن آراء کمیسیون ماده واحده اراضی اختلافی ماده 56 قانون جنگلها اختلاف نظر حادث گردیده و برخی از شعب بر خلاف شعب دیگر استان رای قاضی هیات یاد شده را قطعی و لازم الاجراء می دانند و اختلاف یاد شده به لحاظ کثرت پرونده های جاری موجب بلاتکلیفی افراد و تشتت آراء شده است. لهذا گزارش دو نمونه از آراء صادره از شعب دوم و چهاردهم تجدیدنظر استان مذکور را جهت طرح موضـوع در هیـات عمومی دیوان عالی کشـور برای ایجـاد وحدت رویه قضایی تقدیم می دارد.
الف - به دلالت پرونده کلاسه 569/82 شعبه دوم دادگاه تجدیدنظر استان مازندران ، آقای فضل الله مهدوی فرزند شکرالله به موجب دادخواست شماره 175788 که در تاریخ 19/12/1380 به ثبت رسیده و برای رسیدگی به شعبه اول دادگاه عمومی ساری ارجاع گردیده است به چهار فقره از آراء هیات حل اختلاف موضوع ماده 56 قانون حفاظت و بهره برداری از جنگلها اعتراض نموده و مدعی شده است که در صدور آراء مذکور موازین شرع و قانون رعایت نگردیده ، آقای دادرس محترم شعبه اول دادگاه مرجوع الیه پس از رسیدگی های لازم به موجب دادنامه 196 - 25/2/1382 در خصوص دعوی طرح شده .... بطرفیت هیات حل اختلاف موضوع ماده 56 قانون حفاظت و بهره برداری از جنگلها و مراتع کشور بخواسته اعتراض به آراء هیات تعیین تکلیف اراضی اختلافی مبنی بر ملی شدن چهار قطعه زمین به مساحت نودویک هزار متر مربع .... با توجه به محتویات پرونده و صورت جلسات معاینه محلی و کارشناسی .... اعتراضات معموله را غیرموجه تشخیص و آراء معترض عنه را عینا مورد تایید قرار داده است. از این رای در فرجه قانونی تجدیدنظرخواهی بعمل آمده که شعبه دوم دادگاه تجدیدنظر استان مازندران طی دادنامه 688 - 13/6/1382 به شرح ذیل اتخاذ تصمیـم نمـوده است: (درخصوص تجدیدنظرخواهی آقای فضل الله .... نسبت به دادنامه 196 - 25/2/1382 صادره از شعبه اول دادگاه عمومی ساری بطرفیت اداره منابع طبیعی ساری که متضمن رد اعتراض مشارالیـه و تایید رای شماره 264 - 23/11/1380 هیات حل اختلاف موضوع ماده 56 قانون حفاظت و بهره برداری از جنگلها و مراتع کشور مستقر در اداره منابع طبیعی ، صرفنظر از چگونگی موضوع و ماهیت امر ، نظر به اینکه برابر رای وحدت رویه 236 - 7/7/1381 دیوان عدالت اداری ، آراء صادره از هیات مذکور به جز موارد سه گانه شرعی مذکور در مادتین 284 و 284 مکرر قانون آیین دادرسی کیفری سابق قطعی می باشد و موارد سه گانه یاد شده نیز با تصویب ماده 235 قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور کیفری منتفی گردیده ، لذا رای قاضی هیات فوق الذکر قطعی بوده و قابل تجدیدنظرخواهی نمی باشد...)
ب - طبـق محتـویات پرونده کلاسه 1444/81 شعبـه چهاردهم دادگاه تجدیدنظر استان مازندران آقای کاظم میثاقیان با تقدیم دادخواست 2531 - 25/11/1376 به حوزه قضائی کلاردشت نسبت به رای شماره م218/ مورخ 15/10/1376 هیات حل اختلاف موضوع ماده 56 قانون حفاظت و بهره برداری از جنگلها اعتراض و ابطال آن را تقاضا نموده است که جهت رسیدگی به شعبه دوم دادگاه عمومی شهرستان مذکور ارجاع و پس از رسیدگی های لازم به موجب دادنامه 1375 - 23/9/1381 به نقض رای صادره از سوی هیات مذکور ، حکم صادر گردیده است. اداره کل منابع طبیعی استان مازندران در مهلت قانونی از حکم مذکور تجدیدنظرخواهی به عمل آورده است که شعبه چهاردهم دادگاه تجدیدنظر به موجب دادنامه 57 - 9/5/1382 به موارد اعتراض رسیدگی و به شرح ذیل رای صادر نموده است: (تجدیدنظرخواهی اداره کل منابع طبیعـی استـان مازندران - نـوشهر بطرفیت آقای کاظم میثاقیان نسبت به دادنامه 1375 - 22/9/1381 شعبه دوم دادگاه عمومی کلاردشت مالا وارد است زیرا به موجب دادنامه شماره 1180 - 14/9/1379 دادگاه عمومی کلاردشت به اتهام قطع 432 اصله نهال جنگلی و تجاوز 14375 متر مربع به رفع تجاوز و جزای نقدی محکوم گردیده و حکم به مرحله اجراء درآمده علاوه بر این نامبرده زمین را مجددا تصرف عدوانی نموده که طبق دادنامه 4395 - 17/11/1377 شعبه دوم دادگاه عمومی کلاردشت به تحمل یک سال حبس تعزیری و رفع تصرف محکوم و بر اثر اعتراض آقای کاظم میثاقیان در شعبه ششم تجدیدنظر تایید گردیده و ادعای اینکه این اراضی جزء نسق زارعانه بوده و ملک در حال حاضر فاقد درخت و بوته های جنگلی است نهایتا موثر در مقام نیست برحسب احکام یاد شده که در حال حاضر اعتبار قضیه محکوم بها را دارد ملک جزء منابع ملی تشخیص .... گردیده .... بنابراین رای تجدیدنظر خواسته نقض و نهایتا رای قاضی کمیسیون ماده واحده تایید می گردد ، این رای قطعی است.)
بنا به مراتب فوق ، با استنباط از مقررات مواد 235 و 308 قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب اسلامی در امور کیفری و ماده واحده قانون تعیین تکلیف اراضی اختلافی موضوع اجرای ماده 56 قانون حفاظت و بهره برداری از جنگلها و مراتع مصوب 1367 از شعب دوم و چهاردهم دادگاههای تجدیدنظر استان مازندران ، در موضوع واحد آراء مختلفی صادر گردیده ، با این توضیح که شعبه دوم دادگاه مرقوم به حکم ماده 308 قانون فوق الذکر مواد 284 و 284 مکرر قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1361 را ملغی دانسته و تجدیدنظرخواهی از آراء هیات حل اختلاف اراضی را فاقد مستند قانونی تشخیص نموده ، ولی شعبه چهاردهم آن دادگاه علیرغم مصرحات ماده 308 قانون آیین دادرسی اخیرالتصویب تجدیدنظرخواهی نسبت به رای هیات موضوع ماده واحده اراضی اختلافی را که فقط به موارد سه گانه مذکور در مواد 284 و 284 مکرر محدود گردیده است مورد پذیرش قرار داده و حکم صادر نموده است. علیهذا مستندا به ماده 270 قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور کیفری برای ایجاد رویه واحد قضایی طرح موضوع را در جلسه هیات عمومی دیوان عالی کشور تقاضا می نماید.
معاون اول قضایی دیوان عالی کشور - حسینعلی نیری
بتاریخ روز سه شنبه: 18/1/1383 جلسه وحدت رویه قضایی هیات عمومی دیوان عالی کشور ، به ریاست حضرت آیت الله محمد محمدی گیلانی رئیس دیوان عالی کشور و با حضور جناب آقای حضرت آیت الله عبدالنبی نمازی دادستان محترم کل کشور و جنابان آقایان: روسا و مستشاران و اعضاء معاون شعب حقوقی و کیفری دیوان عالی کشور ، بشرح ذیل تشکیل گردید.
پس از طرح موضوع و قرائت گزارش و استماع عقیده حضرت آیت الله عبدالنبی نمازی دادستان محترم کل کشور مبنی بر: (..... با احترام: در خصوص پرونده وحدت رویه ردیف: 82/33 هیات عمومی ، نظریه ذیل را تقدیم می دارد:
اولا : مواد: 284 و 284 مکرر سابقا ملغی گردیده است. بنابراین استناد به مواد مزبور در رای وحدت رویه شماره: 236 آن هم در تاریخ: 7/7/1381 براساس مقدمه گزارش ، که زمان حکومت قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی وانقلاب در امور کیفری ، مصوب سال: 1378 بوده و ماده: 235 قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور کیفری حکومت داشته ، محل تامل است.
ثانیا: براساس مقررات حاکم فعلی ، یعنی ماده: 18 قانون اصلاح قانون تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب مصوب سال: 1381 بنظر می رسد رای صادره از کمیسیون ماده: 56 قانون حفاظت و بهره برداری از جنگلها قابل اعتراض است و به تبع آن قابلیت تجدیدنظرخواهی را دارد.
با عنایت بمراتب فوق الاشعار ، رای شعبه: 14 دادگاه تجدیدنظر استان مازندران که مبین قابل تجدیدنظر دانستن رای صادره در مقام رسیدگی به اعتراض ، نسبت به تصمیم کمیسیون ماده: 56 است ، نتیجتا قابل تایید بنظر می رسد.) مشاوره نموده و اکثریت قریب به اتفاق ، بدین شرح رای داده اند.
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)