آئین نامه اجرائی ماده ( 33 ) قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان

شماره4605/ت28549هـ 22/4/1383
وزارت مسکن و شهرسازی - سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور - وزارت کشور
هیات وزیران در جلسه مورخ 17/4/1383 بنابه پیشنهاد مشترک شماره 02/100/481 مورخ 6/2/1382 وزارتخـانه هـای مسکـن و شـهرسازی و کـشور و به استناد ماده ( 33 ) قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان - مصوب 1374ـ آئین نامه اجرائی ماده یادشده را به شرح زیر تصویب نمود :
آئین نامه اجرائی ماده ( 33 ) قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان
فصل اول - تعاریف
ماده1ـ اصطلاحات زیر در معانی مربوط به کار می روند :
دفتر مهندسی : هرگونه محل انجام خدمات مهندسی ساختمان که طبق ماده ( 9 ) آئین نامه اجرائی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مجوز فعالیت دریافت نموده باشد .
شخـص حقیقی : مهندسان دارای پروانه اشتغال به کار مهندسی ، کاردانهای فنی و معماران تجربی دارای پروانه اشتغال به کار کاردانی یا تجربی می باشند .
شخص حقوقی : شرکت ، موسسه ، سازمان و نهاد عمومی یا خصوصی که برای انجام خدمات مهندسی ، دارای پروانه اشتغال به کار مهندسی شخص حقوقی معتبر از وزارت مسکن و شهرسازی باشد .
فصل دوم - مقررات ملی ساختمان
ماده2ـ مقررات ملی ساختمان ، مجموعه اصول و قواعد فنی و ترتیب کنترل اجرای آنها است که باید در طراحی ، محاسبه ، اجرائی ، بهره برداری و نگهداری ساختمانها درجهت تامین ایمنی ، بهداشت ، بهره دهی مناسب ، آسایش ، صرفه اقتصادی ، حفاظت محیط زیست و صرفه جویی در مصرف انرژی و حفظ سرمایه های ملی رعایت شود .
ماده3ـ مقررات ملی ساختمان دارای اصول مشترک و یکسان لازم الاجرا در سراسر کشور است و برهرگونه عملیات ساختمانی نظیر تخریب ، احداث بنا ، تغییر در کاربری بنای موجود ، توسعه بنا ، تعمیر اساسی و تقویت بنا حاکم می باشد .
ماده4ـ مقررات ملی ساختمان به عنوان تنها مرجع فنی و اصل حاکم در تشخیص صحت طراحی ، محاسبه ، اجراء ، بهره برداری و نگهداری ساختمانها اعم از مسکونی ، اداری ، تجاری ، عمومی ، آموزشی ، بهداشتی و نظایر آن است .
تبصره - در مباحثی که مقررات ملی ساختمان تدوین نگردیده باشد ، تا زمان تصویب ، منابع معتبر ( به طور ترجیحی منتشر شده توسط مراجع ملی ذیربط ) ملاک عمل خواهندبود .
فصل سوم - اشخاص حقوقی و دفاتر مهندسی طراحی ساختمان
ماده 5 - به منظور تنسیق امور صنفی و شغلی مهندسان متخصص در رشته های هفتگانه ساختمان و در جهت ارایه خدمات مهندسی کارآمد ، کلیه طراحی ها ازجمله معماری ، سازه ، تاسیسات برقی و مکانیکی باید توسط اشخاص حقوقی یا دفاتر مهندسی طراحی ساختمانی صلاحیتدار دارای پروانه اشتغال ، به عنوان طراح تهیه گردد .
تبصره1ـ برای تعیین فعالیتهای اشخاص حقیقی دارای پروانه اشتغال ، وزارت مسکن و شهرسازی نسبت به تهیه و ابلاغ دستورالعمل لازم اقدام خواهد نمود .
تبصره2ـ اشخاص حقیقی دارنده پروانه اشتغال به کار مهندسی می توانند دفترمهندسی طراحی تشکیل دهند مشروط به آن که برای دفتر یادشده از وزارت مسکن و شهرسازی مجوز فعالیت دریافت نمایند و در محل اشتغال به این فعالیت تابلوی دفتر مهندسی نصب کنند .
ماده6ـ اشخاص حقوقی ، موسس یا موسسین دفاتر مهندسی طراحی ساختـمان بایـد دارای پـروانـه اشتـغال به کـار مهنـدسی معتـبر از وزارت مسکـن و شهرسازی باشند و مطابق با قراردادی که با مالک منعقد می نمایند عهده دار انجام خدمات براساس دستورالعمل ابلاغی از طرف وزارت مسکن و شهرسازی خواهند بود .
ماده7ـ شهرداریها و سایر مراجع صدور پروانه ساختمانی مکلفند تنها نقشه هایی را بپذیرند که توسط اشخاص حقوقی ، یا مسئولین دفاتر مهندسی طراحی ساختمان و طراح آن در حدود صلاحیت و ظرفیت مربوط امضا و مهر شده است .
ماده8ـ سازمان نظام مهندسی ساختمان استان موظف به نظارت برحسن انجام خدمات اشخاص حقوقی و دفاتر مهندسی طراحی ساختمان می باشد و درصورت مشاهده تخلف باید مراتب را حسب مورد برای رسیدگی و اتخاذ تصمیم به شورای انتظامی استان ، سازمان مسکن و شهرسازی استان و سایر مراجع قانونی ذیربط اعلام نماید . درصورت احراز هرگونه تخلف ، برخورد انضباطی تا حدابطال پروانه اشتغال صورت خواهد پذیرفت .
فصل چهارم - اشخاص حقوقی و دفاتر مهندسی اجرای ساختمان
ماده9ـ کلیه عملیات اجرائی ساختمان باید توسط اشخاص حقوقی و دفاتر مهندسی اجرای ساختمان به عنوان مجری ، طبق دستورالعمل ابلاغی از طرف وزارت مسکن و شهرسازی انجام شود و مالکان برای انجام امور ساختمانی خود مکلفند از اینگونه مجریان استفاده نمایند .
ماده10ـ مجری ساختمان در زمینه اجرا ، دارای پروانه اشتغال به کار از وزارت مسکن و شهرسازی است و مطابق با قراردادهای همسان که با مالکان منعقد می نماید اجرای عملیات ساختمان را براساس نقشه های مصوب و کلیه مدارک منضم به قرارداد برعهده دارد . مجری ساختمان ، نماینده فنی مالک در اجرای ساختمان بوده و پاسخگوی کلیه مراحل اجرای کار به ناظر و دیگر مراجع کنترل ساختمان می باشد .
تبصره - شهرداریها و سایـر مـراجع صـدور پـروانه ساختـمانی مـوظفـند نـام و مشخصات مجری واجدشرایط را که توسط مالک معرفی شده و نسخه ای از قرارداد منعقد شده با او را که در اختیار شهرداری و سازمان نظام مهندسی ساختمان استان قرارداده است ، در پروانه مربوط قید نمایند . مالکانی که دارای پروانه اشتغال به کار در زمینه اجراء می باشند نیازی به ارایه قرارداد ندارند .
ماده11ـ مجری ساختمان مسئولیت صحت انجام کلیه عملیات اجرائی ساختمان را برعهده دارد و در اجرای این عملیات باید مقررات ملی ساختمان ، ضوابط و مقررات شهرسازی ، محتوای پروانه ساختمان و نقشه های مصوب مرجع صدور پروانه را رعایت نماید .
ماده12ـ رعایت اصول ایمنی و حفاظت کارگاه و مسایل زیست محیطی به عهده مجری می باشد .
ماده13ـ مجری موظف است برنامه زمانبندی کارهای اجرائی را به اطلاع ناظر برساند و کلیه عملیات اجرائی به ویژه قسمتهایی از ساختمان که پوشیده خواهند شد با هماهنگی ناظر انجام داده و شرایط نظارت در چهارچوب وظایف ناظر ( ناظران ) درمحدوده کارگاه را فراهم سازد .
ماده14ـ مجری موظف است قبل از اجراء ، کلیه نقشه ها را بررسی و در صورت مشاهده اشکال ، نظرات پیشنهادی خود را برای اصلاح به طور کتبی به طراح اعلام نماید .
تبصره - مجری موظف است درحین اجرا ، چنانچه تغییراتی در برنامه تفصیلی اجرائی ضروری تشخیص دهد ، قبل از موعد انجام کار ، مراتب را با ذکر دلیل به طور کتبی به مالک اطلاع دهد . اعمال هرگونه تغییر ، مستلزم کسب مجوز کتبی ناظر خواهدبود .
ماده15ـ مجری مکلف است حسب مورد از مهندسان رشته های دیگر ساختمان ، کاردانهای فنی ، معماران تجربی ، کارگران و استادکاران و همچنین عوامل فنی ماهر استفاده کند و در هر محـل که بـه موجب مـاده ( 4 ) قانون نظام مهنـدسی و کنترل ساختمان داشتن پروانه مهارت فنی الزامی شده باشد ، مقررات مذکور را رعایت نماید .
ماده16ـ مجری مکلف است از مصالح مناسب مطابق مشخصات فنی ارایه شده در نقشه ها استفاده نموده و درصورتی که مصالحی دارای استاندارد اجباری است از این نوع مصالح استفاده نماید .
ماده17ـ مجری مکلف است پس از پایان کار نسبت به تهیه نقشه ها به همان صورتی کـه اجرا شده یعـنی ( نقشـه های چون ساخـت ) اعـم از معـماری ، سـازه ای و تاسیساتی و مانند آن اقدام نموده و پس از امضاء و اخذ تایید ناظر ( ناظران ) یک نسخه از آنها را تحویل مالک و یک نسخه هم به شهرداری مربوط تحویل نماید .
ماده18ـ مجری مکلف است نسبت به تضمین کیفیت اجرای ساختمانی که به مسئولیت خود می سازد ، براساس دستورالعمل ابلاغی وزارت مسکن و شهرسازی اقدام نماید و مواردی که مکلف به ارایه بیمه نامه تضمین کیفیت شده باشد ، بیمه مزبور را به نفع مالک و یا مالکان بعدی تهیه و دراختیار ایشان قرار دهد .
ماده19ـ سازمان نظام مهندسی ساختمان استان و سایر مراجع کنترل ساختمان می توانند عملکرد اجرائی اشخاص حقوقی و دفاتر مهندسی اجرای ساختمان را بررسی نمایند و مکلفند درصورت اطلاع و مشاهده هرگونه تخلف ، مراتب را برای بررسی و اتخاذ تصمیم ، حسب مورد به سازمان مسکن و شهرسازی استان و شورای انتظامی سازمان نظام مهندسی ساختمان استان اعلام ، تا درصورت محکومیت نسبت به برخورد انضباطی تا حد ابطال پروانه اشتغال اقدام نمایند .
تبصره - درصورت بروز خسارت ناشی از عملکرد مجری ، وی موظف است خسارت مربوط را که به تایید مراجع ذی صلاح رسیده است ، جبران نماید .
ماده20ـ اشخاص حقوقی یا دفاتر مهندسی طراحی ساختمان که توانایی طراحی و اجرای پروژه را به صورت توام دارند ، می توانند از وزارت مسکن و شهرسازی درخواست صلاحیت طرح و ساخت ، بنمایند .
فصل پنجم - ناظر
ماده21ـ ناظر شخص حقیقی یا حقوقی دارای پروانه اشتغال به کار در یکی از رشته های موضوع قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان است که بر اجرای صحیح عملیات ساختمانی در حیطه صلاحیت مندرج در پروانه اشتغال خود نظارت می نماید . عملیات اجرائی تمامی ساختمانهای مشمول ماده ( 4 ) قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان باید تحت نظارت ناظر انجام پذیرد .
ماده22ـ ناظران مکلفند برعملیات اجرائی ساختمانی که تحت نظارت آنها احداث می گردد از لحاظ انطباق ساختـمان با مشخصات منـدرج در پروانه و نقشه ها و محاسبات فنی ضمیمه آن نظارت کرده و در پایان کار مطابقت عملیات اجرائی ساختمان را با مدارک فوق ، گواهی نمایند .
ماده23ـ ناظران باید گزارش پایان هر یک از مراحل اصلی کار خود را به مرجع صدور پروانه ساختمان ارایه نمایند .
مراحل اصلی کار عبارتند از :
الف - پی سازی .
ب - اجرای اسکلت .
پ - سفت کاری .
ت - نازک کاری .
ث - پایان کار .
هرگاه ناظران در حین اجرا با تخلفی برخورد نمایند باید مورد را به مرجع صدور پروانه ساختمان و سازمان نظام مهندسی ساختمان استان و یا دفاتر نمایندگی آن ( حسب مورد ) اعلام نمایند .
تبصره - تغییرات بعدی مراحل اصلی کار ، با توجه به نوع ساختمان ، توسط وزارت مسکن و شهرسازی اعلام خواهدشد .
ماده 24ـ ناظر ، به هنگام صدور پروانه ساختمان توسط سازمان نظام مهندسی ساختمان استان انتخاب شده و به مالک و مراجع صدور پروانه ساختمان معرفی می گردد . ناظر نمی تواند شاغل در دستگاه صادر کننده پروانه ساختمان در منطقه ای باشد که ساختمان در آن منطقه احداث می شود .
تبصره 1ـ تا زمانی که سازمان نظام مهندسی ساختمان استان در شهرها و مناطقی که پروانه در آن صادر می گردد دفتر نمایندگی تاسیس ننموده باشد ، مراجع صدور پروانه ساختمانی با هماهنگی با آن سازمان ، وظیفه معرفی ناظر را انجام می دهند .
تبصره 2ـ دستورالعمل مربوط به نحوه ارجاع کار ، نظارت ، میزان حق الزحمه و نحوه دریافت و پرداخت آن و همچنین رفع اختلاف نظر بین ناظر و مجری ، توسط وزارت مسکن و شهرسازی تهیه و ابلاغ خواهدشد .
ماده 25ـ ناظر نمی تواند مجری تمام یا بخشی از ساختمان تحت نظارت خود باشد . اما انجام نظارت ساختمان توسط طراح ساختمان بلامانع است . ناظر همچنین نمی تواند هیچگونه رابطه مالی با مالک ایجاد نماید یا به نحوی عمل نماید که دارای منافعی در پروژه گردد .
فصل ششم - شهرداریها و سایر مراجع صدور پروانه ساختمان
ماده 26ـ شهرداریها و سایر مراجع صدور پروانه ساختمان در صورت برخورد با تخلف ناظران باید موارد را جهت بررسی و اقدام به سازمان نظام مهندسی ساختمان استان اعلام نمایند .
ماده 27ـ شهرداریها و سایر مراجع صدور پروانه ساختمان موظفند با اعلام کتبی وزارت مسکن و شهرسازی یا سازمان نظام مهندسی ساختمان استان یا ناظران ، در خصوص وقوع تخلف ساختمانی ، در اسرع وقت با اطلاع ناظر ، دستور اصلاح را صادر نمایند و تا زمان رفع تخلف از ادامه کار جلوگیری نمایند .
ماده 28ـ شهرداریها و سایر مراجع صدور پروانه ساختمان برای ساختمانهایی که طبق تشخیص ناظران و تایید سازمان نظام مهندسی ساختمان استان ، مقررات ملی ساختمان در آنها رعایت نشده باشد ، تا زمان رفع نقص ، پایان کار صادر نخواهند نمود .
فصل هفتم - سازمان نظام مهندسی ساختمان استان
ماده 29ـ سازمان نظام مهندسی ساختمان استان در زمینه رعایت مقررات ملی ساختمان و حسن اجرای عملیات ساختمانی دارای وظایف زیر می باشد :
الف - نظارت بر حسن انجام خدمات مهندسی که توسط اعضای آن سازمان ارایه می گردد و انجام کنترلهای لازم به صورت کامل یا موردی برای انجام وظایف قانونی سازمان .
ب - تعقیب اعضای متخلف از طریق شورای انتظامی و مراجع قانونی ذی صلاح .
پ - تنظیم روابط بین شاغلان حرفه مهندسی ساختمان و کارفرمایان به طرق مختلف ، از جمله ارائه پیشنهاد برای تعیین حداقل شرح خدمات مهندسی ، تعیین تعهدات متعارف مهندسی و اخلاقی در قبول مسئولیتهای کار و تهیه و تنظیم قراردادهای یکسان مورد عمل .
ت - ارجاع مناسب کارها به افراد صلاحیت دار حرفه ای و جلوگیری از مداخله اشخاص فاقد صلاحیت حرفه ای در امور ساخت و ساز از طریق کشف موارد نقض ماده ( 32 ) قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان و اعلان آن به مراجع قضایی صلاحیتدار و نیروی انتظامی و تعقیب قضایی تا رفع تخلف .
فصل هشتم - وزارت مسکن و شهرسازی
ماده 30ـ وزارت مسکن و شهرسازی به عنوان ناظر عالی در زمینه ساخت و ساز ، بر عملکرد سازمانهای عهده دار کنترل و اجرا در زمینه رعایت دقیق مقررات ملی ساختمان و ضوابط شهرسازی نظارت می نماید و در صورت مشاهده هرگونه تخلف ، موارد را به مراجع صدور پروانه ساختمان و سازمان نظام مهندسی ساختمان استان اعلام نموده و تا رفع تخلف ، موضوع را از مراجع قانونی و در صورت لزوم مراجع قضایی پیگیری می نماید .
فصل نهم - شناسنامه فنی و ملکی ساختمان
ماده31ـ شناسنامه فنی و ملکی ساختمان سندی است که حاوی اطلاعات فنی و ملکی ساختمان بوده و توسط سازمان نظام مهندسی ساختمان استان صادر می گردد . چگونگی رعایت مقررات ملی ساختمان و ضوابط شهرسازی باید در شناسنامه فنی و ملکی ساختمان قید گردد .
تبصره 1ـ مجریان مکلفند پس از اتمام کار ، برای تهیه شناسنامه فنی و ملکی ساختمان به ترتیبی که وزارت مسکن و شهرسازی تعیین می نماید ، اطلاعات فنی و ملکی ساختمان ، گواهی ناظر ( موضوع ماده 22 این آئین نامه ) و تاییدیه های لازم را در اختیار سازمان نظام مهندسی ساختمان استان قرار دهند . یک نسخه از شناسنامه فنی و ملکی ساختمان در اختیار شهرداری و یا سایر مراجع صدور پروانه برای صدور پایان کار قرار داده می شود .
تبصره2 - هزینه های خدمات مهندسی ای که در قالب شناسنامه فنی و ملکی به مالک ساختمان ارائه می شود براساس تعرفه خدمات فوق که سالانه به پیشنهاد شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی به تصویب وزارت مسکن و شهرسازی می رسد در قالب ماده ( 37 ) قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان ، دریافت می شود .
ماده 32ـ شـناسنامه فنی و ملکـی سـاختمان در کلیـه نقل و انتقالات ساختمانهایی که پس از ابلاغ این آئین نامه ، پروانه ساختمانی دریافت می دارند همراه با ( نقشه های چون ساخت ) باید تحویل خریدار گردد تا از مشخصات ساختمانی که خریداری می نماید ، مطلع شود .
ماده 33ـ ابعاد ، شکل ، عناوین و محتوای شناسنامه فنی و ملکی ساختمان که در سراسر کشور یکسان است ، توسط وزارت مسکن و شهرسازی تهیه و ابلاغ خواهدشد .
ماده 34ـ شهرداریها و سایر مراجع صدور پروانه ساختمان مکلفند تمامی وظایف و الزاماتی که به موجب این آئین نامه بر عهده مالک ، ناظر ، مجری ساختمان و سایر عوامل دخیل در طرح و اجرای ساختمان نهاده شده ، به اطلاع متقاضی پروانه و عوامل فوق برسانند .
ماده 35ـ شـهرداریها و سـایر مراجع صـدور پروانه سـاختمان در مـورد ساختمانهایی که پس از ابلاغ این آئین نامه برای آنها پروانه ساختمان صادر می کنند ، در زمان خاتمه کار و تقاضای پایان کار ، موظفند شناسنامه فنی و ملکی ساختمان را از متقاضی مطالبه و گواهی پایان کار را بر اساس آن صادر نمایند .
فصل دهم - ترویج
ماده 36ـ مقررات ملی ساختمان باید در دروس کارشناسی رشته های مرتبط دانشگاهی تدریس شود . وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری تمهیدات لازم را برای تحقق این امر فراهم می سازد .
ماده 37ـ وزارت مسکن و شهرسازی باید اقدامات زیر را در جهت ترویج مقررات ملی ساختمان به کار بندد و وزارتخانه ها و دستگاههای اجرائی ذیربط مکلفند همکاریهای لازم را به عمل آورند :
الف - افـزایش آگاهیهای عمومی از طریق تهیه و پخش برنامه از رسانه های عمومی و یا سایر روشهای ممکن .
ب - بـرگـزاری دوره هـا و سـمینارهای آموزشی و بازآموزی برای تمـامی دست اندرکاران شاغل در بخشهای ساختمان .
پ - تنظیم و اعمال روشهای تشویقی به منظور رعایت مقررات ملی ساختمان .
فصل یازدهم - متفرقه
ماده 38ـ در بازسازی ، مرمت ، نگهداری و بهره برداری بناهای دارای ارزش تاریخی ، سازمان میراث فرهنگی موظف است ضوابط خود را به لحاظ ایمنی و بهداشت با مقررات ملی ساختمان تطبیق دهد .
ماده 39ـ مـجری مکلف است قبل از شروع عملیات اجرائی ، مشخصات ساختمان در دست احداث را بر روی تابلویی در کنار معبر عمومی به صورتی که از فاصله مناسب برای عموم قابل دیدن باشد ، درج نماید . این تابلو تا زمان پایان کار باید در محل باقی بماند . شهرداریها و سایر مراجع صدور پروانه از شروع به کار یا ادامه کار ساختمانهایی که تابلو مشخصات را نصب ننموده اند ، جلوگیری به عمل می آورند . ابعاد و اندازه تابلو و همچنین مشخصاتی که باید بر روی تابلو قید شود ، توسط سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تعیین می گردد .
ماده 40ـ دستورالعملهای موضوع مواد این آئین نامه ظرف شش ماه به وسیله وزارت مسکن و شهرسازی تهیه و ابلاغ می شود و در موارد سکوت یا ابهام در نحوه اجرا یا اعمال مواد این آئین نامه یا دستورالعملهای مربوط ، طبق نظر وزارت مسکن و شهرسازی عمل خواهد شد .
معاون اول رئیس جمهور محمدرضا عارف
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)