قانون اهداف ، وظایف و تشکیلات وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری

شماره45364/33 1/6/1383
حضرت حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای سیدمحمد خاتمی ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران
لایحه اهداف ، وظایف و تشکیلات وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری که از سوی دولت به شماره 18593/24045 مورخ 28/5/1380 به مجلس شورای اسلامی تقدیم و در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ 18/5/1383 مجلس با اصلاحاتی تصویب و به تایید شورای نگهبان رسید ، در اجرای اصل یکصدوبیست و سوم(123) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به پیوست ارسال می گردد.
رئیس مجلس شورای اسلامی - غلامعلی حدادعادل

شماره30910 - 8/6/1383
وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری
قانون اهداف ، وظایف و تشکیلات وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری که در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ هجدهم مردادماه یکهزار و سیصد و هشتاد و سه مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 28/5/1383 به تایید شورای نگهبان رسیده و طی نامه شماره 45364/33 مورخ 1/6/1383 مجلس شورای اسلامی واصل گردیده است ، به پیوست جهت اجراء ابلاغ می گردد.
رئیس جمهور - سیدمحمد خاتمی
قانون اهداف ، وظایف و تشکیلات وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری
ماده 1- به استناد ماده (99) قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی^، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب 17/1/1379 و به منظور انسجام بخشیدن به امور اجرائی و سیاستگذاری نظام علمی ، تحقیقاتی و فناوری کشور ، اهداف وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری به شرح زیر تعیین می گردد :
الف - توسعه علوم ، تحقیقات و فناوری و تقویت روحیه تحقیق و تتبع و ترویج فکر خلاق و ارتقاء فرهنگ علم دوستی.
ب - اعتلای موقعیت آموزشی ، علمی و فنی کشور.
ج - تعمیق و گسترش علوم ، معارف ، ارزش های انسانی و اسلامی و اعتلای جلوه های هنر و زیبائی شناسی و میراث علمی تمدن ایرانی و اسلامی.
د - تامین نیروی انسانی متخصص و توسعه منابع انسانی کشور.
ه- - ارتقاء سطح دانش و مهارت های فنی و توسعه و ترویج فرهنگ تفکر علمی در جامعه.
و - حفظ و تحکیم آزادی علمی و استقلال دانشگاهها ، مراکز علمی و تحقیقاتی.
ماده 2- ماموریت های اصلی و حدود اختیارات وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری به شرح زیر می باشد :
الف - در زمینه انسجام امور اجرائی و سیاستگذاری نظام علمی و امور تحقیقات و فناوری.
1- شناسائی مزیت های نسبی ، قابلیت ها ، استعدادها و نیازهای پژوهش و فناوری کشور برمبنای آینده نگری و آینده پژوهی و معرفی آن به واحدهای تولیدی ، تحقیقاتی ، دانشگاهها و مراکز آموزشی و تحقیقاتی جهت بهره برداری.
2- بررسی اولویت های راهبردی تحقیقات و فناوری با همکاری یا پیشنهاد دستگاههای اجرائی ذی ربط و پیشنهاد به شورای عالی علوم ، تحقیقات و فناوری.
3- حمایت از توسعه تحقیقات بنیادی و پژوهش های مرتبط با فناوری های نوین براساس اولویت ها.
4- برنامه ریزی برای تدارک منابع مالی توسعه فناوری کشور و مشارکت در ایجاد ، توسعه و تقویت فناوری ملی و حمایت از توسعه فناوری های بومی.
5 - اتخاذ تدابیر لازم به منظور افزایش کارائی و اثربخشی تحقیقات کشور و توسعه تحقیقات کاربردی با همکاری دستگاههای ذی ربط.
6- اتخاذ تدابیر و تهیه پیشنهادهای لازم درخصوص انتقال فناوری و دانش فنی و برنامه ریزی به منظور بومی کردن فناوریهای انتقال یافته به داخل کشور و ارائه آنها به شورای عالی علوم ، تحقیقات و فناوری.
7- ایجاد زمینه های مناسب برای عرضه فناوری در داخل و خارج کشور و حمایت از صدور فناوری های تولید شده در کشور و کمک به ایجاد انجمن ها و شرکت های غیردولتی علمی ، تحقیقاتی و فناوری.
8 - تمهید سازوکارهای لازم برای ایجاد هم سویی میان فعالیت های آموزشی ، تحقیقاتی و فناوری ، تقویت ارتباط دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی با بخشهای اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی کشور.
9- اتخاذ راهکارهای مناسب برای کمک به توسعه پژوهش و فناوری در بخشهای غیردولتی.
10- ارزیابی جامع عملکرد نظام ملی علوم ، تحقیقات و فناوری شامل پیشرفت ها ، شناخت موانع و مشکلات و تدوین و ارائه گزارش سالانه.
11- اتخاذ تدابیر و ارائه پیشنهادهای لازم جهت حفظ دانشمندان و محققان و تامین امنیت شغلی آنان و استفاده بهینه از توانمندی های آنها.
ب - در زمینه اداره امور دانشگاهها و موسسات آموزش عالی تحت پوشش وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری
1- پیشنهاد ضوابط و معیارهای کلی پذیرش دانشجو به مراجع ذی صلاح.
2- تعیین راهکارهای لازم و برنامه ریزی و حمایت از ایجاد و گسترش دانشگاهها ، موسسات آموزش عالی ، مراکز تحقیقاتی و فناوری و دیگر مراکز فعالیتهای علمی - پژوهشی همانند شهرکهای تحقیقاتی ، آزمایشگاههای ملی ، موزه های علوم و فنون با استفاده از منابع دولتی و غیردولتی و مشارکت های مردمی متناسب با نیازها و ضرورتهای کشور.
3- برنامه ریزی اجرائی ، آموزشی و تحقیقاتی متناسب با نیازها و تحولات علمی و فنی در جهان.
4- تعیین ضوابط ، معیارها و استانداردهای علمی موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی ، رشته ها و مقاطع تحصیلی با رعایت اصول انعطاف ، پویایی ، رقابت و نوآوری علمی.
5 - نظارت بر فعالیت های دانشگاهها و موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی کشور.
6- ارزیابی مستمر فعالیت هرگونه واحد آموزش عالی و یا موسسه تحقیقاتی (اعم از دولتی و غیردولتی) و جلوگیری از ادامه فعالیت ، تعلیق فعالیت و یا انحلال هریک از آنها در صورت تخلف از ضوابط و یا از دست دادن شرایط ادامه فعالیت براساس اساسنامه های مصوب.
7- صدور مجوز تاسیس انجمن های علمی و حمایت و ارزیابی مستمر از فعالیت آنها براساس ضوابط مصوب مراجع ذی صلاح.
8 - تایید اساسنامه و صدور مجوز تاسیس انجمن ها و تشکل های دانشجویان و دانش آموختگان دانشگاهها و موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی و ارزیابی فعالیت آنها و اتخاذ تصمیم در مورد امکان ادامه فعالیت آنها بر اساس ضوابط و مقررات مراجع ذی صلاح.
9- تایید صلاحیت و صدور احکام اعضای هیات های ممیزه ، هیات های امناء ، هیات های موسس ، هیات های گزینش اعضای هیات علمی و هیات های انتظامی اعضای هیات علمی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی وابسته به وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری ، طبق ضوابط و مقررات موضوعه.
تبصره - انتخاب و تایید روسای دانشگاهها و موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی براساس مفاد مندرج در وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی خواهد بود.
10- ارزیابی و اعتبارسنجی علمی دانشگاهها ، موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی به صورت مستقیم ویا از طریق حمایت از انجمن های مستقل علمی ، تخصصی و فرهنگستان ها در ارزیابی علمی دانشگاهها و موسسات و انتشار نتایج در محافل علمی و ارائه گزارش سالانه به کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی و سایر مراجع ذی صلاح.
11- تایید اساسنامه و صدور مجوز ایجاد یا توسعه هرگونه واحد آموزش عالی یا موسسه تحقیقاتی (اعم از دولتی یا غیردولتی) ، رشته ها و مقاطع تحصیلی.
12- ارزیابی سالانه عملکرد مالی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی دولتی.
13- بررسی و پیشنهاد اولویت های تخصیص منابع در حوزه های علوم ، تحقیقات و فناوری به سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور.
14- توسعه همکاری های علمی بین المللی و اتخاذ تدابیر لازم به منظور نهادینه کردن همکاری ها و مبادلات علمی بین مراکز علمی - تحقیقاتی داخل کشور با مراکز علمی - تحقیقاتی منطقه ای و بین المللی در چارچوب ضوابط و مقررات مصوب مراجع ذی صلاح.
تبصره - دانشگاهها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی مجازند با تصویب هیات امناء و تایید وزیر ذی ربط و روابط تحقیقاتی ، علمی و فنی با موسسات و مراکز صنعتی و سازمان های مشابه خارجی برقرار نمایند و یا به عضویت موسسات و سازمان های مذکور درآیند. حق عضویت مراکز مذکور در این قبیل موسسات با تصویب هیات امناء قابل پرداخت خواهد بود.
15- صدور مجوز (تاسیس دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی دولتی و غیردولتی با مشارکت دانشگاهها و مراکز علمی خارج از کشور) براساس ضوابط مصوب مراجع ذی صلاح.
ج - سایر موارد :
1- مشارکت فعال در فرآیند سیاستگذاری نظام آموزش و توسعه نیروی انسانی کشور به منظور ایجاد هماهنگی لازم بین برنامه های سطوح مختلف آموزش کشور.
2- مشارکت در تعیین اولویت های توسعه منابع انسانی کشور و ارائه نتایج حاصل شده به دستگاههای ذی ربط به منظور هدایت منابع در جهت اولویت های مذکور.
3- ارزیابی و تایید اختراعات ، اکتشافات و نوآوری ها با همکاری سایر مراکز علمی و تحقیقاتی کشور به منظور فراهم نمودن زمینه حمایت از حقوق مالکیت معنوی و ثبت در مراجع ذی ربط. وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری موظف است ظرف مدت شش ماه از تاریخ تصویب این قانون ، آئین نامه اجرائی این جزء را تهیه و جهت تصویب تقدیم هیات وزیران نماید.
4- تعیین ضوابط ارزشیابی علمی مدارک فارغ التحصیلان و تایید ارزش علمی مدارک دانشگاهها و مراکز آموزش عالی (دولتی یا غیردولتی) داخل کشور به استثنای گروه پزشکی. تعیین ضوابط مربوط به تشخیص ارزش علمی ، گواهینامه های آموزش عالی و پژوهشهای علمی دانشگاهها و موسسات علمی خارجی و تعیین ارزش مدارک مذکور به استثنای گروه پزشکی.
تبصره - اجرای مفاد این جزء در خصوص دانشگاهها و مراکز آموزش عالی (دولتی و غیردولتی) در گروه پزشکی به عهده وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی است.
5 - برنامه ریزی برای شناسایی و حمایت از شکوفایی استعدادهای درخشان و هدایت آنها به سمت اولویت های راهبردی کشور در زمینه علوم ، تحقیقات و فناوری در چارچوب مقررات مصوب مراجع ذی صلاح.
6- برنامه ریزی برای جذب متخصصان ایرانی داخل و خارج از کشور جهت همکاری علمی ، تحقیقاتی و فناوری.
تبصره - وزارتخانه های علوم ، تحقیقات و فناوری و بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی مجازند از اعضای هیات علمی و محققان غیرایرانی خارج از کشور به منظور استفاده از خدمات علمی و تحقیقاتی دعوت به کار نمایند.
7- اداره امور دانشجویان ایرانی در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی خارج از کشور و ایجاد زمینه های علمی و فنی متقابل از طریق اعزام رایزنهای علمی با هماهنگی وزارت امور خارجه.
8 - اهتمام در معرفی میراث علمی تمدن ایرانی و اسلامی و گسترش زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی خارج از کشور.
9- همکاری در اعتلای فرهنگ ، اخلاق و معنویت اسلامی در مجامع علمی دانشگاهی و در جامعه.
10- ایجاد پایگاه های اطلاع رسانی به جامعه و بخش های مختلف در زمینه سیاست ها ، اولویت ها و برنامه ها و عملکردهای آموزش عالی ، تحقیقات و فناوری.
11- نمایندگی دولت در مجامع و سازمان های بین المللی و برقراری ارتباطات لازم در حوزه ماموریت ها و اختیارات وزارتخانه.
12- انجام امور مربوط به کمیسیون ملی یونسکو.
ماده 3- از تاریخ تصویب این قانون (شورای عالی علوم ، تحقیقات و فناوری) با ترکیب زیر به ریاست رئیس جمهور تشکیل می گردد :
- رئیس جمهور. - وزیر علوم ، تحقیقات و فناوری. - وزیر بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی. - وزیر آموزش و پرورش. - دو تا چهارنفر از اعضای هیات دولت به انتخاب هیات دولت. - رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور. - رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها با اجازه ایشان. - دو نفر از اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات به انتخاب مجلس شورای اسلامی به عنوان ناظر. - رئیس بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران. - روسای فرهنگستان های علوم ، علوم پزشکی ، هنر و زبان و ادبیات فارسی. - سه نفر از روسای دانشگاههای دولتی (یک نفر از دانشگاههای علوم پزشکی) به انتخاب شورای مرکزی دانشگاههای مربوطه. - یک نفر از روسای دانشگاهها و موسسات آموزش عالی غیردولتی و غیرانتفاعی. سه نفر از دانشمندان وصاحب نظران دانشگاهها ومراکز تحقیقاتی به انتخاب تشکل ها و انجمن های علمی.
- سه نفر از صاحب نظران بخشهای تولیدی و خدماتی خصوصی با معرفی رئیس جمهور.
تبصره - مصوبات شورای عالی علوم ، تحقیقات و فناوری در چارچوب این قانون پس از تایید رئیس جمهور برای کلیه موسسات آموزشی و تحقیقاتی و دستگاههای اجرائی لازم الاجراء است.
ماده 4- وظایف و اختیارات شورای عالی علوم ، تحقیقات و فناوری عبارت است از :
1- اولویت بندی و انتخاب طرحهای اجرائی بلندمدت سرمایه گذاری کلان در بخش های آموزشی و پژوهشی و فناوری.
2- بررسی و پیشنهاد منابع مالی موردنیاز در حوزه های علوم ، تحقیقات و فناوری.
تبصره 1- شرح تفصیلی وظایف و اختیارات شورا در محدوده این قانون بنابه پیشنهاد وزیر علوم ، تحقیقات و فناوری به تصویب هیات وزیران می رسد.
تبصره 2- دبیرخانه این شورا در وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری مستقر خواهد بود.
ماده 5 - تایید اساسنامه و صدور مجوز تاسیس فدراسیون ملی ورزشهای دانشگاهی جمهوری اسلامی ایران و نمایندگی دولت در فدراسیونهای قاره ای و بین المللی ورزش دانشگاهی ، به عهده وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری می باشد.
ماده 6 - کلیه وزارتخانه ها ، موسسات و شرکتهای دولتی ، موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی و همچنین موسسات خصوصی که به نوعی مبادرت به انجام فعالیت های آموزش عالی ، پژوهش و فناوری می نمایند ، موظفند فعالیت های خود را در چارچوب سیاست ها و آئین نامه های موضوع این قانون انجام دهند.
تبصره - موسسات پژوهشی وابسته به سایر وزارتخانه ها که به موجب قانون مصوب مجلس تاسیس شده اند در چارچوب قوانین مصوب و اصلاحات بعدی آن و سیاست ها و مصوبات مراجع ذی صلاح به فعالیت خود ادامه خواهند داد.
ماده 7- هرگونه فعالیت اشخاص حقوقی و موسساتی که به نحوی از انحاء به امور دانشجوئی مرتبط می شود حسب مورد موکول به اجازه وزارتخانه های بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی و علوم ، تحقیقات و فناوری در چارچوب مصوبات مراجع ذی صلاح است و اداره ثبت شرکتها و مالکیت صنعتی موظف است بدون ارائه این اجازه نامه از ثبت آن خودداری نماید.
ماده 8 - وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری مجاز است زمینه فعالیت دانشگاههای غیردولتی و شعب دانشگاههای معتبر خارج از کشور را در چارچوب ضوابط مصوب مراجع ذی صلاح فراهم نماید.
ماده 9- در صورتی که به تشخیص وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری موسس یا موسسان و هیات امنای هریک از موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی غیردولتی برخلاف ضوابط و معیارها و اصول مصوب رفتار نمایند ، وزارتخانه می تواند براساس ضوابطی که به تصویب مراجع ذی صلاح می رسد از آنان سلب مسوولیت و صلاحیت نماید.
ماده 10- دانشگاهها و موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی دارای شخصیت حقوقی مستقل هستند و برابر ضوابط و آئین نامه های خاص مالی معاملاتی ، اداری ، استخدامی و تشکیلاتی که به تصویب هیات امناء و تایید وزیر می رسد اداره می شوند. اختیارات وزارت در امور دانشگاهها و موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی و حدود تعیین سیاست های عمومی اداره آنها ، ارزیابی ، نظارت و حمایت و پشتیبانی آنها در چارچوب این قانون و مصوبات مراجع ذی صلاح خواهد بود.
تبصره - به منظور تحقق تمرکززدائی در فعالیت های اجرائی بخش آموزش عالی و پژوهشی افزایش اختیارات هیات امناء شوراهای علمی و مدیریت اجرائی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی ، تنظیم حدود اختیارات حوزه های ستادی وزارتخانه در امور دانشگاهها و موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی ، تقویت ترکیب اعضای هیات های امناء ، تعریف و تعیین مسوولیت های متقابل دولت و هیات های امناء و نحوه نظارت بر فعالیت دانشگاهها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی ، لوایح ، تصویبنامه ها ، آئین نامه ها و اصلاحیه های لازم توسط وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری تنظیم و برای طی مراحل قانونی به مراجع ذی صلاح ارائه خواهد شد.
ماده 11- وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری موظف است حداکثر ظرف شش ماه پس از تصویب این قانون با رعایت موارد مندرج در ماده(2) قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی^، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب 17/1/1379 و مفاد این قانون شرح وظایف تفصیلی و تشکیلات وزارتخانه را تهیه و پس از تصویب سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور به مرحله اجراء درآورد.
ماده 12- آئین نامه های اجرائی این قانون از سوی وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری تهیه و به مراجع ذی ربط ارائه خواهد شد. اعمال مقررات موضوع این قانون در مورد دانشگاههای نظامی و انتظامی و موسسات آموزشی و پژوهشی تحت نظر فرماندهی کل قوا پس از کسب موافقت ایشان انجام خواهد شد.
ماده 13- این قانون از تاریخ تصویب لازم الاجراء است و کلیه قوانین ، مصوبات و مقررات مغایر لغو و بلااثر می گردد.
قانون فوق مشتمل بر سیزده ماده و نه تبصره در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ هجدهم مردادماه یکهزاروسیصدوهشتادوسه مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 28/5/1383 به تایید شورای نگهبان رسید. رئیس مجلس شورای اسلامی - غلامعلی حدادعادل
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)