رای دیوان عدالت اداری در مورد آزمون ویژه برای حافظان کل قرآن

تاریخ: 22/6/1383    شماره دادنامه:233     کلاسه پرونده: 82/1028     
رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری
       قانونگذار به منظور گسترش فرهنگ حفظ توأم با درک مفاهیم قرآن مجید و در مقام تشویق و ترغیب اشخاص در جهت نیل به اهداف والای مقنن و ارج نهادن به تلاش و توفیق آنان در این امر عظیم وزارت فرهنگ و آموزش عالی را مکلف کرده است که همه ساله یک دوره آزمون ویژه برای حافظان کل قرآن منحصراً به شرط آشنایی با ترجمه و تفسیر علوم قرآنی و دروس اختصاصی در سطح کارشناسی این رشته فارغ از هرگونه قید و شرط دیگری از جمله میزان تحصیلات آنان براساس نظام آموزشی کشور، برگزار کند و به قبول شدگان مدرک رسمی کارشناسی رشته علوم قرآنی و حدیث اعطاء نماید. نظر به اینکه مقررات و نظامات دولتی و دستورالعملهای اجرائی قانون منحصراً باید متضمن شیوه های اجرائی مطلوب در قلمرو هدف و حکم مقنن باشد و موجبات توسعه و یا تضییق دایره شمول قانون را فراهم نسازد، تبصره 3 بند (و) بخش 2-2 دفترچه راهنمای آزمون ورودی تحصیلات تکمیلی سال 1383 که برخورداری حافظان کل قرآن مجید را برای استفاده از قانون مذکور و اخذ مدرک تحصیلی کارشناسی مقید و مشروط به داشتن یکی از مدارک تحصیلی دیپلم نظام قدیم، گواهینامه دوره پیش‎دانشگاهی و مدرک کاردانی قبل از تاریخ 31/6/1383 نموده و همچنین تبصره 4 آن که با وضع قواعد آمره استفاده از مزایای قانون مزبور را برای حافظان دارای مدرک تحصیلی کارشناسی علوم قرآنی منوط به شرایط خاصی کرده و با این کیفیت موجبات تضییق اطلاق حکم مقنن و دایره شمول آن را فراهم ساخته است، خلاف قانون و خارج از حدود اختیارات تشخیص داده و به استناد قسمت دوم ماده 25 قانون دیوان عدالت اداری ابطال می‎شود.
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری - علی رازینی

شماره ه-/82/1028                              1/7/1383
   مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری.
       شاکی: آقای حبیب‎الله عزیزی.
       طرف شکایت: سازمان سنجش آموزش کشور.
       موضوع شکایت و خواسته: تقاضای حذف تبصره های 3 و 4 بند (و) بخش 2-2 دفترچه راهنمای آزمون ورودی تحصیلات تکمیلی سال 1383 و بند یک قسمت ب بند4 دستورالعمل آیین‎نامه اجرائی قانون اعطای مدرک به حافظان کل قرآن مجید و چگونگی حافظ کل قرآن بودن.
       مقدمه: شاکی طی دادخواست تقدیمی اعلام داشته است،
1- براساس متن قانون اعطای مدرک کارشناسی و بالاتر به حافظان کل قرآن مجید مصوب 1375 وزارت علوم و تحقیقات و فناوری و حافظان کل قرآن که در آزمون ترجمه، تفسیر و علوم قرآنی و دروس اختصاصی کارشناسی علوم قرآن و حدیث شرکت نموده  و حد نصاب لازم را کسب نمایند، مدرک رسمی کارشناسی این رشته را اعطاء نماید. سازمان سنجش آموزش کشور بعنوان مجری قانون، آزمون مذکور را در قالب آزمون ورودی کارشناسی ارشد دانشگاه ها برگزار می‎نماید. سازمان مذکور در تبصره 3 بند (و) بخش 2-2 دفترچه راهنمای آزمون ورودی تحصیلات تکمیلی سال 1383 داشتن دیپلم نظام قدیم، مدرک پیش دانشگاهی یا فوق دیپلم را بعنوان شرط شرکت در آزمون اعلام نموده است. از آنجا که این شرط برخلاف اطلاق عنوان حافظ کل قرآن و خارج از شرایط مقرر در قانون می‎باشد، لذا تقاضا دارد تبصره مذکور ملغی گردد.
2       - براساس تبصره 2 قانون فوق‎الذکر در خصوص حافظان قرآن مدرک کارشناسی علوم قرآنی و به تصریح رأی دادنامه 291 و 292 مورخ 4/9/1380 هیأت‎عمومی آن دیوان، کسب مدرک کارشناسی ارشد علوم قرآنی منوط به تحقق و اجتماعی دو شرط « موفقیت در آزمون ویژه کلیه دروس کارشناسی ارشد مصوب علوم قرآنی و ارائه یک رساله تحقیقی در علوم قرآنی» می‎باشد. لکن سازمان سنجش آموزش کشور به استناد بند یک قسمت ب بند 4 دستورالعمل در تبصره 4 بند (و) بخش 2-2 دفترچه راهنمای آزمون ورودی تحصیلات تکمیلی، شرکت در آزمون دروس دورة کارشناسی (آزمون ورودی کارشناسی ارشد) و کسب حد نصاب در آن را به شرایط قانون اضافه نموده است. ضمن این که آزمون ویژه مذکور در تبصره دو قانون تاکنون برگزار نگردیده و سازمان سنجش آموزش کشور این گروه از حافظان را براساس تبصره دو آئین‎نامه اجرائی قانون برای تحصیل به دانشگاه های مجری کارشناسی ارشد علوم قرآنی معرفی نموده است و این روال در سال گذشته نیز اعمال گردیده است، در حالی که تبصره مذکور با رأی آن دیوان در مورخ 4/9/1380 ابطال گردیده است. بنا بمراتب درخواست رسیدگی و ابطال موارد شکایت را دارد. معاون اجرائی سازمان سنجش آموزش کشور در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره 1806/1 مورخ 12/2/1383 اعلام داشته‎اند،
1- همانطور که مستحضرید در نظام آموزش عالی کشور در کلیه رشته های دانشگاهی داوطلبان مدرک کارشناسی لزوماً می‎بایست دوره آموزش متوسطه را به پایان برسانند، یعنی می‎بایستی دارای دیپلم نظام قدیم یا مدرک پیش دانشگاهی یا مدرک کاردانی باشند تا بتوانند در دوره های آموزش عالی شرکت و موفق به کسب مدرک کارشناسی یا بالاتر شوند. در واقع این رویه‎ای است معمول که از بدو تأسیس نظام آموزش عالی کشور نیز متداول بوده است. در ماده واحده قانون اعطاء مدرک کارشناسی و بالاتر به حافظان قرآن مجید مصوب 1375 مقرر شده که وزارت علوم هر ساله برای حافظان کل قرآن که آشنا با ترجمه و تفسیر و علوم قرآنی و دروس اختصاصی در سطح کارشناسی این رشته باشند، آزمون ویژه برگزار نموده به قبول شدگان مدرک رسمی کارشناسی رشته علوم قرآنی و حدیث اعطاء نماید. در این ماده واحده هرچند بطور اطلاق به عبارت حافظان کل قرآن کریم اشاره شده است ولی مفهوم این عبارت لزوماً حافظان کل قرآن بدون مدرک تحصیلی آموزش متوسطه را نمی‎رساند به عبارت دیگر صریحاً تصریح نشده است که حافظان کل قرآن کریم بدون مدرک دیپلم یا مدرک پیش‎دانشگاهی یا کاردانی می‎توانند مدرک کارشناسی دریافت نمایند. بلکه اصولاً اطلاق عبارت به اصل منصرف می‎شود که همان داشتن مدرک پایان آموزش متوسطه یا کاردانی برای کلیه متقاضیان مدرک رسمی کارشناسی است یعنی این اصل نظر به اطلاق عبارت برای حافظان کل قرآن کریم نیز لازم‎الرعایه است. بنابراین توضیحات، روش اجرائی سازمان سنجش آموزش کشور و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در این خصوص دقیقاً برمبنای اصول علمی و ضوابط قانونی می‎باشد.
2- درخصوص برگزاری آزمون ویژه برای کلیه دروس کارشناسی ارشد حافظان داوطلب ورود به دورة کارشناسی ارشد دارای مدرک مصوب علوم قرآنی لازم به ذکر است که این سازمان دقیقاً منطبق بر تبصره 2 ماده واحده مذکور عمل می‎نماید و این آزمون ویژه هم زمان با برگزاری آزمون کارشناسی ارشد برای داوطلبان موصوف برگزار می‎گردد و موضوع حدنصاب نیز از آزمون سال  گذشته برای این دسته از داوطلبان منتفی است و اعمال نمی‎شود.
3- همانطور که در تبصره 2 ماده واحده مورد بحث عنوان شده است، داوطلبان کسب مدرک کارشناسی ارشد رشته علوم قرآنی و حدیث پس از موفقیت در آزمون ویژه مکلف به‎ارائه یک رساله تحقیقی در زمینه علوم قرآنی می‎باشند. پرواضح است که انجام تحقیقات علمی لزوماً می‎بایست زیرنظر اساتید مجرب و حتی‎المقدور دانشگاهی صورت پذیرد. با عنایت به اینکه اساتید علوم قرآنی در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور مشغول فعالیت می‎باشند، لذا داوطلبان مدرک کارشناسی ارشد علوم قرآنی نیز برای انجام این تکلیف به دانشگاه های مرتبط معرفی می‎شوند تا پس از انجام تحقیق و ارائه آن و ارزیابی توسط اساتید مجرب و تأیید آنها، اقدام مناسب برای اعطاء مدرک صورت گیرد. ضمناً خاطر نشان می‎سازد، مطابق ماده 5 آیین‎نامه اجرائی قانون مزبور مدرک پذیرفته شدگان توسط معاونت دانشجوئی و فرهنگی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری صادر می‎شود و این سازمان در این خصوص وظیفه‎ای ندارد.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق به ریاست حجت‎الاسلام‎والمسلمین رازینی و با حضور رؤسای شعب بدوی و رؤسا و مستشاران شعب تجدیدنظر تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء بشرح آتی مبادرت بصدور رأی می‎نماید:
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)