آئین نامه و مقررات حفاظت در ریخته گری ، آهنگری ، جوشکاری

شماره 31777 21و12و47

تعاریف:
الف - منظور از تاسیسات ریخته گری وسائل مورد استفاده برای ذوب کردن فلز و ریختن آن در قالب می باشد که پس از سرد شدن به شکل مورد نظر در آید.(1)
ب - منظور از تاسیسات آهنگری وسائل و ابزارهائی است که برای شکل دادن به فلز گرم یا سرد بوسیله چکش کاری یا پرس کاری مورد استفاده قرار می گیرد.
ج - منظور از تاسیسات جوشکاری و برش وسائلی است که برای حرارت دادن موضعی تا حد ذوب برای جوش دادن یا برش فلزات مورد استفاده قرار می گیرد.
مقررات کلی
ماده 1 - در تاسیسات ریخته گری - آهنگری یا جوشکاری که دود - گاز یا بخارات حاصله برای سلامتی کارگران مضر می باشد باید وسایل تهویه مناسبی طبق آئین نامه تهویه موضعی نصب گردد.(2)
ماده 2 - کارگرانی که در ریخته گری - جوشکاری به کار اشتغال دارند باید دارای وسائل مخصوص حفاظت سر و چشم و لباسهای حفاظتی و سایر تجهیزات حفاظت انفرادی طبق آئین نامه وسائل حفاظت انفرادی باشند.
تذکر (1) - مقررات حفاظتی ماشین های مخلوط کننده ماسه و ماشین های قالب گیری و ماشین های تمیزکننده که در ریخته گری نیز مورد استفاده قرار می گیرد و نیز ماشین های ورق سازی در آئین نامه مربوط به آن آمده است.
تذکر(2) - کوره های ریخته گری و آهنگری باید با آئین نامه و مقررات حفاظتی مربوطه به کوره ها مطابقت داشته باشد.
ماده 3 - کمچه های مخصوص ریختن بار که در موقع کار کج می شود و ظرفیت آنها از 900 کیلوگرم بیشتر نبوده و روی تکیه گاههای ثابت یا ارابه نصب شده یا بوسیله جرثقیل یا پل متحرک تغییر مکان می دهد و برای توزیع فلز مذاب در ظروف دیگر بعنوان ذخیره کردن یا مخلوط کردن با سایر فلزات یا برای برداشتن سرباره فلز به کار می رود باید مجهز به دسته کمچه دورقه با دو شاخه بوده یا فرمان آن بوسیله چرخ دنده انجام گردد در صورتی که ظرفیت آنها بیش از 900 کیلوگرم بیشتر نبوده و روی تکیه گاه های ثابت یا ارابه نصب شده یا بوسیله جراثقال یا پل متحرک تغییر مکان می دهد و برای توزیع فلز مذاب در ظروف دیگر بعنوان ذخیره کردن یا مخلوط کردن با سایر فلزات یا برای برداشتن سرباره فلز به کار می رود باید مجهز به دسته کمچه دورقه با دو شاخه بوده یا فرمان آن بوسیله چره دنده انجام گردد در صورتیکه ظرفیت آنها بیش از 900 کیلوگرم است باید مجهز به فرمان با چرخ دنده باشد.
ماده 4 - برای جلوگیری از واژگون شدن یا نوسانات غیرقابل کنترل کمچههای مخصوص ریختن بار در صورتیکه دارای دسته کمچه دوطرفه با شاخه باشد باید مجهز به ضامن اطمینان دستی باشد و چنانچه بوسیله چرخ دنده کج شود یا عمل بطور مکانیکی یا الکتریکی انجام گردد باید دارای ضامن یا ترمز اطمینان خودکار باشد.
ماده 5 - چرخ دنده هائی که در کمچه های مخصوص ریختن بار برای کج کردن آن به کار می رود باید دارای حفاظ باشد.
ماده 6 - کمچه های مخصوص ریختن بار که دارای دسته کمچه یک طرفه می باشد باید مجهز به صفحات حفاظتی فلزی باشد که روی دسته بین کارگر و کمچه قرار گرفته و مانع از پرتاب ذرات فلز مذاب به کارگر گردد.
ماده 7 - کلیه اجزاء ریخته گری و راههای مورب یا سکوی مخصوص کج کردن ماشین های سانتریفوژ افقی که برای ریختن لوله یا اقسام سیلندرهای توخالی به کار می رود باید بوسیله حفاظهای مناسبی محصور گردد.
مار توپیلون و انواع مختلف پتک ماشینی
ماده 8 - کلیه ماشین های پتک که فرمان آن با پدال می باشد باید در قسمت بالای بازو و روی پدال مخصوص راه انداختن ماشین دارای حفاظ باشد.
ماده 9 - کلیه ماشین های پتک باید در قسمت عقب مجهز به حفاظهای مناسب باشد تا در موقع کار جلوی پرتاب قطعات و خرده های آهن را بگیرد و طوری نصب شده باشد که به سادگی اجازه دسترسی به قالبهای فرم را ندهد. به این منظور حفاظها باید در یکطرف دارای پاشنه ای باشد که بتواند روی آن بچرخد یااینکه به ستونهای قابل حملی که روی زمین گذارده شده تکیه داشته و یا از سقف آویزان شده باشد.
ماده 10 - گاوه مخصوص نصب و محکم کردن قالب فرم نباید دارای زایده باشد.
ماده 11 - در موقعی که ماشین پتک کار نمی کند باید تخماق یا قالب فرم فوقانی روی سندان قرار گرفته باشد.
ماده 12 - برسهای مخصوص برداشتن خرده های آهن و قلم موهائی که برای روغن زدن قالبهای فرم به کار می رود باید دارای دسته هائی با طول کافی باشد تا بدون اینکه دست یا بازو در منطقه خطر قالب فرم قرار گیرد به کارگر اجازه روغنکاری (در تمام طول قالب فرم) یا پاک کردن خرده آهن در تمام طول سندان را بدهد.
ماشین های پتک بخار و ماشین های پتک با هوای فشرده
ماده 13 - لوله های ورودی بخار در ماشین های پتک بخار یا ماشین های پتک با هوای فشرده باید دارای شیرهای کشوئی متوقف کننده باشد و در محلهای مناسب نصب گردد تا در موقع تعویض یا تعمیر قالب های فرم یا تعمیر تخماق آنها را ببندند و در صورت امکان آن را در حال بسته چفت کنند.
ماده 14 - در موردی که فشار دیگ بخار اصلی کارگاه بیشتر از فشار مجاز ماشین پتک باشد باید یک دستگاه تقلیل فشار یا یک سوپاپ تنظیم کننده خودکار که عمل آن بوسیله سوپاپ اطمینان تشکیل شود روی ماشین نصب گردد.
ماده 15 - لوله های بخار رسان ماشین پتک - در صورت مقتضی بودن وضع محل باید از مجرائی که در کف کارگاه تعبیه شده عبور داده شود در غیر این صورت برای جلوگیری از تماس اشخاص با این لوله ها باید آنها را عایق کاری کرد.
ماده 16 - کلیه وسایل تخلیه خودکار و غیرخودکار سیلندرهای ماشین پتک بخار باید به فاضلاب مربوط باشد.
پتکهای مکانیکی
ماده 17 - ماشین های پتک مکانیکی که مستقیما بوسیله قوه محرکه مکانیکی عمل می کند باید دارای وسائل قطع کننده قوه محرکه به شرح زیر باشد.
الف - قطع کنده مخصوص در مورد پتکهای موتور سر خود به قسمی که دسترسی فوری کارگر به آن مقدور باشد.
ب - مکانیسم متوقف کننده یا وسایلی که کلیدهای قطع کننده را در حال توقف ماشین و یا کلیدهای راه اندازی را که روی موتور انفرادی دستگاه سوار شده است چفت کند.
ج - فلکه های ثابت و فلکه های هرز باید دارای چنگک های ردکننده تسمه بوده و به قسمی تعبیه شده باشد که بتوان در حال توقف دستگاه آنرا چفت کرد یا مجهز به وسائل ردکننده تسمه یا قرقره های هادی باشد که درگیرشدن تسمه و جداکردن آن را از فلکه های محرک تسهیل کند یا دارای کلاچی باشد که روی فلکه محرک نصب شده و دارای دستگیره ای باشد که بتوان آن را در حال توقف ماشین ثابت و محکم کرد.
ماده 18 - در پتکهای مکانیکی که گرفتن قطعه کار به زیر چکش فقط با یک دست انجام می گیرد باید وسائل حفاظتی زیر موجود باشد.
الف - یک زبانه متوقف کننده که تا موقعی که این مانع زبانه ای شکل بوسیله دست آزاد کارگر کنار نرفته از پائین آمدن چکش جلوگیری کند.
ب - یک اهرم دستی که به جای پدال برای راه انداختن ماشین مورد استفاده قرار گیرد.
ماده 19 - پتکهای مکانیکی که در آنها برای گرفتن قطعه کار احتیاجی به دست نمی باشد باید دارای وسیله متوقف کننده حفاظتی باشد و عمل آن به قسمی تنظیم گردد که در موقع راه انداختن ماشین کارگر مجبور شود هر دو دست خود را به فرمان بگیرد.
ماده 20 - موقعی که چکش ماشین پتک بوسیله فنر آویزان و نگهداری می شود این فنرها باید بوسیله حفاظهای مناسبی محصور شده باشد.
تخماقهای کف تخت که عمل بالا و پائین رفتن آنها بوسیله غلطک های اصطکاکی تامین می شود.
ماده 21 - برای روغنکاری و تنظیم غلطکها یا سایر کارهای مشابه در تخماقهای کف تخت در مواردی که از سکوی کار استفاده می شود سکوی مزبور باید دارای نرده و پاگیر مناسب باشد.
ماده 22 - تخماقهای کف تخت باید مجهز به صفحات حفاظتی که در بالای سر کارگران قرار گرفته است باشد.
پرسهای ئیدرولیک مخصوص آهنگری
ماده 23 - علاوه بر شرایط ایمنی که در آئین نامه مربوط به مقررات حفاظتی پرسها ذکر شده این پرسها باید دارای شرایط زیر باشد:
الف - در صورتی که شیر فرمان جزئی از بدنه دستگاه نبوده یا روی بدنه نصب نگردیده باید طوری قرار گرفته باشد که متصدی دستگاه در موقع کار کلیه قسمتهای پرس را به راحتی ببیند.
ب - در موردی که بوجود آوردن وضع مذکور در قسمت (الف) عملی نباشد باید در مقابل متصدی دستگاه آینه ای قرار داد که تصویر کلیه اجزاء پرس را کاملا منعکس کند.
پرسهای مکانیکی مخصوص آهنگری
ماده 24 - موقعی که لازم شود تغذیه پرس مکانیکی با دست انجام گیرد دستگاه باید مجهز به موانع حفاظتی پوششهای حفاظتی چفت دار با وسائل راه انداختن که در آن واحد با دو دست عمل کند بوده و طوری ساخته شده باشد که متصدی دستگاه نتواند در موقع کار پرس دستهای خود را در منطقه خطر قرار دهد.
ماده 25 - پرسهای مکانیکی عمودی مخصوص آهنگری باید دارای حفاظ توری قابل تنظیم بوده و ارتفاع آن تا حد فوقانی کورس قسمت کشوئی ادامه داشته باشد.
ماده 26 - پرسهای عمودی مخصوص آهنگری باید مجهز به وسائل تک ضربه ای باشد تا پس از وارد آوردن هر ضربه عمل پدال یا اهرم فرمان را قطع کند و مانع کار پرس برای بار دوم شود.
ماده 27 - فنرهای ضربه گیر که در پرسهای آهنگری به کار می رود باید بوسیله حفاظهای مناسب محصور شده باشد.
ماشین های افقی مخصوص آهنگری کردن میل پیچ و مهره ها
ماده 28 - ماشین های افقی مخصوص آهنگری کردن میل پیچ و مهره باید دارای صفحات حفاظتی باشد به قسمی که کشوی دستگاه را بپوشاند. همچنین باید این قطعه بین بدنه دستگاه و ماتریس فشاری ثابت کار گذارده شود تا بدین ترتیب فشار بیش از حد مجازی که در موقع گیرکردن قطعه کار بین ماتریسها ایجاد می شود مستهلک گردد.
ماشین های نورد
ماده 29 - ماشین های نورد باید دارای حفاظهائی باشد که از دسترسی به محل خطر جلوگیری کند.
دستگاه های جوشکاری
ماده 30 - در مجاورت مواد قابل اشتعال و انفجار یا در مکان هائی که گرد و غبار و بخارات یا گازهای قابل انفجار و اشتغال وجود دارد نباید جوشکاری و برش یا دستگاه های جوشکاری انجام شود.
ماده 31 - اگر در محلهائی که جوشکاری انجام می گیرد و اشخاص دیگری غیر از جوشکاران نیز مشغول به کار بوده یا عبور و مرور کنند باید از پاراوانهای ثابت یا قابل حمل مناسبی استفاده شود که حداقل ارتفاعشان 2 متر باشد.
ماده 32 - جدار پاراوانهای حفاظتی دائم یا موقت که برای کارهای جوشکاری یا برش مورد استفاده می باشد باید از یک رنگ سیاه یا خاکستری سیر و مات (غیر براق) پوشیده شده باشد تا اشعه نورانی مضر را جذب کرده و از انعکاس آنها جلوگیری کند.
ماده 33 - قطعات کار با ابعاد کوچک یا متوسط در جوشکاری یا برش باید روی میزکار یا پیش خوانی قرار داده شود که سطح آنها با ورق فلزی پوشیده شده باشد.
ماده 34 - جوشکاری یا برش ظرفهائی که حاوی مواد قابل اشتعال و انفجار می باشد جز در موارد استثنائی و با اجازه مراجع ذی صلاحیتی که مورد تایید وزارت کار باشد نباید انجام شود.
دستگاه های جوشکاری و برش اکسی استیلن
ماده 35 - کپسولهای استیلن پر یا خالی نباید در کارگاه های جوشکاری یا برش انبار شود همچنین انبارکردن آنها تواما با کپسولهای اکسیژن در یکجا فقط مجاز است که بوسیله جدارهای مقاوم در مقابل حریق این دو نوع کپسول از یکدیگر مجزا شده باشد.
ماده 36 - کپسولهای استیلن یا اکسیژن که به طور قائم قرار گرفته اند باید بوسیله تسمه - طوق یا زنجیر مهار شوند تا خطر افتادن آنها بر روی زمین از بین برود.
ماده 37 - کپسول اکسیژن یا کپسول استیلن باید دارای سرپوش حفاظتی برای شیر باشد تا در هنگام جا بجاکردن و یا موقعی که از آن استفاده نمی نمایند روی شیر کپسول نصب شود.
ماده 38 - سوپاپها - فشارسنجها یا وسائل تنظیم و رگلاژ کپسول اکسیژن را نباید گریس کاری کرد.
ماده 39 - لوله های قابل انعطافی که استیلن و اکسیژن را از لوله های تغذیه یا از کپسولها به مشعل جوشکاری می رساند باید دارای رنگهای متفاوت و مشخص بوده و پیچ اتصالات لوله ها دارای دنده های مختلف باشد تا عوضی بستن لوله ها به مخازن یا کپسولها ممکن نشود.
ماده 40 - کلیه اجزاء حامل الکتریسیته دستگاه های جوش یا برش که با مولد برق (ژنراتور) - یکسوکننده (ردرسور) و یا ترانسفورماتور کار می کنند باید در مقابل خطر تماس با قطعات و هادی های لخت که تحت فشار الکتریکی هستند حفاظ گذاری شده باشد.
ماده 41 - شکافهائی که در روپوش دستگاه های ترانسفورماتور برای تهویه دستگاه در نظر گرفته شده باید به قسمی تعبیه شده باشد که داخل کردن اشیاء مختلف از بین شکافها غیرمقدور باشد.
ماده 42 - بدنه دستگاه های جوش برق باید به طور موثری دارای اتصال الکتریکی به زمین باشد.
ماده 43 - محل اتصال کابلهای تغذیه به دستگاه باید عایق کاری شده باشد.
ماده 44 - سطح خارجی گیره الکترود و همچنین فکهای آن باید تا محلی که ممکنست عایق کاری شده باشد.
ماده 45 - گیره های الکترود باید مجهز به صفحات یا سپرهای حفاظتی باشد تا دست کار گر را در مقابل حرارت حاصله از قوس الکتریکی حفظ نماید.
دستگاه های جوش برق با مقاومت الکتریکی
ماده 46 - در دستگاه های جوش برق با مقاومت الکتریکی (رزیستانس) تمام قسمتهای حامل جریان برق باستثناء محل جوش باید کاملا پوشیده و محفوظ باشد.
ماده 47 - دستگاه های جوش برق با مقاومت الکتریکی باید مجهز بوسیله قطع کننده خط بوده و روی ماشین یا در کنار آن قرار داشته باشد.
ماده 48 - اتصال هادی های تغذیه کننده برق به دستگاه جوشکاری باید بوسیله پیچ و مهره به طور محکم انجام شود و فقط در مدار انتقال برق به محل جوش می توان از فیش استفاده کرد.
ماده 49 - دستگاه های خودکار و نیمه خودکار جوش برق با مقاومت الکتریکی باید مجهز به حائلهای حفاظتی یا وسائل به راه انداختن با دو دست باشد.
این وسائل باید طوری قرار گیرد که کارگر پس از به راه انداختن دستگاه نتواند دست خود را در منطقه خطرناک وارد کند.
این آئین نامه که باستناد ماده 47 قانون کار تدوین و مشتمل بر 49 ماده می باشد در دویست و نود و چهارمین جلسه شورای عالی حفاظت فنی مورخ 20و8و47 به تصویب نهائی رسیده قابل اجراست.
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)