آئین نامه حفاظت حمل و نقل ، ذخیره سازی و توزیع گاز مایع

شماره 20152 13و11و47

مقدمه
چون گاز مایع قابلیت احتراق و انفجار شدیدی داشته و استفاده ناصحیح از آن ممکنست موجب خسارات جانی و مالی جبران ناپذیری گردد لذا این آئین نامه باستناد ماده 48 قانون کار جهت راهنمائی امور مربوط به حمل و نقل - ذخیره سازی و توزیع گاز مایع تدوین و تصویب و برای کلیه موسسات توزیع کننده گاز مایع در ایران و عموم افرادی که به این امر اشتغال دارند لازم الاجرا می باشد.
فصل اول
تعاریف
1 - گاز مایع
گاز مایع مشتمل بر تمام موادی است که از یک یا چند گاز که ذیلا ذکر می گردد تشکیل شده باشد - پروپان - پروپیلن - بوتانها - (بوتان و ایزوبوتان) و بوتیلین ها که تحت فشار تبدیل به مایع می شوند.
2 - بودار کردن گاز مایع
گاز مایع بوسیله تولیدکننده با موادمخصوصی از قبیل اتیل مرکایتان - تایوفین و یا امیل مرکایتان بودار می گردد. مقدار اینگونه مواد در گاز مایع به اندازه ای است که اگر غلظت گاز در هوا به نسبت به 1 از 5 حداقل قابلیت انفجار آن برسد بوی آن بخوبی قابل تشخیص میباشد.
3 - مخازن حمل گاز مایع
مخازن حمل گاز مایع عبارت از مخازنی است که بر روی شاسی کامیون یا یدک کش و یا نیمه یدک کش نصب شده و برای حمل گاز مایع به کار می رود.
4 - مخازن ذخیره سازی گاز مایع
مخازن ذخیره سازی گاز مایع عبارت از مخازنی است که گاز مایع در آنها نگهداری می گردد.
5 - تاسیسات
تاسیسات گاز مایع مجموعه ای است که شامل مخازن ذخیره سازی لوله کشی ها - وسائل بارگیری و تخلیه مخازن حمل و ذخیره سازی وسائل پرکردن سیلندر - ساختمانها و سایر وسائل مربوطه می باشد.
6 - سیلندر
سیلندر عبارت از مخزن قابل حملی است که ظرفیت آن حداکثر 450 لیتر بوده و برای مصارف خانگی یا تجاری و یا سایر مصارف که احتیاج به مخزن قابل جابجا شدن دارند به کار میرود.
فصل دوم
مقررات حفاظتی (مخازن حمل گاز مایع)
ماده 1 - مخازن حمل گاز مایع باید از جنس فولادی باشد که قابلت تحمل فشار گاز لااقل 5و17 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع را دارا بوده و طبق استاندارد مصوبه موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ساخته شده باشد.
ماده 2 - هر مخزن حمل گاز مایع باید دارای گواهینامه و مدارک مشخصات ساخت و آزمایش باشد و این اسناد در نزد صاحب مخزن یا استفاده کننده از آن نگهداری گردد بطوریکه همیشه آماده ارائه به مامورین ذیصلاحیت وزارت کار و امور اجتماعی باشد.
ماده 3 - مخازن حمل گاز مایع که فاقد روپوش آلومینیومی یا فولاد زنگ نزن یا هر فلز براق ثابت دیگر می باشد باید با رنگ سفید یا آلومینیومی و یا رنگهای منعکس کننده مشابه رنگ آمیزی شود. این رنگ آمیزی باید اقلاً به نسبت 2 از 3 سطح فوقانی مخازن مزبور را بپوشاند.
ماده 4 - مجاری خروجی بطور کلی باید به ترتیب زیر باشد:
1 - در زیر مخزن هر دستگاه حمل گاز مایع (کازکش) باید شیری برای تخلیه کامل مخزن تعبیه گردد.
2 - در مخازن حمل گاز مایع تمام منافذ به جز آنهایی که مربوط به وسائل اندازه گیری سطح و محل نصب گرماسنج و سوپاپ اطمینان میباشد باید بوسیله درپوش - کلاهک و یا فلنج پیچ و مهره دار مسدود گردد. یا بوسیله شیر جلوگیری کننده از جریان اضافی یا شیر یکطرفه محافظت گردد و یا مجهز به شیی گردد که بتوان آن را از دور کنترل نمود.
سوپاپ اطمینان
ماده 5 - هر مخزن حمل گاز مایع باید مجهز به یک یا چند سوپاپ اطمینان از نوع فنری با شرایط ذیل باشد:
1 - لوله های خروجی سوپاپهای اطمینان باید بدون خمیدگی و رو به بالا بوده و گاز از آن مستقیما به هوا برود و در مسیر آن مایعی وجود نداشته باشد تا باعث برخورد گاز با بدنه مخزن گردد.
اندازه لوله خروجی نباید کوچکتر از مجرای سوپاپ اطمینان باشد. در پائین ترین قسمت لوله خروجی سوپاپ اطمینان باید یک شیر تخلیه تعبیه گردد تا بتوان مایعات جمع شده در این لوله را خالی نمود.
2 - ظرفیت خروج گاز سوپاپهای اطمینان هر مخزن باید متناسب با سطح خارجی آن مخزن باشد. این ظرفیت باید طوری محاسبه گردد که فشار در مخزن بهیچوجه نتواند از 120 درصد فشار تجاوز نماید.
3 - اگر وسائل تنظیم فشار سوپاپ در خارج از مخزن قرار داشتهباشد با این وسائل تنظیم مجهز به وسائلی قابل پلمپ کردن بوده و همیشه پلمپ شده باشد.
4 - فشار تنظیم شده برای شروع به خروج گاز و مقدار گاز یا هوای خروجی باید برحسب واحد حجم در دقیقه ( در 5و15 درجه سانتیگراد و فشار اتمسفر) بطور واضح و ثابت روی هر سوپاپ اطمینان حک شده باشد. همچنین نصب سوپاپ باید طوری باشد که شروع به خروج گاز از آن قابل رویت باشد.
5 - سوپاپ اطمینان باید در بالای مخزن نصب گردد و مستقیما به فضای محتوی گاز مربوط باشد.
6 - بین سوپاپ اطمینان و مخزن نباید شیری نصب شود مگر در مخازنی که دو سوپاپ اطمینان یا بیشتر روی آنها نصب شده است که در اینصورت می توان یک یا دو شیر بین مخزن و سوپاپ اطمینان نصب نمود به شرطی که اولا ساختمان این شیرها طوری باشد که در هر حال یک سوپاپ اطمینان یا بیشتر باز بافی بماند و ثانیا ظرفیت سوپاپهائی که باز می باشد کافی برای خروج گاز به اندازه لازم باشد.
7 - انتهای لوله خروجی سوپاپ اطمینان باید دارای کلاهک یا محافظ مناسب دیگری باشد تا از دخول باران و گرد و غبار و امثال آن به داخل سوپاپ اطمینان جلوگیری شود. این کلاهک باید بطور آزاد روی لوله گذاشته شود و فقط می تواند بوسیله زنجیر یا سیم یا مشابه آن به لوله متصل گردد بطوریکه اگر سوپاپ اطمینان باز شودکلاهک به آسانی از جای خود بلند شود. کلاهک باید بجز مواقعی که سوپاپ اطمینان باز شده و کار می کند در سایر اوقات همیشه روی لوله خروجی قرار داشته باشد. این کلاهک نباید طوری باشد که خروج گاز را در سوپاپ اطمینان کم و یا از آن جلوگیری نماید.
لوله ها و شیرها و اتصالها
ماده 6 - لولهها - شیرها و اتصالها باید دارای مشخصات زیر باشد.
1 - در مواردی که استفاده از لوله های مسی مجاز باشد باید مفاصل را بوسیله جوش زرد و یا جوش معادل آن بهم متصل نمود این اتصالها به هیچ عنوانی (مثلا با حدیده زدن لوله ها) نباید باعث تضعیف قدرت لوله ها گردد. مفاصل باید از نوع فشار قوی باشد از فلزات غیرچکش خوار و شکننده نباید در ساختان شیرها و مفاصل استفاده نمود.
2 - کلیه شیرهای مخزن باید مناسب با فشار طرح شده برای حرارت محل کار مخزن بوده و میزن فشار روی آنها نوشته شده باشد.
3 - لولهها - شیرها - اتصالها و لوله های قابل ارتجاع در کامیونهای گازکش باید در فشار هوائی که کمتر از حداکثر فشار گاز مجاز مخزن نباشد بدون نشت باقی بماند.
4 - هر قسمت از لوله حامل گاز مایع (اعم از لوله قابل ارتجاع یا غیر آن) را که امکان بسته شدن دو سر آن وجود داشته باشد باید مجهز به یک سوپاپ اطمینان نمود و بین این سوپاپ اطمینان و لوله هیچ نوع شیر دیگری نباید نصب گردد.
5 - روی شیرها و یا صفحاتی که به شیرهای لوله های خروجی و دخولی مخزن نصب شده است (باستثنای لوله هائی که مربوط به سوپاپ اطمینان و وسائل اندازه گیری سطح مایع و فشارسنج می باشد) باید نوشته ها یا علامتی وجود داشته باشد که ارتباط این لوله ها را با قسمت محتوی مایع مخزن یا قسمت محتوی گاز مخرن در موقع پربودن مخزن به اندازه مجاز مشخص نماید.
6 - لوله ها - اتصالها - سوپاپهای اطمینان و سایر منضمات مخزن باید بوسیله حفاظ فلزی که در اطراف آنها تعبیه می شود در مقابل با صدمات وارده در اثر برخورد با وسائط نقلیه یا اشیاء دیگر و یا واژگون شدن گازکش محافظت کرده و ضمنا سوپاپهای اطمینان باید طوری محافظت گردد که در صورت واژگون شدن گازکش در روی زمین لوله خروجی سوپاپ اطمینان بسته نشده و مانع خروج گاز از مخزن نگردد.
7 - هر گازکش باید مجهز به یک سپر عقب باشد که در صورت برخورد پشت آن باشیاء دیگر سپر مزبور مخزن و اتصالهای آنرا محافظت نماید و باید ساختمان این سپر طوری باشد که امکان برخورد هر یک از قسمتهای وسیله نقلیه را به مخزن به حداقل تقلیل دهد.
8 - لوله های پرکننده و تخلیه مخزن هر کدام باید مجهز به شیری باشد که با دست بسته شود و این شیر باید حتی الامکان نزدیک به مخزن نصب گردد.
چنانچه مخزن دارای شیر خودکار داخلی باشد شیردستی فوق را در هر نقطه از لوله های قابل ارتجاع می توان نصب نمود.
پایه ها و مهارها
ماده7 - پایه ها و مهارهائی که به منظور متصل کردن مخزن گاز به گازکش به کار می رود باید دارای شرایط و مشخصات زیر باشد:
1 - مخزن گازکش ها باید با جوشکاری و یا بوسیله مهره چپ و راست مهاری و یا وسائل مشابه آن به شاسی چسبیده باشد.
بعلاوه برای جلوگیری از لغزش مخزن روی شاسی در موقع شروع حرکت توقف و پیچیدن وسیله نقلیه باید ضامنها و مهارهای مناسبی چسبیده به شاسی و مخزن تعبیه گردد این ضامنها و مهارها باید طوری نصب گردد که به آسانی قابل دسترسی برای بازرسی و تعمیرات باشد.
2 - هیچیک از پایه های مخزن یا سپر نباید مستقیما به مخزن جوش داده شود.
پایه ها و سپرها باید به ورقه های لائی به نحوی متصل شده باشد که اقلا چهار برابر ضخامت لائی از هر طرف با لبه لائی فاصله داشته باشد و هیچ گاه نباید پایه ها و سپرها را مستقیما به بدنه اصلی مخزن جوش داد.
وسائل اندازه گیری سطح مایع
ماده 8 - مخزن هر گازکش باید مجهز به یک یا چند نوع از وسائل اندازه گیری ذیل که حداکثر سطح مجاز مایع را در مخزن دقیقا نشان می دهد باشد.
1 - لوله دوار ( Rotary Gauge )
2 - لوله لغزان و قابل تنظیم ( Slip Tube Gauge)
3 - لوله با طول ثابت ( Fixed Tube Gauge )
تبصره 2 - فشار طرح ( حداکثر فشار گاز) وسائل اندازه گیری سطح مایع باید اقلا مساوی فشار طرح مخزن مربوطه باشد.
تلمبه ها و کمپرسورها
ماده 9 - تلمبه ها و کمپرسورها باید از نوعی باشد که مخصوص گاز ساخته شده و از شکستن و آسیب دیدن در مقابل تصادفات محفوظ نگهداشته شود این تلمبه ها بجز آنهائی که از نوع گریز از مرز می باشند باید مجهز به مجرای فرعی باشد که شیر این مجرا در اثر فشار باز شده و جریان مایع را از لوله خروجی تلمبه به لوله ورودی آن و یا مخزن برقرار سازد.
صفحه مشخصات
ماده 10 - هر مخزن باید دارای صفحه مشخصات باشد که جنس آن از فلز زنگ نزن بوده و در سمت راست نزدیک به جلو مخزن بوسیله زردجوش یا جوشکاری که در دور تا دور آن انجام گرفته به مخزن متصل شود و محل نصب آن باید طوری باشد که اولا همیشه محفوظ بماند و ثانیا به آسانی قابل دسترسی برای بازرسی باشد. در وسائل نقلیه که حامل چند مخزن می باشد صفحه فوق باید جداگانه روی هر یک از مخزنها طوری نسب شود که به آسانی قابل دسترسی برای بازرسی باشد.
روی این صفحه باید با حروف درشت و خوانا به طور حک شده یا برجسته علاوه بر اطلاعاتی که توسط استاندارد مربوطه تعیین شده است اطلاعات زیر هم نوشته شده باشد.
سازنده مخزن گازکش
شماره ردیف
شماره و نام استاندارد مربوطه
شماره مشخصات مصالح مخزن
ظرفیت آبی مخزن
تاریخ آزمایش اولیه مخزن
ماده 11 - مخزن گازکش باید هر پنج سال یکبار تحت آزمایش (فشار آب) آزمایش نشت و تمام آزمایشات نظری قرار گرفته و سوپاپ یا سوپاپهای اطمینان مخزن نیز هر دو سال یکبار تنظیم و آزمایش شود. نتایج آزمایشات باید در کارت ثبت گردد.
ماده 12 - چنانچه کازکش بدلایلی مانند تصادف یا چپ شدن صدمه ببیند قبل از شروع مجدد بکار باید تحت آزمایش کامل قرار گیرد و اگر کازکش یکسال یا بیشتر از سرویس خارج شده باشد برای ادامه کار باید دوباره آزمایش شود.
وسائل برقی و روشنائی
ماده 13 - کامیونها - یدک کش ها و نیمه یدک کش های گاز کش نباید به هیچ نوع چراغ و وسیله روشنائی بجز برقی مجهز باشد مدار برقی باید دارای وسائل حفاظتی از قبیل فیوز و قطع کننده اتوماتیک برای مواقع جریان شدید برق باشد و همچنین سیمها باید دارای ظرفیت کافی برای عبور جریان مورد لزوم بوده و بطو مناسبی روی گازکش نصب و عایق کاری گردد.
یدک کشها و نیمه یدک کشها
ماده 14 - وسائل اتصال و کنترل حرکت یدک کشها و نیمه یدک کشها باید دارای شرایط زیر باشد:
1 - علاوه بر میله یامیله های محکمی که یدک کش را بوسیله نقلیه متصل می کند باید زنجیره هائی نیز بین یدک کش و وسیله نقلیه نصب گردد.
2 - مجهز به ترمزهائی باشدکه کنترل آنها از اطاق راننده انجام گیرد.
3 - مجهز به چراغهای راهنما - ترمز و خطر باشد.
ماده 15 - مخزن، شاسی، محور و فنرهای وسائط نقلیه حامل گاز مایع باید بوسیله اتصالهای فلزی به یکدیگر متصل باشد تااز لحاظ الکتریکی یک مدار بسته را تشکیل دهد.
ماده 16 - سیستم خروج دود مشتمل بر صدا خفه کن و لوله خروج دود باید از مخزن سوخت وسیله نقلیه و سایر مواد قابل اشتعال به اندازه کافی فاصله داشته باشد انتهای خروجی لوله دود بایستی در جهتی دور از مخزن و متعلقات آن بوده و بیرون از بدنه و اطراف وسیله نقلیه نصب شده باشد.
ماده 17 - هر وسیله نقلیه گازکش باید لااقل مجهز به یک آتش خاموش کن قابل حمل با ظرفیت کافی برای خاموش کردن یک متر مربع آتش نوع گازی یا بدون خاکستر باشد و اگر بیش از یک خاموش کننده در وسیله نقلیه موجود باشد هر کدام ازآنها باید کافی برای خاموش کردن یک دوم متر مربع آتشهای فوق باشد.
ماده 18 - هر وسیله نقلیه گازکش باید همیشه لااقل دو عدد کفشک مناسب با خود همراه داشته باشد تا در مواقع توقف و یا تخلیه و بارگیری آنها را زیر چرخها قرار دهند.
ماده 19 - وسائط نقلیه گازکش را نباید در داخل ساختمانها متوقف و نگهداری نمود مگر اینکه ساختمان مجاز برای اینگونه توقفها شناخته شده باشد.
ماده 20 - تخلیه مخزندارها و گازکشها باید طبق شرایط زیر انجام گیرد.
1 - سطح ریل انشعاب راه آهن در محلی که مخزن دار (واگن حامل مخزن گاز مایع) برای تخلیه توقف می کند باید فاقد شیب باشد.
2 - مادامی که لوله های تخلیه به مخزندار وصل می باشد باید در انتها و یا در انتهای ریل انشعابی که این مخزندار روی آن قرار دارد تابلوهائی قرار داده شود که روی آن جمله زیر نوشته شده باشد:
(مخزندار گاز مایع در حال تخلیه)
3 - هنگامی که مخزندار برای تخلیه روی انشعابی راه آهن ایستاده باید کفشک های مناسبی زیر چرخهای واگن قرار داد تا از حرکت آن جلوگیری بعمل آید.
4 - در تمام مدتی که مخزندار در حال تخلیه است یک نفر باید مراقب آن و لوله های تخلیه باشد.
5 - خط لوله ای که لوله های قابل ارتجاع تخلیه به آن متصل می باشد باید مجهز به یک شیر یک طرفه باشد تا در صورت پاره یا سوراخ شدن لوله قابل ارتجاع و یا بستهای اتصال آن گاز مایع از مخزنی که در حال پرشدن است و یا از لوله کشی های مربوط به آن خارج نشود.
6 - فاصله محل تخلیه تا ابنیه و املاک مجاور باید مطابق فواصلی باشد که در ماده 25 این آئین نامه گفته شده است.
ماده 20 - تخلیه و بارگیری گازکشها باید تحت شرایط زیر انجام گیرد.
1 - هنگام تخلیه یا بارگیری گازکشها باید از وقتی که لوله های انتقال متصل می گردند تا وقتی که عملیات تخلیه یا بارگیری خاتمه یافته و لولهها جدا می گردد اقلا یک نفر دائما مراقب لوله ها و اتصالهای آنها باشد.
2 - برای تسهیل انتقال مایع از مخزنی دیگر هیچگاه نباید گاز مخزن پرشونده را به فضای آزاد رها نمود.
3 - در صورتیکه برای انتقال گاز مایع از لوله های قابل ارتجاع استفاده می گردد این لوله ها باید از جنس نرم و در مقابل گاز غیرقابل نفوذ باشد و مقاومت این لوله ها باید مناسب برای کار با گاز مایع بوده و در انتهای خروجی مجهز به شیر قطع کننده جریان باشد.
ماده 22 - حد مجاز پرکردن مخازن گازکشها و مخزندارها باید طبق جدول مندرج در ماده 32 باشد.
فصل سوم
مقررات حفاظتی مخازن ذخیره سازی گاز مایع
ماده 23 - مخازن ذخیره سازی گاز مایع باید از جنس فولادی باشد که قابلیت تحمل فشار گاز لااقل 8/17 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع (250 پاند بر اینچ مربع) را دارا بوده و طبق استاندارد مصوبه موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ساخته شده باشد.
ماده 24 - مخازن ذخیره سازی گاز مایع را باید طبق شرایط زیر نصب و سوار کرد.
1 - مخازن را باید روی پایه های با دوام از جنس مواد بنائی سخت یا بتون یا اسکلت فلزی سوار کرد. بهرحال جنس این پایه ها باید در مقابل آتش سوزی مقاوم بوده و زیرسازی آنها محکم باشد.
2 - پایه های مخزن نباید مانع انقباض و انبساط آزادانه مخزن گردد.
3 - هر مخزن را که ظرفیت آبی آن 7500 لیتر یا کمتر است می توان روی پایه های فلزی محافظت نشده در مقابل آتش سوزی سوار کرد مشروط بر آنکه اولا این پایه ها روی سطح یا زیرسازی بتونی نصب شده باشد و ثانیا فاصله سطح زیرین بدنه مخزن تا کف بتونی و یا زمین از 60 سانتیمتر تجاوز ننماید.
4 - در مواردی که برای نصب مخزن انجام جوشکاری در محل ضروری باشد این جوشکاریها فقط می تواند روی ورقه های لائی یا دستکهائی انجام گیرد که قبلا توسط سازنده به مخزن جوش داده شده است.
5 - در مخازن ثابتی که به یکدیگر مربوط شده اند باید پیش بینی های لازم برای مقابله با انبساط - انقباض - لرزش یا نشست کردن مخازن و لوله های مربوط کننده آنها بعمل آمده باشد.
استفاده از لوله های غیرفلزی برای مرتبط کردن مخازن ثابت به یکدیگر بکلی ممنوع است.
ماده 25 - مخازن ذخیره سازی گاز مایع را باید در خارج از ساختمان یعنی در فضای باز و طبق فواصل مندرج در جدول زیر نصب کرد.
ماده 26 - محوطه اطراف مخازن گاز مایع را باید حداقل تا حدود 3 متر از مواد قابل اشتعال از قبیل خاشاک و علف خشک پاک کرد.
ماده 27 - قراردادن مخازن گاز مایع در کنار مخازن محتوی سایر مواد قابل اشتعال با نقطه اشتعال کمتر از 21 درجه سانتی گراد ممنوع است. حداقل فاصله بین مخازن گاز مایع با ظرفیت آبی بیشتر از 500 لیتر تا مخازن مواد قابل اشتعال دیگر با ظرفیت بیش از هزار لیتر و نقطه اشتعال بیشتر از 21 درجه سانتیگراد باید 7 متر باشد.
ماده 28 - با ایجادجدول بندی دیواره های خاکی - شیب و امثال آن بایداز جمع شدن مواد قابل اشتعال درزیر مخازن گاز مایع جلوگیری بعمل آید.
ماده 29 - هیچ مخزن محتوری گاز مایع نبایددرداخل دیواره خاکی تعبیه شده برای مخازن محتوی مایعات قابل اشتعال دیگر قرارداده شود.
ماده30 - ظرفیت آبی هریک از مخازن ذخیره سازی گار مایع نبایداز360000 لیترتجاوز نماید.
ماده31 - واشرهائی که بین فلنج های مخازن گاز مایع بکار می رود باید از جنسی باشدکه درمقابل گاز مایع مقاومت داشته باشد. این واشرها باید از موادی ساخته شوند که نقطه ذوب آنها بالاتر از 816 درجه سانتیگراد(1500 درجه فار نهایت) تاشد.استفاره از واشرهای حلقوی آلومینیومی و همچنین واشرهای مار پیچی فلزی نیز برای فلنج های مخازن گاز مایع مجاز میباشد.
ماده32 - مخازن ذخیره سازی را نباید بیشترازمیزان مجاز پرکرد. میزان مجاز پر کردن .مخزن عبارتست ازوزن درصدی از ظرفیت آبی آن مخزن در6و15 درجه سانتیگراد که برحسب چگالیهای مختلف گاز مایع از جدول زیر بدست میاید.
ماده33 - شیرها و وسائلی که روی مخزن گاز مایع نصب میگردد باید مناسب برای فشار گاز لااقل17 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع و حداکثردرجه حرارتی که ممکن است در مغرض آن قرار گیرند ساخته شده باشد.
ماده34 - تمام اتصالات مخزن باستثنای اتصالات سوپاپهای اطمینان – وسائل اندازه گیری سطح مایع ومنافذی که بوسیله درپوش مسدود
شده اند باید مجهز به شیر باشند.
این شیر باید هر جه ممکن است نزدیکتربمخزن نصب شده باشد.
ماده35 - لوله پر کننده مخزن باید در محل اتصال بمخزن بیکی از مجهزباشد.
1 - مجموعه ای از شیر جلرگیریکننده از جریان اضافی.
2 - یک شیرقطع کننده جریان بانضمام یک شیر ساده یک طرفه.
3 - یک شیر قطع کننده جریان بانضمام یک شیر یکطرفه یایک شیر جلوگیری کننده از جریان اضافی.
ماده36 - منافذ و اتصالات مخرن باید مجهز به یک شیر مناسب جلوگیری کننده از جریان اضافی باشد مگردر موارد زیر:
الف - اتصالات لرله های پر کننده مخزن که شرح آنها درماده35 داده شد.
ب - اتصالات سوپاپ های اطمینان.
پ - اتصالات وسائل اندازه گیری سطح مایع که در آنها قطر سوراخ خروج مایع از 5|1 میلیمتر تجاوز نمیکندویا اصولا طرز کار آنها طوری است که احتیاج بخروج گاز مایع ندارندمثل نوع شناور یا مشابه آن بشرطی که تمام اتصالات این وسائل طوری طرح شده باشد که بتواند در مقابل حداکثر فشار داخل مخزن به خوبی ایستادگی نماید.
ماده 37 - بر روی تمام اتصالات ورودی و خروجی مخازن به ظرفیت آبی 8000 لیتر یا بیشتر به استثنای اتصالات مربوط به سوپاپ اطمینان - وسائل اندازه گیری سطح مایع و فشارسنجها باید برچسبهائی زده شده باشدکه مشخص کند این اتصالات به قسمت محتوی بخار مخزن ارتباط دارند یا به قسمت محتوی مایع آن این برچسبها را روی شیرهای مربوط به اتصالاتنز می توان نصب نمود.
ماده 38 - در مخازنی که ظرفیت آبی آنها کمتر از 8000 لیتر است تعبیه بیش از دو مجرای مسدود شده بوسیله درپوش مجاز نمی باشد.
ماده 39 - سوپاپهای اطمینان مخازن باید در قسمت فوقانی مخزن نصب شده و مستقیما با قسمت محتوی گاز مخزن ارتباط داشته باشد.
ماده 40 - در مخازنی که ظرفیت آبی آنها بین 500 تا 8000 لیتر است باید لوله خروجی سوپاپ اطمینان آنها بین 500 تا 8000 لیتر است باید لوله خروجی سوپاپ اطمینان آنها عمودا رو به بالا باشد و در مسیر گاز خروجی هیچ مانعی وجود نداشته باشد تا گاز بتواند در هوای آزاد رها شده و هیچ تماسی با بدنه مخزن پیدا نکند.
روی لوله خروجی سوپاپ اطمینان باید سرپوشی به طور آزادانه قرار داده شود تا مانع ورود باران و امثال آن به داخل لوله شده و در عین حال هنگام خروج گاز این سرپوش از جای خود بلند شده و مانع خروج گاز نگردد.
برای تخلیه مایعاتی که ممکنست در سوپاپ اطمینان و یا لوله خروجی آن جمع شود باید لوله تخلیه مناسبی تعبیه گردد.
ماده 41 - در مخازنی که ظرفیت آبی آنها 500 لیتر یا کمتر است باید انتهای لوله خروجی سوپاپ اطمینان آنها در فاصله افقی حداقل 1.5 متر از هر گونه دریا پنجره یامحل باز به داخل ساختمانها که پائین تر از این لوله خروجی واقع شده اند قرار داده شود.
ماده 42 - در مخازنی که ظرفیت آبی آنها بیشتر از 8000 لیتر است ارتفاع لوله خروجی سوپاپ اطمنیان آنها باید حداقل 2 متر و مخزن مجهز به یک فشارسنج باشد.
ماده 43 - مخزن گاز مایع باید مجهز به یک وسیله اندازه گیری سطح مایع از قبیل نوع شناور گردنده - لوله لغزان و یا مغناطیسی باشد تا بوسیله آن بتوان سطح حداکثر مجاز پرشدن مخزن و مقدار درصد حجم پرشده آن را کنترل و بررسی نمود.
ماده 44 - وسائل اندازه گیری سطح مایع باید طوری انتخاب شود که با آنها بتوان سطح حداکثر بوتان یا پروپان و یا مخلوط 50و50 بوتان و پروتان را اندازه گرفت.
ماده 45 - در وسائل اندازه گیری سطح مایع که کار آنها مستلزم رهاکردن مقداری گاز به هوای آزاد است از قبیل نوع لوله دوار و یا لوله لغزان باید قطر سوراخ خروج گاز از آنها از یک و نیم میلیمتر تجاوز ننماید مگر اینکه این وسائل مجهز به شیر جلوگیری کننده از جریان اضافی باشند.
ماده 46 - فشار گاز مجاز وسائل اندازه گیری سطح مایع باید لااقل 17و6 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع (250 پوند بر اینچ مربع) باشد.
ماده 47 - از لوله های استوانه ای شیشه ای نشان دهنده سطح مایع.
برای مخازن ذخیره گاز مایع می توان استفاده نمود بشرطی که:
الف - خروج گاز مایع از مخزن فقط به صورت مایع انجام گیرد.
ب - این استوانه های شیشه ای در دو طرف مجهز به شیر فلکه هائی باشند که با دست باز و بسته می شود.
پ - این استوانه ها در دو طرف علاوه بر شیرهای فوق مجهز به شیرهای مناسب جلوگیری کننده از جریان اضافی باشند.
ت - شیشه این استوانه ها از نوع فوق العاده محکم بوده و بوسیله حفاظهای فلزی مناسب که سازنده آنها برای آنها ساخته است محافظت گردد.
ماده 48 - هر مخزن به تنهائی (بدون هیچ یک از منضمات آن) قبل از شروع به کار باید تحت آزمایش فشار آب قرار گیرد.
فشار آزمایش باید برابر فشار گاز حداقل 5و26 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع و زمان آزمایش ده دقیقه باشد آزمایش فوق باید در حضور نماینده مرجع صلاحیتداری که وزارت کار و امور اجتماعی تعیین می کند انجام و مورد گواهی قرار گیرد.
برای بازرسی مخزن از لحاظ نشت کردن باید مخزن را از هوا پر کرده و فشار هوا را تا 7 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع بالا برد - تمام جوشکاریها و محل های اتصال شیر و فشار سنج و شیر اطمینان و سایر منضمات باید هنگام آزمایش با آب صابون آغشته باشد.
ماده 49 - سوپاپهای اطمینان مخزن باید قبل از نصب روی مخزن بطور جداگانه با فشار هوا مورد آزمایش قرار گیرد و در 10 درصد بالای فشار گاز یا در 25و19 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع باز شود. این آزمایش باید اقلا هر پنج سال یکبار تکرار و در کارت شناسائی منعکس گردد.
ماده 50 - هر مخزن ذخیره گاز مایع باید از لحاظ عیوب احتمالی از قبیل زنگ زدگی فرورفتگی و برآمدگی جوشکاری و سایر عیوب (اقلا هر دهسال یکبار) مورد بازرسی فنی دقیق قرار گرفته و ضخامت جدار مخزن باید با دستگاه مخصوص از قبیل آلتراسونیک اندازه گیری شده و با ضخامت اصلی مقایسه و نتایج این آزمایشها در کارت شناسائی مخزن منعکس گردد.
ماده 51 - هیچگونه تغییر تعمیر یا جوشکاری روی جدار مخزن مجاز نمی باشد مگر جوشکاری روی قسمتی از مخزن که تحت فشار نیست.
ماده 52 - مخازن ذخیره سازی گاز مایع را که برای مدتی بیشتر از یکسال مورد استفاده قرار نگرفته یا پس از تغییر محل مخزن در صورتی می توان مجددا برای ذخیره سازی گاز مایع به کار برد که آزمایشهای موضوع ماده 49 و 50 این آئین نامه در مورد آنها عمل گردد.
ماده
53 - روی هر مخزن یا صفحه طبق آن ساخته شده است.
1 - استانداردی که مخزن طبق آن ساخته شده است.
2 - علامت مخصوص موسسه بازرسی کننده مخزن.
3 - ظرفیت آبی مخزن برحسب یکی از واحدهای حجم.
4 - حداکثر فشار گاز مجاز مخزن.
فصل چهارم
مقررات حفاظتی تاسیسات ذخیره سازی
و سیلندر پرکنی گاز مایع
ماده54 - درتاسیسات ذخیره سازی و توزیع گازمایع باید لوله هاووسائل اتصال که قطراسمی آنها بیشترازاینچ است فولادی باشد ازلوله های مسی بدون درزیابرنجی ویا فولادی نرم فقط درمواردی میتوان استفاده نمود که قطر اسمی این لوله ها اینج یا کمترباشد.
ماده55 - لوله ها واتصالات بیشتراز2 اینجار باید بوسیله فلنج های جوش شده و یا جوشکاری مستقیم بمخازن متصل نمود با ستثنای لوله هائی که بعد از شیر جلوگیری کننده از جریان اضافی یاسوپاپهای اطمینان نصب میگردد.
ماده56 - ازشیر - لرله ووسائل اتصالی چدنی برای لوله کشی گازمایع بحالت مایع نباید استفاده کرد.
ماده57 - مواد بکاررفته برای مقرسوپاپ دیارفراگم - واشرو آب بندی میله شیرها و لوله ها باید از جنسی باشد که درمقابل گازمایع مقاوم باشد.
ماده58 - لوله ها نرم باید بدون درزبوده واز مس برنج فولاد ساخته شده باشد.
ماده59 - از وسائل اتصال چدنی دنده پیچ شده از قبیل زانو سه راه - چهارراه پوشن و مهره ماسوره درتاسیسات ذخیره سازی وسیلندرپرکنی گاز مایع نباید استفاده گردد.
ماده60 - در تاسیسات ذخیره سازی گاز مایع ازلوله های قابل ارتجاعی باید استفاده شود که برای گاز مایع بحالت بخار یه مایع ساخته شده باشد.
ماده61 - روی لوله های قابل ارتجاعی که مستقیما در معرض فشار داخلی مخزن قرارباید بفواصل حد اکثر سه متر کلمه گاز مایع نوشته شده باشد..
ماده62 - حداقل فشارتر کیدن لوله های قابل ارتجاع که در معرض فشار داخلی مخازن قرار میگیرد باید 85 کیلوگرم بر سانتیمت مربع باشد.
ماده63 - مفصل اتصال لوله های قابل ارتجاع بمخازن باید بتواند بدون نشت فشار آزمایش لااقل 35 کیلو گرم برسانتیمتر را تحمل نماید.
ماده64 - لوله هائی که از زیر جاده و خیابان عبور میکند باید طوری محافظت گردد که در اثر حرکت وسائط نقلیه آسیب نبیند.
ماده65 - لوله های خارج از ساختمان را میتوان روی زمین زیر زمین و یا بهر دو حالت باید باید در مقابل صدمات احتمالی محافظت گردد. در موارد یکه ممکن است نوع خاک محل لوله کشی ایجاد خورندگی در لوله ها بعمل آید.
ماده66 - هنگام نصب لوله ها باید پیش بینی های لازم برای مقابله با انبساط انقباض لرزش و نشست کردن لوله بعمل آید.
ماده 67 - لوله های سخت را باید بطریق دنده پیچ - فلنج جوشکاری لحیم سخت و با زردجوش یا موادی که نقطه ذوب آنها از 540 درجه سانتی گراد کمتر نباشد به یکدیگر متصل نمود.
اتصال لوله های نرم بدون درز مسی - برنجی - فولادی را باید با وسائل اتصال مخصوص لوله های نرم و یا بوسیله لحیم و یا زردجوش یا موادی که نقطه ذوب آنها از 540 درجه سانتیگراد کمتر نباشد انجام داد.
ماده 68 - در تاسیسات ذخیره سازی و سیلندر پرکنی گاز مایع شیرها باید برای کار با گاز مایع (بحالت گاز یا مایع) مناسب بوده و فشار کار آنها حداقل از 5و17 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع کمتر نباشد.
ماده 69 - سر ورودی لوله پرکننده مخزن باید در فضای آزاد قرار داده شود.
ماده 70 - از لوله های قابل ارتجاع برای اتصال مخازن ثابت به یکدیگر نباید استفاده کرد.
ماده 71 - لوله اصلی اتصال دهنده چند مخزن با ظرفیتی بیشتر از 400 لیتر باید از ساختمانهای مسکو مجاور لااقل 35 متر فاصله داشته باشد. این فاصله باید از حد نهایی شیری که لوله اصلی را از سایر سیستم های محتوی گاز مایع مجزا می نماید اندازه گرفته شود.
ماده 72 - محل پرکردن سیلندرها باید بصورت سکو تا مخازن ذخیره سازی گاز مایع باید سه متر و تا ساختمانهای مسکونی مجاور هشت متر باشد.
ماده 73 - محل تخلیه یا بارگیری مخزندارهای حمل گاز مایع باید از ساختمانهای مسکونی مجاور لااقل 8 متر و از تلمبه ها و کمپرسورها 3 متر فاصله داشته باشد.
ماده 74 - کف و سایر قسمتهای سکوی سیلندر پرکنی باید از بتون و یا مواد مشابه آن که نسوز باشد ساخته شود. دیواره های اطراف سکو باید طوری باشد که مانع جراین هوا در روی سکو سطح آن نگردد.
ماده 75 - ارتفاع سکوی سیلندر پرکنی باید متناسب با وسائط نقلیه مخصوص حمل سینلندر ( در حدود یک متر) باشد.
ماده 76 - در اطراف سکو باید وسائلی تعبیه گردد تا از برخورد مستقیم وسائط نقلیه به سکو جلوگیری نماید.
ماده 77 - پرکردن سلیندر باید توسط ترازوهای خودکاری انجام گیرد که پس از پرشدن سیلندر تا میزان تعیین شده بطور اتوماتیک جریان گاز مایع را قطع کند.
ماده 78 - برای بررسی کار ترازوهای خودکار و اطمینان از صحت کار آنها و پرشدن سیلندر به اندازه معین علاوه بر ترازوهای خودکار باید لااقل یک ترازوی مناسب و دقیق دیگری در روی سکوی سیلندر پرنی نصب گردد تا بتوان بطور اتفاقی از هر چند سیلندر پرشده یکی را مجددا با این ترازو وزن کرده و صحت حد مجاز گاز پر شده در آنرا بررسی نمود.
ماده 79 - تلمبه کمپرسور و منضمات آن باید برای کار با گاز مایع ساخته شده و حداقل فشار طرح آنها از حداکثر فشاری که ممکنست در معرض آن قرار گیرند کمتر نباشد.
منضمات تلمبه ها باید برای فشار گاز لااقل 5و17 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع ساخته شده باشد.
ماده 80 - لوله خروجی تلمبه باید دارای لوله برگشتی مجهز به شیری باشد تا اگر لوله خروجی تلمبه مسدود گردد در اثر بالا رفتن فشار این شیر باز شده و جریان گاز مایع را به مخزن اصلی و یا به لوله ورودی تلمبه برگرداند.
ماده 81 - در صورتیکه تلمبه ها و کمپرسورها در ساختمانی جداگانه نصب شده باشد این ساختمان باید از مخازن ذخیره سازی گاز مایع نصب می گردد از قبیل موتور تلمبه - موتور کمپرسور کلیدها - وسائل روشنائی - جعبه تقسیم برق - پریز برق و امثال آن باید از نوع ضد شعله ( FLAME PROOF) و ضدگاز ( GAS PROOF) باشد.
ماده 82 - در صورتیکه تلمبه ها و کمپرسورها در ساختمانی جداگانه نصب شده باشد این ساختمان باید از مخازن ذخیره سازی گاز مایع لااقل 3 متر و از ساختمانهای مسکونی مجاور و منابع احتراق 8 متر فاصله داشته باشد.
ماده 83 - در تاسیسات گاز مایع باید خاموش کننده های حریق به تعداد کافی در نقاط مختلف و بخصوص در روی سکوی سیلندر پرکنی - نزدیک تلمبه ها - کمپرسورها - انبارها و امثال آن قرار داده شده باشد.
ماده 84 - برای مقابله با آتش سوزی در تاسیسات گاز مایع باید لوله کشی آب آتش نشانی با منبع آب متناسب با وسعت تاسیسات در نظر گرفته شود.
پیش بینی های لازم برای به کار انداختن تلمبه آب آتش نشانی باید بعمل آید تا در صورت قطع جریان برق اصلی تاسیسات بتوان آب لازم را تامین نمود.
شیرهای آب آتش نشانی باید به اسانی قابل دسترسی بوده و در محلی قرار گرفته باشد که آتش گرفتن مخازن یا تلمبه ها و امثال آن مانع استفاده از آنها نگردد.
ماده 85 - در محوطه تاسیسات ذخیره سازی و توزیع گاز مایع نباید دخانیات استعمال شود و باید تابلوهای مناسبی که ابعاد آن از 40*60 سانتیمتر کمتر نباشد در نقاط مختلف تاسیسات که در معرض دید قرار داشته باشد نصب گردد رنگ زمینه این تابلوها باید سفید بوده و روی آنها با حروف قرمز شبرنگ جمله (استعمال دخانیات اکیدا ممنوع است) نوشته شده باشد.
در صورتیکه برای استعمال دخانیات محلی در نظر گرفته شده باشد محل مذکور باید محصور و از نزدیکترین محل احتمالی خروج گاز باید لااقل 30 متر فاصله داشته باشد.
ماده 86 - هر یک از لوله های سخت یا نرم انتقال گاز مایع باید بعد از نصب با فشاری لااقل یک برابر و نیم حداکثر فشار گاز آنها با آب آزمایش شود.
این لوله ها و وسائل اتصال آنها و شیرها را باید بعد از نصب از نظر نشت بوسیله هوا با فشار 5و7 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع نیز آزمایش کرد.
ماده 87 - لوله های قابل ارتجاع با مفاصل دو انتهای آن باید لااقل سالی یکبار با فشار 35 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع با آب آزمایش گردد. در صورت بروز هرگونه نشت عیب و نقص از قبیل زدگی ترک خوردگی یا ظواهری از خشک شدن در این لوله ها باید بلافاصله آنها را تعویض نمود. از لوله های قابل ارتجاع مرمت شده در تاسیسات گاز مایع نباید استفاده کرد.
تبصره - نتایج آزمایش های مندرج در مواد 86 و 87 باید با ذکر تاریخ آزمایش در کارت مخصوص منعکس و همیشه قابل ارائه باشد.
ماده 88 - لوله های قابل ارتجاع و لوله های سیلندر پرکنی باید مجهز به هدایت کننده برق ساکن باشد. مقاومت برقی این هدایت کننده ها باید از 1و نیم اهم در هر متر تجاوز نکند.
ماده 89 - سیستم لوله کشی باید طوری باشد که انبساط و انقباض لوله ها باعث ایجاد شکستگی در لوله ها و اتصالات آنها نگردد.
فصل پنجم
مقررات حفاظتی پرکردن و نگهداری
سیلندر توزیع گاز مایع و وظائف توزیع کنندگان
ماده 90 - سیلندر گاز مایع باید طبق استاندارد موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ساخته شده باشد و چنانچه سیلندر گاز مایع از خارج کشور وارد گردد باید مشخصات آن با استاندارد مذکور مطابقت داشته باشد.
ماده 91 - سیلندرهای گاز مایع را باید در ترازوهای خودکاری که پس از پر شدن سیلندر به اندازه معین جریان گاز مایع را بطور اتوماتیک قطع میکند پرکرد.
ماده 92 - سیلندر گاز مایع را باید به اندازه ظرفیت تعیین شده آنها پر نموده و همیشه مقداری فضای خالی برای مقابله با فشار ناشی از انبساط گاز مایع در آن باقی گذاشت مقدار مجاز پرکردن انواع مخازن مختلف در ماده 32 این آئین نامه تعیین شده است.
ماده 93 - شیر سیلندر گاز مایع باید مجهز به سوپاس اطمینان باشد که در فشار 5و26 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع باز شده و شروع به اخراج گاز بنماید.
ماده 94 - سیلندرهای کوچک مسافرتی باید برای گاز پروپان طرح و ساخته شده و استاندارد ساخت آن مورد تایید موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران قرار گرفته شده باشد.
ماده 95 - شیر سیلندرهای کوچک مسافرتی باید پس از پرشدن سیلندر قابل بستن با دست بوده و مجهز به شیر کنترل سطح مایع و سوپاپ اطمینان باشد.
ماده 96 - مشخصات سیلندر از قبیل وزن خالص سیلندر وزن مجاز پروپان مایعی که می توان در آن پر نمود و همچنین اسم یا علامت اختصاری سازنده سیلندر باید بروی حلقه گلوئی یا حلقه پایه سیلندر حک شده باشد.
ماده 97 - دهانه (اوریفیس URIFISSE) انتهای شیلنگ مخصوص پرکردن سیلندرهای کوچک مسافرتی باید به اندازه ای باشد که مدت لازم برای پرکردن این سیلندرها از 3 دقیقه کمتر نشود.
ماده 98 - انتهای شیلنگ مخصوص پرکردن سیلندرهای فوق باید مجهز به شیر مخصوص باشد که پس از پر شدن سیلندر به اندازه مجاز بتوان فورا جریان گاز را قطع نمود.
ماده 99 - برای توزین سیلندرهای کوچک مسافرتی باید از ترازوهای دقیقی استفاده شود که حداقل تا 10 گرم را با دقت نشان دهد تا از پرشدن سیلندر بیش از حد مجاز کاملا جلوگیری شود.
ماده 100 - توزیع کنندگان سیلندرهای گاز مایع مکلفند برای حمل و توزیع سیلندر گاز از وسائل موتوری چهارچرخه یا بیشتر استفاده نمایند.
ماده 101 - کف و بدنه وسیله نقلیه مخصوص حمل سیلندر گاز مایع باید عاری از روغن و هرگونه مواد سریع الاشتعال باشد.
ماده 102 - سیلندرها باید بحالت عمودی و در یک طبقه بطوری در وسیله نقلیه قرار داده شود که از جابجا شدن آنها در حین حرکت وسیله نقلیه جلوگیری شود.
ماده 103 - کلاهک سیلندرها ( در سیلندرهای کلاهک دار) باید هنگام حمل سیلندر بر روی آنها قرار داشته باشد. برای اجرای این منظور باید همیشه چند کلاهک یدکی در وسیله نقلیه موجود باشد.
ماده 104 - سیلندرهائی که دارای نشت باشد به هیچ وجه نباید مورد استفاده قرار گیرد.
ماده 105 - افراد غیرمجاز را نباید در وسیله نقلیه مخصوص حمل گاز مایع سوار کرد.
ماده 106 - توزیع کننده موظف است مخزن گاز مایع مصرف کننده ای را که از مخزن ثابت استفاده می کند قبل از پرکردن بازدید کرده مقداری گاز مایع موجود در آنرا تعیین و سپس آنرا تا حد مجاز پرکند.
ماده 107 - مادام که شعله باز و و یا منبع آتش زا در مجاورت مخزن گاز ثابت وجود دارد باید از تحویل گاز مایع خودداری کرد.
ماده 108 - توزیع کننده موظف است تمام منضمات و اتصالات مخزن ثابت گاز مایع مصرف کننده را بازدید کرده و در صورت وجود نشت از پرکردن آن خودداری نماید.
ماده 109 - سیلندرهای محتوی گاز مایع را نباید در مجاورت اشیاء قابل اشتغال و منابع حرارتی قرار داد.
ماده 110 - سیلندرهای گاز مایع را نباید مجاور درهای خروجی پله کانها یا محوطه هائی که به طور معمولی مورد استفاده برای عبور و مرور افراد قرر می گیرد گذاشت.
ماده 111 - سیلندر محتوی گاز مایع را نباید در مجاورت سیلندر محتوی اکسیژن یا هوای فشرده قرار داد و سیلندرهای محتوی این دو نوع گاز را نباید با هم در یک اطاق یا انبار نگهداری نمود.
ماده 112 - شیر سیلندرهای گاز مایع اعم از اینکه سیلندر پر یا خالی باشد باید مجز مواقعی که از آنها استفاده می گردد در سایر اوقات همیشه بسته باشد.
ماده 113 - کلاهک محافظ شیر سیلندرهائی که به دستگاه های گازسوز اتصال ندارند اعم از اینکه سیلندر پر یا خالی باشد باید روی سیلندر پیچ شده باشد.
ماده 114 - میزان گاز مایع محتوی در سیلندرهای گاز مایع انبار شده در یک محل نباید از 5000 کیلوگرم تجاوز نماید.
ماده 115 - در ساختمان انبارهای ذخیره سیلندرهای گاز مایع نباید از مصالح ساختمانی قابل اشتعال استفاده کرد.
ماده 116 - برای انتقال فشار به خارج ( در مواقع انفجار) باید حداقل ده درصد سطح جانبی و سقف انبار از شیشه معمولی ( تا ضخامت 4 میلیمتر) که در مقابل فشار مقاوم نباشد انتخاب گردد.
ماده 117 - انبارها باید هم از قسمت بالای دیوارها و هم از قسمت پائین آنها بطور کامل تهویه گردند در بچه هائی که بدین منظور در دیوارها تعبیه می گردند باید از دریا و پنجره ساختمانهای دیگر لااقل دو متر فاصله داشته باشد. در این انبارها ضلع مشرف به معابر عمومی باید فاقد درب یا پنجره یا هر روزنه دیگر باشد.
ماده 118 - درهای اصلی انبارهای ذخیره سیلندرهای گاز مایع نباید به طرف داخل انبار باز شود.
ماده 119 - انبارها نباید زیرزمینی باشند.
ماده 120 - انبارهای توزیع گاز مایع نباید هم جوار ساختمانهائی از قبیل مدرسه - مسجد - سینما - بیمارستان و یا سایر اماکن عمومی قرار گیرند. فاصله این انبارها از ملک مجاور باید لااقل 15 متر باشد.
ماده 121 - از استعمال دخانیات و روشن کردن یا همراه داشتن هرنوع شعله در انبارهای سیلندر گاز مایع باید خودداری کرد برای این منظور باید جلو هر یک از درهای ورودی انبار تابلو بزرگی که جمله استعمال دخانیات ممنوع است بر روی آن نوشته شده باشد نصب شود.
ماده 122 - در انبارهای سرپوشیده سیلندرهای گاز مایع باید لااقل یک دستگاه خودکار اعلام کننده وجود گاز در فضا ( Continuous Gaz Detection Asarm) نصب گردد.
ماده 123 - کلیه وسائل برقی انبارهای سرپوشیده ذخیره سیلندرهای گاز مایع باید از نوع ضد شعله ( Fl me Proof) باشد.
ماده 124 - برای مبارزه با حریق در انبار ذخیره سیلندرهای گاز مایع باید تعداد متناسب دستگاه آتش خاموش کن پودری 12 کیلوئی یا معادل آن و یا تعداد یک دستگاه خاموش کننده پودری 50 کیلوئی چرخدار قرار داده شود و برای خنک کردن سیلندرها در مواقع حریق و همچنین کم کردن میزان غلظت گاز منتشر شده در هوا را باید از سیستم لوله کشی آب تحت فشار استفاده نمود.
ماده 125 - میزان گاز مایع محتوی در سیلندرهائی که در فروشگاه ها یا نمایشگاه های وسائل گازسوز نگهداری می شود نباید از 45 کیلوگرم تجاوز نماید.
ماده 126 - در فروشگاه ها و یا نمایشگاه های وسائل گازسوز نباید سیلندرهای گاز مایع در مجاورت سیلندرهای گازهائی از قبیل اکسیژن - هوای فشرده و وسائل و منابع ایجادکننده حرارت قرار داده شود.
ماده 127 - در فروشگاهها یا نمایشگاه های وسائل گازسوز باید یک دستگاه کپسول پودری آتش نشانی به ظرفیت حداقل 6 کیلوگرم در محل قابل دسترس نصب شود.
ماده 128 - اگر میزان گاز مایع محتوی در مجموع ظرفیت سیلندرهای گاز مایع انبار شده در یک محل از 5000 کیلوگرم بیشتر باشد باید آنها را در هوای آزاد و زیر سایبان مناسب نگهداری نمود. این محل باید از ساختمانها یا املاک مجاور حداقل 15 متر فاصله داشته باشد.
این نوع انبارها نباید در جوار اماکن عمومی مانند مدرسه - مسجد - سینما - بیمارستان - ورزشگاه و سایر اماکن نظیر قرار گیرند. اطراف این انبارها با حفاظ مناسبی محصور شود تا سیلندرها از دسترسی افراد غیرمجاز مصون بماند.
ماده 129 - سیلندرهای خالی را باید حتی الامکان در فضای آزاد نگهداری کرد. اگر این سیلندرها در فضای سربسته از قبیل انبار و امثال آن نگهداری می گردد برای محاسبه حداکثر تعداد سیلندرهائی که می توان در این محل ها نگهداری کرد باید از ضوابط مقرر در مواد 114 - 135 و 138 استفاده نمود و سیلندرهای خالی را هم از نظر تعداد مجاز برای انبارکردن در ردیف سیلندرهای پر در نظر گرفت.
ماده 130 - برای جلوگیری از یخ زدن و یا جمع شدن برف بر روی شیرها و سوپاپهای اطمینان سیلندرها - باید کلاهک مخصوص شیر سیلندر را بر روی آن نصب نمود.
در مورد سیلندرهای فاقد کلاهک باید آنها را با وسائل مقتضی دیگر محافظت کرد.
ماده 131 - برای مبارزه با حریق در محل هائی که بیش از 5000 کیلوگرم گاز مایع محتوی در سیلندر انبار شده باشد علاوه بر لوله کشی آب تحت فشار باید چهار دستگاه خاموش کننده پودری 50 کیلوئی چرخدار در اطراف محوطه انبار قرار داد.
ماده 132 - سیلندرهای گاز مایع باید توسط موسسات توزیع کننده گاز مایع حداقل هر پنج سال یکبار از جهات زیر مورد بازرسی کامل و آزمایش قرار گرفته و نایج آن در کارتهای مخصوص و قابل ارائه به بازرسان مربوط ثبت شود.
1 - داخل و خارج سیلندر از نظر صدمات مکانیکی - زنگ زدگی ترک خوردگی و غیره.
2 - شیر و سوپاپ اطمینان از نظر صحت کار.
3 - آزمایش فشار آب از نظر نشت و انبساط فلز.
ماده 133 - در هر آزمایش دوره ای باید وزن خالص سیلندر به اضافه وزن شیر آن ( بدون سایر منضمات) اندازه گیری شده و در صورتیکه این وزن از 95 درصد وزن اولیه سیلندر و شیر ( که بر روی سیلندر حک شده است )کمتر باشد باید از بکار بردن آن خودداری نمود.
ماده 134 - اگر سیلندری در معرض آتش سوزی قرار گرفته باشد باید از بکار بردن مجدد آن خودداری نمود.
ماده 135 - در صورت آسیب دیدگی شدید یا فرورفتگی نیز در بدنه سیلندر (بطوریکه عمق این فرورفتگی بیشتر از قطر متوسط ناحیه فرورفته باشد) و همچنین در صورت برآمدگی واضح و قابل رویت در بدنه سیلندر باید از بکار بردن آن خودداری نمود.
ماده 136 - در صورتیکه شیر سیلندر نسبت به بدنه سیلندر کج شده باشد باید از به کار بردن آن سیلندر خودداری نمود.
ماده 137 - بطور کلی هر سیلندری که در یکی از آزمایشها و یا بازرسی های فنی معیوب تشخیص داده شود باید بوسیله شرکت توزیع کننده گاز مایع بصورتی در آید که استفاده مجدد از آن برای سرویس گاز مایع غیرممکن گردد.
ماده 138 - شرکتهای توزیع کننده گاز مایع باید برای سیلندرهای خود کارت مخصوصی تهیه و مشخصات هر یک از سیلندرها را بر روی کارت فوق یادداشت کرده و آنرا برای ارائه به مسئولین مربوطه همیشه در بایگانی خود آماده نگهدارند.
تبصره - کارت سیلندرهائی که از سرویس خارج می گردد باید حداقل پنج سال در بایگانی راکد شرکت مربوطه نگهداری گردد.
ماده 139 - شرکتهای توزیع کننده گاز مایع باید از پر کردن سیلندرهائی که تاریخ آزمایش مجدد آنها منقضی شده است خودداری نمایند.
ماده 140 - کلیه مسئولیتهای ایمنی و فنی و رعایت مقررات موضوعه به عهده شرکت پرکننده سیلندر خواهد بود و در مواردیکه شرکتهای توزیع کننده گاز مایع از سیلندرهای شرکت دیگر استفاده می کنند باید اجازه کتبی از شرکت مزبور تحصیل نمایند.
ماده 141 - شرکتهای توزیع کننده گاز مایع موظفند قبل از فروش گاز به مصرف کنندگان صنعتی و تجاری - تاسیسات و وسائل گازسوز این موسسات را مورد بازرسی قرار داده و پس از حصول اطمینان از رعایت مقررات ایمنی - استاندارد - پیشگیری از حریق به توزیع گاز اقدام نمایند.
ماده 142 - این آئین نامه که مشتمل بر پنج فصل و 142 ماده و 4 تبصره می باشد به استناد ماده 47 قانون کار در سیصد و چهلمین جلسه شورای عالی حفاظت فنی مورخ 23و10و48 به تصویب نهائی رسیده و قابل اجرا می باشد.
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)