قانون تقسیمات کشور و وظایف فرمانداران و بخشداران

ماده 1 - کشور ایران مطابق نقشه و صورت ضمیمه به شش استان و پنجاه
شهرستان تقسیم می شود هر استان مرکب از چند شهرستان و هر شهرستان مرکب از
چند بخش و هر بخش مرکب از چند دهستان و هر دهستان مرکب از چند قصبه و ده
خواهد بود.
ماده 2 - استانهای کشور و شهرستانهای تابعه آنها عبارتند از:
1 - استان شمال غرب که تشکیل می شود از شهرستانهای :
1 - خوی
2 - رضاییه
3 - مهاباد
4 - تبریز
5 - اردبیل
6 - مراغه
2 - استان غرب که تشکیل می شود از شهرستانهای :
1 - کردستان
2 - گروس
3 - کرمانشاهان
4 - باوندپور
5 - پشت کوه
6 - لرستان
7 - بروجرد
8 - همدان
9 - ملایر
10 - خرمشهر و آبادان
11 - خوزستان
12 - کهکیلویه
3 - استان شمال که تشکیل می شود از شهرستانهای :
1 - گیلان
2 - تنکابن
3 - مازندران
4 - گرگان
5 - تهران
6 - قزوین
7 - قم و ساوه
8 - کاشان
9 - اصفهان
10 - عراق
11 - گلپایگان و محلات
12 - خمسه
13 - سمنان و دامغان
4 - استان جنوب که تشکیل می شود از شهرستانهای :
1 - یزد
2 - آباده
3 - شیراز
4 - اصطهبانات
5 - جهرم
6 - لنگه و لارستان
7 - بوشهر
8 - عباسی
9 - کرمان
10 - جیرفت
5 - استان شمال شرق که تشکیل می شود از شهرستانهای :
1 - مشهد
2 - قوچان
3 - سبزوار
4 - تربت حیدریه
5 - قائنات
6 - فردوس
7 - بجنورد
8 - شاهرود
6 - استان مکران .
تبصره 1 - وزارت داخله شهرستانها را با رعایت عده سکنه مساحت و
وضعیات طبیعی به بخشهایی تقسیم و بعدا عده قطعی بخشها را برای تصویب به
مجلس شورای ملی پیشنهاد می کند.
تبصره 2 - وزارت داخله می تواند با تصویب هیات وزرا تقسیمات داخلی
کشور یا مراکز آنها یا حدود شهرستانها را تغییر دهد و پس از آزمایش و رفع
نواقص تقسیمات قطعی را برای تصویب تقدیم مجلس شورای ملی نماید.
ماده 3 - هر استان در تحت اداره یک نفر استاندار قرار داده می شود که
در حدود مقررات این قانون به فرمانداران حوزه ماموریت خود دستور و
تعلیمات می دهد و با وزارت داخله رابطه مستقیم دارد.
تبصره - استانداران دارای مرکز ثابت نبوده در کلیه امور شهرستانهای
تابعه بازرسی کرده و مسئول حسن جریان امور آنها هستند.
ماده 4 - هر شهرستان را یک نفر فرماندار و هر بخش را یک نفر بخشدار و
هر دهستان را یک ده دار و یک یا چند ده را یک کدخدا اداره خواهد نمود.
ماده 5 - استاندار از بین مستخدمین رسمی دولت به موجب پیشنهاد وزارت
داخله و فرمان همایونی منصوب می شود.
ماده 6 - فرماندار از بین مستخدمین رسمی دولت با پیشنهاد استاندار به
وزارت داخله و فرمان همایونی منصوب می شود.
تبصره - در صورت لزوم ممکن است اشخاصی که دارای سابقه خدمت رسمی
نیستند به موجب تصویب نامه هیات وزرا و فرمان همایونی به سمت استاندار یا
فرماندار منصوب شوند.
ماده 7 - بخشدار از بین مستخدمین رسمی دولت به پیشنهاد فرماندار و
موافقت استاندار و حکم وزارت داخله منصوب می شود.
ماده 8 - ده دار از بین ساکنین بخش به پیشنهاد بخشدار و حکم فرماندار
تعیین می شود.
تبصره - وزارت داخله نیز می تواند دهدار را از بین مستخدمین کشور به
پیشنهاد فرماندار انتخاب نماید.
ماده 9 - کدخدا از بین ساکنین دائمی ده یا دهات به معرفی مالک و به
پیشنهاد بخشدار و حکم فرماندار تعیین می گردد.
تبصره - هر گاه کدخدا از انتظامات امور زراعتی فروگذار نماید به
تقاضای مالک یا مالکین منعزل می شود.
ماده 10 - فرمانداران در حدود قوانین دارای وظایف ذیل هستند که در تحت
نظر و مطابق دستور استاندار وظایف محوله را انجام می نمایند:
1 - حفظ سیاست عمومی دولت در حوزه ماموریت خود و مراقبت در بهبودی
اوضاع اجتماعی محل .
2 - جدیت در پیشرفت امور فلاحت و عمران و وادار کردن اهالی و ملاکین به
اجرای برنامه فلاحتی که از طرف اداره کل فلاحت داده می شود.
3 - مراقبت در پیشرفت امور اقتصادی و صناعت محل .
4 - مراقبت و جدیت در اجرای مقررات بازرسی بهداشت نباتات و حیوانات و
سایر مسائل مربوطه به پیشرفت فلاحت .
5 - مراقبت در توسعه تربیت بدنی و پیشرفت امور معارفی و تربیت اکابر.
6 - مراقبت و نظارت در امور بهداری و بهداشت .
7 - نظارت در امور شهرداریها.
8 - انجام انتخابات نمایندگان مجلس شورای ملی .
9 - انجام امر انتخابات شهرداریها و اطاقهای تجارت .
10 - ریاست شورای اداری شهرستانی .
11 - ریاست مجلس سربازگیری .
12 - ریاست کمیسیون مالیات بر درآمد.
13 - کلیه امور دیگر که مطابق قوانین به عهده فرماندار واگذار می شود.
ماده 11 - فرماندار نماینده دولت و ریاست عالیه به کلیه ادارات کشوری
شهرستان دارد و برای انجام وظایف قانونی آنها کمکهای لازمه خواهد نمود و
روسای ادارات شهرستان نیز مکلف هستند در حدود قوانین تذکرات قانونی
فرماندار را رعایت نمایند و در مسائلی که با سیاست عمومی دولت و امنیت
محل و کارهای سرحدی تماس دارد فرماندار را در جریان بگذارند فرماندار هر
نوع اصلاحی را که از لحاظ حسن اداره لازم بداند به استاندار پیشنهاد خواهد
کرد و می تواند نسبت به روسای ادارات قلمرو ماموریت خود اظهار نظر نماید
فرماندار در تمام این موارد گزارش اقداماتی که نموده است برای استاندار
خواهد فرستاد.
ماده 12 - فرماندار قوانین و مقررات عمومی را در هر شهرستان به اطلاع
اهالی خواهد رسانید. وزارتخانه ها و ادارات مستقل دولتی نیز یک نسخه از
دستورها و بخشنامه هایی را که در موضوعات کلی و اساسی به دوایر تابعه خود
در شهرستان صادر می نمایند برای استاندار خواهند فرستاد که توسط مشارالیه
به فرماندار ابلاغ شود.
ماده 13 - فرماندار قوانین و مقررات را در قسمت مربوط به دوایر تابعه
خود مستقلا اجرا می کند و مسئول اجرای آنها است در دوایر و ادارات دیگر
شهرستان نیز بدون اینکه مستقیما مداخله نماید که موجب اختلال در امور
ادارات بشود نظارت دارد که قوانین و مقررات کاملا مجرا شده مامورین دولت
از حدود وظایف و اختیارات خود تجاوز ننمایند.
ماده 14 - فرماندار می تواند در قلمرو ماموریت خود به شکایات مردم
وارسی کند و اگر ملاحظه نماید که قوانین و مقررات در یک مورد به موقع اجرا
گذارده نشده یا یکی از مامورین کشوری قلمرو ماموریت او از حدود اختیارات
خود تجاوز نموده است در آن باب وارسی نماید فرماندار نتیجه وارسی را به
استاندار گزارش خواهد داد.
ماده 15 - مامورین شهربانی و امنیه مکلف هستند حوادث و اتفاقات محلی
را به فرماندار اطلاع داده و دستورات قانونی او را به موقع اجرا گذارند.
ماده 16 - فرماندار مکلف است اقلا سالی دو نوبت به قلمرو ماموریت خود
سرکشی نموده و اگر سو جریانی در کارها باشد رفع و گزارش اقدامات خود را
به وزارت داخله بفرستد به علاوه در هر موقع که در قسمتی از شهرستان کار
عام المنفعه مهمی در جریان باشد از قبیل ساختن راه ها و تاسیس کارخانه و
ساختن سد و امور فلاحتی مهم فرماندار باید مرتبا سرکشی نموده مراقبت نماید
که در حدود مقررات امور پیشرفت نماید و اگر بی ترتیبی هایی ملاحظه نماید
مکلف است به استاندار و ادارات مربوطه گزارش نماید.
ماده 17 - فرماندار می تواند در امور فلاحتی با مشورت اداره مربوطه و
اوضاع اجتماعی شهرستان و همچنین برای حفظ اموال عمومی و آثار ملی در صورت
اقتضا و در حدود قوانین مقررات انتظامی وضع نماید و ادارات شهرستان مکلف
هستند از نظامات فرماندار که در حدود قوانین وضع شده باشد تبعیت نمایند
فرماندار در هر مورد فورا باید استاندار را مستحضر بدارد.
ماده 18 - شورای اداری شهرستان تحت ریاست فرماندار تشکیل و مرکب خواهد
بود از معاون فرماندار و روسای ادارات شهرستان - وظیفه شورای مزبور تهیه
وسایل بهبودی امور فلاحتی و آبادی و عمران شهرستان و بهداشت آن و به طور
کلی مساعدت با فرماندار است در انجام وظایفی که قانون به عهده او محول
داشته - شورا هر ماه لااقل یک مرتبه اجلاس مرتب خواهد داشت و به علاوه هر
وقت سوانح و اتفاقاتی در شهرستان به طور فوق العاده اتفاق افتد فرماندار
در صورتی که لازم بداند شورا را دعوت خواهد کرد و در هر مورد رای شورا را
به استاندار بلافاصله گزارش خواهد داد جزئیات وظایف شورا را وزارت داخله
به موجب نظامنامه تعیین خواهد نمود.
ماده 19 - استاندار موظف است در کلیه موارد از گزارشات فرمانداران
وزارت داخله و وزارت خانه ها و ادارات مستقله را در قسمتی که مربوط به آنها
است مستحضر نماید.
وزارت داخله در امورات کلی و موارد مهمه و فوری به فرمانداران دستور داده
استاندار را هم مطلع خواهد نمود فرمانداران نیز در موارد فوق هم گزارش
اقدامات خود را مستقیما برای وزارت داخله خواهند فرستاد و استاندار را از
آن مستحضر خواهند داشت .
ماده 20 - کلیه وظایفی که بر عهده فرمانداران محول است بخشداران همان
وظایف را در بخش ماموریت خود دارا هستند. به علاوه مرجع مستقیم رسیدگی به
کارهای دهداران و کدخدایان بوده و در اعمال آنها نظارت خواهد داشت و
گزارش اقدامات آنها را برای فرماندار خواهند فرستاد.
ماده 21 - در هر بخش شورای بخش تشکیل می شود از بخشدار و روسای امور
کشوری بخش به علاوه به قدر لزوم از بین مالکین و زارعین محل به عضویت
انتخاب می شوند. مدعوین مالکین و زارعین کمتر از سه نفر نخواهند بود.
وظایف شورای بخش به قرار ذیل است :
الف - بررسی در وضع هر یک از قرا محل و علل خرابی و وسایل عمران آنها
و پیشنهاد وسایل مقتضی برای توسعه و پیشرفت عمران .
ب - مراقبت در رفع احتیاجات بهداشت و سایر احتیاجات عمومی قرا واقعه
در بخش .
ج - اهتمام در تاسیس شرکتهای فلاحتی و بهره برداری .
د - راهنمایی و دادن تعلیمات فلاحتی به مالکین و رعایای محل .
ه - سایر وظایف شورای بخش در نظامنامه که وزارت داخله تنظیم و به
تصویب هیات وزرا خواهد رسید معین می شود.
بخشدار رای شورا را در هر مورد به اطلاع فرماندار و اداره کل فلاحت خواهد
رسانید.
ماده 22 - فرمانداران و بخشداران یک نفر از بین ساکنین حوزه ماموریت
خود به سمت دهدار معین و برای یک یا چند ده یک نفر از ساکنین دائمی ده را
به سمت کدخدایی (مطابق ماده 9) تعیین خواهند نمود.
تبصره - دهدار نماینده دولت و کدخدا نماینده دولت و مالکین می باشد.
ماده 23 - شرایط انتخاب دهداران و کدخدایان و وظایف آنها را وزارت
داخله به موجب نظامنامه که به تصویب هیات وزرا خواهد رسید تعیین خواهد
نمود.
ماده 24 - وزارت داخله مجاز است از تاریخ تصویب این قانون تا آخر سال
1316 هر یک از مستخدمین وزارت داخله و ادارات تابعه آن را که مقتضی بداند
متقاعد نماید حقوق تقاعد این اشخاص مطابق اصول و حساب معمولی به نسبت
ایام خدمت (تصدی یا غیر تصدی ) پرداخته می شود برای تامین حقوق آنها اعتبار
لازم هر سال در بودجه وزارت داخله و ادارات تابعه آن منظور و به وسیله
اداره تقاعد پرداخته خواهد شد. دخول ثانوی این اشخاص به خدمت دولت مطابق
مقررات خواهد بود که در قانون استخدام کشوری برای ورود به خدمت دولت مقرر
است .
ماده 25 - وزارت داخله برای اصلاحاتی که در تشکیلات فعلی خود لازم می داند
مجاز است مبلغ دو میلیون ریال از وزارت مالیه به رسم وام علاوه بر میزان
بودجه مصوب سال 1316 دریافت و از محل اعتباری که در بودجه سال 1317 آن
وزارتخانه به تصویب خواهد رسید مسترد دارد.
تبصره - وزارت داخله مکلف است اعتبار اضافی مذکور را با اطلاع وزارت
مالیه به مصرف برساند.
ماده 26 - قانون تشکیلات ایالات و ولایات و دستورالعمل حکام مصوب 14
ذیقعده 1325 قمری و کلیه قوانین دیگر در آن قسمتی که مخالف با این قانون
است نسخ می شود.
این قانون که مشتمل بر بیست و شش ماده و صورت ضمیمه است در جلسه شانزدهم
آبان ماه یک هزار و سیصد و شانزده به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رییس مجلس شورای ملی - حسن اسفندیاری

منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)