تصمیم قانونی دایر به ابراز رای اعتماد به دولت جناب آقای امیرعباس هویدا نخست وزیر

مجلس شورای ملی در جلسه روز یکشنبه سی ام مهر ماه یک هزار و سیصد و چهل و
شش پس از طرح برنامه دولت و استماع بیانات آقای نخست وزیر و موافقت با
اجرای متن برنامه به شرح زیر به اکثریت 167 رای از یکصد و نود و هفت نفر
عده حاضر به دولت آقای امیر عباس هویدا ابراز اعتماد نمود.
تصمیم قانونی بالا در جلسه روز یکشنبه سی ام مهر ماه یک هزار و سیصد و چهل
و شش شمسی از طرف مجلس شورای ملی اتخاذ گردید.
رییس مجلس شورای ملی - مهندس عبدالله ریاضی
مجلس سنا در تاریخ 1/8/1346 به دولت فوق ابراز اعتماد نموده است .
اکنون که بنا بر اراده سنیه شاهنشاه آریامهر افتخار تشکیل دولت و
خدمتگزاری به اینجانب محول گردیده و برای تقدیم برنامه دولت و معرفی
همکاران خود در ساحت مقدس این مجلس محترم حضور یافته ام نخست از خداوند
متعال مسئلت دارم که تحت توجهات شاهنشاه عزیز و بزرگ و با اتکا به
همکاریهای ارزنده قوه مقننه توفیق عنایت فرماید که خود و همکارانم تا
آنجا که در قوه داریم به خدمتگزاری نائل آمده و برای ترقی و تعالی این
سرزمین باستانی و سعادت و رفاه ملت عزیز ایران کوشش و مجاهدت نمائیم .
اینجانب امروز با قلبی مشحون از امید و مسرت در این ساحت مقدس حاضر شدم
زیرا از چند جهت خود و همکارانم سعادت بزرگی را داریم : این دولت افتخار
دارد که خدمت خود را در روز میلاد مسعود مولای متقیان علی علیه السلام آغاز
کرده که وجود مقدسش بزرگترین مظاهر تقوا و اخلاق را در تاریخ بشریت به
منصه ظهور رسانیده و همچنین مفتخر به این است که در ایام برگزاری آیین
پرشکوه تاجگذاری شاهنشاه بزرگ خود افتخار خدمت را دارد - شاهنشاهی که
تمام اوقات خود را مصروف ملت کرده و بارها این کشور را از حادثه ها و
گزندهایی که موجودیت ما را تهدید می کرد رهایی بخشیدند و با انقلاب عظیم
ششم بهمن کشور را در جهت ترقی سریع قرار دادند. فرد فرد ملت ایران سعادت
و رفاه خود را مرهون افکار بلند و فداکاریهای وجود مبارکشان می داند. این
پیوستگی قلبی و معنوی مردم این سرزمین به شاهنشاه خود که از روزگار
باستانی خصلت پاک ایرانی بوده و در طول تاریخ همیشه حافظ و نگهبان کشور
ما بوده است و این دوره از تاریخ کشور دوره پر افتخاری است که طی آن یک
چنین پیوستگی معنوی بیش از هر وقت متجلی گردیده و ضامن بقا و سعادت ملت
ایران خواهد بود.
اینجانب اکنون که در این ساحت مقدس حضور دارم سوگند یاد می کنم که خود و
همکارانم با تمام مقدورات در راه انجام این وظیفه خطیری که بر عهده داریم
صادقانه و با خلوص نیت نهایت مجاهدت را به عمل خواهیم آورد، باشد که به
یاری خداوند متعال در راه خدمتگزاری به ملت ایران که موجب رضامندی خاطر
خطیر ملوکانه خواهد بود سعادت توفیق یابیم اینجانب و همکارانم همانطور که
در گذشته از راهنماییهای بسیار ارزنده قوه مقننه مستفیض بوده ایم رجا واثق
داریم که در آینده نیز از همکاریهای پرارزش نمایندگان محترم ملت ایران
برخوردار باشیم و با احترام و اتکایی که به نظریات صائب خانم ها و آقایان
داریم اطمینان دارم که در آینده نیز این روح همکاری و صمیمیت عامل بسیار
موثری در توفیق خدمتگزاری دولت باشد.
راجع به برنامه دولت اجازه می خواهم مقدمتا به استحضار نمایندگان محترم
ملت ایران برسانم که خوشبختانه یکی از خصوصیات ممیزه این دولت و دولت هایی
که بعد از منشور انقلاب ششم بهمن ماه افتخار خدمت داشته اند این است که در
سرلوحه برنامه آنها یک اصل اساسی قرار داشته است که نصب العین تمام
اقدامات بوده و آن پاسداری انقلاب شاه و ملت و اعمال مترقی ترین طرق و به
کار بردن تمام مقدورات برای اجرای کامل و جامع اصول انقلاب می باشد که در
پرتو آن برنامه های تفصیلی دولت تنظیم می گردد. آنچه خصوصیت ممتاز انقلاب
اجتماعی ایران را تشکیل می دهد اصل صیانت و بقا روحیه انقلابی و ادامه و
بلاانقطاع بودن آن است : اصولی که زیربنای اجتماعی و اقتصادی و طلیعه
ترقیات روزافزون کشور بوده و برای همیشه خواهد بود و امروز برای ملت
ایران موجب نهایت سرفرازی است که سه اصل اساسی دیگر برای تکمیل اصول
انقلاب از طرف شاهنشاه عزیز و بزرگ انشا و مقرر گردیده که سر لوحه برنامه
دولت را مزین خواهد نمود.
دولت برای انجام این وظایف خطیر از افکار بلند شاهنشاه الهام گرفته و با
پیروی از دستورات و راهنماییهای بسیار ارزنده مندرج در کتاب انقلاب سفید
ایران تمام برنامه های لازم را برای وصول به یک هدف مقدس ملی تنظیم می نماید
امروز با کمال سرافرازی در این ساخت مقدس این هدف بزرگ ملی را اعلام می کنم
که : کشور عزیز ما با اجرای برنامه عمرانی چهارم مرحله جهش اقتصادی به سوی
وضع یک کشور توسعه یافته را خواهد پیمود.
در آمدن سرزمین باستانی ما که از آن همه افتخارات فرهنگی و تمدن معنوی
برخوردار است در زمره کشورهای توسعه یافته جهان ، یک جهش مترقی به سوی
تامین رفاه بیشتر برای هر خانواده ایرانی است . رفاهی که تامین بخش کلیه
نیازمندیهای مادی و معنوی بوده و وسائل آسایش جسمانی و روحی را از
دقیقه ای که هر فرد ایرانی پا به عرصه وجود می گذارد بر مبنای تساوی
اجتماعی مهیا سازد، به طوری که در آینده هر فرد ایرانی بتواند از مظاهر
اساسی تمدن امروز جهان یعنی از بهداشت ، آموزش و پرورش ، اشتغال تام ،
بیمه های اجتماعی و سایر مزایای تامین اجتماعی و خدمات عمومی دولت و هم
چنین از مظاهر معنوی آن از علم و فرهنگ و هنر به قدر استعداد خود بهره مند
گردد، تا بر میراث تمدن باستانی کشور مزایای ترقیات صنعتی و فنی امروز
جهان نیز علاوه شود. یک چنین تحول و در آمدن در زمره کشورهای توسعه یافته
که آرزوی بسیاری از کشورهای جهان است و یک آرزوی دیرین ما نیز بوده است ،
امروز خوشبختانه برای کشور ایران به خواست خداوند متعال یک امر تحقق
یافتنی است و تمام موجبات یک چنین نهضت اجتماعی برای ما فراهم گردیده
است ، زیرا اولا در سایه ثباتی که داریم و با متابعت از سیاست مستقل ملی
خود در جهان پر تلاطم امروز وضع ممتازی را دارا می باشیم .
ثانیا کشور ما از مواهب خداوندی و منابع ثروت بسیار مستفید بوده و در چند
سال اخیر زیربنای اقتصادی کشور که اولین شرط توسعه اقتصادی است نهاده شده
و یک انقلاب اصیل اجتماعی رونق بخش جامعه ما گردیده است .
با اتکا به یک چنین مواهبی امروز می خواهیم قدم بزرگی را در جهان برداریم
و این تحول را که ما را همدوش ملل مترقی جهان می سازد عملی کنیم .
ما برای تحقق آمال بزرگ ملی خود نیاز به چهار عامل بسیار اساسی داریم که
دولت تمام مقدورات خود را برای تامین آن به کار خواهد بست . این چهار عامل
خطیر عبارتند از:
1- بسیج نیروی انسانی و ایجاد مهارت .
2- تجهیز منابع و مقدورات مادی کشور.
3- بهبود تشکیلات و ارتقا قدرت عمل سازمان های کشوری .
4- ایجاد نظام برنامه ریزی .
1- بسیج نیروی انسانی و ایجاد مهارت
در این مورد باید به استحضار برسانم که قدرت کار و توانایی فکری انسانی
این ودیعه بزرگ خداوندی که سر منشا و اصل تمام موفقیت ها بوده و در آداب و
سنن ملی ما مقام و ارزش بسیار ارجمندی را دارد امروز برای ما شناخت ارزش
آن به عنوان رکن اول نهضت نوین کشور بیش از هر وقت احساس می شود.
برای آنکه ایرانی هر روز آبادتر و مترقی تر داشته باشیم اکنون که به یاری
خداوند تمام موجبات دیگر آن فراهم است کار بهتر و بیشتر باید شعار
خدمتگزاران دولت و عموم ملت ایران قرار گیرد و دولت بزرگترین وظیفه خود
می داند که سطح اشتغال را طی پنج سال آینده به حد مطلوب بالا برده و با
استفاده از نیروی انسانی مظاهر توسعه اقتصادی را در جهت کلیه فعالیت ها
گسترش دهد.
برای تامین این هدف خط مشی دولت در درجه اول بسط و تعمیم آموزش حرفه ای و
تعلیمات علمی و فنی مورد نیاز کشور به منظور بالا بردن سطح مهارت است به
طوری که کلیه کوشش ها به منظور نیل به هدف اشتغال تام صورت گیرد دولت کمال
توجه را به لزوم تحقق انقلاب آموزشی و اجرا برنامه های جدید آموزشی به
منظور پرورش صحیح نسل جوان کشور داشته و به خوبی واقف است که آینده ایران
و موفقیت تلاش های امروزی منوط به این است که از نیروی جوان کشور حداکثر
استفاده به عمل آید و آن را به طوری پرورش داده و آماده سازد که بتوانند
به نوبه خود نقش تاریخی خود را به خوبی ایفا نمایند.
2 - تجهیز منابع و مقدورات مادی کشور
برای نیل به هدف توسعه اقتصادی به استحضار نمایندگان محترم می رسانم که
وجود ذخائر عظیم نفت امکانات وسیعی را به کشور ما می دهد که فقط تاکنون جز
کوچکی از آن مورد بهره برداری قرار گرفته است .
اینجانب صریحا اعلام می دارم که با نیازی که به خاطر توسعه سریع اقتصادی به
بهره برداری حداکثر از منابع طبیعی خود داریم نمی توانیم قبول کنیم که
منابع نفتی و سایر انواع منابع سوخت و انرژی ما در دل خاک مانده و فرصت
بهره برداری سریع از آن از دست برود لذا در آینده باید از منابع مزبور چه
در صنایع ملی و چه به صورت افزایش صادرات حداکثر استفاده به عمل آید.
مشتقات نفتی در جهان امروز اهمیت خاصی پیدا نموده و از راه تولید و
صادرات این مشتقات ، کشور ما می تواند دسترسی به امکانات وسیعی پیدا نماید.
ما هنوز ذخائر معدنی خود را کاملا نشناخته ایم و احتمال می رود که در قسمتی
از اراضی وسیع کشور ما معادن غنی و پر ارزشی قابل بهره برداری به مقیاس
بزرگ وجود داشته باشد که بتوان از آنها برای صنعتی شدن کشور و توسعه
صادرات و فرآورده های معدنی استفاده شایان نمود.
در این جا اجازه می خواهد با کمال سرافرازی ایجاد ذوب آهن را که یکی از
آرمان های ملی ما بوده ذکر نمایم که با این صنعت بزرگ قسمت بسیار مهمی از
منابع معدنی کشور مورد استفاده قرار خواهد گرفت . دیگر از منابع طبیعی
کشور که باید مورد استفاده کامل قرار گیرد آب های کشور است و هر چند در
کشور ما منابع آب زیاد نیست ولی از منابع محدود فعلی نیز آن طور که باید
و شاید بهره برداری نمی شود لذا باید با بهبود وضع استفاده از آب های موجود
و مهار کردن آب های سطح الارضی و استفاده از منابع زیرزمینی ، امکانات
کشاورزی و تامین برق را توسعه داد و خوشبختانه با استقرار اصلی ملی شدن
آب ، دولت قادر خواهد بود که از این منبع پر ارزش ملی بهره برداری صحیح و
کاملی بنماید و به همین مناسبت لایحه ملی شدن این منابع آماده تقدیم به
مجلسین است .
یکی دیگر از منابعی که در آینده باید مورد استفاده کامل تری قرار گیرد
منابع دریایی ایران است . خلیج فارس و دریای عمان از غنی ترین منابع
ماهیگیری جهان به شمار می رود. بهره برداری از این منابع هم اکنون به مقیاس
غیر کافی صورت می گیرد و هنوز امکانات وسیعی به منظور بهره برداری کامل از
این منبع ملی وجود دارد که باید توجه کافی به آن بشود.
علاوه بر منابع مزبور خوشبختانه کشور ما دارای منابع طبیعی دیگری از قبیل
جنگل ها و مراتع و اراضی قابل کشت عظیمی است که با برنامه صحیح و همکاری
نزدیک مردم با دولت می توان از ثمرات و فوائد بهره برداری از آنها مستفیض
شد.
راجع به تجهیز منابع مادی کشور در این جا لازم است اضافه نمائیم که از
جمله امکاناتی که امروز در دسترس ما می باشد پس اندازهای داخلی است که از
آن در گذشته استفاده کامل به عمل نیامده است و در آینده با توجه به ثبات
سیاسی سال های اخیر و ادامه آن در آینده می توان انتظار داشت که علاوه بر
پس اندازهای داخلی پس اندازهای خارجی نیز به صورت سرمایه یا اعتبار به کشور
وارد و مورد استفاده قرار گیرد.
تشویق و جلب سرمایه های خارجی امکان می دهد در آن رشته از صنایع و خدمات که
به علت عدم کفایت سرمایه های داخلی و یا پیچیده بودن فنون مربوط و محدودیت
بازار داخلی سرمایه داران داخلی قادر به سرمایه گذاری نیستند بتوان از
سرمایه و دانش فنی و بازار خارجی حداکثر استفاده را به نفع جامعه ایرانی
نمود.
کشور ما با توجه به تاریخ و گذشته پرشکوهی که داشته دارای جذبه خاصی برای
جهانگردان خارجی می تواند باشد و افزایش درآمد و توسعه طبقات مرفه در
کشورهای پیشرفته و هم چنین ترقیات روزافزون در زمینه ارتباطات ، جهانگردی
را به صورت یک رشته در حال توسعه سریع در جهان در آورده است .
بنابراین ما باید بکوشیم از طریق ایجاد تسهیلات و تاسیسات لازم سهم بیشتری
از موج روز افزون جهانگردان خارجی را به سوی کشور خود جلب کنیم و از این
راه در واقع بر صادرات کالا و خدمات خود بیفزائیم .
بازارهای جدید صادراتی که امکان صدور کالاهای صنعتی و خام ایرانی به آنها
وجود دارد باید به حداکثر مورد بهره برداری قرار گیرد و با توجه به این که
توسعه صنایع در کشورهای مختلف و بخصوص در کشورهای در حال رشد هماهنگ پیش
نرفته است و برخی از کشورها نسبت به توسعه صنایع سنگین تاکید بیشتری در
مقایسه با صنایع مصرفی معمول داشته اند این امر فرصت مناسبی را برای
کشورهایی نظیر کشور ما که از طرفی نیازمند به ورود ماشین آلات سنگین بوده و
از طریق دیگر امکان صدور بعضی از مصنوعات مصرفی را دارد، به وجود آورده
است تا از طریق توسعه صادرات مصنوعات داخلی به این قبیل کشورها
نیازمندیهای کشور را از نظر ورود کالاهای سرمایه تا حد قابل توجهی رفع
نمائیم .
به علاوه بازارهای منطقه که ما بدان ها پیوسته ایم امکانات قابل توجه دیگری
از نظر توسعه صادرات و بالمال توسعه صنایع کشور به ما می دهد که باید به
حداکثر مورد استفاده قرار گیرد.
3- بهبود تشکیلات و ارتقا قدرت عمل سازمان های کشوری
نظر به اهمیت فوق العاده ای که برقراری روش های نوین و مدیریت صحیح و ارتقا
سطح آشنایی به فنون و تشویق فعالیت های تجسسی و تفحصی در کلیه زمینه های
اداری و فنی و علمی در امر توسعه اقتصادی دارد دولت مصمم است که به منظور
حداکثر بازده نیروی انسانی مدیریت صحیح را در کلیه سازمان هایی که در
سازندگی نوین کشور مشارکت دارند اعم از بخش دولتی و بخش خصوصی تعمیم دهد
و روشهای نوین فنی و علمی و اداری را که با مقتضیات ملی ما مطابقت دارد
بر اساس اصل دوازدهم انقلاب شاه و ملت در سازمان های مزبور به مورد اجرا
بگذارد.
در این خصوص مطلبی که باید به استحضار برسانم توجه کاملی است که در
برنامه دولت نسبت به تشویق تجسسات و تفحصات علمی خواهد شد و کلیه تدابیر
و وسائل لازم برای ایجاد شرایطی که ضمن آن محققین و دانشمندان ایرانی مایل
و قادر باشند که از دانش و تجربیات علمی خود در محیطی سالم به منظور
پیشرفت مادی و معنوی جامعه ایرانی استفاده نمایند و نتایج کاوش های علمی
خود را در خدمت به مردم عرضه دارند اتخاذ خواهد گردید.
4 - ایجاد نظام برنامه ای
تنظیم برنامه جامع مملکتی که مبین جمیع فعالیت های اقتصادی و اجتماعی در
بخش دولتی و هم چنین در بخش خصوصی باشد سرآغاز کار دولت خواهد بود چه فقط
در سایه داشتن چنین برنامه جامعی است که به اتکا آن دولت قادر خواهد بود
از کلیه امکانات و مقدورات مملکتی در جهت تحقق بخشیدن به آمال و اهداف
خود گام ها بلند بردارد و اصل ثبات و مداومت در پیشرفت امور مملکتی را
تضمین و تامین نماید و کلیه اقدامات پراکنده و مختلفه ای که در جمیع شئون
مملکتی انجام می گیرد به سوی هدف های معین و مشخص متمرکز نماید.
اینک که چهار عامل اساسی تحول بزرگ کشور به استحضار رسید و خط مشی دولت
در انجام وظایف خود تشریح گردید اجازه می خواهد برنامه این دولت را که در
واقع بر اساس روح انقلاب سفید ایران و سیاست دولت قبلی که اینجانب افتخار
تصدی آن را داشته ام تنظیم گردیده در دو قسمت به استحضار نمایندگان محترم
برساند: اساس برنامه مزبور که برنامه دولت حزبی است بر مبنای اصول عقائد
و هدف های حزب ایران نوین تنظیم یافته و شامل قسمتهای زیر است :
قسمت امور اقتصادی و اجتماعی
قسمت امور عمومی و دفاعی
قسمت امور اقتصادی و اجتماعی
به طوری که در مقدمه عرایضم به استحضار رسید هدف دولت تحول کشور به سوی
توسعه اقتصادی است و برای نیل به این منظور چون داشتن یک برنامه جامع
اقتصادی و عمرانی مایه موفقیت ما خواهد بود لذا دولت جمیع فعالیت های
اقتصادی و عمرانی و تولیدی و صنعتی و اجتماعی کشور را در برنامه عمرانی
متمرکز نموده و با اتکا به اصل نظام برنامه ریزی که خط مشی دولت را تشکیل
می دهد برنامه های لازم را تنظیم خواهد نمود.
برنامه عمرانی چهارم که متعاقب سه برنامه قبلی تنظیم و به موقع اجرا
گذاشته خواهد شد از نظر هدف های عالی و اعتبارات وسیعی که به آن اختصاص
داده شده و توجه و دقت عمیقی که در تنظیم آن به عمل آمده که حقا باید آن
را برنامه بزرگ مملکتی نامید، زیرا سرآغاز این برنامه نقطه حرکت ما به
سوی تحول کشور از وضع تدر حال توسعه ت به وضع تتوسعه یافته ت است که این
امر تحقق بزرگترین آمال ملی ما می باشد و ما این گام بلند را که در تاریخ
کشور دارای اهمیت زیاد خواهد بود از امروز برمی داریم و لازمه آن این است
که تمام فعالیت های مختلفه مملکتی را در هر رشته و فنی مورد مداقه قرار
دهیم و به اصطلاح همه جانبه نیروهای انسانی ، مالی ، مادی مملکت را بسیج
نمائیم و هیچ امری را که آینده مملکت بدان وابسته است از نظر دور نداریم
زیرا هدفی بزرگ در پیش داریم و همتی شایسته آن باید به کار بریم و سیر
مترقیانه مملکت را به سوی تحول اساسی در امر توسعه کشاورزی و صنعتی شدن
کشور و استفاده کامل از منابع طبیعی و نیروی انسانی هدایت نمائیم . اینک
در شروع این مرحله نوین با اجرای برنامه چهارم سازندگی زیربنای اقتصادی و
اجتماعی کشور استحکام یافته و تحت نظم نوین آن فعالیت های اقتصادی و
اجتماعی هدایت و تمشیت خواهد یافت .
برنامه چهارم عمرانی ایران را می توان سرآغاز یکی از مهمترین تحولات تاریخ
ایران در سده اخیر دانست زیرا در خلال پنج سال تکامل آینده خواهد بود که
بر پایه شالوده های استوار اقتصادی و اجتماعی که طی برنامه های گذشته ریخته
شده جامعه ایران به مرحله جدید رشد و توسعه مداوم و مستمر اقتصادی وارد
خواهد گشت و عامه مردم بیش از پیش از برکات و ثمرات ازدیاد سریع تولیدات
ملی منتفع و متمتع خواهند شد.
برنامه چهارم را به لحاظ تسریع رشد صنعتی و تعمیم رفاه اجتماعی شروع تحول
درخشانی در تاریخ ایران می توان محسوب داشت . در حقیقت در مملکت ما هرگز
این همه شرایط مساعد ترقی و تعالی گرد هم نیامده است . امروزه کشور ایران
در میان ممالک آسیایی موقعیت سیاسی ممتازی دارد و از ثبات و حسن انتظامی
بی سابقه در امور عمومی بهره مند است . در سطح بین المللی وضع آن چنان است که
اجرای سیاست مستقل ملی را ممکن ساخته است . در قالب نظام نوین اجتماع
ایران گروه ها و قشرهای مختلف بیش از پیش به زیر لوای اتحاد و اتفاق در
می آیند و با همکاری یکدیگر در راه نیل به آرمان ها و هدف های مشترک گام
برمی دارند. وضع اقتصادی بدان گونه است که اعتماد و اطمینان در عامه مردم
و سرمایه گذاران پدیدار شده و رونق و گسترش اقتصادی رو به فزونی است
برنامه های اجتماعی اصلاح طلبانه اساس فکری و معنوی نیرومندی برای پیشرفت های
آینده پی ریزی کرده است و خلاصه آن که تمام عوامل تحول و تکامل اجتماع و
اقتصاد و فرهنگ ایران در یک نقطه از تاریخ به طور استثنایی فراهم آمده و
جای آن است که برنامه چهارم عمرانی در چنین شرایط موافق و مناسبی وسیله ای
جهت وصول به حداکثر رشد ملی و ارتقا سریع سطح زندگی عمومی گردد و هدف های
دیرینه جامعه را در کوتاهترین مدت تحقق بخشد.
از مشخصات عمده برنامه چهارم آن است که ضمن توجه خاص به صنعت رشد قابل
ملاحظه کشاورزی و ازدیاد درآمد کشاورزان و بهره مندی هرچه بیشتر
روستانشینان را از مواهب زندگی جدید مورد توجه قرار داده و از طریق بسط
روش های نوین کشت و آبیاری و ایجاد شرکت های بزرگ کشاورزی و صنعتی دولتی
خصوصی و مختلط و جلب سرمایه های خارجی در این راه و تاسیس شرکت های تعاونی
و شرکت های سهامی زراعی و بهبود وضع توزیع و بازاریابی محصولات کشاورزی
زیربنای محکمی جهت تامین احتیاجات غذایی جمعیت روز افزون کشور و نیازهای
صنایع به مواد خام و توسعه و بهبود صادرات کشاورزی به وجود می آورد. در
حفظ منابع طبیعی و احیای آنها و استفاده صحیح و معقول از آن منابع حد
اعلای کوشش مبذول خواهد شد تا نه فقط نسل حاضر بلکه نسل های آینده از این
ذخائر نفیس برخورداری حاصل کنند.
شاخص دیگر برنامه چهارم عنایت خاص به امر رفاه و بسط خدمات اجتماعی به
عمومی قشرها و گروه های جامعه و از جمله تامین کار برای همگان است . بیکاری
به حداقل ممکن کاهش خواهد یافت و از کم کاری نیز مقدار قابل ملاحظه ای کاسته
خواهد شد و امکانات بهبود و تجدید مهارت برای اکثر افراد جمعیت فعال جدید
و قسمتی از شاغلان فعلی کشور فراهم خواهد گشت . اهتمام این برنامه مانند
برنامه قبل به توزیع عادلانه تر درآمد بین طبقات مردم و گسترش خدمات
اجتماعی و اقدامات و رفاه و خانه سازی ، نوسازی و بهسازی محیط خصوصا به
گروه هایی که نیاز بیشتر به بهره مندی از مزایای رفاه دارند موجب آن خواهد
گردید که قدرت خرید و امکان مشارکت در پس انداز و سرمایه گذاری در طبقات
وسیع تری از جامعه بسط و تعمیم پیدا کند و این امر به نوبه خود آهنگ رشد
اقتصادی را سریع تر سازد.
از مشخصات عمده دیگر برنامه چهارم وارد کردن روشهای علمی نه فقط در صنایع
و فعالیت های تولیدی بلکه سایر خدمات خواهد بود. از طریق اعمال تدابیری
جهت افزایش بهره وری در صنایع کشاورزی و دیگر فعالیت ها و گسترش و تعمیم
اطلاعات و معلومات علمی به کلیه طبقات مردم خصوصا طبقه مولد و اجرای
تحقیقات علمی و عملی بخصوص در زمینه های موثر در تسریع رشد اقتصادی می توان
امیدوار بود که از سرمایه گذاری های انجام شده و آنچه در آتیه صورت خواهد
گرفت ثمره بیشتری حاصل شود.
دیگر شاخص شایان ذکر برنامه چهارم به کار بردن مقیاس های بزرگ و وسیع در

امر تولید و در امر توزیع و فروش است تجمع سرمایه ها به صورت شرکت های
سهامی در بخش صنعتی و کشاورزی و به کار انداختن پس اندازهای قلیل در راه
خیر و مصلحت عمومی مورد توجه خاص خواهد بود.
در امر بازاریابی نیز اقدامات وسیعی در داخل و خارج کشور مطمح نظر قرار
خواهد گرفت و همراه با اقدامی که در بسط بعضی انواع سرمایه گذاری ها منجمله
سرمایه گذاری در صنایع نفت در خارج از حدود مملکت انجام یافته ، کوشش های
مخصوص در بازاریابی برای محصولات متنوع صادراتی ایران و مخصوصا فرآورده های
جدید صنایع رو به توسعه و برقراری روابط همکاری اقتصادی در منطقه
جغرافیایی ما و منطقه وسیع تر آسیایی به عمل خواهد آمد. کشور ایران طی
سالهای برنامه سوم روابط بازرگانی و اقتصادی هم با کشورهای غرب و بازار
مشترک اروپایی و هم با ممالک اروپای شرقی و همسایگان خود برقرار کرده که
در ایجاد بازار وسیع تری برای محصولات مملکت اثرات سودمند داشته و دارد.
این روابط در آینده توسعه و تقویت خواهد شد و ایران در این دوره از صورت
یک کشور صادرکننده مواد خام به صورت مملکتی صادرکننده مواد نیم ساخته و
محصولات صنعتی در خواهد آمد.
تحولات اساسی مهمی که از آنها سخن رفت هنگامی به کمال و تمامیت خواهد رسید
که دولت نیز تشکیلات و روشهای معمول اداری و اجرایی خود را با این تحولات
سازگار کند و نظم و انضباط را بر همه تصمیمات و عملیات خود حاکم سازد و
اصل عدم تراکم و عدم تمرکز امور را که نظرا در سال های اخیر پذیرفته شده
عملا مجری و متبع گرداند.
وسعت و عظمت برنامه چهارم چنان است که بدون مشارکت مردم و به کار افتادن
همه نیروها و امکانات و منابع ملی پیروزی کامل آن بسیار دشوار خواهد بود
ضمنا حجم فوق العاده این برنامه ایجاب می کند که روشهای کهنه اداری رها شده
و اداره امور و اجرای برنامه ها به صورت غیر متمرکز در سطح مناطق مختلف
کشور انجام شود.
انقلابی عمیق در نظام و روش ها و رفتارهای اداری ضروری است و علاوه بر تفویض
اختیارات و مسئولیت های بیشتر به مقامات اداری محلی خود مردم را هم باید
چه در سرمایه گذاری های تولیدی و چه در فعالیت های اجتماعی هرچه بیشتر شرکت
داد و مقامات مرکزی باید به نقش های اصلی خود در حفظ نظم عمومی و ایجاد
زیر بنای اصلی جهت فعالیت های اقتصادی و تسهیل ابتکارات خصوصی و حفظ و
حمایت حقوق فردی و بالاخره برنامه ریزی و تعیین سیاست کلی و برقراری
معیارها و ضوابط و ایجاد هماهنگی و ارشاد کوشش ها و فعالیت ها در جهت های
سودمند به مصالح ملی اکتفا نماید.
تا زمانی که تصمیم گیری درباره کلیه امور در مرکز صورت می گیرد و شور و
حرکت و احساس مسئولیت خطیری که لازمه موفقیت است در سطوح مختلف مجریان
برنامه ها پدید نیامده است آن نیروی عظیمی که باید همه موانع و مشکلات را
از پیش پای توسعه و رشد اقتصادی و اجتماعی بردارد به وجود نخواهد آمد و
سرعتی که باید برای رساندن جامعه از راه های کوتاه و میان بر به مرحله
تکامل اقتصادی و رفاه اجتماعی مشهود شود پدیدار نخواهد گشت .
مهم ترین سرمایه هر کشوری منابع انسانی آن است . افراد تحصیل کرده و کاردان
از بهترین ذخائر و عوامل رشد و تحرک هر جامعه هستند. جوانان ایرانی که به
تکمیل تحصیلات و کسب تجارب علمی و فنی پرداخته اند ودایع بسیار گرانبهایی
هستند که باید در جلب و جذب ایشان و استفاده از دانش و بینش آنان در
رشته های تخصصی آنها حداکثر اهتمام مبذول گردد و تدابیر لازم برای احتراز
از انتقال مهارت ها از داخل به خارج که چون مسئله ای خطیر گریبان گیر اکثر
ممالک در حال رشد و حتی بسیاری از ممالک پیشرفته است اتخاذ شود.بدیهی است
که باید در راهنمایی دانشجویان مزبور به تحصیل و کارآموزی در رشته هایی که
مورد نیاز مملکت است کوشش نمود و با تدابیر مقتضی جهت عرضه و به کار
گماری تخصص های عالی اقدام نمود.
دگرگونی مهمی که در نظام تعلیم و تربیت در دست اجرا است نوید آن را می دهد
که فرهنگ کشور بیش از پیش با شرایط و مقتضیات یک جامعه راقیه هماهنگ شود
و طرز تفکر و سلوک تازه ای در نسل های جوان و نوخاسته پدیدار گردد.
اینک با اشاره اجمالی به کلیات و روح برنامه چهارم هدف های کلی برنامه
دولت را به شرح زیر به استحضار نمایندگان محترم می رساند:
الف - تحکیم مبانی انقلاب سفید ایران و بهره برداری حداکثر از نظم جدید
اجتماعی در جهت نیل به مراحل پیشرفته تر یک جامعه مرفه ، جامعه ای که متکی
بر یک اقتصاد قوی بوده و در زمینه تامین احتیاجات اساسی خود حداقل
وابستگی را به خارج داشته باشد و در آن به کلیه استعدادها فرصت های متساوی
رشد و ابراز وجود داده شود و از این استعدادها به نفع جامعه استفاده

گردد.
ب - تسریع رشد اقتصادی و افزایش درآمد ملی از راه افزایش تدریجی اهمیت
نسبی صنایع و بالابردن بازده سرمایه و استفاده از روش های مترقی در کلیه
فعالیت ها و گسترش و تحقیقات علمی و عملی خاصه در جهت حل مسائل توسعه
اقتصادی .
ت - توزیع عادلانه تر درآمد از راه تامین کار و گسترش خدمات اجتماعی و رفاه
برای کلیه افراد و افزایش فعالیت های آبادانی .
ت - کاهش وابستگی به خارج در زمینه احتیاجات اساسی از راه تسریع رشد بخش
کشاورزی به منظور تامین حداکثر مواد غذایی مورد نیاز جمعیت و حداکثر مواد
اولیه برای صنایع در داخل کشور و هم چنین تهیه کالاهای صنعتی مورد مصرف
عامه مردم در داخل مملکت .
ث - تنوع بخشیدن به کالاهای صادراتی کشور و گسترش بازارهای خارجی موجود و
دستیابی به بازارهای خارجی جدید.
ج - بهبود خدمات اداری با ایجاد تحولات اساسی در نظام اداری و تعمیم
روشهای مترقی مدیریت در کلیه وزارتخانه ها و سازمان های عمومی و خصوصی و
تقویت بنیه دفاعی کشور به نحوی که دولت بتواند در جهت تحقق هدف های مهم
کشور وظائف سنگینی را که به عهده دارد هماهنگ با تحولات عمیق اجتماعی و
اقتصادی انجام دهد.
چ - به منظور تسریع در رشد اقتصادی طی برنامه چهارم افزایش تولید ناخالص
ملی به میزان 54 درصد که به طور متوسط مستلزم در حدود 9 درصد رشد سالانه
است هدف قرار گرفته است . بدین ترتیب تولید ناخالص ملی از 520 میلیارد
ریال در پایان برنامه سوم به حدود 806 میلیارد ریال در پایان برنامه
چهارم خواهد رسید. با رشد سالانه جمعیت به میزان 6/2 درصد درآمد سرانه از
7/16 هزار ریال در پایان برنامه سوم به 23 هزار ریال در پایان برنامه
چهارم افزایش خواهد یافت .
سرمایه گذاری ثابت لازم برای تامین هدف فوق جمعا 810 میلیارد ریال طی
برنامه چهارم برآورد شده است .
ح - هدف اساسی برنامه چهارم از نظر اشتغال عبارت است از ایجاد حداکثر
اشتغال مولد به منظور :
* جذب جویندگان کار طی دوره برنامه ، که همراه با گروه های جدید واقع در سن
فعالیت ، آماده برای کار می شوند.
* تبدیل تدریجی مشاغل بدون بازده و یا کم بازده به مشاغل ثابت و مولد.
* پایه گذاری شرایط اقتصادی و اجتماعی لازم به منظور تحقق اشتغال تام طی
برنامه های بعد و در عین حال فراهم ساختن شرایط توزیع مناسب تر جمعیت فعال
کشور در بخش های عمده فعالیت و در سطوح مختلف تخصص های مورد نیاز برای نیل
به یک رشد اقتصادی سریع و مداوم .
بر این اساس و به طور خلاصه هدف اشتغال برنامه چهارم متوجه برقراری تعادل
کمی و کیفی در عرضه و تقاضای نیروی انسانی خواهد بود.
از نظر کمی ، در جهت عرضه نیروی انسانی پیش بینی می شود که در برنامه چهارم
جمعیت در سن کار از حدود 15 میلیون نفر در سال 1346 به 17 میلیون نفر در
پایان سال 1351 برسد. از تعداد اخیر در حدود 9 میلیون نفر غیرفعال و حدود
8 میلیون نفر جز جمعیت فعال خواهند بود.
در جهت تقاضا، پیش بینی می شود که در اثر سرمایه گذاری های منظور در برنامه
چهارم جمعا در حدود 8 میلیون نفر از جمعیت فعال کشور شاغل خواهند بود.
از نظر کیفی ، با توجه به وسعت و عظمت مسئله خاصه با توجه به اینکه تامین
تخصص ها و مهارت های مورد نیاز در کلیه رشته ها علاوه بر برنامه هایی که از
طریق وزارت آموزش و پرورش اجرا می شود باید در کلیه دستگاه های مهم تولیدی
و خدماتی کشور جهت رفع نیازمندیهای اختصاصی آنها به گروه های مختلف و
مهارت های گوناگون تسهیلات آموزشی لازم فراهم گردد.
توزیع عادلانه تر درآمد
برای افزایش قدرت خرید طبقات کم درآمد و در نتیجه توسعه امکانات رشد
صنعتی و هم چنین بهره برداری حداکثر از نیروهای خلاق انسانی و تامین حداکثر
مطلوب رشد اقتصادی و اجتماعی دولت هدف توزیع عادلانه تر درآمد را در مد نظر
قرار داده است .
اصلاحات ارضی و ایجاد سپاه دانش و بهداشت و سپاه آبادانی و ترویج و ملی
شدن جنگل ها از مهمترین برنامه هایی است که به طور مستقیم و غیر مستقیم به
منظور توزیع عادلانه تر درآمد به مرحله اجرا در آمده است . سهیم ساختن
کارگران در سود ویژه کارگاه ها یکی از اقدامات بسیار برجسته ای است که
امروز خوشبختانه در کشور ما در پرتو انقلاب اجتماعی انجام یافته است و این
واقعیت جز آمال و آرزوهای طبقات زحمتکش بسیاری از کشورهای پیشرفته است که
هنوز به این موهبت پیشرفت اجتماعی نائل نشده اند.
در تعقیب این هدف سیاست دولت مبتنی بر این است که در توزیع خدمات اجتماعی
شامل آموزش ابتدایی و متوسطه و خدمات درمانی و بهداشتی و عملیات عمران ده
و شهر به مناطقی از کشور که از این جهات کمتر بهره مند شده اند اولویت داده
شود و از طریق مطالعات جامع کشاورزی و آبیاری به امکانات رشد و توسعه
مناطق مزبور ارزیابی شده و مورد بهره برداری قرار گیرد.
اصول تعیین اولویت ها
تعیین اولویت ها در برنامه دولت پنج سال آینده بر اساس اصول زیر استوار
است :
الف - تاکید در سرمایه گذاری صنعتی .
ب - تاکید در سرمایه گذاری کشاورزی به منظور افزایش حداکثر تولیدات
کشاورزی و تامین احتیاجات روزافزون مواد غذایی و مواد اولیه مورد لزوم
صنایع که منبع کشاورزی دارد.
ت - ادامه سرمایه گذاری در زیربنای اقتصاد کشور از طریق ایجاد و توسعه
خطوط ارتباطی بین مراکز تولید و مصرف ، تامین نیروی برق کافی و مطمئن ،
بهبود کیفیت کار و نیروی انسانی به وسیله بالا بردن سطح فرهنگ و بهداشت و
هر گونه اقدامات دیگر برای برداشتن سایر موانع رشد.
ت - بالا بردن بهره وری سرمایه های موجود اعم از تولیدی و زیربنایی از طریق
سرمایه گذاری تکمیلی یا بهبود مدیریت و یا ازبین بردن موانع و مشکلات اداری
برای بهره برداری صحیح و کامل از تاسیسات کنونی که توسط دولت به وجود آمده
است و راهنمایی و کمک های لازم به بخش خصوصی برای اشاعه فنون و روشهای بهتر
تولید و افزایش مهارت نیروی انسانی که در این صنایع اشتغال دارند.
سیاست های اقتصادی و اجتماعی دولت
سیاست سرمایه گذاری
در این دوره از تحول اقتصادی و اجتماعی که پایه صنایع سنگین و کشاورزی به
مقیاس وسیع در کشور گذارده می شود و فعالیت های عظیمی به منظور استفاده از
امکانات کشور برای تولید مصنوعات جدید و محصولات گوناگون آغاز می گردد و
فعالیت ها در جهت تنوع بیشتر تولید محصولات صنعتی کامل تر سوق داده می شود
فعالیت های عمرانی دولت نمی تواند محدود به سرمایه گذاری در عناصر زیربنا
مانند راه - فرودگاه - بندر - برق و مخابرات و آموزش و پرورش باشد زیرا
برخی از فعالیت های صنعتی و کشاورزی مستلزم سرمایه گذاری های عظیمی است که
تامین آن در شرایط کنونی از عهده یک فرد یا خانواده خارج است و از طرف
دیگر شرایط لازم برای تاسیس و بهره برداری از شرکت های سهامی بسیار بزرگ با
سرمایه های عظیم به تدریج به وجود می آید، بنابراین در این موارد دولت
ناچار خود باید در ایجاد چنین واحد بزرگ صنعتی و زراعی پیشقدم گردد.
هم چنین ایجاد و اداره پاره ای از صنایع اساسی که برای کشور جنبه حیاتی
دارد و نیز آن دسته از صنایع که به لحاظ مصالح ملی اداره آن به وسیله
دولت ضروری است نمی توان به بخش خصوصی واگذار کرد. به علاوه در مواردی نیز
عامل محافظه کاری سرمایه گذاران خصوصی در وارد شدن در برخی از رشته های
صنعتی جدید به علت عدم آشنایی به فنون و یا عدم اطلاع از وجود بازارهای
خارجی یا عدم امکان دسترسی به آنها و بالاخره بیم از رقابت خارجی نقش دولت
را به عنوان پیشقدم مشخص می سازد. مخصوصا اگر دسترسی به بازارهای خارجی و
استفاده از فنون و روش های پیشرفته مستلزم شرکت با صاحبان صنایع بزرگ
خارجی باشد. به منظور جلب همکاری بخش خصوصی در سرمایه گذاری های مورد نیاز
دولت نه تنها دست بخش خصوصی را برای انجام حداکثر فعالیت و بهره برداری
بازخواهد گذارد بلکه تسهیلات زیادی نیز از طریق کمک های فنی و مالی و حمایت
در مقابل رقابت خارجی و کمک به دسترسی به بازارهای خارج و سایر طرق به
عمل خواهد آورد مشروط بر آن که اجرای این سیاست منجر به تحمیل زیاد به
مصرف کننده داخلی نگردد.
در زمینه کشاورزی بایستی کوشید که ضمن سوق دادن منابع موجود در سطح روستا
به امر تولید کمبود پس انداز زارعین توسط سرمایه گذاری های بخش عمومی جبران
شود. قسمتی از این کمک به صورت سرمایه گذاری دولتی در توسعه منابع آب
ایجاد انبارها و سیلوها ساختمان راه های فرعی و توسعه روش های نوین تولید
می باشد و قسمت دیگر آن مربوط است به جبران کمبود سرمایه در گردش زارعین
به منظور خرید بذر و کود و غیره . به علاوه جهت تحقق هدف رشد کشاورزی دولت
ناگزیر اقدام به ایجاد واحدهای بزرگ کشاورزی - صنعتی خواهد نمود و بخش
خصوصی را نیز برای ایجاد واحدهای بزرگ تشویق خواهد کرد.
در آینده بخش صنعت مواجه با مراحل نوینی از تکامل خود خواهد بود.
ایجاد صنایع سنگین و پتروشیمی و صنایع نظیر آن احتیاج به سرمایه هنگفت و
به کار بستن فنون پیشرفته دارد، با مشکلاتی که در حال حاضر در راه ایجاد
شرکت های بزرگ سهامی خصوصی موجود است و با امکاناتی که دولت از نظر تجهیز
منافع و واردکردن و به کار بستن جدیدترین دانش های فنی تولید دارد در این
مرحله از پیشرفت صنعتی دولت نقش فعال تری را بر عهده گرفته و سهم سرمایه
گذاری خود را نسبت به گذشته افزایش خواهد داد.
در زمینه خدمات سیاست سرمایه گذاری در رشته آموزش و پرورش عبارت خواهد
بود از تشویق هرچه بیشتر بخش خصوصی و واگذاری امور به مردم و تاکید
سرمایه گذاری بخش عمومی در آن نوع فعالیت ها که بخش خصوصی رغبت کافی به آن
نشان نمی دهد یا تامین آن از وظایف اساسی دولت بشمار می آید. (نظیر آموزش
فنی و حرفه ای - تعلیمات ابتدایی و مبارزه با بیسوادی ). در رشته بهداری
دولت سعی خواهد کرد که بیش از پیش مردم را در امر درمان شرکت دهد و
متدرجا به وظیفه اصلی خود که تامین بهداشت عمومی و بهداشت محیط خصوصا در
روستاها است اکتفا نماید.
در رشته رفاه اجتماعی جهت گروه های آسیب پذیر و خاص جامعه نظیر معلولان بدنی
- روانی اجتماعی دولت نقش فعال تری از گذشته ایفا خواهد کرد و سرمایه گذاری
بخش خصوصی را که تاکنون به صورت پراکنده و اتفاقی و غالبا به شکل خیریه
در این زمینه صورت می گرفته در جهت هدف های برنامه رفاه عمومی سوق خواهد
داد در امر تامین اجتماعی مخصوصا تعمیم بیمه های اجتماعی دولت اهتمام
بیشتر طی سال های آینده مبذول داشته و برای گسترش اینگونه خدمات بر
روستائیان و کشاورزان کشور نیز تدابیر لازم اتخاذ خواهد نمود.
در سایر خدمات نیز (مانند جهانگردی - اشاعه هنر و حفظ و ترویج فرهنگ )
هرجا بخش خصوصی قادر یا راغب به سرمایه گذاری نباشد دولت سرمایه گذاری لازم
را انجام خواهد داد. نسبت به امور فرهنگی و حفظ آثار باستانی و ایجاد
خانه های فرهنگ و موزه ها به منظور ترویج فرهنگ و هنر توجه کامل به عمل
خواهد آمد.
سیاست وام و استفاده از سرمایه های خارجی
در برنامه دولت برای پنج سال آینده کوشش بیشتری برای استفاده از منابع
خارجی به عمل خواهد آمد تا نیل به هدف های برنامه های اقتصادی و اجتماعی
تامین گردد. تدبیر اساسی دیگری که از نظر اخذ وام اتخاذ می شود این است که
حتی الامکان قراردادهای جدید وام با کشورهایی منعقد شود که تسهیلات بیشتری
برای واردات کالاهای ایرانی به کشور خود خصوصا برای کالاهای ساخته و نیم
ساخته قائل شوند.
سیاست بازرگانی
از نظر صادرات سیاست دولت عبارت از متنوع کردن کالاهای صادراتی به منظور
گذشتن از مرحله یک کشور صادرکننده مواد خام به یک کشور صادرکننده مواد
ساخته شده می باشد به طوری که اتکا به درآمد از تعداد معدودی کالاهای
صادرات نباشد.
در زمینه استاندارد کردن کالاهای صادراتی و بهبود کیفیت آن طبق مشخصات
بین المللی کوشش خاص به عمل خواهد آمد.
برای ازدیاد درآمد ارزی در زمینه صادرات خدمات با توجه به امکانات زیادی
که از نظر جلب سیاحان خارجی به کشور وجود دارد اقدامات وسیعی برای ایجاد
تسهیلات لازم در سال های آینده پیش بینی شده است و انتظار می رود درآمد ارزی
قابل توجهی از این راه به دست آید.
در زمینه واردات سیاست جایگزین کردن واردات به وسیله تولید داخلی در درجه
اول متوجه کالاهای اساسی مصرفی و سپس مواد اولیه و سرمایه ای خواهد بود.
هماهنگ با سیاست تشویق پس انداز لازم خواهد بود که توسعه صنایع داخلی تا آن
جا که مربوط به جایگزین کردن واردات است متوجه تولید کالاهای ضروری و
اساسی بشود و به طور کلی سیاست فعلی ادامه خواهد یافت .
هدفهای بزرگ ما از نظر رشد بسیار سریع تولید و درآمد و بالنتیجه لزوم

سرمایه گذاری زیاد بی شک تقاضای کشور برای واردات خاصه کالاهای سرمایه ای و
مواد اولیه به سرعت افزایش خواهد داد. گرچه دورنمای درآمدهای ارزی کشور
نیز با توجه به افزایش صادرات نفت و سایر کالاها و هم چنین امکانات
استفاده از وام و سرمایه خارجی بسیار روشن و نوید بخش می باشد این حال
نمی توان اجرای سیاست دروازه های باز را قبول نمود.
سیاست نظارت بر قیمت ها
کوشش در راه ثبات نسبی قیمت ها شرط اساسی موفقیت در نیل به هدف توسعه
اقتصادی می باشد و افزایش سریع درآمد ملی هنگامی تاثیر حقیقی در افزایش
سطح زندگی عموم طبقات مردم خواهد داشت که همراه با ثبات نسبی قیمت ها باشد
دولت کمال کوشش و جدیت را معمول خواهد داشت تا موفقیتی که طی چند سال
اخیر در زمینه حفظ ثبات نسبی قیمت ها حاصل شده است در آینده نیز ادامه
یابد و با پی گیری و مجاهدت تمام خواهد کوشید تا قیمت مایحتاج و
نیازمندی های عمومی توام با ثبات نسبی باشد تا عامه مردم از ثمرات توسعه و
رشد اقتصادی به معنای واقعی بهره مند گردند.
خوشبختانه در شرایط خاص ایران با وجود منابع مهم درآمد ارزی برای تامین
قسمتی از احتیاجات روزافزون کالاهای سرمایه ای و مصرفی از طریق واردات ،
حصول به رشد نسبتا سریع اقتصادی را توام با ثبات نسبی قیمت ها امکان پذیر
می نماید و تجربه موفقیت آمیز سال های 1344 به بعد تجربه گرانبها و کم
سابقه ای نه تنها در ایران بلکه بین کلیه کشورهای در حال توسعه بوده است و
ادامه آن در برنامه چهارم خط مشی اساسی دولت را تشکیل می دهد و با اتخاذ
سیاست های مالی - ارزی و پولی و تنظیم عرضه کالاهای ضروری کشاورزی که تولید
آنها احتمالا دچار نوسانات شدید سالانه است انتظار می رود ثبات نسبی قیمت ها
حفظ گردد. موفقیت در این سیاست به میزان زیادی تابع اجرای هدف هایی است که
در طی برنامه چهارم برای بخش کشاورزی تعیین شده است و به همین دلیل نیز
برای توسعه تولیدات کشاورزی تقدم قائل شده ایم . امید است طبیعت نیز با ما
یاری کند تا بتوانیم به هدفهای کشاورزی خود که عامل مهمی در ثبات نسبی
قیمت ها خواهد بود برسیم .
راجع به سیاست کلی ارزی کشور باید به استحضار برسانم که سیاست دولت در
این خصوص حفظ موازنه پرداخت ها خواهد بود.
سیاست پولی
سیاست کلی و دراز مدت پولی دولت کماکان حفظ ارزش پولی کشور تنظیم
اعتبارات سیستم بانکی متناسب با احتیاجات اقتصاد کشور می باشد. اجرای این
سیاست و تنظیم اعتبارات با توجه به فعالیت های اقتصادی و وضع مالی و ارزی
هر سال با دقت و روشن بینی کامل به عمل خواهد آمد.
سیاست عرضه و تقاضای کالاهای کشاورزی
تنظیم عرضه و قیمت کالاهای ضروری کشاورزی طی پنج سال آینده با دقت هرچه
تمام تر از طریق ایجاد سیلوها برای نگاهداری محصولات عمده کشاورزی نظارت بر
قیمت ها و توسعه شرکت های تعاونی و شبکه های توزیع دنبال خواهد شد تا
کشاورزان بتوانند با اطمینان کامل به تولید محصولات مورد نیاز بپردازند و
مصرف کننده نیز به نوبه خود بتواند نیازمندی های اساسی خود را در هر موقع
به قیمت مناسب تامین نماید.
سیاست مالی دولت
بدون تردید امکانات سرمایه گذاری دولت بستگی به عوامل مختلف از قبیل میزان
پس انداز و وام و اعتباراتی که می تواند از منابع خارجی تحصیل نماید و
اعتباراتی که از محل اسناد خزانه و اوراق قرضه می تواند از منابع بخش
خصوصی تجهیز نماید دارد. میزان پس انداز دولت نیز به نوبه خود تابع نسبت
افزایش درآمدهای عمومی در مقایسه با افزایش هزینه های جاری آن خواهد بود
بنابراین اصول سیاست مالی دولت عبارت خواهد بود از :
اول : سیاست افزایش درآمد شامل درآمد نفت ، درآمدهای مالیاتی و درآمدهای
حاصل از فروش کالاها و خدمات دولتی .
دوم : سیاست هزینه به معنای قبول یک میزان حداکثر برای هزینه های جاری .
سوم : سیاست استفاده از اعتبارات و وام های خارجی به منظور رفع کمبود
منابع مالی جهت عملیات عمرانی .
چهارم : سیاست استفاده از پس انداز بخش خصوصی از طریق تنظیم سیاست نرخ
بهره اوراق قرضه و اسناد خزانه .
اینک که هدف ها و سیاست ها و خط مشی پنج سال آینده به استحضار رسید لازم
می دانم علاوه نمایم توفیق در نیل به هدف های مزبور و حصول شرایط لازم برای
تولید ناخالص ملی در حدود 9 درصد ایجاب می نماید که سرمایه گذاری ثابتی به
میزان 810 میلیارد ریال در طول برنامه چهارم عمرانی کشور توسط بخش عمومی
و خصوصی صورت گیرد.
در زمینه امور اجتماعی برنامه دولت شامل مراتب زیر است :
1- آموزش و پرورش
توسعه سریع آموزش و پرورش در کشور با توجه به این که تناسب بیشتر و تعادل
بهتر بین سطوح مختلف تعلیم و تربیت ایجاد گردد هدف کلی آموزشی بوده و با
اجرا جنبه های متنوع تعلیم و تربیت اهتمام در بهبود کیفیت آن و همچنین
برقرار کردن تطابق و توافق بیشتر در میان نظام آموزشی کشور و احتیاجات
متنوع نیروی انسانی در بخش های مختلف تولیدی و اجتماعی و فرهنگی مورد توجه
کامل دولت خواهد بود. تلاشی که از چندی پیش به منظور ریشه کن نمودن جهل و
بیسوادی به ابتکار شاهنشاه آریامهر آغاز گردیده است با پی گیری بیشتر
دنبال خواهد شد به نحوی که در پایان برنامه چهارم تقریبا کلیه اطفال
لازم التعلیم در شهرها از مزایای تعلیمات ابتدایی بهره مند گردند و در
روستاها نیز حداکثر مقدورات مملکتی به کار برده خواهد شد تا هفتاد درصد
کودکان لازم التعلیم روستایی تعلیمات ابتدایی را فراگیرند و مقدمات امر
ایجاد خواهد گردید تا در پایان برنامه پنجم عمرانی کشور کلیه اطفال
لازم التعلیم در روستاها نیز از تعلیمات ابتدایی برخوردار گردند.
از مختصات نظام نوین آموزشی کشور ایجاد دوره سه ساله راهنمایی تحصیلی است
که هدف آن ضمن آموزش دروس نظری آشنا کردن دانش آموزان به مقدمات و مبانی
حرفه ها و فنون و ایجاد ذوق کار عملی و در نتیجه تشخیص استعدادها و
راهنمایی آنها در جهات صحیح است .
تعلیمات متوسطه با توجه به نظام جدید آموزش و کشف استعدادها و پروراندن
آنها در دو قسمت نظری و حرفه انجام خواهد شد تا هرچه بیشتر از استعدادها
در جهت رفع نیازمندی های فنی و حرفه کشور استفاده شود و مخصوصا به علت
گرایش صنعتی قابل توجه کشور طی سال های آینده تعلیمات فنی و حرفه اولویت
خاصی خواهد داشت و کوشش در سوق دادن بیشتر دانش آموزان به سوی رشته های فنی
و حرفه به عمل خواهد آمد.
در زمینه آموزش عالی تلاش دولت در توسعه کمی و کیفی دانشگاه ها در مراکز
عالی علمی خواهد بود.
بهداری
هدف اساسی در این زمینه بهبود کمی و کیفی خدمات درمانی و مبارزه با
بیماریها مخصوصا از طریق پیشگیری و توسعه بهداشت عمومی و بهداشت محیط و
بهبود تغذیه و توسعه فعالیت های بازتوانی می باشد تا سلامت جسمی و روانی
جامعه تامین گردیده و قدرت فعاله مردم تزاید یابد و به سهم خود به رشد و
توسعه اقتصادی کشور کمک نمایند و در این خصوص توجه کامل به برقراری بیمه
درمانی در حدود مقدورات مملکتی به عمل خواهد آمد و مخصوصا در بخش دولتی
که نیروی انسانی عهده دار انجام برنامه های مترقی آینده مملکت است تعمیم
بیمه درمانی را دولت بسیار ضروری می داند.
رفاه اجتماعی
در این زمینه کلیه فعالیت های مربوط به رفاه مردم ، برنامه دولت است که با
توجه کامل به این موضوع و تعمیم عوامل رفاه اجتماعی مزایای آن گسترش
یافته و با ارشاد و نظارت دولت به صورت یک وظیفه عمومی درآید، در این
خصوص تعمیم بیمه های اجتماعی رفاه خانواده و کودک ، رفاه جوانان ، رفاه
کارگران ، رفاه روستائیان مورد توجه خاص خواهد بود و با در نظر گرفتن
منابع مالی و انسانی موجود و اولویت ، برنامه هایی که در این زمینه تهیه
گردیده مورد اجرا گذارده خواهد شد.
عمران روستایی و شهری
هدف کلی دولت تعمیم عدالت اجتماعی و توزیع ثمرات توسعه اقتصادی بین
روستائیان از طریق آبادانی دهات و ایجاد تاسیسات همگانی و تامین و تسهیل
وسائل رفاه زندگی روستائیان و آماده کردن دهات برای همگامی با تحولات
اقتصادی کشور می باشد.
دولت معتقد است که نوسازی روستاهای کشور با توجه به مقتضیات توسعه
اقتصادی ، یکی از مهمترین وظایف کنونی بشمار می رود و مکمل انقلاب اجتماعی و
ملی ایران در زمینه اصلاحات ارضی خواهد بود، در این زمینه کوشش خواهد شد
که حداکثر استفاده از نیروی کار و خودیاری و کمکهای مالی روستائیان به
عمل آید. علاوه بر آن تصمیمات لازم به منظور تمرکز و ادغام فعالیت های
عمرانی سطح ده در وزارت آبادانی و مسکن که مسئول اجرای سیاست نوسازی کشور
می باشد، اتخاذ خواهد گردید.
در زمینه عمران شهری ضمن این که عملیات در دست اجرا ادامه خواهد یافت در
تامین اهم احتیاجات روزافزون عمرانی شهرهای کشور در قالب طرح های جامع
شهری کوشش خواهد شد و با توجه خاص به مقتضیات عمران ناحیه و قطب های توسعه
اقتصادی عملیات عمران شهری هدایت خواهد شد هم چنین در تجهیز شهرداری ها از
لحاظ نیروی انسانی و اصلاح سازمان ها و روش های مالی . اداری و خدماتی اهتمام
به عمل خواهد آورد. در این خصوص راهنمایی ها و تعالیم خردمندانه شاهنشاه
درباره نوسازی کشور که یکی از اصول انقلاب اجتماعی بوده و به دولت شرف
صدور یافته است نصب العین قرار خواهد گرفت .
تامین مسکن
در زمینه تامین مسکن پیش بینی می شود که بخش خصوصی قسمت اعظم احتیاجات مردم
را تامین نماید و لهذا نقش دولت علاوه بر سرمایه گذاری عظیمی که در بانک
رهنی ایران و هم چنین افزایش فعالیت های سازمان مسکن خواهد نمود توجه و
تشویق و کمک به افراد و سرمایه گذارانی است که فعالیت های خود را در این
رشته خاص متمرکز نموده اند تا حتی الامکان احتیاجات مسکونی کشور با استفاده
از سرمایه های خصوصی تامین گردد. در این جهت با اعطای وام به شرکت ها و
گروه های خصوصی و تقویت سرمایه موسسات اعتباری که در این زمینه فعالیت
دارند امکانات تامین مسکن افزایش خواهد یافت ، بدیهی است دولت به منظور
رفاه کارمندانی که در نقاط مختلف کشور ماموریت دارند مصمم است خانه های
سازمانی به تعداد کافی ایجاد نماید هم چنین احداث خانه های ارزان قیمت
برای طبقات کم درآمد خصوصا به منظور تجدید بنای محلات قدیمی و نوسازی
شهرها، مورد توجه دولت خواهد بود.
تبرنامه امور عمومی و دفاعی ت
برنامه دولت در امور عمومی شامل مراتب زیر است :
دادگستری
در مورد دادگستری دولت رسیدگی سریع و دقیق به دعاوی مردم و توسعه مراجع
قضایی را از اهم وظایف دانسته و مخصوصا گسترش خانه های انصاف و شوراهای
داوری که مبتنی بر اصول واگذاری امور به مردم است به طور برجسته در
سرلوحه برنامه دولت می باشد و برای تسریع و تسهیل دادرسی در اصلاح قوانین
که با تحولات اجتماعی ایران مطابقت پیدا کند اقدام و هم چنین برای بهبود
تشکیلات دادگستری لوایح نوین و مترقیانه را که لازمه موفقیت در این خصوص
باشد تنظیم و به قوه مقننه تقدیم خواهد نمود.
امور مالی و مالیاتی
در زمینه امور مالی و مالیاتی هدف دولت اجرا دقیق قانون جدید مالیات بر
درآمد و تقویت و تجهیز بیشتر کادر وصول و ایجاد تشکیلات بیشتر در روابط با
مودیان می باشد.
هم چنین به منظور تسریع در تمشیت امور مالی و ایجاد تسهیل در انجام
تشریفات حسابداری اصلاح قانون محاسبات عمومی را مورد توجه کامل قرار داده
و بخصوص تغییرات لازم به منظور امکان اجرا سیاست عدم تمرکز اداری در قانون
مزبور داده خواهد شد.
ضمنا دولت معتقد است که وصول عوائد و مالیات ها علاوه بر این که در توزیع
عادلانه تر ثروت بین افراد ملت باید نقش اساسی داشته باشد نباید به امکانات
سرمایه گذاری و توسعه اقتصادی لطمه زند.
اصلاحات ارضی
در مورد اصلاحات ارضی و تعاون روستایی سیاست دولت در تکمیل اقداماتی که
شده است به قرار زیر می باشد :
توسعه و تشکیل شرکت های تعاونی روستایی در سراسر مملکت به طوری که کلیه
کشاورزانی که از نظر اجرای قوانین اصلاحات ارضی تکلیف قانونی آنها روشن
شده است عضویت شرکت های تعاونی روستایی را قبول نموده و از حمایت های مادی
و معنوی آنها برخوردار گردند.
تشکیل شرکت های سهامی زراعتی بر اساس اوامر شاهنشاه آریامهر در زمینه
فراهم نمودن موجبات برداشت بیشتر از سطح کشت موجود و انجام زراعت مکانیزه
و رفع مشکلات ناشی از خرد شدن غیر اقتصادی زمین های زراعتی و جذب کشاورزان
زائد بر احتیاج این قبیل شرکت ها وسیله صنایع روستایی .
خرید املاک مزروعی از مالکین داوطلبی که در اجرای مقررات مرحله دوم اصلاحات
ارضی به مدت سی ماه به زارعین اجاره داده وسیله دولت و فروش اراضی
خریداری شده به زارعین مستاجر این قبیل اراضی به اقساط 15ساله .
امور اداری
در زمینه امور اداری برنامه دولت تجدید نظر کلی در وظائف و تشکیلات
وزارتخانه ها و موسسات دولتی و متناسب ساختن آنها با نیازهای توسعه
اقتصادی کشور می باشد و به این منظور طرح هایی برای ایجاد عدم تمرکز و
تجهیز و تقویت سازمان های محلی و شرکت بیشتر مقامات و مردم محل در امور
مربوط به خود تنظیم و به موقع اجرا گذارده خواهد شد در این خصوص اجازه
می خواهم اعلام نمایم که تشکیل انجمن های استان و شهرستان و انجمن های شهر جز
اساسی برنامه دولت به منظور سهیم ساختن مردم در اداره امور محلی می باشد و
روش های اداری ناظر به حذف تشریفات زائد و ساده کردن مقررات پیچیده و
استقرار روش های نوین متناسب با احتیاجات جامعه مترقی امروزی ما خواهد
بود.
اصل انقلاب اداری که در روز افتتاح مجلسین از طرف شاهنشاه آریامهر مقرر
گردید نظام را در اداره امور مملکت و بهبود روشهای اداری ایجاد خواهد کرد
که در این زمینه دولت سریعا طرح های لازم را تهیه و به مورد اجرا خواهد
گذاشت .
در این خصوص لازم می داند به استحضار برساند که نسبت به ساده و متناسب
ساختن تشکیلات اداری که در سطح دهات وظائفی را به عهده دارند و ادغام
دستگاه های مزبور توجه کامل به عمل خواهد آمد. از طرف دیگر تنوع وظائف و
اولویت های جدیدی که در انجام وظائف دولت به وجود آمده مستلزم آن گردیده
تا سازمان های جدیدی به منظور عهده دار شدن آن وظائف به وجود آید و برای
این منظور تشکیل چهار وزارتخانه جدید مورد نظر دولت قرار گرفته است که
لوایح قانونی آن تقدیم به قوه مقننه خواهد شد.
روابط خارجی و امور بین المللی
در زمینه روابط خارجی و امور بین المللی دولت با اعتقاد کامل به اصل سیاست
مستقل ملی ادامه روابط دوستانه و همزیستی مسالمت آمیز با کلیه کشورهای
دوست و صلح طلب و احترام کامل به منشور ملل متحد و هر گونه همکاری لازم با
سازمان ملل متحد و اعتقاد به اصل لزوم همکاریهای منطقه ای را اساس سیاست
خارجی خود قرار داده و به منظور اعتلا شئون بشری به طوری که شاهنشاه
آریامهر به کرات اعلام و مقرر فرموده اند نه تنها همزیستی مسالمت آمیز اساس
سیاست ما را تشکیل می دهد بلکه بالاتر از آن معتقدیم که اصل تعاون و
همکاریهای بین المللی در زمینه کلیه شئون بشری باید در جهان بسط و تعمیم
یابد تا یک چنین تعلیمات عالی انسانی موجبات صلح و سعادت و رفاه را برای
عموم جهانیان فراهم سازد.
برنامه امور دفاعی
نظر به این که صیانت کشور و حفظ میراث تمدن باستانی بزرگترین وظیفه مقدس
هر فرد ایرانی است دفاع از کشور در مقابل هر گونه تجاوزی بزرگترین وظیفه
مقدس دولت را تشکیل می دهد و در جهان پرتلاطم کنونی مادام که به روح
صلح جویی جهانی و خلع سلاح عمومی اطمینان بخشی یقین حاصل نکنیم تقویت
نیروهای دفاعی کشور را مقدم بر هر امر دیگر قرار خواهیم داد تا ثمرات و
نتایج پیشرفتهای اقتصادی و اجتماعی که به بهای تلاش ها و کوشش های نسل های
گذشته و حاضر ایرانی به دست آمده است حفظ و حراست گردد.
باید توجه داشت که هر گونه هزینه ای که امروزه برای دفاع کشور صورت گیرد
یک نوع سرمایه گذاری است که برای حصول اطمینان از نتایج سرمایه گذاری های
دیگر جهت وصول به هدف های رشد اقتصادی ضروری می باشد و در حقیقت یک نوع
بیماری برای تامین رفاه امنیت مردم این مملکت در آینده خواهد بود.
اینک که برنامه دولت به استحضار رسید اجازه می خواهد اعضا دولت و همکاران
خود را به این شرح معرفی نماید :
1- وزیر دارایی دکتر جمشید آموزگار
2- وزیر امور خارجه اردشیر زاهدی
3- وزیر کشور مهندس عبدالرضا انصاری
4- وزیر کار و امور اجتماعی عطاالله خسروانی
5- وزیر اقتصاد علینقی عالیخانی
6- وزیر جنگ سپهبد اسدالله صنیعی
7- وزیر فرهنگ و هنر مهرداد پهلبد
8- وزیر راه مهندس حسن شالچیان
9- وزیر مشاور و دبیر کل سازمان
امور اداری و استخدامی کشور دکتر منوچهر گودرزی
10- وزیر دادگستری دکتر جواد صدر
11- وزیر مشاور دکتر محمد نصیری
12- وزیر مشاور دکتر محمود کشفیان
13- وزیر آب و برق مهندس منصور روحانی
14- وزیر آبادانی و مسکن دکتر هوشنگ نهاوندی
15- وزیر آموزش و پرورش دکتر هادی هدایتی
16- وزیر مشاور دکتر ناصر یگانه
17- وزیر پست و تلگراف و تلفن مهندس فتح الله ستوده
18- وزیر اطلاعات جواد منصور
19- وزیر بهداری دکتر منوچهر شاهقلی
20- وزیر مشاور و معاون اجرایی
نخست وزیر دکتر غلامرضا نیک پی
21- وزیر علوم و تحقیقات علمی
و تعلیمات عالیه دکتر مجید رهنما
22- وزیر تولیدات کشاورزی و
مواد مصرفی دکتر عبدالمجید مجیدی
23- وزیر کشاورزی دکتر حسن زاهدی
24- وزیر منابع طبیعی مهندس ناصر گلسرخی
25- وزیر اصلاحات ارضی و
تعاون روستایی دکتر عبدالعظیم ولیان
هم چنین آقای دکتر حسین کاظم زاده به سمت معاون نخست وزیر و رییس دفتر
مرکزی طرح و بودجه معرفی می گردد.
اکنون که دولت برنامه خود را به قوه مقننه تقدیم داشته و همکاران اینجانب
که عهده دار انجام این وظایف خطیر می باشند معرفی گردیده اند می خواهم با
خلوص نیت و از صمیم قلب به استحضار شما که به راهنماییهای ارزنده فرد فرد
شما اتکا داریم برسانم که در چشمان ما خدمتگزاران دولت و شما نمایندگان
ملت و عموم افراد این سرزمین پر افتخار و کهنسال نور امید به یک آینده
بسیار مترقی برای ایران عزیز درخشندگی دارد و برای این آرمان ملی همگی ما
تحت رهبریهای گرانبها شاهنشاه آریامهر نهضت اجتماعی بسیار بزرگی را آغاز
کرده و با کمال سرافرازی ادامه خواهیم داد و در سایه ثبات و عشق به وطن
عزیز خود با کار و کوشش خستگی ناپذیر تا سرحد ترقی و تعالی پیش می رویم و
به خداوند قادر متعال تکیه داریم و از تعلیمات عالی اسلامی الهام می گیریم
و برای اعتلا میهن خود و همچنین ارتقا شئون بشری در کلیه کشورهای جهان از
جان و دل تا آن جا که در قوه داریم ساعی و کوشا خواهیم بود باشد که این
دوره از درخشان ترین ایام تاریخ کشور بشمار آمده و ماهم برای نسل های آینده
این مرز و بوم پرافتخار خدمتگزاران صادق و فداکاری باشیم
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)