قانون انتخابات مجلس شورای ملی

فصل اول در کلیات
ماده اول - عده نمایندگان ملت برای مجلس شورای ملی در مملکت ایران
یکصد و سی و شش نفر است .
ماده دوم - تقسیم نمایندگان ملت نسبت به جمعیت تخمینی ولایات از قرار
شرح جدولی است که به آخر این قانون منضم شده است .
ماده سوم - انتخاب نمایندگان مجلس شورای ملی در کلیه مملکت ایران به
طور یک درجه و مستقیم است .
ماده چهارم - انتخاب نمایندگان به اکثریت نسبی است .
ماده پنجم - در صورت تساوی آرا بین دو یا چند نفر هر عده که محل حاجت
باشد به حکم قرعه معین می شود.
ماده ششم - در محلهایی که موافق تقسیم انتخابات حق انتخاب یک نفر
نماینده دارند انتخاب فردی عمل می شود و در محلهایی که بیش از یک نفر
نماینده باید انتخاب نمایند انتخاب جمعی خواهد بود.
توضیح - مراد از انتخاب جمعی آن است که هر یک از انتخاب کنندگان در
ورقه رای به عده مجموع انتخاب شوندگان آن محل اسامی اشخاص را می نویسند و
مراد از انتخاب فردی آن است که هر یک از انتخاب کنندگان در ورقه رای اسم
یا شخص را می نویسند.
ماده هفتم - هر یک از انتخاب کنندگان زیاده بر یک مرتبه حق رای دادن
ندارند مگر در صورتی که تجدید انتخاب لازم شود.
ماده هشتم - انتخاب کنندگان مجبور نیستند نماینده خود را از ساکنین محل
خود انتخاب کنند.
فصل دوم
شرایط انتخاب کنندگان
ماده نهم - انتخاب کنندگان باید دارای شرایط ذیل باشند:
1 - تبعه ایران باشند.
2 - لااقل بیست سال داشته باشند.
3 - در حوزه انتخابیه متوطن یا لااقل از شش ماه قبل از موقع انتخاب در
آن جا ساکن باشند.
ماده دهم - کسانی که از حق انتخاب کردن محرومند:
1 - نسوان .
2 - کسانی که خارج از رشد و آنهایی که در تحت قیمومیت شرعی هستند.
3 - تبعه خارجه .
4 - اشخاصی که خروجشان از دین حنیف اسلام در حضور یکی از حکام شرع
جامع الشرایط به ثبوت رسیده باشد.
5 - اشخاصی که کمتر از بیست سال دارند.
6 - ورشکستگان به تقصیر.
7 - متکدیان و اشخاصی که به وسائل بی شرفانه تحصیل معاش می نمایند.
8 - مرتکبین قتل و سرقت و سایر مقصرینی که مستوجب حدود قانونی اسلامی
شده اند.
9 - مقصرین سیاسی که بر ضد اساس حکومت ملی و استقلال مملکت قیام و
اقدام کرده اند.
ماده یازدهم - کسانی که به واسطه شغل و مقام خود از انتخاب کردن
محرومند:
1 - اهل نظام بری و بحری به استثنای صاحب منصبان افتخاری .
2 - صاحب منصبان و اجزا امنیه و نظمیه در محل خدمت .
فصل سوم
شرایط انتخاب شوندگان
ماده دوازدهم - انتخاب شوندگان باید دارای صفات ذیل باشند:
1 - متدین به دین حضرت محمدبن عبدالله صلی الله علیه و آله باشند مگر
اهل دیانت از نمایندگان ملل متنوعه (مسیحی و زرتشتی و کلیمی ).
2 - تبعه ایران باشند.
3 - خط و سواد فارسی به اندازه کافی داشته باشند.
4 - در محل انتخاب معروف باشند.
5 - سن ایشان کمتر از سی و زیاده از هفتاد سال نباشد.
6 - معروف به امانت و درستکاری باشند.
ماده سیزدهم - اشخاصی که از انتخاب شدن محرومند:*
>>*پاورقی : حکام محاکم و مدعی العمومها و روسا دوائر دولتی در حوزه
ماموریت و معاونین وزرا در تمام مملکت بموجب قانون مصوب 28 خرداد 1306 و
22 تیر 1306 دوره ششم ممنوع از انتخاب شدن گردیده اند.<<
1 - شاهزادگان بلافصل (ابنا و اخوان و اعمام پادشاه ).
2 - نسوان .
3 - تبعه خارجه .
4 - مستخدمین امنیه و نظمیه و اهل نظام بری و بحری به استثنا
صاحب منصبان افتخاری .
5 - حکام کل و جز و معاونین ایشان در قلمرو ماموریت خود.
6 - مامورین مالیه در قلمرو ماموریت خود.
تبصره - سایر مستخدمین دولتی قابل انتخاب هستند به شرط آن که پس از
انتخاب برای مدت نمایندگی از شغل خود استعفا دهند.
7 - ورشکستگان به تقصیر.
8 - مرتکبین قتل و سرقت و سایر مقصرینی که مستوجب حدود قانونی اسلامی
شده اند.
9 - متجاهرین به فسق و اشخاصی که فساد عقیده دینی و خروجشان از دین حنیف
اسلام در نزدیکی از حکام شرع جامع الشرایط ثابت و یا به شیاع رسیده باشد.
10 - مقصرین سیاسی که بر ضد اساس حکومت ملی و استقلال مملکت قیام و اقدام
کرده اند.
فصل چهارم
در تشکیل انجمن نظارت
ماده چهاردهم - در مرکز هر حوزه انتخابیه مطابق جدولی که منضم به این
قانون است حکومت محل به محض وصول دستور وزارت داخله برای تعیین انجمن
نظارت مرکزی بیست و چهار نفر از طبقات شش گانه (علما، اعیان ، ملاکین ،
تجار، اصناف و زارعین ) و دوازده نفر از معتمدین اهل محل که معروف به
امانت و با سواد و دارای شرایط انتخاب نمودن باشند دعوت می کنند مدعوین در
همان مجلس از میان خود یا خارج به رای مخفی و به اکثریت نسبی نه نفر را
برای عضویت انجمن تعیین نموده و نه نفر دیگر را نیز به عنوان عضو
علی البدل از همان مدعوین انتخاب می نمایند - در انتخاب مزبور حضور دو ثلث
مدعوین کافی خواهد بود - در نقاطی که یک یا چند طبقه از طبقات شش گانه
وجود نداشته باشند از طبقه دیگر عده منظوره تکمیل خواهد شد.
تبصره 1 - حکومت محل باید بعد از وصول دستور وزارت داخله در ظرف پنج
روز انجمن نظارت مرکزی را تشکیل داده اعضا آن را به وزارت داخله معرفی
نماید.
تبصره 2 - در محلهایی که انجمن ایلاتی یا ولایتی قانونا برقرار است
چهار نفر از نه نفر اعضا انجمن نظارت از اعضا انجمن ایلاتی و یا ولایتی
خواهند بود که به انتخاب خود انجمن ایلاتی یا ولایتی معین می شوند.
ماده پانزدهم - اعضای انجمن نظارت پس از انتخاب بلافاصله در محل معینی
جمع شده یک نفر رییس و یک نفر نایب رییس و لااقل چهار منشی به رای مخفی از
مابین خود انتخاب خواهند کرد.
ماده شانزدهم - انجمن نظارت مرکزی پس از تعیین هیات عامله خود بلاتاخیر
مطابق جدول منضم به قانون اقدام به تشکیل انجمنهای فرعی که متصدی و مسئول
صحت انتخابات محل خود خواهند بود می نماید به این نحو که به وسیله حکومت
مرکزی به حکام جز دستور می دهد که مطابق ماده (چهاردهم ) این قانون
انجمنهای فرعی را انتخاب نمایند - در نقاطی که حضور اهالی در انجمن های
مرکزی یا فرعی برای شرکت در انتخابات متعسر است انجمنهای مرکزی یا فرعی
با موافقت حکومت محل نه نفر از معتمدین اهل محل را برای تشکیل شعبه انجمن
مرکزی یا فرعی معین می کند.
تبصره * - در نقاطی که تشکیل انجمنهای فرعی مطابق ماده 14 مشکل باشد
انجمنهای مرکزی با موافقت حکومت 9 نفر از معتمدین اهل همان محل را برای
تشکیل انجمن فرعی معین می نماید.
>>*پاورقی : این تبصره در جلسه 12 مهر ماه 1304 تصویب شد.<<
ماده هفدهم - انجمنهای نظارت هر حوزه انتخابیه در تحت نظارت حاکم محل
متصدی و مسئول صحت جریان انتخابات آن حوزه خواهند بود و انجمنهای مزبور
غیر قابل تغییر و انحلال می باشد مگر در موردی که اسباب تعطیل یا تعویق
جریان انتخابات واقع گردند در این صورت حاکم محل مراتب را با دلائل کافیه
به وزارت داخله اطلاع داده پس از صدور امر وزارت داخله اقدام به تجدید
انتخاب انجمن نظارت می نماید.
ماده هجدهم - هر گاه در حین جریان انتخابات یک یا چند نفر از اعضا
انجمن نظارت از حضور در انجمن تعلل یا استنکاف بنمایند مادامی که اکثریت
باقی است جریان انتخابات تعقیب و به عضو مستنکف احظار می شود چنانچه تا دو
جلسه استنکاف و تعلل خود باقی باشند حکومت به جای عضو مستنکف از اعضا
علی البدل یک یا چند نفر را برای عضویت انجمن به حکم قرعه در حضور اکثریت
انجمن نظارت دعوت می نماید.
ماده نوزدهم - در صورتی که اکثریت هیات نظار از حضور در انجمن استنکاف
نمایند یا پس از ختم انتخابات از دادن اعتبارنامه خودداری کنند حکومت علل
و موجبات استنکاف آن را تحقیق نموده اگر محظور قابل رفعی دارند مرتفع
می سازد هر گاه با این حال در استنکاف خود باقی باشد حکومت مراتب را فورا
به وزارت داخله اطلاع داده با حضور باقی اعضا کسری عده را از اعضا
علی البدل دعوت می نماید که انجمن را تشکیل و انتخابات را ختم نمایند.
ماده بیستم - انجمن نظارت دو هفته بعد از انجام انتخابات حوزه
انتخابیه متفرق می شوند.
فصل پنجم
کیفیت دادن تعرفه و گرفتن رای
ماده بیست و یکم - همین که انجمن نظارت مرکزی تشکیل گردید و انجمنهای
فرعی را معین نمود اعلانی مرتب نموده و به مناسبت اهمیت محل از پنج روز
الی پانزده روز قبل از شروع به انتخاب به توسط مامورین حکومت اعلان مزبور
را در تمام حوزه انتخابیه اشاعه می دهد اعلان مزبور مطالب ذیل را حاوی
خواهد بود:
اول - محل انعقاد انجمن و اوقاتی که برای دادن تعرفه و اخذ رای معین
می شود.
دوم - شرایط انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان .
سوم - ترتیب گرفتن تعرفه و دادن رای با توضیح این نکته که (گرفتن
تعرفه و دادن رای در یک مجلس به عمل می آید و رای دهندگان باید قبل از ورود
به انجمن رای خود را روی کاغذ سفید بی نشان نوشته حاضر داشته باشند).
چهارم - عده نمایندگانی که باید انتخاب شوند.
ماده بیست و دوم - اشخاصی که شرایط انتخاب کردند را دارا هستند اگر در
ظرف مدتی که انجمن نظارت به جهت گرفتن تعرفه معین نموده است تعرفه نگیرند
در آن انتخابات حق ایشان ساقط است .
ماده بیست و سوم - تعرفه که به انتخاب کنندگان داده می شود محتوی فقرات
ذیل خواهد بود:
اول - نمره و تاریخ .
دوم - اسم دارنده تعرفه و اسم پدر او و شغل و منزل او.
سوم - مهر یا امضا انجمن نظارت .
ماده بیست و چهارم - انجمن نظارت یا شعب آن تمام تعرفه هایی را که
می دهد به ترتیب نمره در کتابچه مخصوصی ثبت می کند.
ماده بیست و پنجم - دادن رای باید مخفی باشد و به این جهت رای دهندگان
قبل از ورود به مجلس انتخاب اسم یک یا چند نفر منتخبین خود را مطابق
عده ای که اعلان شده است روی کاغذ سفید بی نشان باید نوشته و پیچیده با خود
داشته باشند.
ماده بیست و ششم - پس از حضور اعضا انجمن نظارت و افتتاح مجلس انتخاب
در ساعتی که اعلان شده قبل از شروع به گرفتن اوراق رای رییس انجمن نظارت
جعبه ای را که برای ضبط اوراق رای معین شده است در حضور اعضا انجمن و
حاضرین از انتخاب کنندگان باز نموده خالی بودن آن را می نمایاند آن گاه در
حضور جمع درب جعبه مختوم شده اوراق رای از شکافی که فوق جعبه است انداخته
می شود.
ماده بیست و هفتم - انتخاب کنندگان پس از گرفتن تعرفه بلافاصله بدون این
که از انجمن خارج شوند ورقه رای خود را در حضور نظار در جعبه رای انداخته
تعرفه خود را به منشی انجمن می دهند که باطل نموده به صاحب آن مسترد دارد.
ماده بیست و هشتم - در محلهایی که انتخاب در یک روز تمام نمی شود در
ختام مجلس آن روز تمام اعضا با احتیاطات لازمه جعبه و دفاتر راجع به
انتخاب را بسته محفوظ گذاشته مهر کرده روز بعد همان اعضا آن را باز
می کنند.
فصل ششم
کیفیت استخراج آرا و تشخیص انتخاب شدگان
ماده بیست و نهم - بعد از اعلان انجام انتخاب رییس انجمن جعبه انتخاب
را در حضور اعضا و حاضرین از انتخاب کنندگان خالی نموده امر به استخراج
آرا می نماید.
ماده سی ام - یکی از اعضا اوراق انتخاب را شمرده عده آن را با عده
رای دهندگان که نمره تعرفه آنها در کتابچه ثبت تعرفه نشان شده است تطبیق
می کند در صورت زیادتی اوراق رای به عده اوراق زایده از کلیه برداشته شده
باطل می شود و نتیجه در صورت مجلس نوشته می شود.
ماده سی و یکم - اوراق انتخاب را یکی از اعضا به صوت بلند یک یک
خوانده به یک نفر دیگر از اعضا می دهند و سه نفر دیگر را اعضا اسامی را به
ترتیبی که خوانده می شود می نویسند.
ماده سی و دوم - هر گاه در اوراق انتخاب زیاده یا کمتر از عده معینه
اسامی نوشته باشند نقصی در امر انتخاب حاصل نخواهد شد در صورت اول آن عده
اسامی که زاید نوشته شده از آخر ورقه خوانده نمی شود.
ماده سی و سوم - از اوراق رای آن چه سفید یا لایقر باشد یا این که
صحیحا معرفی انتخاب شده را نکنند یا امضا انتخاب کننده را داشته باشد یا
بیش از یک ورق باشد محسوب نخواهد شد ولی عینا ضمیمه صورت مجلس می شود.
ماده سی و چهارم - بلافاصله بعد از شماره و استخراج آرا رییس نتیجه را
به صورت بلند اعلام می نماید اوراق انتخاب را تا موقع انحلال انجمن نظارت
محفوظ می دارند و در آن هنگام در محضر حکومت و حضور جمعی از وجوه محل
اوراق مذکور را معدوم می کنند به استثنای آنها که در مواد قبل ذکر شده و
باید ضمیمه صورت مجلس بشود.
ماده سی و پنجم - در هر حوزه انتخابیه انجمنهای نظارت نقاط جزو صورت
مجلس انتخابات خودشان را به امضای اعضا انجمن رسانیده به انجمن نظارت
مرکزی حوزه انتخابیه می فرستند تا در آنجا با ملاحظه صورت مجلسهای انتخابات
کلیه نقاط مشترکه آن حوزه تشخیص نماینده منتخب حوزه را بنمایند.
ماده سی و ششم - هر گاه بعضی از انجمنهای نظارت نقاط جزو صورت مجلس
انتخابات خود را در مدتی که انجمن مرکزی برای آنها معین کرده به انجمن
مزبور نفرستادند انجمن مرکزی انتخابات آن حوزه را خاتمه داده نتیجه را
معین می کند ولی این امر مانع از حق شکایت رای دهندگان آن نقاط نخواهد بود.
ماده سی و هفتم - در هر یک از حوزه انتخابیه که چندین نقطه آن در
انتخابات شرکت دارند هر گاه بعضی از آن نقاط در مدتی که انجمن مرکزی در
حدود همین قانون معین می کند انتخابات خود را به عمل نیاورند حق انتخاب
آنان ساقط می شود و انتخابات سایر نقاط آن حوزه معتبر است .
ماده سی و هشتم - منشی انجمن نظارت مرکزی صورت مجلس انتخابات را در سه
نسخه حاضر کرده به مهر حکومت و به امضای اعضای انجمن نظارت رسانیده یک
نسخه به حکومت نسخه دیگر به توسط حکومت و وزارت داخله به مجلس شورای ملی
و نسخه ثالث با کتابچه ثبت اوراق تعرفه به انجمن ایالتی و ولایتی محل
می فرستند.
ماده سی و نهم - اسامی انتخاب شدگان بعد از اتمام انتخابات از طرف حاکم
محل اعلان می شود.
فصل هفتم - در شکایات راجعه به انتخابات
ماده چهلم - اگر از انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان کسی در بین
انتخابات شکایت یا ایرادی راجع به انتخابات داشته باشد مانع از انجام
انتخاب نخواهد شد ولی شرح آن شکایت باید در صورت مجلس درج شود.
ماده چهل و یکم * - انجمن نظارت بعد از ختم انتخابات تا یک هفته
شکایات راجع به انتخابات را می پذیرد پس از آن پذیرفتن شکایت را ختم کرده
در ظرف یک هفته دیگر به شکایات واصله رسیدگی می نماید.
>>*پاورقی : مواد 41 و 42 این قانون در جلسه دهم مهر ماه 1313 (دوره نهم )
نسخ و مواد زیر به جای آن به تصویب رسیده است :
ماده چهل و یکم - انجمن نظارت بعد از ختم انتخابات تا یک هفته شکایات
راجعه به انتخابات را می پذیرد پس از آن پذیرفتن شکایات ختم کرده در در
ظرف یک هفته دیگر بشکایات واصله رسیدگی می نماید.
**ماده چهل و دوم - متشکیان از انتخابات یا از انجمن نظارت می توانند پس
از افتتاح مجلس شورای ملی شکایت خود را در ظرف ماه اول به مجلس شورای ملی
اظهار نمایند و حکم مجلس شورای ملی قاطع خواهد بود - شکایات راجعه به
انتخاباتی که بعد از افتتاح مجلس شورای ملی به عمل می آید باید ظرف ماه
اول بعد از انحلال انجمن نظارت به مجلس شورای ملی باید اظهار شود.<<
ماده چهل و دوم - متشکیان از انتخابات یا از انجمن نظارت می توانند پس
از افتتاح مجلس شورای ملی شکایت خود را در ظرف ماه اول به مجلس شورای ملی
باید اظهار نمایند و حکم مجلس شورای ملی قاطع خواهد بود شکایت راجعه به
انتخاباتی که بعد از افتتاح مجلس شورای ملی به عمل می آید باید در ظرف
هفته اول بعد از انحلال انجمن نظارت به مجلس شورای ملی اظهار شود.
ماده چهل و سوم - حق اعتراض بر انتخابات را اشخاصی دارند که حق انتخاب
کردن را داشته باشند.
ماده چهل و چهارم - انتخاباتی که مبنی بر تهدید یا تطمیع بوده باشد از
درجه اعتبار ساقط است و تهدید و یا تطمیع کننده از سه ماه الی یک سال
محبوس می شود و برای یک الی دو دوره انتخابیه از حق انتخاب محروم خواهد
بود.
فصل هشتم
مواد مختلفه
ماده چهل و پنجم * - ایلات عمده موافق حوزه بندی انتخابات هر کدام یک
نماینده مستقیما به عضویت مجلس شورای ملی می فرستند و سایر ایلات که اسم
آنها برده نشده در جز هر حوزه یی که هستند رای خواهند داد.
>>*پاورقی : این ماده بموجب قانون مصوب دهم مهر ماه 1313 (دوره نهم ) نسخ و
ماده زیر بجای آن به تصویب رسیده است .
*ماده چهل و پنجم - کسانی که سابقا بحالت عشایری زندگانی می کردند از این
به بعد مثل سایر افراد ملت در جز سکنه محلی که آنجا اقامت دارند در
انتخاب نماینده خود شرکت خواهند نمود.<<
ماده چهل و ششم - ورود در محوطه انتخاب با داشتن اسلحه اکیدا ممنوع
است .
ماده چهل و هفتم - مخارج مسافرت نمایندگان را از محل انتخاب الی تهران
ذهابا و ایابا از قرار فرسخی یک تومان دولت ادا می کند مخارج لازمه متعلقه
به انتخابات را بر طبق حواله وزارت داخله فورا دولت می پردازد.
ماده چهل و هشتم - همین که نصف به علاوه یک نفر از نمایندگان ملت در
تهران حاضر شدند مجلس شورای ملی افتتاح می یابد و رای ایشان به اکثریت
مناط اعتبار و مجری است .
ماده چهل و نهم - نمایندگانی که به عضویت مجلس شورای ملی انتخاب
می شوند باید به مهر یا امضای اعضا انجمن نظارت و حکومت محل اعتبارنامه در
دست داشته تسلیم دفتر مجلس شورای ملی نمایند.
ماده پنجاهم - مدت دوره تقنینیه دو سال شمسی است و ابتدای آن از روزی
است که نمایندگی سه ربع از نمایندگان حاضر در تهران تصدیق شده باشد.
ماده پنجاه و یکم - مادام که منتخبین اعتبارنامه نمایندگی نگرفته اند
هر گاه یکی از ایشان فوت شود یا قبول نمایندگی ننماید از بقیه منتخبین
کسی که نسبتا حائز اکثریت است به نمایندگی معین می شود ولی پس از دریافت
اعتبارنامه باید مطابق ماده (52) همین قانون عمل شود.
ماده پنجاه و دوم - هر گاه یکی از اعضا مجلس شورای ملی استعفا دهد یا
فوت شود اگر بیش از سه ماه به آخر دوره تقنینیه باقی باشد اهل محل به جای
او انتخاب خواهند کرد ولی اگر اهل محل در ظرف سه ماه از زمان اخطار
نماینده خود را انتخاب نکردند مجلس شورای ملی یک نفر را عوض نماینده
مستعفی یا متوفی انتخاب می کند.
ماده پنجاه و سوم - وزارت داخله مکلف است که پنج ماه به آخر هر دوره
تقنینیه مانده به تهیه مقدمات و وسائل انتخابات دوره بعد (از قبیل طبع و
ارسال اوراق لازمه و انتخاب اعضای انجمنهای نظارت مرکزی و فرعی و شعب و
صدور حوالجات برای مخارج انتخابات و خرج سفر نمایندگان و غیرها) شروع
نماید به نحوی که روز اول سه ماه به آخر آن دوره اعلان انتخابات از طرف
نظار در هر ولایت و ایلات منتشر شود.
قانون انتخابات پس از تغییر پاره ای مواد به قسمی است که در پنجاه و سه
ماده فوق مسطور است .
نایب رییس مجلس شورای ملی - سید محمد تدین
ضمیمه قانون انتخابات مذکور در ماده دوم
جدول حوزه های انتخابیه به ترتیب حروف

جدول فوق ضمیمه مذکوره در ماده دوم قانون انتخابات بوده و صحیح است .
نایب رییس مجلس شورای ملی - سید محمد تدین
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)