آئین نامه کمیته حفاظت در کارگاه

شماره 3353 13/11/39

ماده 1 - بمنظور تشریک مساعی با کارفرما و نظارت بر امر حفاظت و بهداشت کارگران از حوادث احتمالی در کارگاهها مقررات ریر تصویب میگردد.
ماده 2 – در کارگاههائیگه بیش از 25 نفر کارگر داشته باشند و یا باداشتن کمتر از25نفر کارگر نوع کار آنها ایجاب نماید کارفرما مکلف است کمیته حفاطت با عضویت اشخاص زیر تشکیل دهد.
کارفرما یا نمایده او، مدیر فنی ،مهندس یامتخصص حفاظت پزشک کارگاه ، یکی ازسراستادکاران و نماینده کارگران در شورای کارگاه .
تبصره 1 - در صورتیکه یک یا چند نفرازاشخاص بالا در کارگاه وجود نداشته باشد کمیته از اشخاص موجود در کارگاه تشکیل خواهد یافت .
تبصره 2 -کمیته حفاظت در صورت لزوم میتواند کمیته های فرعی با شرکت یکی از اعضای خود و استادکار قسمت مربوطه و یکی از کارگران همان قسمت تشکیل دهد.
ماده 3 - وظایف کمیته حفاظت کارگاه بقرار زیر است:
الف : بازرسی دقیق و مستمر از کلیه قسمتهای مختلف کارگاه وپبشنهاد تغییرات و تأسیسات لازم بکارفرما برای ایجاد محیط مطمئن وسالم کارو جلوگیری از وقوع حوادث و خطرات احتمالی.
ب : تعیین خط مشی حفاظتی کارگاه.
ج :تعلیم و آشنا ساختن کارگران برعایت مقررات و دستورات حفاظتی و ایجاد علاقه وروح همکاری در امر حفاظت و بهداشت کاردر محیط کارگاه.
د : تشریک مساعی بابازرسان کار در اجرای دقیق وکامل آئین نامه ها و دستورهای مربوط به حفاظت و بهداشت کار
ه : تهیه آمار حوادث کاروتجزیه و تحلیل آنها و اتخاذ تدابیر لازم بمنظور جلوگیری از وقوع نظایر آن.
و : تهیه دستورالعملهای لازم برای کارمطمئن و سالم بادستگاهها و ماشینهای مربوطه .
ز : تشویق کارگران و کسانیکه در امر حفاظت علاقه و جدیت بخرج میدهند وتنبیه آنانکه در اینمورد قصوروسهل انگاری میکنند.
ح :تهیه نظامات داخلی حفاظتی وبهداشتی کارگاه و نظارت در اجرای آن.
ماده 4 - جلسات کمیته ها باید لااقل ماهی یکبار تشکیل شود و نحوه تشکیل آن برابر تصمیمیاتی می باشد که کمیته در اولین جلسه خود اتخاذ خواهد کرد.
تبصره – کارفرما مکلف است یک نسخه از تصمیمات مذکور وهمچنین صورتجلسات کمیته های حفاظت را درمرکزبادراه بازرسی کارتهران و درشهرستانهاباداره کارتهران و در شهرستانها باداره کار محل بفرستد.
ماده 5 - کارفرما مکلف است یکنفررا بعنوان مأمورحفاظت کارگاه تعیین نماید ولی در هرحال وجود کمیته یا مأمور حفاظت رافع مسئولیتهای قانونی اونخواهد بود.
ماده 6 - متخلفین از اجرای مقررات آئین نامه مشمول شق دوم از ماده 6 قانون کار مصوب اسفند ماه 1337 خواهند بود.
این آئین نامه مشتمل برشش ماده و سه تبصره باستناد ماده 7 قانون کار تدوین و در نوزدهمین جلسه شورای عالی حفاظت فنی مورخ 9/11/39 بتصویب نهائی رسید.
نقل از شماره 4725 – 17/2/40 روزنامه رسمی
آئین نامه دستگاه های مولد بخار و دیگ های آب گرم
ماده 1 - تعاریف :
الف : دستگاه مولد بخار یادیک بخار بهر دستگاه یک محفظة بسته ای اطلاق میشود. که درآن بخار آب یا فشار بیشتر از فشار هوای خارج تولید میگردد.
ب: مولد بخار با فشاری قوی یا متوسیط به آن نوع ازدستگاههای مولد بخار اطلاق میشود که در آن حد اعلای فشار مؤثر مجاز بیش از یک کیکو گرم برسانیتمتر مربع (15 پاندبراینچ مربع) باشد.
ج : مولدهای بخار بافشارضعیف منحصراَ بآن قسم از دستگاه های بخار اطلاق میگردد که فشار مؤثر مجاز آن از یک کیلو گرم برسانتیمتر مربع (15 پاندبراینچ مربع ) تجاوز ننماید.
د: دیگهای آب گرم بآن نوع از دستگاههای گرم کننده آب اطلاق میگردد که فشار مؤثر داخلی آن از ده کیلوگرم بر سانتیمتر مربع (150 پاندبراینچ مربع ) تجاوز نکند و یا درصورت فشار بیشتر درجه حرارات آب از 120 درجه سانتیگراد ( 250 درجه فارنهایت ) بیشتر نباشد ودر هر حال نباید در آن بخار آب تولید شود.
ه : مقصود از فشار مؤثر داخلی بکدستگاه تحت فشار اضافه فشار داخل آن نسبت بهوای خارج میباشد که برحسسب کیلوگرم برسانتیمتر مربع ویا پانبراینچ مربع مشخص میگردد.
فصل اول – دستگاه های مولد بخار بطور کلی
بخش 1 - طرز ساختمان
ماده 2 - مولد بخار ولوازم مربوطه باید طوری طرح و ساخته شود که اولاَ برای مورد نظر مناسب باشد و ثانیاَ دارای مقاومت کافی در مقابل فشارهای داخلی که تحت آن قرار خواهد گرفت باشند.
ماده 3 - مولد بخار و لوازم و اتصالات مربوطه باید از مصالح مناسب و مرغوب و بدون عیب و با وزن و صخامت کافی
برطبق مشخصات فنی مورد قبول کشورهای صنعتی درجه یک ساخته شده باشد.
بخش2 -لوحه شناسائی
ماده 4 - هر مولد بخار باید دارای لوحه فلزی نصب شده شامل اطلاعات زیر باشد:
الف : نام سازنده
ب : شماره ردیف کارخانه سازنده
ج : سالی که ساخته شده است.
د :حداکثر فشار مؤثر مجاز
ماده 5 - منظور ازسازنده کارخانه یا کارگاه یا شخصی است که بوسیله یا بمسئولیت او قطعات و لوازم دستگاه تهیه و سوار گردیده بصورت قابل استفاده تحویل شده باشد.
بخش3 - مدارک و مشخصات مولد بخار
ماده 6 - هر مولد بخار هنگام ساختن و فروختن باید گواهینامه ای همراه دشاته باشد.
این گواهینامه باید شامل کلیه مدارک و مشخصات فنی که از طرف سازنده بکاررفته و همچنین محاسبات فنی فرم ها و ابعادیکه با لوحه شناسائی تطبیق نماید باشد.
ماده 7 - گواهینامه مذکور در ماده 6 باید شامل نتایج آزمایشها ئیکه در حین ساختمان مولد بخار روی مصالح و خود آن بعمل آمده است باشد.
ماده 8 - گواهینامه مذکور در تمام مدت استفاده از دستگاه باید همراه آن نگاهداری شود.
بخش4 - بازرسی
ماده 9 - مولد بخار باید از داخل و خارج بوسیله بازرسان بصیرکه از طرف مقام صلاحیت دار اجازه داشته باشند بترتیب زیر بازرسی گردد:
الف: در حین ساختمان
ب : بعد از نصب و قبل از آنکه بکار انداخته شود.
ج : پس از هر تعمیر یا تجدید ساختمان و قبل از آنکه مجدداَ بکار انداخته شود.
د : منظماَ و متناوباَ در فواصل کمتراز14 ماده اعم از اینکه دستگاه تحت فشار و بهرهبرداری باشد یا نباشد.
ماده 10 - هر موقع که از طرف مقام صلاحیت دار دستور بازرسی داخلی مولد بخاری صادر شود مالک یا بهره بردار موظف است برای موعد تعیین شده دستگاه را تخلیه و سردبازو شستشو نماید.
ماده 11 - در مورد مولدهای بخار یا اجاق داخلی لازم است برای تسهیل عمل بازرسی قطعات شبکه (سیخ) و همچنین مقداری از آجرهای نسوز دوردهانه و قطعات دیگری که مزاحم بازرسی مورد نظر باشد برداشته شود.
ماده 13 - برای آزمایش هیدروستاتیک لازم است سوپاپهای اطمینان برداشته شده و محل آن بوسیله در پوش با مقاومت کافی مسدود گردد.
ماده 14 - پس از آزمایش آب سرد طبق ماده 12 باید مجدداَ سوپاپهای اطمینان راسوار نموده دستگاه را بافشار عادی مربوطه برای مطمئن شدن از صحت کار شوپاپهای اطمینیان آزمایش نمود.
ماده 15 - چنانچه در اثر بازرسی معلوم گردد که بکار انداختن دستگاه اطمینان بخش نیست و یاآنکه دستگاه مجهز بلوازم حفاظتی کامل نبوده ویااین لوازم بوجه صحیح تنظیم و ترتیب داده نشده تازمانیکه نواقص فوق الذکر مرتفع نگردد بکارانداختن دستگاه ممنوع خواهد بود.
ماده 16 - در صورتیکه در ضمن بازرسی معایب و فرسودگیهائی مشاهده گردد که احتمال دستگاه برود لازم است فشار مجاز دستگاه را بحد کافی تقلیل دهند تاازامکان خطر احتمالی جلوگیری شود .
واین تقلیل فشار باید بارعایت مدتی که دستگاه مشغول کار
بوده تعیین گردد.
ماده 17 - ولتاژ چراغهای الکتریکی دوره گرد یالابزارهای برقی دستی که برای بازرسی یا تعمیرات مولد بخار بکار برده میشودنباید از 25 ولت تجاوز کند ( باستثنای ماشین جوش برق).
فصل دوم مولدهای بخار بافاش متوسط وقوی
بخش1 - مرکز تولید بخار( دیگخانه)
ماده 18 مرکزتولید بخار بافشار قوی و متوسط در مؤسسات صنعتی لازم است در محل جداگانه ای بفاصله لااقل سه متر از بناهای دیگر بوده و بامصالح غیر قابل اشتغال ساخته شده باشد مگر آنکه بنای اصلی که دیگخانه درآن قرار دارد با مصالح غیر قابل اشتغال ساخته شده باشد.
بالا واطراف دستگاه لازم است دور از مواد سوختنی بوده و هیچگونه استفاده ای برای گذزاندن و انبار کردن اشیاء از آن بعمل نیاید.
ماده 19 - چنانچه در مجاورت مرکز تولید بخار محلی باشد که در آن مواد قابل انفجار و یامواد سریع الاشتغال بهر نحوی وجود داشته ویاتولید شود لازم است دیوار فاصل دو قسمت کامل بدون هر گونه منفذ و معبر و بریدگی باشد.
ماده 20 - در مراکر بخار وهمچنین در محلهای زیر آب – خاکستردان و معابر لوله های بخار تحت فشار و هر محل دیگری که خطر محصور شدن کارگران هنگام انفجار یا ترکیدن دستگاهها در بین باشد لازم است لااقل دور از خروج آزاد وجود داشته باشد.
ماده 21 - برای دسترسی مطمئن و راحت بشیرها و ستونهای آب و وسائل تنظیم و سایر لوازم لازم است سکوها، راهروها و پلکانهائی ساخته شده باشد که از فلز یا مصالح غیر قابل اشتغال بوده و خطر لغزیدن کارگران در آن وجود نداشته باشد.
ماده 22 - سکوهای راهرو که دربالا و یاکنار یکدسته مولد بخار ساخته شده باشد لازم است دارای لااقل دوپلکان باشد که حتی الاامکان از یکدیگر دور باشد.
ماده 23 - محل مرکز دیگخانه باید بقدر کافی وسیع و مرتفع باشد و برای سهولت نصب و عمل شیرها ووسائل اطمینان و منضمات مربوطه لازم است سقف آن لااقل 15 سانتیمتر از بالای مرتفعترین شیر و منضمات آن و 80/1 متر از کف مرتفعترین سکوهای راهرو بالاتر باشد.
ماده 24 - چاله های معبر لوله ها و محل خاکستر و غیره لازم است پوشیده یا بوسیله هزاره کوتاه و نرده های آهنی محکم باراتفاع مناسب محصور شود.
ماده 25 - مواد 24،21،20،19،18 ازاین بخش شامل جایگاههای لکوموتیوها و لکوموبیلها و جراثقالهای بخاری که درمؤسسات صنعتی بکار میروند نیز میگردد ولی مواد 22،23 فقط تاآنجا که امکان پدیر باشددرباره این قبیل جایگاهها میبایستی اجرا شود.
ماده 26 - پی ریزی و پایه سازی و قطعات تکیه گاه مولدهای بخار باید طوری محاسبه و ساخته شده باشند که اولاَ در مقابل فشار حاصل از حد اعلای وزن دستگاه هنگام آزمایش های آب سرد و همچنین کشش و فشار های مربوط بانبساط و انقباض های حرارتی مقاومت نمناید. ثانیاَ
طوری به یکدیگر مرتبط و متصل شده باشند که وضع نسبی آنها در ضمن تلاشهای فوق الذکر محفوظ نماید.
ماده 27 - چنانچه دستگاههای مولد بخار روی پایه و تکیه گاههای فولادی سوار شده باشند پایه ها و تکیه گاهها باید طوری ترتیب داده ویاعایق شوند که گرمای کوره نتواند مقاومت آنها را تقلیل دهد.
ماده 28 - طرزنصب دستگاههای مولد بخار و لوله ها و لوازم مربوطه باید طوری باشند که بابیش بینی نمودن غلاف ها و
معبرهای فراخ انقباض وانبساط قطعات بآسانی صورت گیرد.
ماده 29 - قاعده مولدهای بخار قائم میبایستی بوسیله قطعات فلزی بزمین مهار شده باشند.
ماده 30 - بدنه آب گیر مولدهای بخار لازم است لااقل 30 سانتیمتر با زمین فاصله داسته وزیر آن قابل بازدید باشد.
ماده 31 - کلیه مولدهای بخار یا متعلقات آنها میبایستی مجهز بدریچه مناسب آدم و دست رورو، دست ویاروزنه یا هر گونه دریچه های بازرسی دیگر برای امتحانات و نظافت کاری باشند (باستثنای بعضی انواع مخصوصی که احتیاجی بچنین دریچه هائی ندارند) ماده 32 - دریچه های آدم رو برای دخول و خروج لازم است دارای ابعادکافی لااقل باندازه های زیر باشد:
30 سانتیمتر در 40 سانتیمتر برای دریچه های بیضی شکل و مستطیل و 40 سانتیمتر قطر برای دریچه های مدور
ماده 33 - دریچه های دست رو باید دارای ابعاد کافی برای دخول یکدست بوده و لااقل بابعاد 90× 70میلیمتر باشند
ماده 34 - درب آتشخانهای با اجاق دستی که کوچکترین بعد آنها 60 سانتیمتر یا بیشتر باشد لازم است دارای شکل مناسب و اندازه کافی جهت ریختن سوخت و عملیات مربوطه بوده .ابعاد آن کمتر ار 30/40 سانتیمتر نباشد( و یا40 سانتیمتر در صورت مدور بودن)
ماده 35 - چنانچه دستگاههای مولد بخار بالوله آب دارای دریچه های بازدید یا آتشدان باشد که در دیواره دستگاه و ئر ارتفاع کمتر از 2متر از کف دیگخانه یا از سطح کارنصب شده باشد و معمولا در مواقع روشن بودن دستگاه ازآنها استفاده بعمل آید لازم است این دریچه ها از خارج بداخل باز شود.
ماده 36 - آتشخانه دستگاههای مولد بخار با سوخت نفتی یاگرد ذغال یا گاز لازم است دارای یک یا چند دریچه انفجار در بالاترین نقطه فضای احتراق باشد و چنانچه دریچه در ارتفاع کمتر از 2 متر از کف و یااز سطح کار قرار گرفته باشد لازم است جلوی آن حائل های سپر مانندی برای حفاظت کارگران قرار دهند.
بخش3 - سوپاپهای اطمینان
ماده 37 - هر مولد بخار باید لااقل مجهز بیک سوپاپ اطمینان با رعایت شرایط زیر باشد:
الف: حتی الامکان نزدیک بدیگ یاروی بدنه آن نصب شود.
ب : شیر مستقیماَ و بلاواسطه بدیگ مربوط باشد
ج : مابین آن و مولد بخار هیچگونه مانع و شیر دیگری قرارنگیرد و همچنین پس از آن تا دهانه خروج
ماده 38 - سوپاپ یا سوپاپهای اطمینان در صورتیکه متعدد باشند باید جمعاَ بتوانند مقدار بخار تولیدی را در حد اکثر باربراحتی تخلیه نماید.
ماده 39 - جنس نشمین و صفحه سوپاپهای اطمینان باید با رعایت شرایط زیر وساخته و نگهداری شوند.
ماده 40 - سوپاپهای اطمینیان باید بارعایت شرایط زیر ساخته و نگهداری شوند.
الف: خرابی بعضی از قطعات مانع خروج آزاد بخار از سوپاپ نگردد.
ب: در اثر عمل سوپاپ هیچگونه ضربه ایکه مزاحم برای خود سوپاپ یا مولد باشد ایجاب نگردد.
ج : صفحه سوپاپ بتواند روی نشمین بچرخد.
ماده 41 - در سوپاپهای اطمینان باید نکات زیر رعایت شود:
الف : بطور ملایم و بدون ضربه کار کند.
ب : پلمپ گردیده یا بطریقی حفاظت شود که اشخاص غیر مجاز بتوانند آنرا از تنظیم خارج نمایند.
ج : مجهز بوسایل لازم برای برداشتن آن در مواقع آزمایش
باشند.
د : صدای کار کردن آن و خروج بخار بسهولت بگوش متصدی دیگ برسد.
ماده 42 - دهانه های تخلیه بخار سوپاپهای اطمینان و یامنتهی الیه لوله تخلیه آنها باید بارتفاع کافی و بالاترار محل کارکارگران قرار داده شده باشد بطوریکه ارتفاع آنها از کف زمین یاسکو کمتر از 3 متر نباشد.
ماده 43 - چنانچه برای تخلیه بخار ازسوپاپهای اطمینان لوله ای بکار رود باید :
الف : مقطع لوله کمتراز مقطع دهانه خروجی سوپاپهای اطمینان نباشد.
ب : دارای مجرای فاضل آب باز بمنظور تخلیه آزاد بخارهای تقطیر شده و جلوگیری از جمع شدن آب بروی سوپاپ اطمینان باشد.
ماده 44 - وقتی که خفه کن روی سوپاپهای اطمینان بکار برده شده لازم است :
الف : دارای مقطع خروجی کافی باشد تا فشار مخالفی که ایجاد میکند مزاحم عمل صحیح سوپاپ اطمینان نگردد.
ب : طوری ساخته شود که معبر بخار در نتیچه رسوب های حاصله تنگ نشود.
ماده 45 - بخار داغ کن هائیکه ( سورشوفر یاسوپرهیتر ) مجزا از مولد بخار نصب شده باشند لازم است مجهز بیک یا چند سوپاپ اطمینان نزدیک دهانه خروجی بخار باشند.چنانچه بخار داغ کن بلافاصله متصل بلوله رابطی (کولکتور) بوده و جریان دائم بخار برقرار باشد ممکن است سوپاپ های اطمینان را در هر نقطه از کولکتور قرار دهند.
ماده 46 - چنانچه مولد بخار دارای آب داغ کن (اکوتومیزر) باشد لازم است این قسمت نیز مجهز بیک سوپاپ اطمینان باشد (طبق شرایط ماده 39).
بخش 4 - شیرهای قطع جریان بخار
ماده 47 - در مسیر هرلوله انشعاب بخار مولد بخار باید شیر قطع و وصل جریان بخار یاشیرهای سدکننده ای وجود داشته باشد که حتی المقدور در دسترس نصب شده باشد ( باستثنای انشعابات دریچه اطمینان و بخار خشک کن ).
ماده 48 - شیرهای سد کننده باید بمیزان کافی طویل باشند بنحویکه بتوان از داخل دیگخانه و یاخارج آن شیر را باوسائل مکانیکی ( چرخ دنده و زنجیر ) بازوبسته نمود. و در صورتیکه بازکردن و بستن شیرهای سد کننده از خارج و از فاصله دور فرمان داده شود(تله کماند) باید یک وسیله دستی نیز به این منظور در محل محفوظ پیش بینی شود تادرموقع از کارافتادن دستگاه تله کماند مورد استفاده قرار گیرد.
ماده 49 - موقعی که دویاچند مولد بخار بیک لوله بخار اصلی متصل باشند باید روی لوله انشعاب اصلی مولد بخاری که دریچه آدم رو دارد دو شیر سد کننده قابل قفل کردن که بین آنها یک قطره گیر نصب شده باشد وجود داشته باشد. لوله فاضل آب قطره گیر باید دارای مقطع کافی بوده و جریان آب در آن آزادانه انجام گرفته و قابل رؤیت باشد.
ماده 50 - در هرمورد که بعد از شیر سد کننده خطر تقطیر بخار وجود داشته باشد باید یک قطره گیر با لوله فاضل آب مناسب نصب گردد.
بخش 5 - لوله های منبع آب پرکن مولدهای بخار
ماده 51 - قطر لوله های اتصال مولدهای بخار بمنبع آب پرکن های مربوطه نباید از 25 میلیمتر (یک اینچ) کمتر باشد و لازم است مسیر آن حتی المقدور کوتاه و سرراست گرفته شود.
ماده 52 - در مورد مولدهای بخار افقی لوله دار بابرگشت شعله لازم است لوله ایکه بخار رااز مولد ببالای منبع آب پرکن میبرد از روی استوانه دیگ و یاازبالای صفحه های جلو وعقب استوانه گرفته شود و لوله ایکه آب را از منبع آب پرکن بمولد میرساند لااقل 15 سانتیمتر پائین تر از محور استوانه وارد مولد شود.
ماده 53 - در مولد های بخار با اجاق داخلی ورود آب باید در نقطه ایکه لااقل 15 سانتیمتر زیر پائین ترین سطح آب یا نزدیک آن باشد بعمل آید و در هر حال بیش از 45 ساسنتیمتر بالاتراز سقف آتشخانه باشد.
ماده 54 - در هرجا که خم یا زانویی در لوله های آبرسان وجود داشته باشد لازم برای سهولت تنظیف و گرفتن جرم آب بجای زانو چهارراه یا سه راه بکاربرده شود.
ماده 55 - منبع های آب پرکن لازم است مجهز بیک شیر و لوله تخلیه که بمحل مناسبی منتهی شود باشد.
ماده 56 - روی لوله های اتصال مابین مولد بخار و منبع آب پرکن هیچگونه انشعابی بغیر از آنچه ذیلا گفته میشود مجار نیست. تنظیم کننده تغذیه آب ، فشارسنج و وسائلی که مانع فرار فوق العاده آب یا بخار شود.
بخش 6 - فشار سنج
ماده 57 - هر مولد بخار لازم است مجهز بیک فشار سنج بخار بوده و در محل نصب شود که :
الف : محفوظ از لرزش باشد.
ب : وضع آن براحتی قابل تنظیم باشد.
ج : قرائت آن از محلی که معمولا باید بقسمت بخار مولد یا لوله اتصال بخار بمنبع آب پرکن بوسیله یک شترگلو بمشخصات ذیل بعمل آید:
الف : قطر کافی ،بطوریکه لوله فشار سنج همیشه مملو از آب باشد.
ب : جدا کردن آن از دستگاه میسر نباشد مکر:
1 - بوسیله یک شیر سماوری دسته داری که دسته آن در موقع باز بودن شیر بموازات لوله رابط قرار گیرد.
2 - در مورد مولدهای بخار بافشار 35کیلوگرم برسانتیمتر مربع و بیشتر مربع و بیشتر بموازات لوله رابط قرار گیرد.
ماده 59 - صفحه مدرج فشار سنج باید دارای مشخصات زیر باشد:
الف : اندازه حروف و علامات آن طوری باشد که تقسیمات وارقام عقربه براحتی لااقل از فاصله 4 متری براس شخصی که دید طبیعی دارد قابل تشخیص باشد.
ب : لااقل برای فشار معادل یک وبرابرونیم و بلکه دوبرابر فشار سوپاپ اطمینان ساخته و مدرج شده باشد وصفحه مربوطه طوری نصب گردد که عقربه در موقع کار عادی در وضع قائم قرار گیرد.
ج : حداکثر فشار مجاز برنگ قرمز روی صفحجه مدرج نشان داده شود.
ماده 60 - کلیه فشار سنجهائیکه در مرکز یا دیگخانه نصب میشوند از یک نوع و دارای صفحات متحدالشکل باشند.
ماده 61 - هرمولد بخار باید دارای محل انشعاب مخصوص جهت یک فشار سنج آزمایشی یا شیر قطع کننده باشد بدینمنظور روی مولد بخار یک شیر سه راه گذاشته میشود که روی یک انشعاب آن فشار سنج اصلی وروی انشعاب دیگر شیر قطع کننده برای نصب فشار سنج آزمایشی قرار داده میشود.
بخش7 - وسایل آب نما
ماده 62 - هر مولد بخار باید دارای یک و بلکه دو آب نما باشد و در این آب نماها مراتب و شرایط زیر رعایت شود:
الف : طوری قرار گیرد و یابا وسایلی مجهز شود که بسهولت توسط متصدی مربوطه قابل رؤیت باشد.
ب : در بالا و پائین دارای شیر زود بند باشد که بسهولت بتوان در صورت شکستن شیشه آن را از روی زمین بست.
ج : مستقیماَ به بدنه مولد بخار توسط لوله هائیکه قطر داخلی آنها کمتر از12 میلیمتر (یک دوم اینچ ) نباشد متصل گردد.
د : مجهز بشیر تخلیه بوده و فاضل آب آن در نقطه بدون خطر هدایت شود.
ه : مجهز بشیشه مسلح یا حفاظ مناسب دیگری باشد تا کارگران را در صورت شکستن شیشه و پرتاب ذرات آن یا خروج آب داغ حفظ نماید بدون آنکه موجب اشکال خواندن و دیدن سطح آب گردد.
ماده 63 - آب نماها باید طوری نصب و مستقر گردد که چنانچه سطح آب در پائین ترین نقطه قابل رؤیت برسد هنوز آب بمیزان کافی در دیگ برای جلوگیری از خطرات احتمالی وجود داشته باشد.
بخش8 – شیرهای آب نما ( شیر آزمایش )
ماده 64 - الف: هر مولد بخار باید حداقل مجهز به شیر آب نما باشد و این شیرها در همان ارتفاع که شیشه آب نماها نصب شده است قرار گیرد.
ب : وقتیکه مولد بخار مجهز به دو آب نما یا اتصالهای مستقل شود و فاصله افقی آنها از یکدیگر کمتر از 70 سانتیمتر نباشد در اینصورت نصب شیرهای آبنما اختیاری خواهد بود.
ج : شیرهای آبنما برای مولدهای کوچک و کمتر از 120 لیتر حجم لزومی ندارد ولی این قبیل دیگها باید مجهزبیک شیر آزمایشی در پائین ترین سطح مجاز آب باشند بطوریکه هر وقت بازکنند از آن آب جاری شود.
د : مولدهای بخار نوع لوکوموتیو که بیشتر از 90 سانتیمتر قطر نداشته باشند و همچنین برای مولدهای بخار از نوع با اجاق داخلی و لوله جوش آور افقی که سطح گرما ده آنها از 5 متر مربع متجاوز نباشد فقط دوشیر آبنما لازم است .
ماده 65 - شیرهای آب نما که بالاتر از سطح زمین و یا محل کار و دور دسترس واقع شده اند باید مجهز بوسایل زیر باشند:
الف : دسته یا زنجیریکه بطور دائم بآنها متصل بوده و بتوان شیرها رااز پائین باز و بسته نمود.
ب : وسایل مناسب برای حفاظت کارگر در مقابل ریزش آب یا بخار در حین بازکردن آنها.
ماده 66 - فشنگهای فوزبیل مولد بخار که بعنوان وسیله اضافی برای اعلام خطر کم شدن بکار میرود باید در فواصلی که از 12 ماه تجاوز نکند تعویض گردد و پوسته فشنگ نباید مجدداَ مورد استفاده قرار گیرد.
ماده 67 - در مولدهائیکه فشار آنها از 5/17 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع زیادتر باشد نباید فشنگ فوزبیل بکار برد.
ماد68 - فشنگ های فوزبیل در مولدهای بخار که با آتش مستقیم کوره ذوب میشوند باید دربالاترین نقطه کوره نصب گردید.
ماده 69 - در صورتیکه در مولدهای بخار فشنگ فوزبیلی بکاررود که با بخار عمل میکند باید این فشنگ در همان سطحی قرارگیرد که معمولاَ فشنگ فوزبیل آتشی نصب میشود.
بخش10 - زیر آب یا لوله تخلیه مولدهای بخار
ماده 70 - هر مولد بخار باید حداقل مجهز بیک لوله تخلیه یا زیر آب باشد که به پائین ترین سطح آب دیگ مربوط بوده و روی آن یک شیر نصب شود تا وسیله آن بتوان تمام آب دیگ خارج نمود.
ماده 71 - در صورتیکه چند مولد بخار در یک محل نصب شده باشند و لوله های تخلیه آنها بیک مجرای مشترک متصل باشد هر یک از لوله های تخلیه دیگها باید مچهز بوسایل زیر باشد:
الف : دوشیر که بآهستگی باز شوند و یا.
ب : یک شیر آهسته و یک شیر تندباز شود یا.
ج : یک شیر تخلیه که توسط کلید مخصوص باز و بسته شود و این کلید یگانه کلید تمام شیرهای تخلیه مولدها بوده تا فقط موقعی که شیر بسته باشد بتوان آنرا از مسیر خارج نمود.
ماده 72 - شیرهای زیرین لوله های تخلیه مولد بخارباید ازهرگونه مانع با حفره هائیکه امکان جمع شدن رسوبات راداردو مانع جریان گردد عاری باشد.
ماده 73 - وقتیکه لوله های تخلیه مولدهای بخار در معرض
حرارت مستقیم کوره قرارگیرد باید آنها را بوسیله مواد نسوز طوری عایق نمود که در ضمن بآسانی قابل کنترل باشد.
ماده 74 - محل ریزش آب لوله های تخلیه مولدهای بخار باید طوری انتخاب گردد که خطری برای کارگران نداشته باشدوهمچنین لوله های تخلیه نباید بفاضل آب مستراح وروشوئیهای کارخانه مربوط گردد مگر آنکه قبلاَ از مخازن تخلیه مولد بخار عبور داده شود.
ماده 75 - در صورتیکه مخازن تخلیه برای مولد بخار بکار رود این مخازن باید دارای وسایل زیر باشد.
الف : لوله های هواکش که شیر یا سوپاپی نداشته وسطح مقطع آن طوری باشد که از زیاد شدن فشار در مخزن جلو گیری نماید.
ب : مخزن طوری نصب گردد که کلیه قسمت های آن را بتوان بسهولت کنترل نمود.
بخش 11 - آب رسانی مولدهای بخار
ماده 76 - در صورتیکه تغذیه مولدهای بخار تماماَ از بخار
تقطیر شده بعمل نیاید لازم است برای تأمین کمبود از آب های مناسبی که آنرا سبک و تصفیه کرده باشند مصرف نمایند تااز خوردگی جدار مولدهای بخار و ایجاد رسوب جلوگیری شود.
ماده 77 - آب نمای لوله های آب رسانی باید دارای شرایط زیر باشد:
الف : طوری نصب شود که آب ورودی در هیچ حال مستقیماَ بسطوحی که در معرض تشعشع آتش یا تماس باگاز در درجات حرارت زیاد میباشندبرخورد ننمایند و همچنین این برخورد نزدیک به اتصالات پرچ شده پوسته کوره یا اتصالات پرچ شده جدار دیگ صورت نگیرد.
ب :در صورت لزوم موانع سپر مانندی برای انحراف جریان آب از اتصالات پرچ شده تعبیه نمایند.
ماده 78 - لوله های آبرسانی مولدهای بخار بیک شیر یکطرفه یا سوپاپ سد کننده مجهز بوده و بین آن و مولد بخار شیر دیگری نصب گردد.
ماده 79 - در صورتیکه تعداد دو یاچند مولد بخار از منبع مشترکی آب بگیرند هر یک از انشعابات لوله های آبرسانی نیز باید دارای شیری باشند که بین شیر کنترل یکطرفه و منبع آبگیری نصب شده بابشند بنحوی که مانع جریان آب از مولدی بمولد دیگر گردد.
ماده 80 - وقتیکه مولدهای بخار مجهز بدودستگاه آبرسانی باشند باید برای هریک ازآنها شرایط مندرج در موارد 76 تا 79 رعایت شود.
ماده 81 - وقتیکه اکونومیزر و یا دستگاههای دیگر گرم کننده آب ورودی مستقیماَ بدون وساطت یک شیر متصل بمولد بخار باشد در این صورت شیرهای آبرسانی و یا شیرهای کنترل یکطرفه باید قبل از اکونومیزر و یاگرم کننده آب نصب گردد.
ماده 82 - در مواردیکه دستگاه گرم کننده آب از نوع روباز بوده و بابخارهای خروجی یک ماشین بخار گرم شود لازم است یک اسباب جداکننده روغن در مخرج ماشین بخار نصب گردد تامانع اختلاط روغن با آب گردد.
ماده 83 - مولدهای بخاریکه بیش از 25متر مربع سطح حرارتی دارند باید لااقل مجهز بدودستگاه آبرسانی که دارای وسائل محرک مستقل باشد و بده هریک از آنها معادل دوبرابر قدرت تبخیر مولد بوده و یکی از آنها باید پمپ یا انژکتور باشد.
بخش 12 - اکونومیزرها ( پیش گرم کن آب)
ماده 84 - اکونومیزرهائیکه در مولدهای بخار بکار میروند باید دارای تجهیزات زیر باشند:
الف : گرماسنج برای تعیین درجه حرارت آب ورودی و خروجی اکونومیزر
ب : تنظیم کننتده دودبین اکونومیزر و اجاق
ج : سوراخ ها و درپوشهای لازم روی کلکتور در مقابل هر یک از لوله ها بمنظور رسوب گیری داخل آن
د : یک سوپاپ اطمینان
ماده 85 - اطاق اکونومیزرها باید دارای دریچه های تهویه ای باشد که بوسیله آنها جریان هوا در فضای دور اکونومیزر سهل گردد و همچنین دارای درپوش های لولادار و آویخته ایکه در مواقع انفجار و ازدیابی موقع فشار داخل اطاق بطرف خارج بازگردد
بخش13 - دستگاه خودکار مکش دود
ماده 86 - تنظیم کنننده های خودکار ورودی هوا و خروجی دود در مولدهای بخار باید طوری تعبیه شده باشندکه در موقع خراب شدن و یا ازکار افتادن مکانیسم آنها از بسته شدن مجرای خروجی دود و باز شدن مجرای ورودی هوا جلوگیری بعمل آید.
بخش 14 – مولدهای بخار با سوخت گاز
ماده 78 - الف: در مولدهای بخار سوخت گاز باید هر سوخت پاش ( مشعل) بوسایل زیر مجهز باشد
1 - یک شیر مخصوص بمنظور قطع سریع گاز
2 - یک مجرای قابل تنظیم ورود گاز و یک مجرائیکه دهانه آن برحسب احتیاج قابل تعویض باشد.
3 - یک سد کننده قابل تنظیم هوای مورد نیاز که بتواند بطور کامل ورود هوا را قطع کند این سد کننده باید دارای ضامن فنری ویا پیچی باشد که از باز شدن بیمورد آن جلوگیری کند.
4 - یک لوله مخلوط کننده خودکار ورود گاز که با فشار بخار عمل کند و بنحوی ساخته شود که در موقع خرابی آن بخار بداخل اطاق سوخت و یا لوله های ورودی گاز نفوذ ننماید.
ماده 88 - مولدهای بخاریکه با سوخت گاز کارمیکنند نباید در محوطه مسدود نسب شود و در غیر اینصورت باید محوطه مزبور مجهز بوسایل تهویه دائم باشد تاازجمع شدن گاز در آن جلوگیری بعمل آید.
بخش 15 - مولدهای بخار باسوخت ذغال بطور خودکار
ماده 89 - در مورد مولدهای بخار احتراق ذغال که بطور خودکار تغذیه میشوند کلیه قسمتهای متحرک که احتمال برخورد باکارگر دارند وایجاد خطر مینمایند باید بوسایل لازم طبق مقررات مربوط باین موضوع حفاظت شده باشند.
بخش16 - اتوکلاوهائیکه مستقیماَ باشعله گرم میشوند.
ماده 90 - اتوکلاوهائیکه مستقیماَ با شعله گرم میشوند باید مجهز بیک ترموکوپل الکتریک باشند که در داخل و کف انوکلاو جوش شدهباشد تا موقعی که حرارت اتوکلاو از حد مجاز تجاوزکند سبب قطع سوخت اتوکلاو گردد.
فصل سوم : مولدهای بخار بافشار کم و دیگهای آب داغ
بخش1 - فشار و درجه حرارت
ماده 91 - مولدهای بخار بافشار کم که دراین فصل مورد بحث میباشند آنهائی هستند که بخار حاصله صرفاَ برای گرم کردن در فشار کم بکار برده شود و فشار مؤثر بخار از یک آتمسفر ( یک کیلوگرم برسانیتمتر مربع ) تجاوز ننماید. دیگهای آب گرم مورد بحث این فصل نیز دیگهائی هستند که درجه حرارات آب گرم تولیدی از 120 درجه سانتیگراد بیشتر بناشد. درغیر این دوصورت و در صورت تجاوز فشار یا درجه حرارت از حدود فوقالذکر مولد یا دیگ مشمول مقررات فصل دوم ( مولدهای بخار بافشار زیاد و متوسط ) بوده و جنس ساختمانی آنها نمیتواند از چدن باشد.
بخش 2 - دریچه های بازدید
ماده 92 - مولدهای بخار بافشار کم که از ورقه فولاد ساخته شده باشند باید دارای دریچه بازدید آدم رو ودریچه شستشو برای تمیز کردن باشد تا بوسیله آنها بازرسی داخلی و رسوب گیری امکان پذیر گردد ولی در مورد مولدهای کوچک که ورودکارگر غیر ممکن است میتوان از تعبیه دریچه آدم رو صرفنظر نمود.
ماده 93 - دریچه آدم روبجهت بازدید ویادریچه های شستشو
که درسرویا جدار مولدهای بخار استوانه ای فولادی تعبیه میشود باید طبق مشخصات مواد 32و33و34 از مقررات بخش 2 فصل دوم باشد مگر در مورد دیگهای نوع لوکوموتیو یا مولدهای با اجاق خارجی و انواع دیگری که ساختمان آنها اجازه تعبیه دریچه های آدم رو را ندارد و یادیگهائیکه فقط برای گرم کردن آب بکار برده شده و دارای فضا برای بخار نباشند.
ماده 94 - مولد بخار بافشار کم باید لااقل مجهز بیک سوپاپ اطمینان یا وسیله حفاظتی دیگر جهت تخفیف فشار زائدیکه احیاناَ ایجاد شود باشد. این وسایل لازم است قبلاَ از نظر ساختمانی و درستی عمل مورد آزمایش قرار گیرد.
ماده 96 - سوپاپهای اطمینان باید مقررات مواد 37 تا 45 بخش3 فصل دوم وفق داده و پلمپ گردد ضمناَ طوری تنظیم شوند که بخار را در فشار کمتر از یک کیلوگرم بر سانتیمتر مربع تخلیه نماید پلمپ باید طوری بسوپاپ اطمینان متصل گردد که نتوان آنرا بدون شکستن پلمپ از دستگاه جدا نمود.
بخش 4 - سوپاپ اطمینان فشار آب
ماده 97 - هردیگ آب داغ باید لااقل مجهز بیک سوپاپ اطمینان یا مخزن اتساع آب باشد.
ماده 98 - سوپاپهای اطمینان فشار آب برای دیگهای آب داغ باید طوری تنظیم شده باشد که در فشارهای مساوی یا کمی کمتر از فشار مؤثر مجاز دیگ باز گردد.
ماده 99 - درسوپاپهای اطمینان فشارآب استعمال ویافراگم ها
ونشیمن های لاستیکی و یااجناس مشابه که در اثر آب داغ با بخار پوسیدگی و یاخرابی پیداکند و از کاربیفتد ممنوع است.
ماده 100 - سوپاپهای اطمینان فشارآب باید طوری قرارگیرد یا بوسیله لوله بخارج ادامه پیداکند که خطر سوختگی برای متصدیان و شاخاص ایجاد نکند.
ماده 101 - در صورتیکه در لوله ورودی آب مولد بخار بافشار کم بادیگ آب داغ شیرسدکننده نصب شده باشد لازم است شیرسدکننده دیگری در لوله خروجی نصب گردد.
ماده 102 - در صورتیکه دویا چند مولد بخار یافشارکم و یادیگ آب داغ بوله یاشبکه مشترک متصل باشد لازمست درورودو خروج هریک شیرهای سد کننده ای وجود داشته باشد.
بخش 6 - منبع آب پرکن
ماده 103 - منبع های آب پرکن مولدهای بخار بافشار کم یادیگهای آب داغ تابع همان مقررات مواد
بخش 5 از فصل دوم مربوط نمولدهای بخار با فشار زیاد و متوسط میباشد.
بخش 7 فشارسنج
ماده 104 - هرمولد بخار بافشار کم باید مجهز بیک فشارسنج بخار باشد که ساختمان و نصب آن با مقررات مواد بخش 6 از فصل دوم مربوط بمولد های بخار بافشار زیاد و متوسط تطبیق نماید.
بخش 8 فشارسنج آب
ماده 105 - هردیگ آب داغ باید مجهز بیک فشارسنج آب باشد ایندستگاه طوری بدیگ یابلوله اصلی خروجی متصل باشد که جداشدن آن ازدیگ میسر نباشد مگر بوسیله شیر مخصوص خود دستگاه شیر مخصوص فشارسنج روی لوله ای نزدیک بآن نصب میگردد و دارای دسته گونیا شکل میباشد که بازوی آن در موقع باز بودن شیر بموازات لوله آب قرار میگیرد.
ماده 106 - صفحات فشار سنج دردیگهای آب داغ یابد.
الف: لااقل تایک برابر و نیم حداکثر فشار مجاز درجه بندی شده باشد.
ب : رقم شاخص حداکثرمجاز برنگ قرمزنشانه گزارش شده باشد.
بخش9 - دستگاه تنظیم سوخت بوسیله فشار بخار
ماده 107 - وقتی دستگاه تنظیم سوخت بوسیله فشار بخار فرمان داده شود باید این دستگاه طوری تنظیم شده باشد که مانع بالارفتن فشار مولد از یک کیلوگرم بر سانتیمتر مربع گردد.
بخش10 - گرماسنج
ماده 108 - هر دیگ آب داغ باید مجهز بیک گرماسنج باشد این گرماسنج باید
الف : طوری نصب شده باشد که بسهولت بتوان در موقع خواندن فشار دیگ درجه حرارت را نیز خواند.
ب : طوری بدیگ مرتبط شود که همیشه درجه حرارت آب دیگ را تعیین نماید.
بخش11 - دستگاه تنظیم سوخت بوسیله درجه حرارت
ماده 109 - هر دیگ آب داغ باید مجهز بیک دستگاه تنظیم سوخت باشد که تحت تأثیر درجه حرارت آب عمل نماید این دستگاه میزان سوخت را طوری تنظیم مینماید که درجه حرارت آب نتواند از 120 درجه حرارت سانتیگراد تجاوز نماید.
بخش 12 - دستگاه آب نمای شیشه ای
ماده 110 - هر مولد بخار با فشار کم باید مجهز بیک یا چند دستگاه آبنمای شیشه ای باشد بطوریکه:
الف : در قسمت پائین یک شیر برای تسهیل تمیز کردن در نظر گرفته شود.
ب : ازنظر سایر شرایط با مقررات بخش 7 از فصل دوم مربوط بمولدهای بخار بافشار زیاد و متوسط تطبیق نماید.
بخش13 - شیرهای آبنما
ماده 111 - هر مولد بخار بافشار کم باید دارای دویاچند شیر آبنما باشد بطوریکه :
الف : در طول قابل رویت شیشه آب نما قرار گیرد.
ب : با مقررات مواد بخش 8 از فصل دوم مربوط بمولدهای بخار با فشار زیاد و متوسط تطبیق نماید.
بخش14 - تأسیسات لوله کشی
ماده 112 - شبکه لوله کشی آب باید طوری نصب گردد که:
الف : خطر یخبندان لوله ها بحداقل تقلیل یابد.
ب : مخزن انبساط مربوطه نتواند بطور تصادفی بسته شود
بخش15 - زیر آب و تأسیسات تخلیه دیگ
ماده 113 - هر مولد بخار بافشار کم یادیگ آب داغ باید دارای زیر آب جداگانه یالوله وشیر تخلیه باشد
که بامقررات موادبخش 10ازفصل دوم مربوط بمولدهای بخاربافشارزیاد و متوسط تطبیق نماید.
بخش16 - لوله های آبرسانی
ماده 114 - آب ورودینباید مستقیماَ برروی قسمتهائیکه در معرض تابش مستقیم حرارت کوره قرار دارند جاری گردد.
ماد115 - درجائیکه آبرسانی کلی یاکمبود آب مولد بخار یادیگ آب داغ بوسیله یک شبکه تحت فشار تأمین شود.
لازم است این شبکه بدستگاه آبرسانی دیگ مربوط گردیده و مستقیماَ بخود دیگ متصل نگردد
ماده 116 - در مولدهای بخار بافشار کم یا دیگهای آب داغ آبگیری نباید از دهانه هائیکه برای منبع آب پرکن یاشیشه های آب نمایا شیرهای آبنما تعبیه شده صورت پذیرد
بخش17 - دستگاههای خودکار آب رسانی و قطع سوخت
ماده 117 - هرمولد بخار بادستگاه سوخت گیری خودکار باید مجهز بدستگاه خودکارآبرسانی یاوسیله خودکار قطع سوخت باشد بطوریکه وقتی سطح آب داخل مولد یادیگ به پائین ترین حد مجاز است.
الف: سوپاپ یکطرفه آب گیری نتواند از طریق محفظه شناور آب را بداخل دیگ برساند.
ب : دستگاه بطور خودکار یکی از سه عمل ذیل را انجام دهد
1 - سوخت قطع کند
2 - آب بمقدار لازم بدیگ برساند
3 - همزمان قطع سوخت و شعله آبگیری نماید
فصل چهارم – بهره برداری و مراقبت مولدهای بخار و دیگهای آب داغ
بخش 1 - کلیات
ماده 118 - مولد های بخار اعم از آنکه تغذیه سوخت آنها بطور دستی یا خودکارباشد مادامی که در کار هستند باید تحت نظارت صحیح مناسب قرار کیرند.
ماده 119 - کارکنان ومتصدیان بهره بردای و مراقبت مولدهای بخار و دیگهای آب داغ بایستی دارای صلاحیت کافی و صاحب تجارب و معلومات فنی لازم باشند.
ماده 120 - فقط کارگنانمأمور رسیدگی وتعمیر دیگ و کسانی که مستقیماَ لاقسمت تولید نیرو ارتباطدارند و اشخاصی که در معیت افراد مجاز و سلاخیتدار هستند حق ورود بدیگ خانه را دارند.
بخش2 - مقدمات براه اندازی
ماده 121 -قبل از آنکه مولدهای بخار جدید یا تعمیر شده مورد استفاده قرارگیرند باید داخل و خارج آنها کاملاَ معاینه شوند بطوری که اطمینان حاصل شود که :
الف : کسی در داخل دستگاه نیاشد.
ب :هیچگونه ماده خارجی وابزار در آن باقی نمانده باشد.
ج : کلیه لوازم و ضمائم لوله کشی ها کاملاَ آماده بکار باشند.
د : کلیه دهانه ها و مجاری تخلیه و روزنه های بازدید بسته باشد
ه : لوله های مربوط بدریچه های اطمینان ،فشار سنج های بخار و همچنین لوله های مربوط بمنبع آبرسانی باز باشند.
ماده 122 - قبل از بازکردن شیرهای آبرسانی برای پرکردن مولد شیر تخلیه هوا باید باز باشد تاهوای موجود بآسانی تخلیه گردد.
ماده 123 - قبل از روشن کردن اجاق باید دیگ را تاسطح تولید بخار یا بالاتر از آن از آب پر نموده باشند.
بخش3 - گرم کردن مولدهای بخار و دیگهای آب داغ
ماده 124 - گرم کردن مولدها جز در مواقع فوریت باید به آهستگی وملایمت و بدون مصرف سوخت زیاد صورت گیرد رعایت این موضوع مخصوصاَ در مورد مولدهای بخار نو یا مولد هائیکه به تازگی روی پیچهای جدید نصب شده باشند لازم است بنحویکه همه قسمتها بطور یکنواخت گرم شده .وازاثرات انبساط ناشی از گرم شدن شدید جلوگیری بعمل آید.
ماده 125 - قبل از آتش کردن اجاق دستگاههای تنظیم ورود هوا و خروج دود باید باز باشد.
ماده 126 - در صورتیکه چند مولد بخار به دودکش مشترکی متصل باشند وقتی که یکی از این مولدها را بخواهند روشن کنند باید کلیه دریچه ها و تنظیم کنننده های دود و هوای مولدهای خاموش مربوط باین دودکش بسته باشند.
ماده 127 - اگر ذغال یا چوپ بهنوان سوخت مولدها مصرف شود باید از بکار بردن سوختهای مایع یا سایر مواد قابل اشتغال که موجب انفجار یا پس زدن شعله میگردد خوداری شود.
ماده 128 - چیدن و آماده کردن آتش گیرانه های مقدماتی در مولدهائیکه مصرف چوپ یا ذغال داشته و تحت تعمیر یاخارج از سرویس هستند باید ممنوع شود تااز جراحات احتمالی کارگران در صورت روشن شدن اجاق قبل از آنکه آماده کار باشد جلوگیری بعمل آید.
ماده 129 - قبل از روشن کردن آتش در مولدها باسوختهای نفتی لازم است آتش کار شخصاَ اطمینان حاصل کند که:
الف : در کف اجاق و اطراف سوخت پاش ها یا در جلوی دستگاه مواد نفتی وجود داشته باشد.
ب : بمنظور خارج ساختن هر گونه بخار یاگازی که ممکن است موجب انفجار گردد فضای اجاق بخوبی تهویه شده باشد.
ماد130 - درصورتیکه نفت ، گاز ، گردذغال یا پوشال و امثال آن بعنوان سوخت در مولد مصرف شود باید.
الف : صفحات تنظیم خروج دود باندازه کافی بازشوند تا عنمل مکش به آرامی انجام گرفته و در ضمن از پس زدن شعله جلوگیری شود.
ب : در صورتیکه سوخت پاش مجهز بگیرانه یا خودکار لازم برای آتش زدن نباشد توسط مشعلهای دستی که دسته آنها باندازه کافی طویل باشد روشن شود.
ماده 131 - در صورتیکه اجاق دارای بیش از دو سوخت پاش گاز یا نفت باشد لازم است ابتدا سوخت پاشی که در وسط قرار دارد روشن شود.
بخش4 - مراقبت از آتش مولدهای بخار
ماده 132 - وضع احتراق سوخت مولدهائی که در کار هستند باید حتی الاامکان منظم و ثابت باشد.
ماده 133 - اگر برگشت شعله ایجاد گردد سوخت اجاق باید کاملاَ قطع شود وقبل از آتش کردن مجدد باید اجاق را کاملاَ تهویه نمود.
ماده 134 - در مورد سوخت ذغالی و تغذیه دستی سوخت متصدیان مربوطه باید:
الف : قبل از ریختن سوخت جدید یا بهمزدن سوخت داخل اجاق باید اطمینان حاصل کرد که دریچه های دود بازباشد.
ب : در موقع بازکردن در اجاق باید پشت این در بقسمی بایستد که در اثر برگشت شعله متصدیان مربوطه آسیبی نرسد.
ماده 135 - وقتی که مقدار زیادی ذغال دفعتاَ در اجاق ریخته میشود باید در وسط آن منافذی تعبیه گردد که گارهای حاصله بسهولت ازآن گذشته و مشتعل شوند تابرگشت شعله ایجاد نشود.
ماده 136 - سیخ های بهمزدن آتش نباید روی کف دیگخانه یا درفاصله بین مولدهای بخار گذاشته شود بلکه باید آنها را در محل مخصوی خود بطوری قرار داد که قسمتهای داغ آن دردسترس نباشد.
ماده 137 - وقتی که مولد بخار دارای گیرانه است و دائماَ کار میکند باید در هر پست کار لااقل یکمرتبه دودگیری شود.
ماده 138 - موقعی که بخواهند موقتاَ کوره را بدون استفاده روشن نگاهدارند (زنده) لازم است که :
الف : دریچه های کشوئی دودکش برای کشش و تخلیه گازها کمی باز باشند.
ب : چنانچه سوخت پاشی احیاناَ متوقف گردد باید شیر ورودی سوخت فوراَ بسته شود و فضای داخل کوره و مجاری مربوطه قبل از اشتغال مجدد تهویه کامل گردد. همچنین در مورد سوخت پاش های با گرد ذغال.
ماده 140 - موقعی که بخواهند میزان حرارت را دریک کوره با مواد نفتی یا گاز یاگرد ذغال تغییر دهند لازم است.
الف : قبل از زیاد کردن مقدار سوخت کشش را زیاد نمایند.
ب : قبل از کم کردن مقدار سوخت را کم کنند.
ماده 141 - دریچه های اطمینان یا دریچه های انفجار لازم است همیشه بوضع آزاد و آماده بکار نگاهداری شوند و لااقل هر 24 ساعت یکبار آزمایش گردند.
بخش 5 – سطح آب
مادخ142 - بمنظور اطمینان از نگاهداری صحیح سطح آب در مولد بخار متصدی مربوطه لازم است :
الف : در ابتدای هر پست و همچنین چند دفعه در ضمن پست سطح آب را بوسیله دستگاه آب نما و شیرهای امتحانی رسیدگی نماید.وشیر های شستشوی آب نما راباز کند تا از ارتباط سحیح لوله ها اطمینان حاصل نماید.
ب : سطح آب را درشیشه های آب نما دائماَ مورد نظر قرار دهد.
ماده 143 - شیشه آب نما باید نمیز نگاهداری شده باشد و در صورت احتیاج آنرا تعویض نمایند بطوریکه سطح آب بسهولت تشخیص داده شود. پس از نصب شیشه جدید و قبل از راه دادن آب مختصری آنرا توسط بخار گرم نمایند.
ماده 144 - موقعی که سطح آب در شیشه آب نما دیده نشود وبا باز کردن شیر امتحانی معلوم شود که سطح آب پائین افتاده لازم است فشار و نیروهای وارده بمولد بخار بطور تدریجی کاسته شود و بهیچوجه در صدد نباشند که با زیاد کردن آب ورودی سطح آب را دفعتاَ بالا بیاورند ویا دریچه اطمینان را منظور تخفیف فشار باز نمایند.
بخش6 - تخفیف فشار مولدهای بخار
ماده 145 - برای پائین آوردن بدون خطر فشار مولد بخار در موقع پائین رفتن سطح آب و یا ضرورت های دیگر باید نکات زیر رعایت شود.
الف : فوراَ سوخت قطع شود.
ب :موقعی که از گازهای زائد یا پس مانده دستگاههای دیگر استفاده بعمل آید آنها را از مسیر میان را رد کرده و مستقیماَ داخل دودکش نمایند.
ج : تمام دریچه های ورود هوا بسته شود.
د : در مورد اجاق های باذغال سنگ خفه کن و هواکش زیر اجاق بسته شود و آتش را بپوشاند.
ه : در مورد استعمال نفت و گاز و خاکه ذغال خفه کنها و دریچه های تنظیم هوا بسته شود و باد زنهای کمک دم دودکش از کار انداخته شود.
ماده 146 - پس ازآنکه مولدخنک شد واز فشار افتاد شیرهای
آب رسانی بطور ملایم بسته شده و مولد را از سرویس جدا کنند و دقیقاَ آنرا مورد بررسی قرار دهند تا علت پائین افتادن آب معلوم گردد و دقت نمایند مبادا صدمات دیگری نیز وارد شده باشد و در هرحال اقدام بتنظیم و یا تعمیرات لازم بنمایند.
بخش7 - کف کردن و سررفتن آب
ماده 147 - چنانچه آب در مولدهای بخار کف کند و همراه بخار داخل لوله های مصرف گردد لازم است :
الف : شیر اصلی خروجی بخار را ببندند و آتش را تنظیم کنند و شیر زیر آب را اگروجود داشته باشد باز نمایند.
ب : چنانچه آب قدر کافی در مولد وجود داشته باشد شیر زیر آب را چندین مرتبه موقتاَ باز وبسته کرده تازه متناوباَ وارد نمایند بطوریکه قسمتی از آب دیگ تعویض شود.
چنانچه تدابیر فوق مؤثر واقع نگردید مولد را از بهره برداری خارج نمایند تا اصلاحات لازم بعمل آید.
ماده 148 - چنانچه آثار وجود روغن در مولد دیده شود در صورتیکه شیر تخلیه هم سطح آب وجود دشاته باشد باید آنرا بازکنند تا روغنهای کسترده خارج شود و چنانچه از این عمل نتیجه گرفته نشده باید هر چه زودتر و با احتیاط لازم دستگاه را خاموش نموده و داخل مولد را با محلول سودا بشویند.
ماده 149 - شیر خروجی پیش گرم کن آب را که رابط بین آن و مولد بخار است پیوسته باید باز باشد ولی چنانچه بسته بودن آن اقتضا نماید لازم است :
الف : خفه کن دودکش بسته باشد.
ب :پیش گرم کن تخلیه شده باشد.
ج : شیر زیر آب در حالت باز قفل شده باشد.
بخش 9 - زیر آب زدن مولد ها
ماده 150 - شیر زیر آب مولدها لااقل هر 24 ساعت یکبار و بلکه در هر نوبت کار کاملاَ باز گردد.
ماده 151 - موقع زیر اب زدن مولد لازم است :
الف: ابتدا شیر زیر آب بطور ملایم نیم باز شود
ب : بعد از ا“که در حدود 25 میلیمتر سطح آب پائین آمده متدرجاَ تمام آن را باز کنند بطوریکه کلیه گل ولای و رسوبات بتواند خارج شود.
ج : پس از آنکه در حدود10سانتیمتر سطح آب پائین آمد شیر را بطور ملایم ببندند
ماده 152 - وقتی که لوله زیر آب مولد در عین حال دارای یک شیر معمولی و یک شیر تند بازشو باشد، شیر بازشو باید ابتدا باز گردد و فقط وقتی بسته شود که شیر معمولی کاملاَ بسته شده باشد.
ماده 153 - کارکنان مولدهای بخاربهیچوجه مجاز نیستند زیر آب بیش ازیک دیگ را در آن واحد باز کنند و نیز مسیر فاضل آب نباید قبل از بسته شدن شیر زیر آب مولد سد گردد.
ماده 154 - در موقع زیر آب زدن اگر مسئول مولد نتواند شخصاَ سطح آب مولد را در دستگاه آب نما بخواند باید یکنفر برای انجام این کار باو کمک نماید.
ماده 155 - مولدها باید در هر نوبت کار از نظر آب بندی و سایر معایب بازرسی شود و در صورت وجود معایب با توجه بمقررات مربوطه و کم کردن تدریجی فشار مولد را از بهره برداری خارج نمایند.
بخش10 - تخلیه خاکستر
ماده 156 - وقتی مولد ها ذغال بسوزانند باید خاکستر و مواد نسوخته زودبزود تخلیه شود و اجازه ندهند که این مواد در خاکستردان و یا جلوی دیگ جمع شوند.
ماده 157 - موقعیکه خاکسترهای گرم راآب میزنندکارگرها
بایستی خود را از محیط کار دور نگهدارند و هم چنین بایستی از برخورد مستقیم آب با قطعات داغ کوره اجتناب نمایند.
ماده 158 - وقتی که تخلیه خاکسترها با مکش انجام میگیرد
باید درهای انفجار آتش خانه کاملاَ آزاد و آماده بکار باشند.
ماده 159 - موقعی که تخلیه خاکستر با بخار انجام میگردد تأسیسات آن بایستی بقسمی در نظر گرفته شود تا حتی الامکانگرد وخاک زیادی تولید نشود و کارگران نیز باید مراقبت نمایند که آب گرم حاصله آنها را مصدوم ننماید.
ماده 160 - وقتی که مجاری خروج خاکستر در تأسیسات تخلیه خودکار مسدود گردد:
الف : دو کارگر باید مأمور باز کردن مجرای مسدود شوند بترتیبی که یکنفر مشغول و دیگری مراقب او باشد.
ب : یکدستگاه منحرف کننده ای باید وجود داشته باشد که از ریزش خاکستر گرم روی کار جلوگیری نماید.
بخش11 - متوقف کردن مولد
ماده 161 - موقعی که مولدهای بخار را برای نظاقت یا بازرسی و تعمیر و یاتعطیل میخواهند متوقف کنند فشار بخار را باید طبق مقررات بخش 6 فصل چهارم کم نمایند باستثناء مولد های با سوخت ذغال که در این نوع مولد ها باید:
الف : درب های اجاق بسته بماند تا آتش های موجود بتدریج سوخته شود.
ب : نباید آتش ها را تخلیه نمود مگر در موارد فوری و احتمال خطر.
ج : مادام که فشار مولد بخار بکمتر از 5/3 کیلو گرم نرسیده در بهای اجاق را نباید باز کرد.
د : ورورد آب بمولد بخار می بایست تا خاموش شدن آتش ادامه پیدا کند.
ماده 162 - حتی الامکان قبل از سرد شدن کامل قسمت های بنائی شده مولد نباید آب مولد را تخلیه نمود و برای مولد های بزرگ معمولا تخلیه 8 ساعت پس از تقلیل فشار انجام میگیرد.
ماده 163 - موقعی که تخلیه مولد در فشار یک آتمسفر امکان نداشته باشد تخلیه میبایست در پائینترین فشار ممکنه با شرایط لازم انجام گیرد.
ماده 164 - در حین تخلیه میبایست ورود هوا بداخل دیگ آزاد باشد و در تمام مدت تخلیه مجاری هوا باز بماند و فقط پس از پرشدن مولد و یاهنگام تعطیل آن مجاری بسته شود.
ماده 165 - پس از تخلیه میبایست :
الف : دریچه های آدم رو و سوراخهای مولد باز شود.
ب : مولدهای بوسیله آب با فشارکافی شسته شودتا رسوبهائی که آزاد باشند از آ“ خارج شوند.
ج : مازاد آب اضافی میبایست با وسائل ممکنه خارج شود.
بخش12 - تمیز کردن و تعمیر کردن مولدها
ماده 166 - وقتی که مولد و لوله های بخار تحت فشار هستند تعمیرات بهیچوجه نباید انجام گیرد و همچنین است در موردآب بندی مجاری بخارو محکم کردن اتصالی ها( مانند
فلنج ها و غیره )
ماده 167 - قبل از آنکه جهت تمیز کردن و یا تعمیر نمودن بکراگران اجازه ورود بدیگ داده شود باید تمام شیرهای تخلیه و آبرسانی و مجاری بخار و هر نوع شیزر دیگری که موجود باشد بسته و قفل شود و روی آنها علامت گذاری شود که ( کارگر در داخل دیگ است )
ماده 168 - اگرمولد تحت تعمیر و یادر حال تمیز کردن جزو یکدسته از مولدهائی است که حداقل یکی از آنها در حال کار است شیرهای بخار مربوط بمولد تحت تعمیر باید کاملاَ بسته وقفل گرددو از نقطه نظرآب بندی اطمینان بخش باشد.
ماده 169 - وقتی که شیرهای تخلیه جندین مولد بیک مجرا وصل میشوند شیرهای تخلیه مولدهائیکه در حال کار هستند باید بسته و قفل شود وروی آنها علامت گذاری شود که (مولد شماره … تحت تعمیر است ).
ماده 170 - برای تعمیر و یاپاک کردن مولدها هیچ کارگری نباید در مولد داخل شود مگر آنکه کارگر دیگری خارج مولد در محل مجرای آدم رو برای مراقبت او نگهبانی نماید تا در موقع لزوم باوکمک نماید موقعیکه کارگران برای پاک کردن داخل دستگاه میشوند لازم است تدابیر احتیاطی اتخاذ نمایند از سوخته شدن در تماس با خاکستر داغ بروی لوله ها یا مجروح شدن در اثر سقوط قطعاتیکه در نتیجه انفجار حاصله از پاشش آب روی خاکسترهای داغ پیش می آیدمصون بمانند.
ماده 171 - قبل از ورود بداخل دستگاه لازم است بوسیله فشار هوا داخل اجاق و دیگ را کاملاَ تهویه نموده گازهای مسموم کننده و بخارهای قابل احتراق را خارج کرده باشند خصوصاَ در مواقعی که برای حل کردن دردها مواد نفتی بکار برده باشند.
ماده 172 - در طول مدت تعمیر و یا پاک کردن مولدهای بخار و مخصوصاَ در صورت مرطوب بودن لازم است وسایل تهویه را با سرعت خفیف بکار بیندازند بطوریکه تهویه ملایم دائمی بمنظور جلوگیری از نفوذ و نشر گازها و دودهای حاصله از دستگاههای مجاور تأمین شود.
ماده 173 - کلیه افزارهای دستی و چراغهای برقی دوره گرد که کارگران همراه میبرند لازم است بدون عیب و سالم و مناسب کار مورد نظر باشد.
ماده 174 - استعمال چراغهای دوره گرد که توری نداشته یا بند آنها دارای پوشش کاملاَ محکم و مطمئن نباشد ممنوع است.
ماده 175 - استعمال چراغهای لحمیکاری در داخل مولدهای بخار ممنوع است.
ماده 176 - چنانچه برای تعمیر یاپاک کردن دستگاه افزارهای بادی یا بخاری بکار برند لازم است کمپرسور یا مولد بخار آنها خارج از مولد تحت تعمیر گذاشته شده باشد ولوله های اتصال مربوطه مورد بررسی و مراقب دائم قرارگیرد.
ماده 177 - موقعیکه لوله ها یا جدار مولدها را باوسائل مکانیکی پاک میکنند نباید اثر ضربه قلم مدت مدیدی در محل واحدی متمرکز شود زیرا ممکن است موجب تضعیف مقاومت فلز گردد.
ماده 178 - پس از اتمام عملیات لازم است نکات ذیل دقیقاَ رعایت شود:
الف : کارگری را مآمور نمایند داخل مولد را دقیقاَ بررسی نموده اطمینان حاصل کند که هیچگونه افزار یااشیائی جانمانده باشد مخصوصاَ کهنه یا نخ و امثال آن
ب : قبل از بستن دربها وروزنه ها یقین حاصل شود که کلیه کارگربیرون رفته اند و کلیه اشیاء را خارج کرده اند.
بخش 13 - تعطیل و توقف مولدهای بخار
ماده 179 - در مورد مولدهائیکه قرار است بحالت توقف یا تعطیل در آیند پس از آنکه تمیز کاری و تعمیرات وبازدید تنجام شد لازم است نکات زیر دقیقاَ رعایت شود.
الف : با سوزانیدن چوپ سفید یا کاغذ یا دمیدن هوای گرم داخل آن را بخوبی خشک کنند تا از زنگ زدگی جلو گیری شود.
ب : برای جذب رطوبت های بعدی مقداری آهک زنده در حدود 15 کیلوگرم بمازاد هر تن بخار تولیدی در ساعت در ظروف سفالی درداخل دیگ قرار دهند.
ج : کلیه اتصالات مولد بخار محکم بسته شود.
د : در پوش سوراخ آدم رو بجای خود قرار داده شود.
ماده 180 - چنانچه مدت توقف طولانی باشد.
الف : مولد را در فواصل دو تا سه ماه بازنموده ذخیره آهک زنده را تجدید نمایند.
ب : کلیه سطوح گرما ده را بوسیله پاشش بخار و یا برس سیمی پاک نموده و با روغن ماهی مخصوص که خشک نشود چرب نمایند تا از زنگ خوردگی مصون بماند.
ماده 181 - در مولدهای خارج از سرویس از کار افتاده نباید آبی باقی مانده باشد.
بخش 14 - تجهیزات حفاظتی انفرادی
ماده 182 - کارگرانی که در معرض مجروح شدن باشند و بهیچ طریقی جلوگیری از آن میسر نباشد لازم است مجهز بوسایل حفاظتی و انفرادی طبق آئین نامه مربوط باشند. ب
ماده 183 - مقام صلاحیتدار مذکور در این آئین نامه مرجعی است که وزارت کار صلاحیت آنرا تشخیص و تأیید نماید.
این آئین نامه بموجب ماده 47 قانون کار مشتمل بر 183 ماده در جلسات 12 الی 18 ( 6 جلسه ) شورایعالی حفاظت فنی مطرح و مورد تصویب نهائی قرار گرفت و قابل اجراء است.
تاریخ دوم بهمن ماه 1339 شمسی
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)