قانون سجل احوال

ماده اول - پس از تصویب این قانون و انقضا مدت یک سال از تاریخ تصویب
این قانون و تاسیس دفتر سجل احوال باید در هر حوزه سجل احوال کلیه ساکنین
آن حوزه دارای ورقه هویت باشند اشخاص ذکوری که سن آنها بیش از 17 سال است
باید شخصا برای اخذ ورقه هویت به مامور سجل احوال مراجعه نمایند مسئول
اخذ ورقه هویت صغار ولی خاص (پدر جد یا وصی منصوبی که وصایت او مسلم
باشد) یا قیم صغیر است مامورین سجل احوال موظف هستند پس از تشخیص صحت
اظهارات اظهارکنندگان ورقه هویت صادر نمایند.
تبصره 1 - زنها شخصا یا به وسیله وکیل ثابت الوکاله ورقه هویت خواهند
گرفت .
تبصره 2 - دلایل و مدارک مامور سجل احوال بر تشخیص خود و دلایل و مدارک
اظهارکننده باید در صورتمجلس قید و در دوسیه ضبط شود.
ماده دوم - پس از یک سال فوق کلیه مامورین مملکتی موظف می باشند در
مواقع صدور کلیه اسناد رسمی (از قبیل حکم انتصاب به خدمات مملکتی و جواز
اسلحه و تذکره ) و در موقع مراجعات اشخاص به محاکم عدلیه و ادارات مملکتی
(برای تقاضای ثبت اسناد و املاک و پذیرفته شدن در مدارس و امثال آن ) ورقه
هویت مطالبه نمایند و الا مشمول مجابات مصرحه در فقره 3 از ماده 38 قانون
استخدام کشوری خواهند بود.
تبصره - محاکم عدلیه می توانند در امور فوتی ورقه هویت را شرط قبول
عرض حال قرار ندهند ولی پس از ده روز از تاریخ تقدیم عرض حال هر گاه شخص
مراجعه کننده ورقه هویت تحصیل نکرد از رسیدگی تا موقع تحصیل ورقه خودداری
نمایند.
ماده سوم - هر شخصی باید برای خود اسم مخصوصی انتخاب کند زوجه و کلیه
اولاد و احفاد ذکور آن شخص و همچنین کلیه اولاد و احفاد اناث او مادام که
شوهر اختیار نکرده اند به آن اسم مخصوص که نام خانوادگی است موسوم خواهند
بود بنا بر این هر کس دارای اسمی خواهد بود مرکب از نام خانوادگی و نام
شخصی مثلا (محمود کامران ) به فرض این که محمود نام شخصی و کامران نام
خانوادگی باشد و اولاد یک خانواده که در تحت کفالت نیستند می توانند اگر
بخواهند اسم خانوادگی علیحده برای خود انتخاب نمایند.
تبصره 1 - اسامی خانوادگی پس از ثبت در دفتر سجل احوال هر حوزه سجل
احوال مخصوص اشخاصی است که به نام آنها ثبت شده است و دیگری حق اختیار آن
اسم را در آن حوزه ندارد مگر با رضایت کسی که اول آن اسم را به عنوان نام
خانوادگی خود ثبت کرده است .
تبصره 2 - هیچ کس حق ندارد اسم خانوادگی شخص دیگری را در حوزه سجل
احوال که آن اسم ثبت شده اسم موسسه ، تجارتخانه یا عنوان تلگرافی خود قرار
دهد ولی شعب تجارتخانه در سایر نقاط اسم مرکز اصلی را استعمال می کنند ولو
این که شخص دیگری اسم مزبور را در محل تاسیس آن شعبه قبلا برای نام
خانوادگی خود ثبت کرده باشد.
ماده چهارم - پس از یک سال از تاریخ تاسیس شعب سجل احوال در هر محل
پدر یا مادر و قابله در مورد تولد و زوجین در مورد ازدواج و طلاق باید
تولد یا ازدواج یا طلاق را در ظرف ده روز از تاریخ وقوع در نقاطی که شعب
سجل احوال تاسیس شده باشد کتبا به نظمیه و در نقاطی که نظمیه تاسیس نشده
باشد به کدخدای محل اطلاع بدهند ادارات و مامورین مزبور مکلف می باشند پس
از تحقیق در صحت اطلاعات واصله مراتب را به مامور سجل احوال مربوطه به
اسرع اوقات اطلاع داده و اولیا اطفال یا اشخاصی را که برای اخذ ورقه هویت
و ثبت ازدواج و طلاق به دفتر سجل احوال مراجعه نمایند.
تبصره - اطفالی که در موسسات عام المنفعه از قبیل مریضخانه و
دارالمساکین و غیره متولد می شوند روسای موسسات مزبوره باید در ظرف ده روز
مراتب را به نظمیه یا کدخدای محل اطلاع دهند.
ماده پنجم - در موقع ازدواج یا طلاق شوهر مکلف است ورقه که حاکی از
وقوع عقد یا طلاق بوده و معرف زوجین باشد به امضای مجری صیغه رسانیده و
برای ضبط در دفتر سجل احوال به نظمیه یا شعب نظمیه یا کدخدا تسلیم نماید
ادارات و مامورین مزبور باید پس از تحقیق در صحت مندرجات ورقه عین آن را
در اسرع اوقات به دفتر سجل احوال بفرستند.
تبصره - ممکن است به جای ورقه فوق سواد مصدق برای ضبط به دفتر سجل
احوال تسلیم کرد.
ماده ششم - در مورد فوت اطلاع دادن به ادارات یا مامورین فوق الذکر باید
در ظرف (48) ساعت به عمل آید این اطلاع به عهده نزدیکترین اقربای حاضر شخص
متوفی یا وکیل و نماینده او و در صورت نبودن اقربای مذکور به عهده سرپرست
ساکنین خانه و در صورت نبودن سرپرست به عهده مستخدمین خانه ای است که فوت
در آن جا واقع شده و مامورین باید پس از تکمیل تحقیقات در اسرع اوقات
مراتب را به مامور سجل احوال اطلاع و اشخاص مذکوره در فوق را مطلع نمایند
که برای اجرای ثبت واقعه به دفتر سجل احوال مراجعه کنند طبیب معالج و
غسال و قابله در موقع ولادت طفل متوفی یا فوت مادر در موقع وضع حمل نیز
ملزم می باشند در ظرف 24 ساعت واقعه را کتبا به دفتر یا مامورین سجل احوال
اطلاع دهند.
تبصره 1 - نسبت به فوت اشخاصی که دارای منزل ثابت و اقربای حاضر
نیستند یا به تنهایی در یک منزل زندگی می کنند ادارات و مامورین فوق مکلف
هستند مراتب را تحقیق و پس از تشخیص صحت واقعه در اسرع اوقات فوت را به
مامورین سجل احوال اطلاع دهند.
تبصره 2 - اشخاصی که در موسسات عام المنفعه فوت نمایند روسای موسسات
مزبور مکلفند مراتب را در ظرف 24 ساعت به مامورین نظمیه یا کدخدا اطلاع
دهند.
ماده هفتم - پس از تصویب این قانون و انقضای مدت یک سال از تاریخ
تصویب این قانون و اجرای سجل احوال در هر محل کسانی که ورقه هویت نداشته
باشند یا تکالیفی را که در مواد 1 - 4 - 5 - 6 در عهده آنها قرار گرفته
انجام ننمایند به حبس قابل ابتیاع از یک تا هفت روز از قرار روزی از سه
تا سی قران محکوم خواهند شد.
تبصره - مامورین سجل احوال موظفند متخلفین از مقررات فوق را بر طبق
قانون اصول محاکمات جزایی تعقیب ننمایند.
ماده هشتم - اداره کل احصائیه و سجل احوال مملکتی حق دارد که از تاریخ
تصویب این قانون تا یک سال اوراق اظهارنامه و هویت هر حوزه را که بعد از
خرداد 1304 و قبل از فروردین 1307 داده شده و آنها را محتاج به تصحیح
می داند کلیه اوراق آن حوزه را تجدید نظر کرده با اطلاع صاحب ورقه هویت
تصحیح نماید و همچنین اشخاص ذینفع اگر اعتراضی بر اوراق صادره دارند
می توانند در ظرف یک سال فوق به اداره سجل احوال رجوع کرده و اعتراض خود
را اظهار نمایند و اداره مذکوره اگر اعتراض را وارد دید اوراق را به اطلاع
شخص معترض تصحیح خواهد نمود.
تبصره - اشخاص ذینفع اگر اعتراضی بر تجدید نظر و تصحیحی که اداره سجل
احوال در اوراق کرده باشند می توانند تا دو ماه پس از تصحیح و صدور ورقه
هویت جدید به محاکم صالحه مراجعه نمایند و تا حکم از محاکم مزبور صادر و
یا مدت دو ماه فوق منقضی نشده است اوراق سابق به اعتبار خود باقی است .
ماده نهم - هر گاه اختلافی راجع به اسناد سجل احوال صادره از اول
فروردین 1307 به بعد ایجاد شود رسیدگی آن در محاکم ابتدایی و در صورت
نبودن آن در نزدیکترین محاکم صلح به عمل می آید و تا موقعی که از طرف
محاکم مزبوره اسناد مذکوره به موجب احکام ابطال نشود آن اسناد به اعتبار
خود باقی خواهند بود و فقط محاکم مذکوره می توانند به تصحیح آن اسناد امر
صادر کنند در این صورت مامور سجل احوال رای محکمه را در دفتر مخصوص ضبط و
در حاشیه دفتر اصلاح شده قید و بر طبق رای محکمه ورقه جدید صادر می نماید.
تبصره 1 - احکام محاکم فوق قطعی (غیر قابل استیناف و تمیز) است .
تبصره 2 - اعتراضاتی که نسبت به سن باشد باید در ظرف مدت دو ماه پس
از صدور ورقه هویت به محاکم صالحه اظهار شود پس از انقضای مدت مزبور راجع
به سن اعتراضی پذیرفته نخواهد شد و تا موقع صدور حکم محکمه یا انقضای مدت
معینه اعتبار ورقه صادره قطعی نخواهد بود.
تبصره 3 - در محاکم صلحیه برای رسیدگی به اسناد سجل احوال نماینده
سجل احوال اقامه دعوا و مدافعه خواهد کرد و اداره سجل احوال از تادیه
مخارج عدلیه معاف خواهد بود.
تبصره 4 - دعاوی فوق راجع به اوراق سجل احوال از دعاوی حقوقی محسوب
است ولی مشمول قانون حکمیت نیست .
ماده دهم - اوراق هویت مجانی و از ادای قیمت تمبر معاف خواهد بود ولی
به هر سواد مصدق یا تصدیقی که در دفتر سجل احوال به اشخاص ذینفع در صورت
تقاضا باید داده شود یک قران تمبر الصاق می شود.
ماده یازدهم - هر گاه مامورین سجل احوال یا مامورین دیگر دولت که در
باب سجلات وظیفه را عهده دار می باشند و همچنین کسانی که مستخدم دولت نیستند
مرتکب جعل و تزویر در اوراق و دفاتر سجل شوند یا شرکت در جعل و تزویر در
اوراق و دفاتر سجل احوال نمایند یا اوراق مجعوله را با علم به جعل و
تزویر مورد استفاده قرار دهند مطابق مواد 102 و 103 و105 قانون مجازات
عمومی مجازات خواهند شد.
کسانی که بر خلاف واقع اظهار یا شهادتی در مورد اسناد سجل احوال بدهند
مطابق ماده 219 قانون مجازات عمومی مجازات می شوند.
به علاوه کلیه مرتکبین فوق محکوم به جبران خساراتی که از تقصیر آنها ناشی
شده خواهند گردید.
ماده دوازدهم - سجل احوال اشخاص در دفاتری که نظامنامه آن به تصویب
هیات وزرا می رسد ثبت خواهد گردید.
ماده سیزدهم - اداره کل احصائیه و سجل احوال مملکتی علاوه بر وظایف
مقرره مامور سرشماری کلیه نفوس مملکت خواهد بود و در هر ده سال یک مرتبه
باید در تمام مملکت سرشماری به عمل آید و عموم اشخاصی که در ایران ساکن
می باشند باید اطلاعات لازمه را در موقع تقاضا به مامورین سرشماری بدهند.
ماده چهاردهم - وظیفه مامورین سجل احوال و سرشماری را در ممالک خارجه
مامورین وزارت امور خارجه مطابق نظامنامه مخصوص انجام خواهند داد.
ماده پانزدهم - مامورین سجل احوال در مدت یک سال اختیار خود که از
حدود وظایف قانونیه خود در اجرای مواد این قانون تخلف نمایند مجازات
قانونی آنها که در قانون استخدام و سایر قوانین برای مامورین دولت تعیین
شده دو برابر خواهد بود.
ماده شانزدهم - قانون سجل احوال مصوب 14 خرداد 1304 که مشتمل بر 35
ماده است نسخ و این قانون که مشتمل بر 16 ماده می باشد از تاریخ تصویب به
وسیله وزارت داخله به موقع اجرا گذارده خواهد شد.
این قانون که مشتمل بر شانزده ماده است در جلسه بیستم مرداد ماه یک هزار
و سیصد و هفت شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
به جای رییس مجلس شورای ملی : طباطبایی دیبا - فهیمی
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)