نظامنامه محابس و توقیف گاهها

فصل اول در کلیات
ماده 1 - محبس عبارت از محل حفاظت محکومین و توقیف گاه عبارتست از محل حفاظت مظنونین و متهمین.
ماده 2 - محبس محکومین و توقیف گاه مظنونین و متهمین باید از یکدیگر مجزی باشد و هیچ مظنون یا متهمی را نمی توان در محبس توقیف نمود مگر در موارد ذیل:
الف - در صورتیکه مظنون یا متهم مرتکب به جرم مشهود شده باشد.
ب - در صورتیکه مظنون یا متهم سابقه محکومیت جزائی داشته باشد.
ج - در صورتی که مظنون یا متهم مجهول الهویه باشد.
د - در صورتی که مظنون یا متهم ولگرد باشد.
ماده 3 - هیچکس در محبس یا توقیف گاه پذیرفته نمیشود مگر به موجب حکم محکومیت یا امر توقیفی که از مقامات صلاحیت دار صادر شده باشد.
ماده 4 - اداره نظمیه در ظرف بیست و چهار ساعت از تاریخ ورود مظنون یا متهم به توقیف گاه او را به نزد مدعی العموم یا مستنطق صلاحیت دار اعزام می نماید.
ماده 5 - مامورین محبس و توقیف گاه از هر درجه که باشند مکلف هستند شکایت اشخاصی را که مدعی حبس یا توقیف غیرقانونی میباشند قبول یا استماع نموده و به مقامات صلاحیت دار برسانند.
فصل دوم
در قبول محبوسین و توقیف شدگان و تفتیش آنها
ماده 6 - هر محبس یا توقیف گاه باید دفتر مخصوصی داشته باشد تمام صفحات مزبور باید از طرف رئیس محبس نظمیه امضا گردد.
ماده 7 - هرکس که شخصی را به محبس نظمیه یا توقیفگاه می سپرد باید سند حبس یا توقیف را در دو نسخه همراه داشته و قبل از آنکه شخص محکوم یا مظنون یا متهم را مستحفظ محبس تسلیم کند یک نسخه از آنرا به رئیس شعبه کشیک داده و نسخه دیگر را بامضای رئیس شعبه کشیک رسانیده و بعنوان رسید دریافت دارد.
ماده 8 - سندی که بموجب آن محبوس یا توقیف شده از محبس یا توقیف گاه بطور قطعی خارج می شود باید با قید تاریخ خروج در دفتر مزبور در مقابل سند حبس یا توقیف ثبت شود.
ماده 9 - کلیه اشخاصی که در محبس با توقیف گاه پذیرفته می شوند باید در حین ورود به انجا تفتیش گردند و همچنین تفتیش مزبور در هر موقعی باید بعمل آید که شخص محبوس یا توقیف شده بعلتی از محبس یا توقیف گاه خارج و مجددا به آنجا عودت داده می شود.
ماده 10 - علاوه بر تفتیش مذکور در ماده فوق رئیس محبس یا رئیس شعبه کشیک میتواند هر وقت که مقتضی بداند محبوسین یا توقیف شدگان را تفتیش کند یا امر به تفتیش آنها بدهد.
ماده 11 - هرگاه در حین تفتیش نوشتجات یا اشیائی دریافت شود که به نظر رئیس محبس یا رئیس شعبه کشیک برای اجرای تحقیقات راجعه به جرم منتسب به مظنون یا متهم مفید باشد مشارالیه باید آنها را با حضور خود مظنون یا متهم مهر و موم نموده بوسیله دفتر نظمیه برای مدعی العموم یا مسنتطق که مشغول تحقیق است بفرستد تا در باب ضبط یا استرداد آنها تصمیم مقتضی اتخاذ شود.
فصل سوم
در مکاتبات محبوسین و توقیف شدگان
ماده 12 - مکاتباتی که خواه از خارج به محکومین یا مظنونین یا متهمین برسد و خواه از طرف آنها بخارج ارسال میشود باید از طرف رئیس محبس قرائت و امضاء شود باستثناء مراسلاتی که از طرف محکوم یا توقیف شده به مراجع اداری یا قضائی نوشته میشود که برای رسیدگی بشکایات آنها از حبس یا توقیف و یا از وضع رفتار مستحفظین صلاحیت دارند.
ماده 13 - هرگاه مراسلات وارده بعنوان محکومین یا صادره از ناحیه آنها مورد سوء ظن باشد رئیس محبس باید آنها را فورا برای رئیس کل تشکیلات نظمیه - در طهران - و برای رئیس نظمیه محل در خارج طهران ارسال دارد. رئیس مزبور حسب المورد آنها را ضبط و مدوم می نماید یا بمقصد میرساند و یا برای کشف جرم دیگری بمقامات صلاحیت دارد تسلیم می کند.
ماده 14 - کلیه مراسلات صادره از ناحیه مظنونین یا متهمین بغیر از آنهایی که بموجب ماده 12 استثناء شده است حسب المورد بمدعی العموم یا مستنطق و یا محکمه که رسیدگی بجرم می نماید ازسال گردد تا نسبت به آن تصمیم مقتضی اتخاذ نمایند.
ماده 15 - کلیه مراسلات مذکوره در ماده فوق باید در ضمن دفتری به مقامات مقتضیه ارسال شود و در ستون ملاحظات دفتر مزبور هر تعقیقی ( از ضبط یا ارسال بمقصد) که راجع به آن مراسلات بعمل می آید یادداشت می گردد.
فصل چهارم
در ملاقات با محبوسین
ماده 16 - اجازه نامه ملاقات با محبوسین باید از طرف رئیس محبس صادر شود و مشارالیه می تواند در صورتی که مقتضی بداند از دادن اجازه ملاقات امتناع کند ولی زوج یا زوجه و ابوین و اولاد محبوس حق دارند که لااقل ماهی یک مرتبه با محبوس ملاقات کنند ترتیب این ملاقات بموجب نظامنامه علیحده معین خواهد شد که رئیس کل تشکیلات نظمیه تهیه کرده و بموقع اجرا می گذارد.
ماده 17 - اجازه نامه ملاقات با مظنونین یا متهمین باید از طرف مستنطقی که مامور تحقیقات است صادر شود ولی در مورد جرائم مشهود مظنونین یا متهمین که مستنطق قرار مجرمیت آنها را صادر کرده است اجازه نامه مزبور باید حسب المورد از طرف مدعی العموم بدایت یا استیناف صادر شود.
ماده 18 - مستنطق یا مدعی العموم می تواند در صورتی که ملاقات با مظوونین یا متهمین را مخالف با حسن جریان استنطاق یا محاکمه بداند از دادن اجازه ملاقات امتناع کند ولی به مجرد شروع به محاکمه وکیل مدافع شخص توقیف شده حق خواهد داشت که با او ملاقات نماید و هیچیک از مامورین اعم از اداری یا قضائی نمی توانند بهیچوجه از این ملاقات جلوگیری کنند.
ماده 19 - در تمام مواردی که شخص خارج یا محکوم با مدعی ملاقات می کند حضور یک نفر مستحفظ محبس لازم است و صحبت باید با صدای بلند و بدون نجوی بعمل آید و اگر مستحفظ تصور نماید که موضوع صحبت ممکن است با نظام محبس یا بجریان تحقیقات خللی وارد آورد فورا بملاقات خاتمه دهد.
ماده 20 - ملاقات مستنطق و مدعی العموم باید در هر موردی تقاضا نمایند بدون حضور مستحفظ بعمل آید.
فصل پنجم
در مقررات مختلفه
ماده 21 - رئیس کل تشکیلات نظمیه باید نظر به نوع محکومیت و مدت حبس های جداگانه معین نماید و همچنین محبس جداگانه برای طایفه نسوان باید معین شود.
ماده 22 - مظنونین یا محکومین که سن آنها بیش از پانزده سال تمام بوده ولی به هیجده سال تمام نرسیده باشد در دارالتادیب توقیف یا حبس خواهند شد.
ماده 23 - برای محبوسین یا توقیف شدگان مریض باید رژیم مخصوصی اتخاذ شود ترتیب مریض خانه ها و اطباء و پرستاران محبس ها بموجب نظامنامه داخلی محابس معین خواهد شد.
ماده 24 - هرگاه حالت مریض انتقال به مریضخانه خارجی را ایجاب کند اجازه انتقال باید در طهران به امر رئیس کل تشکیلات نظمیه و درخارج به امر رئیس نظمیه محل بعمل آید ولی اجازه انتقال باید نسبت به محکومین در ظرف یک هفته و نسبت به مظنونین یا متهمین در ظرف 24 ساعت از تاریخ صدور باطلاع مدعی العموم محل برساند.
ماده 25 - هرگاه انتقال به مریضخانه خارج بدون لزوم یا از نقطه نظر تسهیل و ارفاق شده باشد مدعی العموم محل باید مراتب را باطلاع وزیر عدلیه برساند.
ماده 26 - هرگاه شخص محکوم یا مظنون و یا متهم از طایفه نسوان باشد و طفلی داشته باشد که خود ارضاع می نماید مشارالیها می تواند طفل خود را با خود به محبس یا توقیف گاه ببرد.
ماده 27 - مدعی العموم ابتدائی هر محل حق تفتیش در محابس و توقیفگاه های آن محل خواهد داشت.
ماده 28 - هرگاه مستحفظین محبسها یا توقیف گاه ها از ارائه دادن یا تسلیم کردن اشخاصی که حبس یا توقیف شده اند به مدعی العموم یا مستنطق یا از ارائه دادن دفاتر خود با اشخاص مزبور امتناع کنند مسئول خواهند بود.
ماده 29 - هرگاه محبوس یا توقیف شده مستحفظ یا سایر محبوسین یا توقیف شدگان را تهدید کند یا کتک زند و به آنها فحش دهد رئیس محبس می تواند امر دهد که او را منفردا نگاهدارند و یا در صورت ارتکاب به عملیات تشدد آمیز او را زنجیر نمایند و در هر حال رئیس محبس باید فورا مراتب را به رئیس نظمیه اطلاع دهد اقدامات انضباطی فوق مانع نخواهد بود از اینکه محبوس یا توقیف شده برای جرمی که مرتکب گردیده است تعقیب و مجازات شود.
ماده 30 - اکیدا ممنوع است که در محبس یا توقیف گاهها نسبت به محبوسین یا توقیف شدگان صدمات یا زجر بدنی وارد آورند بنابراین هر یک از این مامورین از هر رتبه و مقامی که باشند نسبت به محبوسین صدمه یا آزار بدنی وارد آورند مسئول خواهند بود.
ماده 31 - خواه در مورد فرار یک یا چند نفر از محبوسین و خواه در موقع طغیان یا تمرد عده از آنها رئیس محبس برای دستگیری فراریان یا اطفاء شورش و جلوگیری از عدم اطاعت تدابیر لازمه اتخاذ می کند.
ماده 32 - هرگاه محبوس یا توقیف شده بواسطه اهمال و مسامحه مستحفظین که مامورین حفظ یا ملازمت و مراقبت او را داشته فرار نماید مستحفظ مزبور مشمول ماده 118 قانون مجازات عمومی خواهند بود.
ماده 33 - هرگاه مستحفظ یا محبوس یا توقیف شده مساعدت در فرار کرده و یا برای او راه فرار تحصیل نماید یا با او مواضعه داشته باشد مستحفظ مشمول ماده 119 قانون مجازات عمومی خواهد بود.
ماده 34 - اداره نظمیه مکلف است بمحض انقضای مدت محکومیت هر محبوس امر استخلاص فوری او را بدهد امر مزبور باید فورا پس از وصول برئیس محبس بموقع اجرا گذارده شود.
ماده 35 - هرگاه مدعی العموم از ادامه حبس محبوس که مدت محکومیت او منقضی شده است و یا ادامه توقیف مظنون یا متهمی که امر استخلاص او صادر گشته است مستحضر گردد باید فورا اقدامات لازمه برای استخلاص آنها بنماید.
ماده 36 - هرگاه محبوس با توقیف شده پس از انقضای مدت محکومیت و یا صدور امر استخلاص بدون علت قانونی دیگری که ادامه توقیف او را تجویز نماید در محبس یا توقیف گاه نگاهداشته شود اشخاصیکه مکلف به استخلاص او بوده و اقدام به آن ننموده اند مسئول خواهند بود.
ماده 37 - سایر کیفیات راجع به محابس یا توقیف گاهها و همچنین ترتیب تشکیلات محابس و توقیف گاهها و وظائف مأمورین و مستخدمین آنها را نظامنامه داخلی محابس معین خواهد نمود.
نظامنامه بوسیله رئیس کل تشکیلات نظمیه تهیه شده و بموقع اجرا گذاشته می شود و هیچیک از مقررات آن نظامنامه بر خلاف این تصویب نامه نخواهد بود.
ماده 38 - وزارتین عدلیه و داخله هر یک در قسمت مربوطه بخود مامور اجرای این تصویب نامه می باشند.
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)