آئین نامه اجرائی ماده (70) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران

شماره15121/ت33020هـ
11/3/1384
وزارت جهادکشاورزی ـ سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور
هیئت وزیران در جلسه مورخ 4/3/1384 بنا به پیشنهاد مشترک وزارت جهاد کشاورزی و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور ، موضوع نامه شماره 29696/101 مورخ 26/2/1384 سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و به استناد ماده (70) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ـ مصوب 1383 ـ آئین نامه اجرائی ماده یادشده را به شرح زیر تصویب نمود:

اصطلاحات مندرج در این آئین نامه در معانی مشروح زیر به کار می روند:
الف ـ طرح مرتعداری: مجموعه اقداماتی که به منظور اعمال مدیریت مراتع با هدف حفظ ، احیاء ، توسعه و بهره برداری صحیح در محدوده های معینی از مراتع کشور توسط سازمان جنگلها ، مراتع و آبخیزداری کشور تدوین و تصویب می شود و برای اجرا در چارچوب قوانین موجود به مجریان واگذار می گردد.
ب ـ مدیریت مراتع: اقداماتی که برای حفظ ، احیاء ، اصلاح ، توسعه و بهره برداری از مراتع و پایداری منابع طبیعی در مراتع صورت می گیرد.
ج ـ حقوق بهره برداران: حقوقی که به واسطه صدور پروانه چرای دام و یا از طریق انعقاد قرارداد اجرای طرحهای موضوع ماده (3) قانون حفاظت و بهره برداری از جنگلها و مراتع ـ مصوب 1346 ـ و اصلاحیه های بعدی آن برای اشخاص ایجاد می گردد.
د ـ اراضی مستعد قابل واگذاری قلمرو عشایر: عرصه های بلامعارض منابع ملی و دولتی در ییلاق ، قشلاق و میان بند عشایر دارای پروانه چرا و یا اراضی طرحهای مرتعداری که بر اساس ضوابط فنی و مطالعات انجام گرفته ، دارای استعداد تولید اقتصادی شناخته شده و برای بهره برداری به عشایر ذی حق واگذار می شود.
هـ ـ عـشایـر ذی حـق: آن دسـته از بهـره بـرداران مراتع که بنا بر تایید سازمان امور عشایری جزء نظام خاص اجتماعی عشایر بوده و ذی حق بودن آنها منوط به دارا بودن مجوز بهره برداری از مراتع (دارای پروانه چرای دام یا انعقاد قرار داد اجرای طرحهای مرتعداری) تایید شده توسط سازمان جنگلها ، مراتع و آبخیزداری می باشد.
و ـ خانوار کوچنده: عشایر ذی حق موضوع این آئین نامه که جهت تعلیف دام در مراتع ییلاقی و قشلاق کوچ می نمایند.
ز ـ کانون اسکان عشایر: محدوده ای از زیست بوم که بر اساس نتایج مطالعات سازمان امور عشایر دارای منابع ، امکانات و استعدادهای لازم برای ایجاد اشتغال واسکان عشایر باشد.
هدف از اجرای این آئین نامه پایداری منابع طبیعی ، تنظیم مدیریت چرای مراتع و حفظ ذخایر ژنتیکی دامها این (دام عشایر) می باشد.
سیاستها و راهکارهای اجرائی تحقق هدف این آئین نامه به شرح زیر می باشد:
1ـ اجرای طرحهای مرتعداری و مدیریت چرا از طریق عشایر ذی حق در چهارچوب ماده (3) قانون حفاظت و بهره برداری از جنگلها و مراتع کشور ـ مصوب 1346 ـ
2ـ واگذاری اراضی مستعد قلمرو عشایر به خانوارهای کوچنده در چارچوب طرح ساماندهی اسکان عشایر با حفظ حقوق آنها. میزان اراضی مستعد قابل واگذاری به عنوان واحد اقتصادی برای فعالیتهای کشاورزی عشایر ذی حق حداکثر معادل سه برابر عرف محل برای هر خانوار و برای محل (سایت) اسکان و فعالیتهای غیر کشاورزی بر اساس نتایج مطالعات انجام شده توسط سازمان امور عشایر ایران خواهد بود.
اراضی مستعد در کانونهای اسکان به خانوارهای عشایر ذی حق بر اساس درخواست سازمان امور عشایر توسط سازمان جنگلها ، مراتع و آبخیزداری کشور (مراتع) و سازمان امور اراضی (اراضی دولتی و موات) به منظور انجام فعالیتهای تولیدی و ساخت مسکن و تاسیسات زیربنایی مورد نیاز برای طرحهای توسعه و عمران ناحیه ای واگذار خواهد شد.
عشایر دریافت کننده اراضی متعهد خواهند بود که حداکثر ظرف یک سال پس از شروع بهره برداری در چارچوب تبصره های زیر طبق تایید مرجع واگذارکننده نسبت به تحویل اراضی مرتعی واقع در قطب مخالف اسکان اقدام و از کوچ به قطب مخالف اسکان خودداری نمایند.
عشایر موضوع این آئین نامه که در مناطق تعیین شده اسکان پیدا می نمایند موظفند طبق ضوابط سازمان جنگلها ، مراتع و آبخیزداری نسبت به معرفی بهره بردار جایگزین در قطب مخالف اسکان خود به سازمان یادشده اقدام نمایند.
سازمان یادشده موظف است ظرف یک سال پس از شروع بهره برداری از اراضی کشاورزی و معرفی بهره بردار جایگزین در مراتع قطب مخالف توسط عشایر ، نسبت به صدور اسناد قطعی به نام عشایر ذی نفع و ابطال پروانه بهره برداری در قطب مخالف اسکان به طور همزمان اقدام نماید. حداکثر دوره انجام اقدامات زیربنایی و آماده سازی بهره برداری از اراضی کشاورزی و معرفی بهره بردار جایگزین و صدور اسناد قطعی چهار سال خواهد بود.
در صورتی که عشایر اسکان داده شده ظرف یک سال پس از بهره برداری از اراضی کشاورزی نسبت به معرفی جایگزین اقدام ننماید سازمان جنگلها ، مراتع و آبخیزداری نسبت به ابطال پروانه چرا اقدام و مرتع مذکور بلامعارض و در اختیار یادشده قرار می گیرد تا برای اجرای طرح مرتعداری به افراد دارای صلاحیت واگذار شود.
سازمان یادشده موظف است به منظور اجرای طرحهای مرتعداری و مدیریت مراتع عـشایری از طـریق عشایر ذی حق با اولویت تعاونی های عشایری نسبت به انجام موارد زیر اقدام نماید.
1ـ ممیزی مراتع و شناسایی دامداران ذی حق عشایری.
2ـ تهیه طرح مرتعداری بر اساس پروانه چرای صادره و واگذاری مدیریت اجرای آن به دامداران ذی حق عشایر تحت اختیار در دفاتر اسناد رسمی.
3ـ تنظیم تقویت کوچ سالانه عشایر بر اساس شرایط اقلیمی. 4ـ کنترل نظارت بر پروانه چرا به لحاظ تعداد دام مجاز ، مدت و زمان استفاده از مراتع.
5 ـ بکارگیری قرقبانان و محافظین عشایری به منظور حفظ مراتع عشایری.
ممیزی و صدور پروانه در مراتعی که تاکنون ممیزی نشده اند حداکثر ظرف مدت چهار ماه و در اولین فصل مناسب بر اساس اعلام سازمان امور عشایری صورت خواهد گرفت.
وزارت جـهاد کـشاورزی مـوظف اسـت به منظور ایجاد هماهنگی بین دستگاه های اجرائی تابع خود و نظارت بر تحقق اهداف این آئین نامه و انجام اقدامات زیر ، گزارش نظارتی لازم را هر شش ماه تهیه و به سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور ارسال نماید.
1ـ ایجاد ، تکمیل و تجهیز ایستگاه های انتظار دام ظرف مدت دو سال اول برنامه چهارم به منظور جلوگیری از چرای زودرس و اجرای دقیق تقویم کوچ عشایر در چارچوب طرح ساماندهی عشایر کوچ رو.
2ـ ارایه خدمات دامپزشکی مورد نیاز و کنترلهای لازم بهداشتی در گلوگاه ها ، ایستگاه های انتظار دام ، مراتع و آبشخورهای مناطق مورد نظر.
3ـ ایجاد امکانات و فضای مناسب جهت عرضه دام به منظور ممانعت از ورود دام مازاد به مراتع.
4ـ اجرای طرحهای مرتعداری و ارزیابی نتایج بدست آمده به صورت سالانه و ارایه گزارش لازم.
5 ـ پیش بینی و اجرای برنامه های آموزشی ترویجی مورد نیاز به منظور توانمندسازی عشایر مجری طرحهای مرتعداری.
معاون اول رئیس جمهور ـ محمدرضا عارف
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)