ضوابط زیست محیطی فعالیتهای معدنی

شماره 5139/ت 29379هـ
3/2/1384
سازمان حفاظت محیط زیست ـ وزارت صنایع و معادن
هیئت وزیران درجلسه مورخ 21/1/1384 بنابه پیشنهاد شماره 1024926 مورخ 11/6/1382 سازمان حفاظت محیط زیست و بـه استنـاد مـاده (35) قانون معادن ـ مصوب 1377 ـ ضوابط زیست محیطی فعالیتهای معدنی را به شرح زیر تصویب نمود:

اصطلاحات مندرج در این تصویبنامه دارای معانی ذیل میباشند:
1 - فعالیتهای معدنی: به کلیه اقداماتی که در مراحل اکتشاف ، تجهیز ، آمادهسازی و بهره برداری از محدوده برداشت و کانهآرایی صورت میگیرد ، اطلاق میگردد.
2 - بازسازی و احیاء : به مجموعهای از اقدامات اجرائی که سبب ترمیم آثار تخریبی محدوده معدن از جمله احیاء پوشش گیاهی بومی منطقه میگردد نامیده میشود.
3 - کلیه تعاریف و طبقهبندی مواد معدنی بکار رفته در قانون معادن (موضوع ب ترتیب مواد 1 و 3 قانون) عیناً در این ضوابط نیز معتبر میباشد.
4 ـ تعاریف مناطق چهارگانه تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست همان است که در آئین نامه اجرائی موضوع تبصره بند (3) ذیل ماده (3) قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست ـ مصوب 1353 ـ ارایه شده است.
5 ـ سد باطله: مخازن بزرگ مصنوعی و یا طبیعی هستند که جهت انباشت و نگهداری مواد زاید حاصل از فعالیتهای معدنی مورد استفاده قرار میگیرند.
6 ـ تعاریف اراضی جنگلی و مراتع مشجر همان است که در قانون حفاظت و بهره برداری از جنگلها و مراتع کشور ـ مصوب 1346 - و اصلاحات بعدی آن ارایه شده است. در صورت تغییر و تفسیر در مصادیق ، نظر سازمان جنگلها و مراتع ملاک عمل قرارخواهد گرفت.
7 ـ مراکز حساس منظور در این ضوابط به مراکزی از قبیل سکونتگاه های انسانی ، درمانی ، آموزشی ، نظامی ، منابع آب شرب (سفره های زیرزمینی ، رودخانه ها و سدها) بزرگراه و جاده ترانزیتی و جاده اصلی ، پارک ملی ، تالاب ، دریاچه ، اثر طبیعی ملی ، زیستگاه های حیات وحش ، مناطق و رودخانه های حفاظت شده اطلاق میگردد.
8 ـ محدوده مصوب شهری آخرین محدوده طرح جامع یا هادی مصوب شهر و اصلاحات مصوب بعدی آنها میباشد. در مورد شهرهای فاقد طرح جامع و هادی تا زمان طرح جامع یا هادی ، محدوده خدماتی شهر ملاک خواهد بود.
صدور ، تجدید و تمدید پروانه های اکتشاف از معادن طبقه یک و دو واقع در پارکهای ملی و آثار طبیعی ملی ، تالابهای موضوع کنوانسیون رامسر (فوریه 1971) و آن دسته از پناهگاه های حیات وحش و مناطق حفاظت شده مذکور در بند ( الف) موافقتنامه فیمابین وزارت صنایع و معادن و سازمان حفاظت محیط زیست (مورخ 21/7/1354) رودخانه های حفاظت شده ، معادن روباز (سطحی) در محدوه عرصه های جنگلی و مراتع مشجر و نیز داخل محدوده های مصوب شهری ممنوع میباشد.
صدور پروانه اکتشاف و بهره برداری از مواد معدنی واقع در پناهگاه های حیات وحش و مناطق حفاظت شده جدید (بعد از موافقتنامه مورد اشاره در ماده (2) این ضوابط) موکول به توافق بین سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت صنایع و معادن و رعایت مفاد قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست ـ مصوب 1353 ـ انجام ارزیابی زیست محیطی و در چارچوب الگوی ارزیابی زیست محیطی و این ضوابط میباشد.
وزارت صنایع و معادن مکلف است در موارد ذیل از سازمان حفاظت محیط زیست استعلام نماید و سازمان مذکور حداکثر ظرف یک ماه از تاریخ وصول استعلام نظر خود را اعلام نماید. عدم اعلام نظر به منزله موافقت است:
الف) صدور کلیه پروانه های اکتشاف.
ب) تمدید پروانه بهره برداری معادن داخل مناطق چهارگانه.
ج) صدور پروانه بهره برداری برای معادنی که نیاز به اکتشاف ندارند.
صدور پروانه اکتشاف برای مواد معدنی طبقه سه و چهار منوط به اخذ مجوز موردی از سازمان حفاظت محیط زیست میباشد و سازمان مذکور ظرف یک ماه از تاریخ وصول استعلام نظر خود را اعلام مینماید ، عدم اعلام نظر به منزله موافقت است.
دفاتر فنی استانداریها مکلفند قبل از صدور پروانه بهره برداری از معادن شن و ماسه رودخانهای وخاک رس ، موضوع را به صورت کتبی از سازمان حفاظت محیط زیست استعلام نمایند.
متقاضیان مربوط ضمن تکمیل پرسشنامه زیست محیطی همراه با مدارک مربوط به نقشه زمینشناسی بستر رودخانه و کناره های آن ، راه های ارتباطی به معدن ، پروفیل عرضی رودخانهو مشخص نمودن عمق معدن را جهت بررسی به سازمان حفاظت محیط زیست ارایه نمایند. سازمان مکلف است ظرف مدت حداکثر یک ماه نظر خود را به دفاتر فنی استانداریها اعلام نماید. عدم اعلام نظر به منزله موافقت است. بهره برداری از معادن شن ، ماسه و خاک رس در محدوده بستر و حریم رودخانه ها ، انهار و مسیلها و حریم قانونی سواحل دریاها و دریاچه ها پس از دریافت موافقت وزارت نیرو (سازمانهای تابعه) میباشد.
صدور پروانه بهره برداری و انجام فعالیت معدنی (کانکنی ، کانآرایی و فرآوری) معادن ذیل منوط به تهیه و ارایه گزارش ارزیابی زیست محیطی براساس الگوی تعیین شده و تایید گزارش یادشده توسط سازمان حفاظت محیط زیست با رعایت این ضوابط میباشد.
دارنده پروانه بهره برداری مکلف و متعهد به بازسازی و ترمیم محدوده اکتشاف یا بهرهبردای در پایان عمر پروانه مربوط میباشند. چنانچه محدوده عملیات معدنی در منابع ملی و طبیعی واقع شده باشد سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور موظف است اعتبار لازم را از محل درآمد حاصل از اجرای ماده (25) قانون معادن جهت بازسازی محیط در اختیار سازمان جنگلها ، مراتع و آبخیزداری کشور قرار دهد.
در مورد طرحهای اکتشافی معادن بزرگ طبق توافق وزارت صنایع و معادن و سازمان حفاظت محیط زیست عمل خواهد شد.
بهره بردار موظف به رعایت این ضوابط و کلیه ضوابط و استانداردهای زیست محیطی کشور میباشد.
در بهره برداری از معادن و تهیه گزارش ارزیابی زیست محیطی رعایت موارد مندرج در پیوست شماره (1) الزامی است.
سازمان حفاظت محیط زیست هر دو سال یکبار فهرست کلیه مناطق ویژه زیستی مورد اشاره در این ضوابط را به وزارت صنایع و معادن ابلاغ خواهد نمود.
معاون اول رئیس جمهور ـ محمدرضا عارف

مواردی که لازم است در بهره برداری از معادن و نیز تهیه گزارش ارزیابی زیست محیطی رعایت شود:
1 - رعایت حداقل فواصل فعالیت استخراج و بهره برداری از مواد معدنی ، نسبت بهمراکز حساس به جز جاده ها بدون استفاده از ناریه 500 متر و با استفاده از ناریه مطابق طرح آتشبازی (در هر صورت این فاصله نباید از 800 متر کمتر باشد).
2 - میلهگذاری محدوده های بهره برداری از معادن توسط وزارت صنایع و معادن.
3 - ایجاد کریدور مناسب جهت گدار و مهاجرت حیاتوحش (مطابق با اطلاعات فنی ارایه شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست) در مناطق حفاظت شده و پناهگاه های حیات وحش (در صورت لزوم).
4 - جمع آوری و خارج نمـودن کلیـه تأسیـسات و تجـهیزات معـدنی ایجاد شده (بهاستثنای جاده های دسترسی ، تأسیسات استحصال آب و آبرسانی در صورت نیاز منطقه برای استفاده مناسب از آن) در پایان عمر معدن و یا یکسال پس از پایان آخرین بهره برداری.
5 ـ رعایت حداکثر سطح و سینه کار مجاز بهره برداری و تعداد مجاز سینهکار در هر دوره بهره برداری. این موارد در طرح بهره برداری مشخص و ملحوظ میگردد. ( باطله برداری و بهره برداری بجز آنچه که در طرح مصوب ارایه شده از سینه کار جدید منوط با اتمام ذخیره معدنی سینه کارهای قبلی میباشد. چنانچه استخراج از سینه کارهای قبلی با تشخیص وزارت صنایع و معادن به لحاظ امکان فنی و یا اقتصادی به صرفه نباشد ، بهرهبردار مجاز است ، نسبت به بهره برداری از سینه کار نوبت بعدی اقدام نماید.)
6 ـ عدم تغییر مسیر رودخانه و آبراه ههای طبیعی ، مگر در موارد ضروری با کسب نظر دستگاه های ذیربط.
7 - تعیین محل انباشت و نگهداری باطله های معدنی با رعایت جنبه های حفظ اراضی مرغوب کشاورزی و مرتعی ، پیشگیری از فرسایش و تولید زهابهای آلوده.
8 ـ استفاده از جاده های موجود روستایی و یا شهری (بجز جاده هایی که از داخل بافتهای روستایی عبور میکند).
در صورت نیاز به احداث جاده های اختصاصی ، رعایت انتخاب کوتاهترین مسیر ممکن و با کمترین تخریب چشماندازها ، اراضی جنگلی ، مراتع مشجر و اراضی مرغوب کشاورزی الزامی میباشد.
9 - هدایت جریان آبهای سطحی بالادست محدوده معدن به خارج از آن.
10 - انجام عملیات زهکشی در پیرامون و داخل محدوده برداشت معادن کانی فلزی (به منظور پیشگیری و کاهش تولید زهابهای ناشی از تماس آبهای زیرزمینی و یا سطحی با مواد معدنی ، کنترل هرز آبهای سطحی و جلوگیری از آلودگی آبهای زیرزمینی).
11 - احداث حوضچه و یا تأسیسات رسوبگیری حسب شرایط در محلهای مناسب.
12 - حصارکشی و علامتگذاری پیرامون سدهای باطله.
13 - احداث سپتیک تانک برای معادن دارای 20 تا 100 نفر نیروی انسانی و احداث سیستمهای مناسب تصفیه فاضلاب برای بالای 100 نفر در حد تامین استانداردهای سازمان حفاظت محیط زیست.
14 - اتخاذ تدابیر لازم در جهت حفظ چشماندازهای طبیعی و هماهنگی عملیات معدنی با آن ، نظیر احداث ابنیه مورد نیاز در مکانهای دور از چشماندازهای عمومی و حتیالامکان با استفاده از مصالح طبیعی.
15 - رعایت حداکثر عمق مجاز بهره برداری از معادن روباز با رعایت اصول پایداری شیبها.
حداکثر عمق مجاز در گزارش ارزیابی زیست محیطی و یا طرح بهره برداری مشخص و ملحوظ میگردد.
16 - اتخاذ تدابیر لازم و مستمر جهت جلوگیری از انتشار گرد و غبار ناشی از استخراج و تردد وسایط نقلیه و حمل و نقل مواد معدنی و عملیات خردایش.
17 - تخصیص و احداث فضای سبز مشجر به میزان حداقل 10 درصد سطح بهره برداری معادن با گونه های بومی.
18 - استفاده از روش سیم الماسه یا روش چال موازی یا سیم بکسل در بهره برداری از معادن سنگ تزئینی (در این گونه از معادن عملیات انفجار صرفاً در حد باطله برداری و آماده سازی سینه کار و موارد استثناء مطابق با طرح آتشبازی مجاز میباشد.)
19 - رعایت حداقل 500 متر فاصله از حوضچه های بهره برداری نمک دریایی تا چشمه ها و قنوات و محدودهآبهای زیرزمینی قابل استحصال.
20ـ ارایه طرح اجمالی مرمت ، احیاء و بازسازی محدوده معدن.
طرح مذکور در گزارش ارزیابی زیست محیطی و یا طرح بهره برداری مشخص و ملحوظ میگردد.
منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)