وزارت کشور
هیئت وزیران در جلسه مورخ 5/9/1385 بنا به پیشنهاد شماره 92252 مورخ 6/8/1385 نهاد ریاست جمهوری و به استناد تبصره (13) قانون بودجه سال 1385 کل کشور تصویب نمود:
دستورالعمل واگذاری اتوبوس و بهرهبرداری از خطوط اتوبوسرانی شهری و حومه شهری به بخش غیردولتی و دستورالعمل نحوه تأمین و واگذاری مینی‌بوس توسط وزارت کشور به بخش غیردولتی به انضمام دستورالعمل نحوه واگذاری اتوبوس از وزارت کشور به اتوبوسرانی شهرها و بهرهبرداری آن به شرح پیوست که تأیید شده به مهر دفتر هیئت دولت می‌باشند، تعیین می‌گردد.
در راستای تحقق اهداف برنامه پنـجساله چهارم توسعـه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و پیرو سیاست واگذاری اموراجرائی به بخش غیردولتی و کاهش تصدی‌گری دولت و به منظور افزایش کارایی، بهره‌وری و بهبود وضع اتوبوسرانی و نقل و انتقال مسافر داخل و حومه شهرها موضوع تبصره 13 الحاقیه مورخ 14/9/1351 به ماده واحده قانون تاسیس شـرکت واحد اتوبوسرانی در شـهرها مصوب 16/11/1331 و به استناد مواد 9 و 10 آیین‌نامه اجرایی بند الف تبصره27 قانون بودجه سالهای 1379 و 1380 و با توجه به بندهای ب و ج تبصره 19 قانون بودجه سالهای 1379 و 1380 و 1381 و جزء 3ـ4 بند الف تبصره13 قانون بودجه سال1385 کل کشور، سه آیین‌نامه پیوست براساس دستورالعمل ابلاغی شماره37/3/1/241091 مورخ 10/9/1380 وزارت کشور، پس از تحصیل نظرات اتوبوسرانی‌های شهری کشور توسط وزارت کشور و با همکاری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و وزارت تعاون در جهت ایجاد وحدت رویه، تسهیل امکان مشارکت مردم در اجرای طرح و بهبود ارائه خدمات حمل و نقل عمومی مسافر درون‌شهری توسط ناوگان اتوبوسرانی به شرح زیر تنظیم گردید:
الف ـ دستورالعمل نحوه واگذاری و بهرهبرداری اتوبوس از وزارت کشور به‌اتوبوسرانی شهرها و بهرهبرداری از آن.
ب ـ دستورالعمل واگذاری اتوبوس و بهرهبرداری از خطوط اتوبوسرانی شهری وحومه‌ای به بخش غیردولتی.
ج ـ دستورالعمل نحوه تامین و واگذاری مینی‌بوس توسط سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور به بخش غیردولتی.
دستورالعمل واگذاری اتوبوس و بهرهبرداری از خطوط اتوبوسرانی شهری و حومه شهری به بخش غیردولتی
فصل اول ـ تعاریف:
ماده1ـ برخی عبارات که در این دستورالعمل به اختصار به کار می‌روند در ذیل تعریف شده است:
شورایعالی: شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور.
سازمان: سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور.
اتوبوسرانی: سازمان اتوبوسرانی یا شـرکت واحد اتوبـوسرانی شـهری و حـومه‌ای با اساسنامه مصوب، زیرنظر شهرداری شهرها است و مسئولیت هدایت، نظارت و کنترل ارائه خدمات حمل و نقل عمومی توسط ناوگان اتوبوسرانی در شهرها را برعهده دارد.
اتحادیه: اتحادیه اتوبوسرانی‌های شهری کشور.
بخش غیردولتی: اشخاص حقوقی یا حقیقی میباشد که براساس دستورالعمل مربوط و نیز شرایط مندرج در فصل دوم این دستورالعمل، زیرنظر اتوبوسرانی نسبت به ارائه خدمات حمل ونقل عمومی مسافر در شهرها و حومه آنها اقدام می‌نمایند که به نام‌های متقاضی (قبل از واگذاری اتوبوس وخط) و بهره‌بردار (بعد از واگذاری اتوبوس و خط) خوانده می‌شود.
کمیته‌های فنی: کمیته‌های فنی در سازمان تشکیل شده و وظایف سه‌گانه زیر را برعهده دارند:
الف) سفارش‌دهی (کمیته سفارش).
ب) تحویل‌گیری (کمیته تحویل).
ج) نظارت و پایش عملیات بهرهبرداری (کمیته عملیات).
وظایف کمیته‌ها در « دستورالعمل نحوه واگذاری اتوبوس از وزارت کشور به اتوبوسرانیها و بهرهبرداری آن» آمده است.
فصل دوم ـ شرایط متقاضیان غیردولتی
ماده2ـ متقاضی حقوقی (خصوصی و تعاونی) بایستی دارای شرکت با شماره ثبت شده در اداره ثبت شرکتها با موضوع فعالیت ارائه خدمات حمل و نقل مسافر باشد.
ماده3ـ هرگونه سرمایه‌گذاری، بهرهبرداری و اشتغال به کارکنان دولت و همچنین شرکاء و سهامداران شرکتهای وابسته به دولت، شهرداریها و شرکتها یا سازمانهای اتوبوسرانی مادام که به خدمت در دستگاههای مربوط اشتغال دارند ممنوع میباشد.
ماده4ـ واگذاری اتوبوس و بهرهبرداری از اتوبوس و خطوط اتوبوسرانی توسط اشخاص حقیقی و حقوقی مستلزم رعایت شرایط ذیل برای کارکنان و رانندگان بخش غیردولتی میباشد:
ـ داشتن حداقل 23سال سن.
ـ داشتن گواهی کاردانی یا دیپلم فنی و حرفه‌ای یا کاردانش مرتبط و حداقل دیپلم.
ـ داشتن برگ پایان خدمت یا معافیت از خدمت وظیفه عمومی.
ـ دارا بودن گواهینامه معتبر رانندگی برای رانندگان که حتی‌الامکان دو سال و در شرایط استثنایی و کمبود راننده حداقل 1سال از تاریخ دریافت آن گذشته و موفق به‌اخذ گواهی صلاحیت رانندگی با اتوبوس از اتوبوسرانی گردیده‌اند.
ـ داشتن تاهل.
ـ تابعیت جمهوری اسلامی ایران.
ـ نداشتن سوء پیشینه.
ـ عدم اشتهار به فساد اخلاقی.
ـ ارائه گواهی صحت بدنی و فکری و عدم اعتیاد به موادمخدر و مشروبات الکلی.
ـ التزام به رعایت شئونات اسلامی.
ـ نداشتن شغل دیگر.
تبصره1ـ بازای هر2 سال تجربه رانندگی اتوبوس شهری، یک سال و حداکثر 10 سال از میزان حداقل تحصیلات مطلوب (کاردانی فنی مرتبط) می‌توان کاست مشروط برآنکه از سواد پنجم دبستان یا گواهی پایان دوره نهضت سوادآموزی کمتر نشود.
تبصره2ـ برای اشخاص حقوقی متقاضی، ارائه گواهی عدم سوء پیشینه کیفری موثر، عدم سوء شهرت و عدم اعتیاد به مواد مخدر و مشروبات الکلی از مراجع ذیصلاح برای اعضای هیئت مدیره و مدیرعامل ضروی میباشد.
فصل سوم ـ مقررات و شرایط عمومی واگذاری اتوبوس و بهرهبرداری از اتوبوس و خطوط اتوبوسرانی شهر وحومه توسط بخش غیردولتی
الف) واگذاری اتوبوس به بخش غیردولتی
ماده5 ـ تعداد و نوع اتوبوسهای جدید واگذاری به اتوبوسرانیها توسط وزارت کشور اعلام می‌شود، اتوبوسرانیها موظف هستند حداقل60% از اتوبوسهای تحویلی و 30% خطوط را با رعایت شرایط مندرج در قوانین و مقررات مرتبط، به متقاضیان غیردولتی واگذار نمایند.
ماده6 ـ در واگذاری اتوبوسهای نو به متقاضیان غیردولتی، در تعیین میزان سهم متقاضی از قیمت اتوبوس ملاک تصویب‌نامه ابلاغی مربوطه به وزارت کشور میباشد. (میزان آن در سال1385 براساس مصوبه مربوطه5/17% قیمت اتوبوس تعیین گردیده است) که در وجه سازمان پرداخت می‌گردد.
ماده7 ـ چگونگی واگذاری اتوبوسهای ملکی اتوبوسرانیها به متقاضیان غیردولتی، براساس شرایط مندرج در این آیین‌نامه میباشد.
تبصره1ـ تعداد، قیمت و نوع اتوبوسهای ملکی موجود و قابل واگذاری اتوبوسرانیها و نحوه واگذاری براساس تصویب هیئت‌مدیره، مجمع و شورای شرکت یا سازمان تعیین می‌گردد.
تبصره2ـ در واگذاری اتوبوسهای ملکی اتوبوسرانیها رعایت آئین‌نامه مالی و معاملاتی اتوبوسرانی مربوط، الزامی میباشد و تا زمانی که آیین‌نامه مالی و معاملاتی خاصی برای اتوبوسرانی به تصویب نرسیده است، آیین‌نامه مالی و معاملاتی شهرداری ملاک عمل خواهد بود. اتوبوسرانی موظف است در راستای رعایت ماده6 این دستورالعمل برای اتوبوسهای ملکی مورد واگذاری به بخش خصوصی، سهم مقرر که در ماده6 این دستورالعمل تعیین می‌گردد را از متقاضی اخذ و مابقی از بابت یارانه تسهیلات دولت برای دوران تعهد کسر می‌گردد.
تبصره3ـ اتوبوسرانیها در واگذاری اتوبوسهای ملکی به بخش غیردولتی، مجاز به واگذاری اتوبوسهای ملکی بالای 7 سال عمر مفید به متقاضیان بخش غیردولتی نمی‌باشند.
تبصره4ـ در خصوص واگذاری اتوبوسهای ملکی زیر7سال عمر مفید به متقاضیان بخش غیردولتی، امکان بهرهبرداری اتوبوسهای فوق پس از10سال فعالیت اتوبوس از تاریخ تولید منوط به تائید کمیته فنی عملیاتی در امکان بهرهبرداری از اتوبوسهای یادشده میباشد.
ماده8 ـ واگذاری اتوبوس و بهرهبرداری خطوط اتوبوسرانی به بخش غیردولتی براساس این آئین‌نامه به متقاضیان صورت می‌گیرد. اتوبوسرانی در شرایط یکسان اولویت‌های ذیل را در واگذاری اتوبوس و خطوط رعایت می‌نماید:
1ـ در واگذاری اتوبوس و خطوط اتوبوسرانی، متقاضیان حقوقی در اولویت واگذاری نسبت به متقاضیان حقیقی می‌باشند.
2ـ در واگذاری به متقاضیان حقوقی اولویت با بخش تعاونی میباشد.
3ـ برای متقاضیان حقیقی، کارکنان و رانندگان واجدشرایط اتوبوسرانی و شهرداری که تعدیل می‌شوند در اولویت می‌باشند. بدیهی است تعاونی‌های متشکل از نیروهای تعدیل شده، بالاترین اولویت را دارند.
4ـ خانواده‌های معظم شهدا، جانبازان، آزادگان و ایثارگران که در زمان تقاضا دارای شغل نباشند.
تبصره ـ در واگذاری خطوط به متقاضیان، اولویت با متقاضیانی است که تقاضای بهرهبرداری از کل تعداد سقف اتوبوس تعیین شده در آن خط را دارند. در صورتی که تعداد متقاضیان اتوبوس توسط بخش غیردولتی کمتر باشد، بهرهبرداری از آن خط بتدریج واگذار خواهد شد.
ماده9ـ واگذاری اتوبوس به متقاضیان مستلزم معرفی رانندگان واجدشرایط مندرج در ماده4 میباشد. برای تحویل هر یک دستگاه اتوبوس باید حداقل یک راننده و حتی‌الامکان دو راننده معرفی گردد. بدیهی است برای تحویل هر اتوبوس رانندگان آموزش دیده برای همان اتوبوس باید معرفی و اعزام شوند.
تبصره1ـ اتوبوسهایی که بوسیله متقاضیان بخش خصوصی در خطوط واگذار شده مورد استفاده قرار می‌گیرد باید بوسیله رنگ بدنه و یا علائم ویژه‌ای از اتوبوسهای ملکی سازمان متمایز و مشخص گردد.
تبصره2ـ اتوبوسهای واگذاری باید توسط متقاضی به تجهیزات ایمنی، اطفاء حریق و جعبه کمکهای اولیه مجهز باشند. استفاده بدون تجهیزات مذکور ممنوع است.
تبصره3ـ هرگونه اقدام تبلیغاتی بوسیله اتوبوسهای واگذاری بایستی براساس ضوابط و مقررات جاری که از طرف اتوبوسرانی محل اعلام می‌شود صورت گیرد.
ب) بهرهبرداری از اتوبوس و خطوط اتوبوسرانی توسط بخش غیردولتی.
ماده10ـ متقاضیان بخش غیردولتی که اتوبوس نو از اتوبوسرانیها تحویل گرفته‌اند از محل استهلاک یارانه‌های اختصاصی دولت برای هر دستگاه اتوبوس مکلف به ارائه خدمات حمل و نقل عمومی مسافر درون‌شهری به مدت 10سال در خطوطی که اتوبوسرانی اعلام می‌نماید می‌باشند.
تبصره1ـ در خصوص متقاضیان بخش غیردولتی که از اتوبوسهای ملکی اتوبوسرانیها تحویل گرفته‌اند با توجه به عمرمفید 10 سال بهرهبرداری از اتوبوسها، دوران تعهد متقاضیان بخش غیردولتی برای ارائه خدمات حمل و نقل عمومی مسافر درون‌شهری در خطوط ابلاغی توسط اتوبوسرانی با رعایت تبصره4 ماده7 این دستورالعمل به تناسب عمر ناوگان واگذاری و توافق بین متقاضی و اتوبوسرانی تعیین می‌گردد.
تبصره2ـ چنانچه بهره‌بردار و یا بعد از فوت، وراث قانونی وی به هرعلتی نخواهند و یا نتوانند به تعهدات تعیین شده در طول زمان مـذکور عمل نمایند، اتوبوسرانی می‌تواند به تناسب زمان خدمات انجام شده و مدت باقیمانده تعهدات بهره‌بردار، از مبلغ کمک اعطایی دولت از بابت واگذاری اتوبوس رقمی را تعیین و از بهره‌بردار و یا وراث قانونی وی اخذ و اسناد مالکیت اتوبوس به آنها منتقل گردد و یا با تحصیل نظر کارشناس رسمی دادگستری نسبت به تعیین ارزش روز اتوبوس واگذاری اقدام و با تادیه حداکثر20% قیمت تعیین شده روز توسط کمیته فنی عملیاتی به بهره‌بردار و یا وراث قانونی وی به عنوان سهم پرداختی متقاضی، اتوبوس موصوف را از تصرف آنان خارج نماید.
تبصره3ـ در صورتی که ارائه خدمات کمی و کیفی مناسب توسط بهرهبرداران به هر علتی مانند وقوع تصادف و یا تعمیرات اساسی از اختیار راننده خارج گردد. حداکثر زمان توقف خدمات تا مدت دو ماه پذیرفته خواهد بود در صورت توقف بیش از 2 ماه و نیز در صورتیکه در طول مدت تعهدات، توقف خدمات بیش از یک بار در سال تکرار شود اتوبوسرانی براساس مفاد تبصره2 این ماده اقدام می‌نماید.
ماده11ـ مسیر، خط، تعداد و محل ایستگاه‌ها، زمانبندی حرکت، شروع و خاتمه ساعات کاری خدمات رسانی توسط اتوبوس در خطوط واگذار شده به بخش خصوصی منطبق با برنامه‌های اتوبوسرانی میباشد و کتباً توسط اتوبوسرانی به بهره‌بردار ابلاغ می‌گردد. هرگونه تغییر در موارد فوق و برنامه‌های تعیین شده با ابلاغ اتوبوسرانی خواهد بود. اتوبوسرانی می‌تواند عندالزوم با اعلام قبلی به بهره‌بردار، برنامه جدیدی را با توجه به توان و تعهدات بهره‌بردار برای اجرا ابلاغ نماید.
تبصره1ـ تعداد اتوبوسهای هر خط براساس نیاز و مبتنی بر بررسیهای کارشناسی، با پیشنهاد اتوبوسرانی و تایید هیات مدیره تعیین می‌گردد. اتوبوسرانی جهت ایجاد انگیزه و رقابت در ارائه خدمات بهینه برای جابجایی مسافر می‌تواند در هر خط و در حد سقف تعیین شده اتوبوس، با متقاضیان متعدد بطور همزمان عقد قرارداد نماید.
تبصره2ـ در صورتی که به هر علتی تعداد اتوبوسهای فعال در طول خطوط واگذاری از تعداد تعیین شده در تبصره1 این ماده کاسته شود و یا در اثر عدم رعایت مفاد مندرج در این ماده خدمات‌رسانی دچار اختلال گردد، اتوبوسرانی با اعلام قبلی به بهره‌بردار یا بهرهبرداران می‌تواند موقتاً بطورمشترک با سایر متقاضیان به‌بهره‌برداری از خطوط واگذار شده اقدام نماید. در صورتی که بهره‌بردار به این امر اعتراض نماید موضوع در کمیته رسیدگی به تخلفات وحل اختلاف موضوع ماده 17 این آیین‌نامه مطرح و برابر تصمیمات متخذه اقدام خواهد شد.
ماده12ـ خطوط واگذاری به بخش غیردولتی توسط اتوبوسرانیها اعلام می‌گردد.
در واگذاری بهرهبرداری از خطوط به متقاضیان، خطوطی که دارای حجم مسافر و نرخ کرایه سفر بیشتری در زمان تقاضا باشند در اولویت میباشد. متقاضی با توجه به شرایط زمان واگذاری می‌تواند مناسب‌ترین خط/خطوط اعلام شده فوق را انتخاب و پس از پیشنهاد به اتوبوسرانی و تائید آن در هیئت مدیره نسبت به عقد قرارداد اقدام نماید.
ماده13ـ نرخ کرایه حمل مسافر در خطوط واگذاری در زمان عقد قرارداد تعیین می‌شود، نرخ مزبور براساس ابلاغیه وزارت کشور محاسبه و قبل از عقد قرارداد باید به تصویب شورای اسلامی شهر برسد. نحوه پرداخت کرایه تعیین شده توسط مسافرین بصورت نقدی میباشد. هرگونه افزایش در نرخ کرایه جابجایی مسافر برای سال بعد منوط به ارائه پیشنهاد بهره‌بردار تا پایان بهمن‌ماه به اتوبوسرانی و ارائه پیشنهاد توسط اتوبوسرانی به شورای شهر و تصویب و ابلاغ نرخ کرایه توسط شورای اسلامی شهر قبل از پایان سال میباشد. نرخ کرایه مصوب برای بهرهبرداران لازم‌الاجرا میباشد.
تبصره1ـ برای ایجاد انگیزه و تشویق بخش غیردولتی در فعالیت در ارائه خدمات حمل و نقل عمومی مسافر درون‌شهری شورای اسلامی شهرها می‌تواند برای بهرهبرداران بخش خصوصی نرخ جابجایی مسافر در شهرها را حداکثر به میزان20% نسبت به نرخ جابجایی مسافر توسط ناوگان ملکی اتوبوسرانی شهرها افزایش دهد.
تبصره2ـ استفاده از بلیط یا هر مکانیزم قابل قبول دیگر برای اخذ کرایه منوط به پیشنهاد بهره‌بردار و تائید اتوبوسرانی میباشد.
ماده 14ـ اتوبوسرانیها مکلف هستند اعتبارات اختصاصی برای بخش خصوصی در بودجه سنواتی کشور از محل اعتبار خرید قطعات و لوازم یدکی، یارانه اتوبوسرانیها و اجرای خطوط شبانه اتوبوسرانی ابلاغی وزارت کشور (سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور) را متناسب با تعداد ناوگان و خط واگذاری‌شده، درون شهری یا حومه‌ای بودن خط، طول خط و حجم مسافر روزانه، بین بهرهبرداران بخش خصوصی توزیع نماید.
ماده 15ـ اتوبوسـرانی موظـف است بـعد از خاتمـه تعـهد بهره‌بردار که در ماده 10 تعیین شده درصورت درخواست بهره‌بردار، مشروط بر رضایت از عملکرد وی ترتیبی اتخاذ نماید که بهره‌بردار همچنان ارائه خدمات خود را براساس روند گذشته یا با تغییرات لازم و مصوب، در مسیر تعیین شده ارائه نماید.
تبصره 1ـ چنانچه برای بهره‌بردار پس از پایان مدت تعهد به لحاظ فرسوده بودن اتوبوس واگذارس شده، براساس تأیید کمیته فنی عملیاتی امکان ارائه خدمات حمل و نقل عمومی مسافر با اتوبوس میسر نباشد، بهره‌بردار با از رده خارج نمودن اتوبوس فرسوده مطابق آیین‌نامه مربوطه می‌تواند نسبت به دریافت اتوبوس جدید مطابق شرایط این آیین‌نامه اقدام نماید.
تبصره2ـ کمیته فنی تحویل و تحول باید سالانه در طول دوران قرارداد با بخش خـصوصی، اتوبوسـها را بـازرسی فنی کامل نماید و درطول دوره نیز بازدید سرزده انجام شود.
ماده 16ـ متقاضی غیردولتی فعالیت در امور حمل و نقل عمومی مسافر با اتوبوس مکلف به سپردن تعهد رسمی مبنی بر عدم انجام تخلفات موضوع این آیین‌نامه و قبول تصمیم‌های کمیته انضباطی و رسیدگی به تخلفات و رعایت دستورالعملهای صادره میباشد.
تبصره ـ امور زیر از تخلفات بهرهبرداران محسوب می‌شود و مرتکبین تابع تصمیم‌های کمیته‌های انضباطی و رسیدگی به تخلفات خواهند بود:
1ـ امتناع از حمل مسافر و یا حمل مسافر با شرایطی خارج از مقررات.
2ـ جابجایی مسافر با اتوبوس در غیر از ساعت، مسیر و خطوطی که اتوبوسرانی تعیین نماید.
3ـ عدم رعایت شئونات اسلامی و اجتماعی.
4ـ عدم انجام کشیک‌های محوله و رعایت مقررات آن.
5 ـ ارتکاب به جرم در هنگام اتوبوسرانی یا با استفاده از اتوبوس.
6 ـ عدم رعایت نرخ‌های مصوب.
7ـ عـدم رعایت آییننامهها و دستورالعملهای ابلاغی وزارت کشور، سازمان و اتوبوسرانی.
8 ـ تکرار تخلفات راهنمایی و رانندگی.
9ـ نصب و استفاده از وسایل غیرمجاز که مخالف ضوابط و مقررات اتوبوسرانی باشد.
10ـ استفاده از رانندگان غیرمجاز و فاقد کارت شناسایی در اتوبوسها.
11ـ کار با اتوبوس بدون گواهی معاینه فنی و گواهی مراقبت وضعیت (CM) معتبر.
ماده17ـ در مواردی که مفاد آیین‌نامه صریح نبوده و یا تفاسیر متفاوتی از آن وجود داشته باشد، موضوع با عنایت به روح حاکم در توافقنامه فیمابین (اتوبوسرانی و بخش خصوصی) و قواعد مسلم حقوقی و در چارچوب قوانین و مقررات جاری در کمیته رسیدگی به تخلفات و حل اختلافات بررسی و اتخاذ تصمیم خواهد شد.
تبصره ـ کمیته انضباطی و رسیدگی به تخلفات متشکل از 5 نفر به شرح ذیل میباشد:
ـ نماینده تام‌الاختیار بهره‌بردار.
ـ نماینده تام‌الاختیار اتوبوسرانی با حفظ سمت، دبیر جلسات کمیته.
ـ نماینده شورای اسلامی شهر.
ـ نماینده سازمان.
ـ نماینده مرضـی‌الطرفین بهـره‌بردار و اتوبوسرانی (درصورت توافق کارشناس رسمی دادگستری).
رای کمیته با اکثریت آراء برای طرفین معتبر خواهد بود.
ماده 18ـ هزینه‌های بهرهبرداری اعم از مالیات، بیمه و عوارض سالیانه و هزینه‌های مربوط به ثبت اسناد برای متقاضیان دریافت اتوبوس و یا بهرهبرداری از خطوط برعهده متقاضی یا بهره‌بردار است.
تبصره1ـ چنانچه دولت در بودجه‌های سنواتی و یا وزارت کشور، سازمان و یا اتحادیه اتوبوسرانی‌های شهری کشور تمهیداتی برای مالیات، بیمه شخص ثالث، عوارض و سایر هزینه‌های بهرهبرداری پیش‌بینی و عملیاتی نمایند، اتوبوسرانیها مکلف هستند تمهیدات مربوطه را برای ناوگان بخش خصوصی اتوبوسرانی فراهم و ارائه نمایند.
تبصره2ـ اتوبوسرانی جز موارد مندرج در مواد 6 و 7 و تبصره 3 ماده 9 و ماده 19 این آیین‌نامه، تحت هر عنوان، نمی‌تواند مبلغی مازاد بر قیمت تعیین شده از بهره‌بردار اخذ نموده یا در این مورد برای اشخاص تعهد مالی ایجاد نماید.
ج) تعمیر ونگهداری اتوبوس توسط بخش غیردولتی
ماده19ـ بهرهبرداران بخـش غیردولتی موظـفند تعـمیر و نگهـداری اتوبوسهای واگذاری شده را به گونه‌ای انجام دهند که امکان بهرهبرداری کامل از ناوگان واگذاری شده در طول دوران بهرهبرداری تحت نظارت اتوبوسرانیها فراهم گردد.
تبصره1ـ کلیه هزینه‌های تعمیرات، نگهداری، تأمین قطعات مورد نیاز برای تعمیر و نگهداری اتوبوسهای متقاضیان بخش خصوصی برعهده خریدار اتوبوس میباشد.
تبصره2ـ چنانچه دولت، وزارت کشور، سازمان و اتحادیه، شرایط، تسهیلات و یا تمهیداتی برای ضمانت، تأمین قطعات و یا تأمین اعتبار برای هزینه‌های تعمیر و نگهداری اتوبوسها برای اتوبوسرانی‌های شهری کشور نمایند. اتوبوسرانیها موظفند شرایط، تسهیلات و تمهیدات یادشده را همانند اتوبوسهای ملکی برای اتوبوسهای بخش غیردولتی نیز تأمین و تخصیص نمایند.
تبصره3ـ چنانـچه بهرهبرداران بخش خصوصی درخواست استفاده از امکانات تعمیرگاهی اتوبوسرانی برای اتوبوسهای خود نمایند، اتوبوسرانیها درصورت دارا بودن امکانات مورد نیاز میتوانند خدمات لازم را برای بخش خصوصی در قبال اخذ وجه متناسب (با لحاظ تخفیف) برای بهرهبرداران بخش خصوصی ارائه نمایند.
تبصره4ـ درصورت درخواست بهرهبرداران بخش خصوصی به منظور کاهش هزینه‌ها، اتوبوسرانی می‌تواند در قبال اخذ وجه نسبت به خرید متمرکز لوازم و قطعات پرمصرف اتوبوسها و مواردی نظیر لاستیک و روغن برای اتوبوسهای ملکی و خصوصی اقدام نماید.
تبصره5 ـ بهرهبرداران بخش خصوصی موظفند اتوبوسها را در ساعات غیرفعال در طول شبانه‌روز، در نزدیکترین توقفگاه مجاز به خط واگذاری شده نگهداری نمایند.
تبصره6 ـ به منظور کمک و حمایت از بخش غیردولتی، اتوبوسرانیها میتوانند با تصویب هیئت‌مدیره، تخفیفات ویژه در ارائه خدمات تعمیر و نگهداری و سایر خدمات احتمالی و یا تسهیـلات پرداخت اقساطی هزینه‌های تعمیر و نگهداری پیـش‌بینی شده در این ماده لحاظ نمایند.
تبصره7ـ بهرهبرداران بخش خصوصی براساس اعلام اتوبوسرانیها به منظور نگهداری بهینه اتوبوسها، موظف به اجرای طرح مراقبت وضعیت ماشین‌آلات (CM) از طریق آنالیز روغن هستند.
تبصره8 ـ اتوبوسرانیها موظف به همکاری کامل با بازرسان مراقبت وضعیت و کنترل و سرویس و نگهداری و عملکرد دستگاه و مدیریت CM هستند.
ماده20ـ چنانچه براساس سیاستهای دولت موضوع تغییر سوخت اتوبوسهای واگذاری به بخش خصوصی از دیزل به گاز طبیعی فشرده (CNG) الزامی گردد، اتوبوسرانی از محل اعتباراتی که دراختیارش قرار می‌گیرد بدون دریافت هرگونه وجهی از بهره‌بردار باید نسبت به تغییر سوخت مصرفی اتوبوسهای واگذاری اقدام نماید.
در غیر مواقع الزام و درصورت درخواست تغییر اختیاری تغییر سوخت اتوبوس توسط بهره‌بردار، می‌تواند با اخذ موافقت اتوبوسرانی به این امر مبادرت ورزد در این صورت کلیه هزینه‌های مربوط به عهده بهره‌بردار میباشد.
فصل چهارم ـ مقررات و شرایط عمومی اسقاط و منع تردد اتوبوس مورد استفاده بخش غیردولتی
ماده 21ـ تردد اتوبوس با سن بیش از 10 سال در شهرها تنها درصورت دریافت گواهی هر شش ماه یکبار معاینه فنی و گواهینامه با اعتبار شش ماهه مراقبت وضعیت (CM) ممکن بوده و در غیر این صورت ممنوع خواهد بود.
ماده22ـ از ابتدای سال1386 تردد اتوبوس فرسوده، براساس تعریف قانونی آن، به هر شکلی و از هر نوعی در شهرها ممنوع خواهد بود.
ماده23ـ ارائه هرگونه خدمات با اتوبوس، میدی باس و مینی‌بوس در شهرها باید تحت نظارت اتوبوسرانی و پس از ارائه گواهی معاینه فنی معتبر ممکن خواهد بود.
ماده24ـ اتوبوسهای تحویل شده از سوی کمیته فنی تحویل در هر بار بازرسی کمیته فنی عملیاتی باید علاوه بر کارکرد منظم موتور و اجزای انتقال قدرت، سلامت کارکرد تجهیزات جانبی شامل سامانه موقعیت مکانی (GPS)، دوچرخه بر (Rack)، کولر، بخاری، تابلوی متغیر (LED)، بلندگو و اعلام مسیر توسط آن (و سامانه ویژه معلولان و سامانه جمع‌آوری الکترونیکی بلیت و درصورت وجود)، کنترل شود و گواهی سلامت اتوبوس به علاوه گواهی مراقبت وضعیت و گواهی معاینه فنی هر شش ماه صادر گردد.
ماده25ـ اتوبوسرانیها درصورت اختصاص میدی‌باس و مینی‌بوس از وزارت کشور برای آنها ملزم به رعایت مفاد این دستورالعمل در واگذاری ناوگان به متقاضیان بخش غیردولتی می‌باشند.
ماده26ـ قراردادهای تیپ واگذاری اتوبوس و میدی باس و بهرهبرداری از خطوط از ضمائم لاینفک این دستورالعمل میباشد.
دستورالعمل نحوه تأمین و واگذاری مینی‌بوس(1) توسط وزارت کشور به بخش غیردولتی
فصل اول ـ تعاریف
ماده 1ـ برخی عبارات که در این دستورالعمل به اختصار به کار می‌روند در ذیل تعریف شده است:
سازمان: سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور.
اتوبوسرانی: سازمانهای با اساسنامه مصوب، زیر نظر شهرداری شهرها میباشد که مسئولیت هدایت، نظارت و کنترل ارائه خدمات حمل و نقل عمومی توسط ناوگان اتوبوسرانی در شهرها را برعهده دارند.
بانک عامل: شخص حقوقی که مسئولیت پرداخت تسهیلات و اخذ اقساط را برعهده دارد.
بخش غیردولتی: شخص حقوقی یا حقیقی میباشد که زیر نظر سازمانهای اتوبوسرانی و یا رأساً نسبت به ارائه خدمات حمل و نقل عمومی مسافر در شهرها اقدام می‌نمایند.
کمیته‌های فنی: کمیته‌های فنی در سازمان تشکیل شده و وظایف سه گانه الف) سفارش‌دهی ب) تحویل و ج) نظارت و پایش عملیات بهرهبرداری را برعهده دارند. جزئیات کمیته‌ها و وظایف ایشان در « دستورالعمل نحوه واگذاری و بهرهبرداری اتوبوس از وزارت کشور به اتوبوسرانیها» آمده است.
فصل دوم ـ کلیات
ماده2ـ مینیبوسهای مورد نظر این دستورالعمل براساس توافق بین سازمان و کارخانجات خودروساز به متقاضیان واجد شرایط واگذار می‌گردد.
تبصره1ـ نحوه توزیع مینی‌بوس موضوع این دستورالعمل براساس درخواست متقاضیان حقوقی و حقیقی و اعلام شهرداریها و اتوبوسرانی، توسط سازمان تعیین شده و متقاضیان به بانک عامل و کارخانجات طرف قرارداد معرفی می‌گردند.
تبصره2ـ واگذاری مینیبوسهای موضوع این دستورالعمل با اولویت گازسوز یا دوگانه‌سوز می‌باشند. درصورت عدم تولید مینی‌بوس گازسوز یا دوگانه‌سوز توسط کارخانجات داخلی، مینیبوسهای یادشده به‌صورت دیزلی واگذار می‌گردد.
فصل سوم ـ تأمین مینی‌بوس
ماده 3ـ فهرست متقاضیان مینی‌بوس توسط شهرداری و یا اتوبوسرانی به سازمان اعلام شده و سازمان براساس تبصره 13 قانون بودجه و آیین‌نامه اجرایی آن، ضمن هماهنگی لازم با کارخانه‌های خودروسازی برای تأمین ناوگان موردنظر متقاضیان واجد شرایط را به بانک عامل و کارخانه‌های طرف قرارداد، معرفی می‌نماید.
تبصره1ـ سازمان براساس قرارداد منعقده با بانک عامل، به ازای هر دستگاه مینی‌بوس، مکلف به تأمین 80 میلیون ریال تسهیلات برای متقاضیان میباشد که دوره بازپرداخت آن 7 ساله بوده و 8% سود تسهیلات اعطایی توسط وزارت کشور دراختیار بانک عامل قرار می‌گیرد.
تبصره2ـ براساس توافق صورت گرفته با بانک عامل، بانک عامل موظف است علاوه بر تسهیلات موضوع تبصره 1 این ماده به منظور تسهیل امکان خرید مینی‌بوس، به ازای هر دستگاه مینی‌بوس به متقاضیان 100 میلیون ریال تسهیلات با سود 14 درصد اعطا نماید.
تبصره3ـ متقاضیان خرید مینی‌بوس درصورت از رده خارج نمودن هر دستگاه مینی‌بوس فرسوده، براساس تصویب‌نامه شماره 47843/ت30589 مورخ 26/8/1383 هیأت محترم وزیران، از 30 میلیون ریال تخفیف در قیمت مینی‌بوس به عنوان کمک بلاعوض بهره‌مند می‌گردند.
تبصره4ـ خارج از رده نمودن مینیبوسهای فرسوده منوط به تأیید کمیته فنی عملیاتی و ارائه گواهی اسقاط توسط راهنمایی و رانندگی شهر موردنظر میباشد.
فصل چهارم ـ بهرهبرداری مینی‌بوس:
ماده4ـ مسئولیت ارائه خدمات حمل و نقل عمومی به شهروندان توسط کلیه ناوگان حمل و نقل عمومی اعم از اتوبوس و مینی‌بوس، برعهده اتوبوسرانیها میباشد و سازمانهای اتوبوسرانی موظفند با توجه به وضعیت شهرها نسبت به برنامه‌ریزی بهرهبرداری و فعالیت ناوگان مینی‌بوس تحت نظارت در شهرها در ارائه خدمات بهینه به شهروندان نظارت نمایند.
تبصره1ـ با توجه به ضرورت اصلاح ساختار سامانه‌های حمل و نقل عمومی توسط شهرداریها با همکاری شورای اسلامی شهرها، اتوبوسرانیها موظفند نسبت به اصلاح نحوه قیمت‌گذاری خدمات حمل و نقل عمومی با مینی‌بوس، میدی باس و اتوبوس براساس دستورالعمل ابلاغی وزارت کشور و با اخذ مصوبه شورای اسلامی شهرها اقدام نمایند.
تبصره2ـ هزینه‌های بهرهبرداری اعم از مالیات، بیمه و عوارض سالیانه و هزینه‌های مربوط به ثبت اسناد برای متقاضیان دریافت مینی‌بوس اعم از حقوقی و حقیقی، یا بهرهبرداری از خطوط برعهده متقاضی یا بهره‌بردار میباشد.
تبصره3ـ چنانچه دولت در بودجه‌های سنواتی و یا وزارت کشور، سازمان یا اتحادیه تمهیداتی برای مالیات، بیمه شخص ثالث، عوارض و سایر هزینه‌های بهرهبرداری پیش‌بینی و عملیاتی نماید، اتوبوسرانیها مکلف هستند تمهیدات مربوطه را برای ناوگان مینی‌بوس تحت نظارت اتوبوسرانی فراهم و ارائه نمایند.
فصل پنجم ـ تعهد خدمات و تأمین قطعات و تعمیر و نگهداری مینی‌بوس:
ماده5 ـ وزارت کشور در تفاهم‌نامه با کارخانجات طرف قرارداد برای تأمین مینی‌بوس، شرایطی فراهم نماید تا کارخانجات طرف قرارداد در طول حداقل 2 سال دوران ضمانت و 15 سال خدمات پس از فروش نسبت به تأمین قطعات و لوازم یدکی مورد نیاز مینی‌بوسها متعهد گردند.
ماده6 ـ اتوبوسـرانی موظف است همکاریهای لازم را با کمیته فنی عملیاتی که به منظور بازرسی عملکرد مینی‌بوسها و بررسی چگونگی تعمیرات و نحوه سرویس و نگهداری علت توقف و تحت تعمیربودن آنها و نحوه اجرای طرح مراقبت وضعیت CM دستگاههای مراجعه می‌نمایند به عمل آورد.
ماده 7ـ اتوبوسرانیها موظفند همکاری لازم را با کمیته فنی عملیاتی که به منظور بازرسی عملکرد مینی‌بوسها و بررسی چگونگی تعمیرات و نحوه سرویس و نگهداری و علت توقف و تحت تعمیر بودن آنها و نحوه اجرای طرح مراقبت وضعیت (CM) دستگاهها مراجعه می‌نمایند، به عمل آورد.
دستورالعمل نحوه واگذاری اتوبوس از وزارت کشور به اتوبوسرانی شهرها و بهرهبرداری آن
فصل اول ـ تعاریف:
ماده1ـ برخی عبارات که در این دستورالعمل به اختصار به کار می‌روند در ذیل تعریف شده است:
شورایعالی: شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور.
سازمان: سازمان شهرداریها ودهیاریهای کشور.
همتا: شورای هماهنگی ترافیک استان.
اتوبوسرانی: سازمان‌ها و شرکتهای اتوبوسرانی شهری وحومه‌ای با اساسنامه مصوب، زیرنظر شهرداری شهرها میباشد که مسئولیت هدایت، نظارت و کنترل ارائه خدمات حمل و نقل عمومی توسط ناوگان اتوبوسرانی در شهرها را برعهده دارند.
اتحادیه: اتحادیه اتوبوسرانی‌های شهری کشور.
کمیته‌های فنی: کمیته‌های فنی در سازمان تشکیل شده و وظایف سه‌گانه الف) سفارش‌دهی، ب) تحویل و تحول و ج) نظارت و پایش عملیات بهرهبرداری را برعهده دارد، اعضای کمیته‌های یادشده توسط رئیس سازمان منصوب می‌گردد.
کمیته فنی سفارش: اعضای کمیته فنی شامل5 نفر متخصص بخش حمل و نقل و اتوبوسرانی بوده و وظایف ذیل را بر عهده دارد:
الف) تدوین مشخصات فنی اتوبوسها و مینیبوسهای موردنیاز که توسط کمیته فنی عملیاتی ارائه می‌گردد.
ب) نظارت بر روند مناقصه و خرید و تحویل اتوبوس از کارخانجات طرف قرارداد.
کمیته فنی تحویل: اعضای کمیته فنی تحویل شامل5 نفر کارشناس ماشین‌آلات و موظف به انجام وظایف ذیل هستند:
الف) حضور در کارخانه سازنده ماشین‌آلات مورد قرارداد و تحویل گرفتن ماشین‌آلات بر اساس مشخصات فنی مندرج در قرارداد.
ب) تحویل دادن ماشین‌آلات به نمایندگان اتوبوسرانی‌های سراسر کشور براساس لیست توزیع ابلاغی وزارت کشور.
ج) انتقال نظرات دریافتی از کمیته فنی عملیاتی در خصوص عملکرد و نقاط ضعف ماشین‌آلات به کارخانجات سازنده و نظارت بر اصلاح عیوب مزبور.
کمیته فنی عملیاتی: اعضای کمیته در وزارت کشور حداقل5 نفر کارشناس مجرب ماشین‌آلات با شرح وظایف ذیل هستند:
الف) بررسی و اعلام مشخصات فنی ماشین‌آلات موردنیاز به کمیته فنی سفارشها براساس آخرین استانداردهای متناسب با شرایط کشور و فن‌آوری روز.
ب) ارائه گزارش در خصوص نقاط ضعف ماشین‌آلات به کمیته فنی تحویل، به منظور اصلاح و برطرف نمودن معایب.
ج) مراجعه به اتوبوسرانیها به منظور بررسی عملکرد آنها در خصوص موارد ذیل و گزارش آن به سازمان:
1ـ نحوه سرویس و نگهداری اتوبوسها.
2ـ نحوه بهرهبرداری و کارکرد اتوبوسها.
3ـ بازدید از اتوبوسهای متوقف و تحت تعمیر و بررسی علت توقف یا تعمیر.
4ـ نحوه اجرای طرح مراقبت وضعیت (CM)
بخش غیردولتی: اشخاص حقوقی یا حقیقی میباشد که براساس آیین نامه مربوط زیر نظر اتوبوسرانی نسبت به ارائه خدمات حمل و نقل مسافر در شهرها و حومه آنها اقدام می‌نمایند.
تبصره ـ در هر یک از استانداریها یک نفر کارشناس مجرب در ماشین‌آلات به عنوان نماینده شورای همتا مسئول طرح بهرهبرداری و نگهداری بهینه سامانه اتوبوسرانی تعیین می‌گردد.
فصل دوم ـ کلیات:
ماده2ـ خرید اتوبوس موردنیاز اتوبوسرانی توسط سازمان و براساس مشخصات فنی ارائه شده توسط کمیته فنی عملیاتی صورت می‌پذیرد.
تبصره1ـ کمیته فنی عملیاتی تعیین مشخصات فنی اتوبوسها، و کمیته فنی تحویل نظارت بر روند تحویل آنها از کارخانه به لحاظ انطباق اتوبوسهای تحویلی با مشخصات فنی ابلاغی را برعهده دارند.
تبصره2ـ بمنظور فراهم نمودن امکان پشتیبانی اتوبوسرانیها از لحاظ آموزش فنی و نیز تأمین قطعات و لوازم یدکی، سازمان موظف است در قراردادهای منعقده با کارخانجات خودروساز از محل1% سهم آموزش پیش‌بینی در قراردادها نسبت به موارد ذیل اقدام نماید:
الف) آموزش کارکنان فنی، معاونان و مدیران اتوبوسرانیها با حضور اساتید مجرب داخلی و خارجی.
ب) تشکیل بانک قطعات و لوازم یدکی پرمصرف اتوبوسها.
ماده3ـ تعیین نوع خودرو موردنیاز اتوبوسرانیها اعم از دیزلی یا گازطبیعی‌سوز، اتوبوس، مدی‌بوس و مینی‌بوس، برحسب وضعیت شهرها و نحوه توزیع آن توسط وزارت کشور با همکاری اتحادیه تهیه و اعلام می‌گردد.
تبصره ـ توزیع اتوبوس گازطبیعی سوز براساس ماده62 قانون برنامه چهارم توسعه در8 شهر دارای هوای آلوده صورت می‌پذیرد. چنانچه در سایر شهرها امکان بهرهبرداری از جایگاههای سوخت (CNG) برای اتوبوسها فراهم گردد، اتوبوس گاز طبیعی‌سوز به آنها نیز تحویل خواهد گردید.
ماده4ـ وزارت کشور ناظر برعملکرد اتوبوسرانیها بوده و اتوبوسرانیها موظفند ضمن رعایت کلیه آییننامهها، بخشنامه‌ها و دستورالعملهای مرتبط ابلاغی وزارت کشور، گزارش6 ماهه از عملکرد اتوبوسرانی در بخش‌های مختلف اعم از تحویل اتوبوس، برنامه‌ریزی، بهرهبرداری، تعمیر و نگهداری و عملکرد بخش غیردولتی تهیه و به وزارت کشور ارائه نمایند.
ماده5 ـ بخش غیردولتی که براساس آیین‌نامه مربوطه تحت نظارت اتوبوسرانی، نسبت به ارائه خدمات حمل و نقل عمومی مسافر در شهرها اقدام می‌نماید، مشمول کلیه ضوابط و خدمات مندرج در این آیین‌نامه برای ناوگان می‌گردد.
تبصره ـ سازندگان اتوبوس موظفند تحت نظر وزارت کشور حداقل به تعداد دو برابر تعداد اتوبوس خریداری شده توسط وزارت کشور، رانندگان و سرویس‌کاران مربوطه معرفی شده را آموزش دهند و در صورت موفقیت آموزش‌دیدگان، گواهی آموزش و تایید صلاحیت رانندگی با اتوبوس موردنظر را صادر نمایند و این موضوع جزو لاینفک قرارداد است. کمیته فنی تحویل، برروند آموزش و تحویل اتوبوس به رانندگان آموزش دیده موردنظر نظارت کرده و تخلفها را به سازمان گزارش خواهد نمود. بدیهی است اتوبوسرانی فقط توسط افراد آموزش دیده و دارای صلاحیت مذکور، میتوانند اتوبوس را تحویل بگیرد.
فصل سوم ـ تامین اتوبوس اتوبوسرانی‌های شهری کشور:
ماده6 ـ سازمان براساس اعتبارات تخصیصی در بودجه سنواتی کل کشور برای توسعه ناوگان اتوبوسرانی شهرها موظف به خرید و تخصیص اتوبوس برای اتوبوسرانیها میباشد.
تبصره1ـ اتوبوسرانیها موظف به رعایت ضوابط و مقررات ابلاغی وزارت کشور در ارائه خدمات حمل و نقل عمومی مسافر به شهروندان توسط ناوگان ملکی و خصوصی اتوبوسرانیها می‌باشند.
تبصره2ـ اتوبوسرانیها برای تحویل اتوبوسهای واگذاری موظف به پرداخت سهم شهرداری از قیمت اتوبوس که براساس تصویب‌نامه مربوطه به وزارت کشور ابلاغ می‌شود، میباشد. (میزان آن درسال1385 براساس مصوبه مربوطه 5/17% قیمت اتوبوس تعیین گردیده است) که در وجه سازمان پرداخت می‌گردد.
تبصره3ـ اتوبوسرانیها موظف به بهرهبرداری حداقل به مدت10 سال از اتوبوسهای تخصیص یافته به آنها میباشد. وضعیت بهرهبرداری از اتوبوسها پس از10سال استفاده از آنها منوط به تائید امکان بهرهبرداری از اتوبوسهای یادشده توسط کمیته فنی عملیاتی میباشد.
تبصره4ـ از رده خارج نمودن اتوبوسهای فرسوده منوط به تایید عدم امکان بهرهبرداری از اتوبوسهای یادشده توسط کمیته فنی عملیاتی و رعایت ضوابط و دستورالعملهای از رده خارج نمودن اتوبوسهای فرسوده میباشد.
ماده7ـ در صورت تایید عدم امکان بهرهبرداری از اتوبوس بدلیل فرسوده بودن (ملکی و خصوصی) به ازای هر سه دستگاه اتوبوس فرسوده که از رده خارج می‌گردد یک دستگاه اتوبوس نو توسط سازمان بدون اخذ وجه جایگزین می‌گردد.
تبصره ـ از رده خارج نمودن اتوسوس فرسوده منوط به ارائه گواهی اسقاط توسط راهنمایی و رانندگی شهر ذیربط میباشد.
فصل چهارم ـ بهرهبرداری اتوبوس توسط اتوبوسرانیها:
ماده8 ـ مسئوولیت ارائه خدمات حمل و نقل عمومی به شهروندان توسط کلیه ناوگان اتوبوسرانی (خصوصی و ملکی) برعهده اتوبوسرانیها میباشد و سازمانهای اتوبوسرانی موظفند ضمن تامین امکان بهرهبرداری ناوگان ملکی اتوبوسرانی، نظارت بربهره‌برداری از ناوگان خصوصی را نیز برعهده داشته باشند.
تبصره1ـ با توجه به ضرورت اصلاح ساختار سامانه‌های حمل و نقل عمومی توسط شهرداریها با همکاری شورای اسلامی شهرها، اتوبوسرانیها موظفند ضمن اجرا و رعایت تمهیدات ابلاغی وزارت کشور، نسبت به کاهش هزینه‌های جاری اتوبوسرانیها، اصلاح نحوه قیمت‌گذاری خدمات حمل و نقل عمومی توسط اتوبوس براساس دستورالعمل ابلاغی وزارت کشور و اخذ مصوبه شورای اسلامی شهرها اقدام نمایند.
تبصره2ـ با توجه به بالا بودن هزینه بیمه شخص ثالث اتوبوس برای اتوبوسرانیها، سازمان ضمن تامین اعتبار مربوطه می‌بایست نسبت به تاسیس صندوق بیمه ناوگان حمل و نقل عمومی مسافر و یا پوشش بیمه لحظه‌ای نسبت به فراهم نمودن شرایط و تسهیل امکان بیمه شخص ثالث ناوگان حمل و نقل عمومی اقدام نماید. همچنین پیگیری لازم برای کاهش نرخ بیمه تامین اجتماعی از 34% به 12% مطابق سایر شغلهای خدماتی انجام دهد.
تبصره3ـ سازمان موظف است همه امور مربوط به اعتبارات جاری و عمرانی اتوبوسرانیها را تا حصول نتیجه نهایی و واریز وجه به حساب اتوبوسرانی در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و وزارت اموراقتصاد و دارایی را پیگیری نماید.
ماده9ـ شهرداری شهرهای دارای سامانه اتوبوسرانی موظفند ضمن اجرای تمهیدات پیش‌بینی در آیین‌نامه اجرایی جز«1» بند (ب) تبصره13 قانون بودجه سال1385 کل کشور نسبت به انجام اقدامات ذیل با هماهنگی وزارت کشور و براساس شرح خدمات مصوب شورایعالی و حتی‌الامکان توسط مشاورین و پیمانکاران ذیصلاح و یا مهندسین عضو سازمان نظام مهندسی ساختمان (دارای تخصص ترافیک)، انجام دهند و سازمان موظف به نظارت برحسن اجرای آن میباشد:
1ـ سازماندهی مناسب در ساختار نیروی انسانی در جهت کاهش هزینه‌های جاری و افزایش بهره‌وری.
2ـ سازماندهی مناسب در ساختار تجهیزات و ناوگان اتوبوسرانی.
3ـ برآوردن انتظارات مسافران و افزایش مطلوبیت استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی از نظر کمی و کیفی از قبیل:
بهبود شرایط داخلی و ظاهری ناوگان، بهبود نظم برنامه زمانی حرکت آنها، کاهش تاخیر و کاهش مدت زمان انتظار در ایستگاه با تنظیم بهینه سرفاصله زمانی، کاهش زمان دسترسی به ایستگاه اتوبوس از طریق دوچرخه‌سواری با ایجاد توقفگاه دوچرخه در ایستگاه و دوچرخه بر در جلو اتوبوس برای حمل و نقل ترکیبی، افزایش سرعت متوسط جابجایی با اتوبوس، استفاده از اتوبوس کم‌ارتفاع یا قابل استفاده معلولان و سایر روش‌های نوین یا بهینه بهرهبرداری و در نتیجه افزایش حداقل20% تعداد مسافران با مدیریت مناسب.
4ـ نصب ایستگاه و سرپناه مناسب و تابلوی استاندارد با اطلاعات لازم در ایستگاه و انتقال ایستگاه به پهلوگاه معابر.
5 ـ مدیریت تعمیرگاهی و کاهش میزان خرابی دستگاهها با کنترلهای منظم دوره‌ای.
6 ـ نصب تجهیزات رفاهی داخل اتوبوسها نظیر کولر، رادیو، تلویزیون و بلندگو و سامانه نمایشگر و اعلام صوتی ایستگاه و مسیر و رفع معایب رفاهی.
7ـ فراهم نمودن شرایط لازم برای اجرای طرح مراقبت وضعیت ماشین‌آلات از طریق آنالیز روغن (CM).
8 ـ تعیین و تشکیل تیم فنی به منظور بازرسی و کنترل سرویس و نگهداری و تعمیر اتوبوسها و چگونگی اجرای طرح CM.
9ـ تأمین فضای سرپوشیده به عنوان انبار فنی قطعات و رعایت شرایط کامل انبارداری.
10ـ مطالعه و طراحی پارک‌سوارهای با ظرفیت3تا 10 مسیر اتوبوسرانی با خدمات و امکانات جانبی.
11ـ ایجاد ایستگاه کنار توقفگاههای طبقاتی و سرویس منظم در مسیرهای عبوری از پارک سوارها و توقفگاههای عمومی.
12ـ مطالعه، طراحی و احداث تعمیرگاه و توقفگاه استاندارد اتوبوس شهری با ظرفیت حداقل 300 دستگاه با امکانات جانبی و تجهیزات کارگاهی لازم بویژه جهت استفاده بخش غیردولتی.
13ـ مطالعه امکان سنجی و اخذ مجوز تاسیس آموزشکده یا ایجاد رشته تحصیلی در هنرستان فنی یا کار و دانش به منظور جذب و تربیت نیروی انسانی موردنیاز اتوبوسرانی در مرکز استان.
14ـ خرید، نصب و بهرهبرداری از سامانه کارت بلیت.
15ـ تجهیز ایستگاههای اتوبوس به سامانه نمایشگر و اعلام صوتی ایستگاه و مسیر اتوبوس.
16ـ مطالعه، طراحی و راه‌اندازی تعمیرگاه مخصوص اتوبوسهای گازسوز در شهرهای دارای گاز شهری.
17ـ مجهز نمودن تعمیرگاه مرکزی اتوبوسرانی به ابزار و تجهیزات پیشرفته تعمیرگاهی برحسب نوع اتوبوس بویژه کامیونت برای تعمیرگاه سیار و امداد.
ماده10ـ وزارت کشور موظف است تمهیدات لازم برای عملیاتی نمودن نتایج مطالعات جامع، ساماندهی حمل و نقل و ترافیک شهری و سایر مطالعات موردی برای سامانه اتوبوسرانی را با همکاری شهرداریها فراهم نماید.
تبصره1ـ شورایعالی موظف است حداکثر2ماه پس از ابلاغ این دستورالعمل شاخصهای ارزیابی کمی و کیفی اتوبوسرانیها تهیه و ابلاغ نماید.
تبصره2ـ سازمان موظف است از طریق پایش شاخصهای ابلاغی برای اتوبوسرانیها، گزارشهای 3ماهه به وزارت کشور و 6 ماهه به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور ارسال نماید.
ماده11ـ ارزیابی مدیران اتوبوسرانی براساس عملکرد آنها و کارایی اتوبوسرانیها براساس این دستورالعمل و بهره‌وری اتوبوسرانی، توسط سازمان با اعزام کارشناسان متخصص و به صورت سرزده با اعطای امتیازات مثبت و منفی وحمایتهای لازم انجام خواهد شد.
فصل پنجم ـ تعمیر و نگهداری اتوبوس توسط اتوبوسرانیها:
ماده12ـ به منظور استفاده بهینه از امکانات موجود، اتوبوسرانیها موظفند شرایطی فراهم نمایند تا تعمیر و نگهداری اتوبوسها به گونه‌ای صورت گیرد تا امکان بهرهبرداری کامل از کل ناوگان اتوبوسرانی در شهرها در طول دوران بهرهبرداری ممکن باشد.
تبصره1ـ سازمان باید در قراردادهای منعقده با کارخانجات طرف قرارداد برای تامین اتوبوس موردنیاز اتوبوسرانیها، شرایطی فراهم نماید تا کارخانجات طرف قرارداد، در طول حداقل 2سال دوران ضمانت و 15سال خدمات پس از فروش، تامین قطعات و لوازم یدکی موردنیاز را تعهد نماید.
تبصره2ـ وزارت کشور موظف است سالانه اعتبار یارانه بلیت اتوبوسرانیها و خرید لوازم و قطـعات یدکی اتوبوسـرانیها در بودجه سـنواتی پیشـنهاد و پـس از تخـصیص بین اتوبوسرانیها توزیع نماید.
ماده13ـ باید تدابیر لازم به نحوی اتخاذ شود که برای هر شهر با توجه به شرایط اقلیمی، نشیب و فراز، شرایط تعمیر و نگهداری، با در نظرگرفتن قدرت و سرعت و امکانات جانبی لازم برای اتوبوسها، از تنوع در واگذاری اتوبوس جلوگیری گردد تا از مشکلات تامین قطعات و تعمیر و نگهداری و انبارداری مضاعف پیشگیری شود.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1ـ موضوع ماده 4 آیین‌نامه اجرایی تبصره 13 قانون بودجه سال 1385 کل کشور.
معاون اول رئیس جمهور ـ پرویز داودی
نوع :
3
شماره انتشار :
17995
تاریخ تصویب :
1385/9/5
تاریخ ابلاغ :
دستگاه اجرایی :
وزارت كشور
موضوع :
