رئیس محترم هیأت مدیره و مدیرعامل روزنامه رسمی کشور
به پیوست یک نسخه آیین‌نامه نحوة تفکیک و طبقه‌بندی زندانیان به شماره 16523/85/1 ـ 9/9/1385 حاوی 17 ماده و 9 تبصره که در تاریخ 9/9/1385 به تأیید و تصویب رئیس محترم قوه قضائیه قرار گرفته، جهت درج در روزنامه رسمی ارسال می‌گردد.
رئیس حوزه ریاست قوه قضائیه ـ عبدالرضا ایزدپناه
آیین نامه نحوة تفکیک و طبقه بندی زندانیان
در اجرای ماده9 قانون تبدیل شورای سرپرستی زندانها به سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور مصوب6/11/1364 مجلس شورای اسلامی و به منظور اجرای هر چه بهتر روش‌های درمانی، اصلاحی و تربیتی و نیل به اهداف عالیه سازمانی، حفظ حقوق و کرامت زندانیان و افزایش درجه امنیت زندانها آیین‌نامه نحوة تفکیک و طبقه‌بندی
زندانیان در سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور که در این آیین‌نامه به‌اختصار سازمان نامیده می‌شود به شرح مواد آتی تصویب می‌گردد:
ماده1ـ تفکیک و طبقه‌بندی عبارت است از جداسازی زندانیان از یکدیگر در زندان، بازداشتگاه و یا مراکز اقدامات تأمینی و تربیتی کشور از حیث جنس، سن، نوع جرم، وضعیت قضائی (متهم و محکوم) و وضعیت سلامتی.
تبصره1ـ چنانچه مراجع قضایی حسب مورد تصمیم خاصی در خصوص نگهداری زندانی اتخاذ نمایند شورای طبقه بندی موظف به رعایت آن می‌باشد.
تبصره2ـ زندانیان اتباع خارجه جدای از سایر زندانیان نگهداری می‌شوند.
ماده2ـ طبقه‌بندی در مراکز مذکور توسط شورای طبقه‌بندی زندان و با حضور پزشک مسؤول بهداشت و درمان و با رعایت آیین‌نامه اجرایی سازمان و مفاد این آیین‌نامه انجام می‌پذیرد.
ماده3ـ زندانیانی که مخل نظم و انضباط عمومی بوده و یا موجب آزار و اذیت دیگر زندانیان می‌گردند برابر تصمیم شورای انضباطی زندان حداکثر 6ماه در محل جداگانه نگهداری می‌شوند. زندانیان مذکور شب‌ها در اتاقهای تک نفره در فضای حداقل 10 متر مربع با نور کافی و سرویس بهداشتی مناسب نگهداری می‌شوند این دسته از زندانیان همزمان با تحمل حبس، تحت پوشش طرح‌های اصلاحی نظیر روان درمانی قرار می‌گیرند. ترخیص از این محل‌ها قبل از موعد مقرر با نظر روانشناس یا پزشک مسؤول و تصویب شورای انضباطی امکان پذیر خواهدبود.
ماده4ـ در نگهداری زندانیان زن علاوه بر رعایت سایر موارد طبقه‌بندی رعایت نکات ذیل نیز الزامی می‌باشد.
الف ـ مادران زندانی حق دارند فرزند شیرخوار خود را تا سن 2 سالگی در زندان و یا بازداشتگاه‌ها نگهداری نمایند. افزایش مدت مذکور تا سقف 6 سال با نظر شورای طبقه‌بندی امکان پذیر می‌باشد.
ب ـ مددکاران اجتماعی مکلفنـد، با رعایت بند الف ترتیب سپردن اطفال را به خانواده و در صورت عدم پذیرش خانواده به بهزیستی، یا مؤسسه خیریه نگهداری اطفال فراهم سازند.
ج ـ مسؤولین زندانها و بازداشتگاه‌ها مکلف به تهیه وسایل بهداشتی برای زندانیان زن و تغذیه مناسب برای مادران زندانی و اطفال همراه در زندان می‌باشند.
د ـ زنان باردار و اطفال شیرخوار با مادرانشان تحت رژیم خاص غذایی قرار گرفته و در قسمت جداگانه از زندان یا بازداشتگاه نگهداری می‌شوند.
ماده5 ـ در طبقه بندی از حـیث سن، زندانیـان در گروه‌هـای سـنی زیر از یکدیگر تفکیک می‌گردند:
الف ـ گروه سنی اطفال و نوجوانان، شامل زندانیان زیر18 سال بوده که باید در کانونهای اصلاح و تبدیل نگهداری شوند و چنانچه در استانی کانون اصلاح و تربیت وجود نداشته باشد در محل جداگانه‌ای خارج از محیط زندان نگهداری خواهند شد.
تبصره1ـ طبقه‌بندی در کانون اصلاح و تربیت براساس آیین‌نامه اجرایی کانونهای اصلاح و تربیت می‌باشد.
تبصره2ـ معرفی اطفال و نوجوانان زیر 18 سال به زندان ممنوع بوده و چنانچـه به دستور مراجع قضایی اطفال و نوجوانان زیر 18 سال به زندان اعزام گردند رؤسای زندانها مکلفند بلافاصله آنان را به کانون اصلاح و تربیت اعزام نمایند.
ب ـ گروه سنی جوانان شامل، زندانیان 18 تا 30 سال بوده که باید جدا از سایر زندانیان نگهداری شوند.
ج ـ گروه سنی بزرگسالان شامل زندانیان 30 سال به بالا.
د ـ گروه زندانیان سالمند و زندانیانی که، با لحاظ وضعیت جسمانی و عواطف آنان نیازمند نگهداری با شرایط و امکانات خاص می‌باشند.
ماده6 ـ در نقاطی که بازداشتگاه مستقل ایجاد شده باشد، متهمین با رعایت طبقه‌بندی زندانها در بازداشتگاه نگهداری می‌شوند، در غیر این صورت محل نگهداری متهمین در خارج از زندان جدای از محکومین بوده که در این شرایط نیز جداسازی متهمین جوان زیر 18 سال از بزرگسالان الزامی است.
ماده7ـ طبقه‌بندی زندانیان براساس نوع جرم در زندان‌های با ظرفیت بالای هفتصد نفر زندانی به شرح زیر بوده و زندانیان باید در گروه خاص خود نگهداری شوند:
الف ـ جرایم باندی و سازمان یافته، قتل عمدی، سرقت مسلحانه، آدم ربایی، تجاوز به عنف، اسیدپاشی، اشرار و سارقین سابقه‌دار.
ب ـ جرایم مالی مانند کلاهبرداری، رشاء و ارتشاء، اختلاس، جعل و استفاده از سند مجعول، خیانت در امانت، اخلال در نظام اقتصادی، قاچاق کالا و ارز، سرقت فاقد سابقه، ضرب و جرح عمدی، زنا و لواط، جرایم بر ضدعفت و اخلاق و نظم عمومی، جرایم غیرعمدی، جرایم بر ضد حقوق و تکالیف خانوادگی، صدور چک بی‌محل و محکومین مالی موضوع ماده2 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی.
ج ـ جرایم ویژه با حساسیت عمومی نظیر جاسوسی، اقدام علیه امنیت کشور.
د ـ جرایم مربوط به مواد مخدر.
تبصره ـ شورای طبقه بندی می‌تواند بر حسب تحصیلات، ویژگی‌های اخلاقی و خصوصیات رفتاری و چگونگی شخصیت زندانیان، آنان را در هر یک از طبقات جدای از طبقه خاص خود قرار دهد.
ماده8 ـ در زندان‌های با ظرفیت اسمی زیر سیصدنفر و سیصد تا هفتصد نفر زندانی، طبقه‌بندی از حیث نوع جرم به روش زیر انجام می‌گیرد:
الف) در زندان‌های با ظرفیت اسمی زیر 300 نفر زندانی، زندانیان با جرایم قتل‌عمدی، سرقت مسلحانه، سرقت عادی، آدم ربایی، تجاوز به عنف، اسیدپاشی، جرایم باندی و سازمان یافته، ضرب و جرح عمدی، زنا و لواط و جرایم بر ضد عفت و اخلاق و نظم عمومی جدای از سایر زندانیان نگهداری می‌شوند.
ب) در زندان‌های با ظرفیت اسمی 300 تا 700 نفر زندانی، زندانیان مشمول بند الف این ماده و همچنین زندانیان مشمول گروه‌های ب و ج از ماده8 به صورت مجزا و جدا از سایر زندانیان نگهداری می‌شوند.
تبصره1ـ ظرفیت اسمی زندانها و بازداشتگاه‌ها براساس استانداردهای ابلاغی از سوی سازمان تعیین خواهدشد.
تبصره2ـ رعایت سایر موارد طبقه‌بندی در زندانها و بازداشتگاه‌های موضوع این ماده الزامی است.
تبصره3ـ چنانچه در زندانها یا بازداشتـگاه‌های با ظرفیـت اسمی تا هفتـصد نفر به واسطه دارا بودن فضای فیزیکی مناسب امکان اجرای طبقه‌بندی کامل به شرح مذکور در ماده 7 وجود داشته‌باشد، زندان مکلف به اجرای کامل آن می‌باشد.
ماده9ـ چنانچه فردی مرتکب چند جرم شده‌باشد، برحسب شدیدترین جرم ارتکابی طبقه‌بندی صورت می‌گیرد.
ماده10ـ زندانیان روحانی و نظامی در بندهای جداگانه نگهداری می‌شوند.
ماده11ـ معتادین در اردوگاه‌های حرفه‌آموزی و کار درمانی نگهداری می‌شوند.
ماده12ـ زندانیان شاغل در زندانها در بخش جداگانه‌ای موسوم به « سالن کارگری» نگهداری می‌شوند.
ماده13ـ طبقه‌بندی از حیث نگهداری زندانیان بیمار به شرح زیر می‌باشد:
الف) مسلولین و سایر بیماری‌های واگیردار و بیماران صعب‌العلاج و لاعلاج تا زمانی برخورداری از عفو و یا تخفیف مجازات و همچنین بیماران روانی و مددجویانی که از خدمات مشاوره‌ای بهره‌مند می‌شوند و نیز معلولین و نابینایان حسب مورد مطابق دستورالعمل سازمان و بالحاظ سیاست‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در محل‌های جداگانه نگهداری می‌شوند.
ب) کسانی که مورد عمل جراحی قرار گرفته‌اند دوره نقاهت خود را در محلی جدا از سایر زندانیان سپری خواهند کرد.
تبصره ـ مرکز درمانی زندان به تناسب نوع بیماری و وضعیت جسمانی زندانیان مذکور در این ماده به آنان توجه خاص معطوف داشته و شرایط مناسب و غذای رژیمی در نظر خواهدگرفت.
ماده14ـ در استان‌هایی که زندانها و مراکز وابسته امکانات و سازکارهای لازم برای اجرای تفکیک و طبقه‌بندی زندانیان را به صورت جداگانه نداشته باشند و فاصله زندانها به هم نزدیک بوده و حداکثر تا 100 کیلومتر از یکدیگر فاصله داشته باشند، می‌توانند تفکیک و طبقه‌بندی زندانیان محکوم را به نحوی انجام دهند که بخشی از زندانیان در یک زندان و بخشی دیگر در زندان‌های دیگر نگهداری شوند.
ماده15ـ سازمان مکلف است در ساخت زندانها، بازداشتگاه‌ها و مراکز اقدامات تأمینی و تربیتی موضوع تفکیک و طبقه‌بندی زندانیان را براساس این آئین‌نامه مدنظر قراردهد.
ماده16ـ کمیته نظارت مرکب از نماینده رئیس قوه قضائیه، معاون قضایی و اجرای احکام سازمان، معاون سلامت و اصلاح و تربیت، مدیرکل دفتر ارزیابی، بازرسی و پاسخگویی به شکایات و رئیس حفاظت اطلاعات تشکیل می‌گردد تا ضمن نظارت برحُسن اجرای این آئین‌نامه چنانچه امکان اجرای برخی از الزامات آن در بعضی از زندان‌هـا یا بازداشتـگاه‌ها فراهم نبـاشد بالحاظ جمیع جوانب و مصـالح سازمانی، نسبـت به تعیین طبقه‌بندی در محل‌های مزبور به صورت موردی و برای مدت خاص و براساس شرایط موجود اقدام گردد.
ماده17ـ این آیین‌نامه مشتمل بر 17 مـاده و 9تبصره در تاریـخ 9/9/1385 به تصویب رسید و از تاریخ مزبور لازم‌الاجرا می‌باشد.
رئیس قوه قضائیه ـ سیدمحمود هاشمی شاهرودی
نوع :
4
شماره انتشار :
17999
تاریخ تصویب :
1385/9/9
تاریخ ابلاغ :
دستگاه اجرایی :
سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی
موضوع :
