ضوابط و روشهای مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته

ضوابط و روشهای مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته شماره15871/ت38459ک



وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ـ سازمان حفاظت محیط زیست

کمیسیون امور زیربنایی، صنعت و محیط زیست در جلسه مورخ 19/12/1386 بنا به پیشنهاد شماره 39169-1 مورخ 1/7/1386 سازمان حفاظت محیط زیست و به استناد ماده (11) قانون مدیریت پسماندها ـ مصوب1383ـ و با رعایت جزء (3) بند (ج) مصوبه شماره 56061/1901 مورخ 24/4/1386 شورای عالی اداری، ضوابط و روشهای مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته را به شرح زیر تصویب نمود:

ضوابط و روشهای مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته

فصل اول ـ اهداف
ماده1 ـ اجرای این ضوابط در جهت دستیابی به اهداف زیر است:
الف ـ حفظ سلامت عمومی و محیط‌زیست در مقابل اثرات نامطلوب‌پسماندهای پزشکی.
ب ـ اطمینان از مدیریت اجرایی مناسب و ضابطه مند پسماندهای پزشکی.
پ ـ ایجاد رویه‌ای مناسب و ضابطه مند برای تولید، حمل، نگهداری، تصفیه، امحا و دفع پسماندهای پزشکی.
فصل دوم ـ تعاریف
ماده2ـ عبارات و اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:
الف ـ قانون مدیریت پسماندها: منظور قانون مدیریت پسماندها ـ مصوب1383ـ می‌باشد.
ب ـ سازمان: سازمان حفاظت محیط ‌زیست.
پ ـ وزارت: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
ت ـ پسماندهای پزشکی ویژه: به کلیه پسماندهای عفونی و زیان‌آور ناشی از بیمارستانها، مراکز بهداشتی درمانی، آزمایشگاههای تشخیص طبی، و سایر مراکز مشابه که به دلیل بالابودن حداقل یکی از خواص خطرناک از قبیل سمیّت، بیماری زایی، قابلیت انفجار یا اشتعال، خورندگی و مشابه آن که به‌مراقبت ویژه (مدیریت خاص) نیاز دارند، گفته می‌شود.
ث ـ چـهار دسته اصلی پسماند پزشکی: 1ـ پسماند عفونی 2ـ پسماند تیز و برنده 3ـ پسماند شیمیایی و دارویی 4ـ پسماند عادی.
ج ـ بی‌خطرسازی: اقداماتی که ویژگی خطرناک بودن پسماند پزشکی را رفع نماید.
چ ـ سایر تعاریف مندرج در این ضوابط همان تعاریف قانون و آیین‌نامه اجرایی مدیریت پسماندها خواهدبود.
فصل سوم ـ حدود و اختیارات
ماده3ـ وزارت، مسئول نظارت بر اجرای ضوابط و روشهای مصوب می‌باشد.
ماده4ـ اجرای ضوابط و روشهای مصوب برای کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که پسماندهای پزشکی را در هر شکلی تولید، تفکیک، جداسازی، جمع‌آوری، دریافت، ذخیره، حمل، تصفیه، دفع و یا مدیریت می‌نمایند الزامی است.
ماده5 ـ مدیریت‌های اجرایی پسماند موظفند براساس معیارها و ضوابط وزارت ترتیبی اتخاذ نمایند تا سلامت، بهداشت و ایمنی عوامل اجرایی تحت‌نظارت آنها تامین و تضمین شود.
ماده6 ـ تولیدکنندگان پسماند موظف‌اند در جهت کاهش میزان تولید پسماند برنامه عملیاتی داشته‌باشند.
ماده7ـ کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که مبادرت به تأسیس مرکز درمانی اعم از بیمارستان، درمانگاه و کلینیک می‌نمایند، موظفند برنامه مدیریت اجرایی پسماند واحد یادشده را به تأیید وزارت برسانند.
ماده8 ـ پسماندهای پزشکی ویژه براساس تعریف مندرج در قانون، تا قبل از زمانی که تبدیل به پسماند عادی شوند، به عنوان پسماند ویژه محسوب می‌گردند.
فصل چهارم ـ طبقه بندی پسماندهای پزشکی
ماده9ـ طبقه‌بندی پسماندهای پزشکی به شرح زیر می‌باشد:
الف ـ عادی (شبه خانگی)
ب ـ پسماندهای ناشی از مراقبت‌های پزشکی (پسماندهای پزشکی ویژه)
در جدول پیوست شماره (1) که به مهر « پیوست تصویب‌نامه هیئت وزیران» تایید شده‌است، فهرست شرح تفصیلی این پسماندها ارایه شده‌است.
فصل پنجم ـ تفکیک، بسته‌بندی و جمع‌آوری
ماده10ـ کلیه مراکز تولیدکننده پسماند پزشکی (اعم از بیمارستانها، درمانگاهها، مراکز بهداشت، آزمایشگاهها، مراکز تزریق، رادیولوژی‌ها، دندانپزشکی‌ها، فیزیوتراپی‌ها، مطب‌ها و سایر مراکز تولید پسماند پزشکی) موظفند در مبدأ تولید، پسماندهای عادی و پسماندهای پزشکی ویژه خود را با رعایت موارد زیر جمع‌آوری، تفکیک و بسته‌بندی نمایند.
ماده11ـ به منظور مدیریت بهینه پسماند، مراکز تولیدکننده پسماند پزشکی (اعم از بیمارستانها، درمانگاهها، مراکز بهداشت، آزمایشگاهها، مراکز تزریق، رادیولوژی‌ها، دندانپزشکی‌ها، فیزیوتراپی‌ها، مطب‌ها و سایر مراکز تولید پسماند پزشکی) موظفند اقدامات زیر را انجام دهند:
الف ـ ترجیح بر استفاده از کالاهایی با تولید پسماند کمتر و غیرخطرناک (در مورد پسماندهای عادی (شبه خانگی) بیمارستانی، کالاهایی با تولید پسماند قابل بازیافت).
ب ـ مدیریت و نظارت مناسب بر مصرف.
پ ـ جداسازی دقیق پسماند عادی از پزشکی ویژه در مبدأ تولید پسماند.
ت ـ ترجیح براستفاده از محصولات کم خطرتر به جای PVC، استفاده از رنگهای کم خطرتر به جای رنگهای با پایه فلزی.
ث ـ اولویت استفاده از :
1ـ پاک کننده‌های زیست تجزیه‌پذیر.
2ـ مواد شیمیایی ایمن‌تر.
3ـ استفاده از مواد با پایه آب به جای مواد با پایه حلال.
ماده12ـ هر واحد باید برنامه عملیاتی مدیریت پسماند پزشکی ویژه خود را تهیه و در صورت مراجعه نمایندگان سازمان یا وزارت ارایه دهد.
ماده13ـ تولیدکنندگان پسماند پزشکی موظفند پسماندهای تولیدی خود را شناسایی و آمار تولید را به تفکیک « عفونی»، « تیز و برنده»، « شیـمیـایی ـ دارویی» و « عادی» به صورت روزانه ثبت نمایند.
ماده14ـ تولیدکنندگان باید پسماندهای پزشکی ویژه را به منظور اطمینان از حمل و نقل بی‌خطر، کاهش حجم پسماندهای پزشکی، ویژه، کاهش هزینه‌های مدیریت پسماند و بهینه‌سازی و اطمینان از امحاء، از جریان پسماندهای عادی مجزا نمایند.
تبصره ـ تفکیک انواع مختلف پسماندهای پزشکی برحسب چهاردسته اصلی از یکدیگر ضروری است.
ماده15ـ کلیه پسماندهایی که روش امحای آنها یکسان می‌باشند نیاز به جداسازی و تفکیک از یکدیگر ندارند.
ماده16ـ پسماندهای حاوی فلزات سنگین خطرناک باید به طور جداگانه تفکیک شود.
ماده17ـ در صورت مخلوط شدن پسماند عادی با یکی از پسماندهای عفونی، شیمیایی، رادیواکتیو و نظایر آن خارج کردن آن ممنوع است.
ماده18ـ پسماندهای پزشکی بلافاصله پس از تولید باید در کیسه‌ها، ظروف یا محفظه‌هایی قرار داده شوند که شرایط مندرج در این بخش را دارا باشند.
تبصره ـ در صورتی که از روش اتوکلاو برای تصفیه پسماند استفاده می‌شود لازم است که کیسه پلاستیکی پسماندهای عفونی و Safety Box قابل اتوکلاو کردن باشد.
ماده19ـ بسته‌بندی پسماند پزشکی ویژه باید به گونه‌ای صورت پذیرد که امکان هیچ‌گونه نشت و سوراخ و پاره شدن را نداشته باشد.
تبصره ـ از آنجایی که بسته‌های حاوی پسماند، معمولاً حجم زیادی را اشغال می‌کنند، این بسته‌ها نباید پیش از تصفیه یا دفع فشرده شوند.
ماده20ـ اعضا و اندام‌های قطع شده بدن و جنین مرده طبق احکام شرع جمع‌آوری و تفکیک می‌گردد.
ماده 21 ـ پسماندهای تفکیک شده باید در ظروف و کیسه‌هایی به شرح جدول شماره (1) پیوست شماره (3) که به مهر « پیوست تصویب‌نامه هیئت‌وزیران» تائید شده‌است نگهداری شوند.
ماده22ـ کلیه پسماندهای تیز و برنده باید در ظروف ایمن (Safety Box) جمع‌آوری و نگهداری شود که این ظروف باید دارای ویژگیهای زیر باشند:
الف ـ به آسانی سوراخ یا پاره نشوند.
ب ـ بتوان به آسانی درب آن را بست و مهر و موم نمود.
پ ـ دهانه ظرف باید به اندازه ای باشد که بتوان پسماند را بدون اعمال فشار دست، در ظروف انداخت و خارج کردن آنها از ظرف ممکن نباشد.
ت ـ دیواره‌های ظرف نفوذ ناپذیر باشد و سیالات نتوانند از آن خارج شوند.
ث ـ پس از بستن درب، از عدم خروج مواد از آن اطمینان حاصل شود.
ج ـ حمل و نقل ظرف آسان و راحت باشد.
ماده23ـ از کیسه‌های پلاستیکی برای جمع‌آوری و نگهداری پسماندهای تیز و برنده استفاده نشود.
ماده24ـ دستگاه متراکم‌کننده و فشرده‌ساز و خردکننده نباید در مورد پسماندهای پزشکی استفاده شود مگرآنکه قبل از استفاده از دستگاه فوق و یا همزمان، ضدعفونی و یا بی‌خطرسازی پسماندها، انجام شده‌باشد. ظروف جمع‌آوری پسماندهای تیز و برنده نیز نباید به وسیله هیچ دستگاهی متراکم شوند.
ماده25ـ کیسه‌های پلاستیکی حداقل باید دارای ویژگی‌های زیر باشند:
الف ـ برای جمع‌آوری و نگهداری پسماندهای غیر از پسماندهای تیز و برنده استفاده شوند.
ب ـ بیش از دو سوم ظرفیت پر نشوند تا بتوان در آنها را به خوبی بست.
پ ـ با منگنه و یا روشهای سوراخ کننده دیگر بسته نشوند.
ماده26ـ ظروف با دیواره‌های سخت حداقل باید دارای ویژگیهای زیر باشند:
الف ـ در برابر نشت، ضربه‌های معمولی و شکستگی و خوردگی مقاوم باشند.
ب ـ باید پس از هر بار استفاده بررسی و کنترل شود تا از تمیز بودن، سالم بودن و عدم نشت اطمینان حاصل شود.
پ ـ ظروف معیوب نبایستی مورد استفاده مجدد قرار گیرند.
ماده27ـ مایعات، محصولات خونی و سیالات بدن نباید در کیسه‌های پلاستیکی ریخته و حمل شوند مگر آنکه در ظروف یا کیسه‌های مخصوص باشند.
ماده28ـ جنس ظروف نگهداری پسماند باید با روش تصفیه یا امحا سازگاری داشته‌باشد، همچنین ظروف پلاستیکی باید از پلاستیکهای فاقد ترکیبهای هالوژن ساخته شده‌باشند.
ماده29ـ پسماندهای سیتوتوکسیک باید در ظروف محکم و غیرقابل‌نشت نگهداری شوند.
ماده30ـ پسماندهای پزشکی باید پس از جمع‌آوری در ظروف و کیسه‌های شرح داده شده در جدول شماره (1) پیوست شماره (3) که به مهر «پیوست تصویب‌نامه هیئت وزیران» تایید شده است، برای نگهداری و حمل، در داخل سطل با رنگهای مشخص قرار داده شوند. این سطلها در صورتیکه قابل استفاده مجدد باشند باید پس از هر بار خالی‌شدن، شسته و ضدعفونی شوند.
تبصره ـ جهت رفع آلودگی و گندزدایی از سطلها، از روشهای زیر استفاده می‌شود:
الف ـ شستشو با آب داغ حـداقـل 82 درجه سانتیـگراد (180 درجـه فارنـهایـت) به مدت حداقل 15 ثانیه.
ب ـ گندزدایی با مواد شیمیایی زیر به مدت دست کم سه دقیقه:
1ـ محلول هیپوکلریت ppm 500 کلر قابل دسترس.
2ـ محلول فنل ppm 500 عامل فعال.
3ـ محلول ید ppm 100 ید قابل دسترس.
4ـ محلول آمونیوم کواترنری ppm 400 عامل فعال.
5 ـ سایر مواد گندزدایی دارای مجوز با طیف متوسط.
ماده31ـ از سطوح شیب‌دار نباید برای انتقال و جابه‌جایی پسماندهای عفونی استفاده نمود.
ماده32ـ مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران موظف است با همکاری وزارت و سایر دستگاههای اجرایی حسب مورد، استانداردهای ماده (3) قانون و ماده(16) آیین‌نامه اجرایی قانون مدیریت پسماندها مربوط به پسماندهای پزشکی را ظرف سه ماه تهیه نماید.
ماده33ـ برچسب‌گذاری باید دارای ویژگیهای زیرباشد:
الف ـ هیچ کیسة محتوی پسماند نباید بدون داشتن برچسب و تعیین نوع محتوای کیسه از محل تولید خارج شود.
ب ـ کیسه‌ها یا ظروف حاوی پسماند باید بر چسب گذاری شوند.
پ ـ برچسب‌ها با اندازه قابل خواندن باید بر روی ظرف یا کیسه چسبانده و یا به صورت چاپی درج شوند.
ت ـ برچسب در اثر تماس یا حمل، نباید به آسانی جدا یا پاک شود.
ث ـ برچسب باید ازهر طرف قابل مشاهد باشد.
ج ـ نماد خطر مشخص‌کننده نوع پسماند باید به شکل مندرج در جدول شماره (2) پیوست شماره (3) که به مهر « پیوست تصویب‌نامه هیئت‌وزیران» تایید شده‌است برای پسماند عفونی و پسماند رادیواکتیو و پسماند سیتوتوکسیک باشد.
ح ـ بر روی برچسب باید مشخصات زیر ذکر گردد:
1ـ نام، نشانی و شماره تماس تولیدکننده.
2ـ نوع پسماند.
3ـ تاریخ تولید و جمع‌آوری.
4ـ تاریخ تحویل.
5 ـ نوع ماده شیمیایی.
6 ـ تاریخ بی‌خطرسازی.
ماده34ـ مسئولان حمل و نقل پسماند، موظفند از تحویل‌گرفتن پسماندهای فاقد بر چسب خودداری نمایند.
ماده35ـ وقتی سه چهارم ظروف و کیسه‌های محتوی پسماند پزشکی ویژه، پرشد باید پس از بستن، آنها را جمع‌آوری نمود.
ماده36ـ پسماندهای عفونی و عادی باید همه روزه (یا در صورت لزوم چندبار در روز) جمع‌آوری و به محل تعیین شده برای ذخیره موقت پسماند، حمل شوند.
ماده37ـ باید جای کیسه‌ها و ظروف مصرف شده بلافاصله کیسه‌ها و ظروفی از همان نوع قرارداده شود.
ماده38ـ سطل‌های زباله پس از خارج کردن کیسه پرشده پسماند، بلافاصله شستشو و گندزدایی شوند.
فصل ششم ـ نگهداری
ماده39ـ نگهداری پسماندهای پزشکی باید جدا از سایر پسماندهای عادی انجام شود.
ماده40ـ محل ذخیره و نگهداری موقت باید در داخل مرکز تولید زباله طراحی شود.
ماده41ـ جایگاه نگهداری پسماند باید دارای شرایط زیر باشد:
الف ـ پسماندهای پزشکی باید در محل به دور از تاثیر عوامل جوی نگهداری شوند و وضعیت کلی بسته‌بندی یا ظرف آنها در برابر شرایط نامساعد آب و هوایی مثل باران، برف، گرما، تابش خورشید و نظایر آن محافظت شود.
ب ـ جایگاههای نگهداری پسماندها باید به‌گونه‌ای ساخته شـوند که نسبت به رطوبت نفودناپذیر بوده و قابلیت نگهداری آسان با شرایط بهداشتی مناسب را فراهم آورد.
پ ـ جایگاههای نگهداری باید دور از محل خدمت کارکنان، آشپزخانه، سیستم تهویه و تبرید و محل رفت و درآمد پرسنل، بیماران و مراجعان باشد.
ت ـ ورود و خروج حشرات، جوندگان، پرندگان و ... به محل نگهداری پسماندها ممکن نباشد.
ث ـ محل نگهداری پسماند باید دارای تابلوی گویا و واضح باشد.
ج ـ محل نگهداری نباید امکان فساد، گندیدن یا تجزیه‌زیستی پسماندها را فراهم کند.
چ ـ انبارداری این پسماندها نباید به شیوه‌ای باشد که ظروف یا کیسه‌ها پاره و محتویات آنها در محیط رها شود.
ح ـ امکان کنترل دما در انبار نگهداری و نیز نور کافی وجود داشته‌باشد.
خ ـ سیستم تهویه مناسب با کنترل خروجی وجود داشته‌باشد. سیستم تهویه آن کنترل شود و جریان هوای طبیعی از آن به بخشهای مجاور وجود نداشته‌باشد.
د ـ امکان تمیز کردن و ضدعفونی محل و آلودگی زدایی وجود‌داشته‌باشد.
ذ ـ فضای کافی در اختیار باشد تا از روی هم‌ریزی پسماند جلوگیری شود.
ر ـ دارای سقف محکم و سیستم فاضلاب مناسب باشد.
ز ـ دسترسی و حمل و نقل پسماند آسان باشد.
س ـ امکان بارگیری با کامیون، وانت و سایر خودروهای باربری وجود داشته‌باشد.
ش ـ انبار دارای ایمنی مناسب باشد.
ص ـ محل بایستی مجهز به سیستم آب گرم و سرد و کف شوی باشد.
ض ـ چـنانچه بـی‌خطرسازی در محل اتاقک نگهداری تولید انجام می‌شود باید فـضای کافی برای استـقرار سیستم‌های مورد نظر در محل نگهداری پسماند فراهم باشد.
ماده42ـ محل نگهداری برای واحدهای کوچک می‌تواند شامل سطلهای دارای سیستم حفاظتی واقع در یک محل امن باشد.
ماده43ـ محل نگهداری پسماند باید سیستم امنیتی مناسب و مطمئن داشته و ورود و خروج پسماند با نظارت مسئـول مربوطه صورت پذیرد و از ورود افراد غـیرمسئول به آن جلوگیری به عمل آید. (امکان قفل کردن فراهم باشد).
ماده44ـ بازدید از محل به منظور جلوگیری از نشت و یا ایجاد عفونت توسط تولیدکننده صورت پذیرد.
ماده45ـ در صورت عدم وجود سیستم سردکننده، زمان نگهداری موقت (فاصله زمانی بین تولید و تصفیه یا امحا) نباید از موارد زیر تجاوز کند:
الف ـ شرایط آب و هوایی معتدل: 72 ساعت در فصل سرد و 48 ساعت در فصل گرم.
ب ـ شرایط آب و هوایی گرم: 48 ساعت در فصل سرد و 24 ساعت در فصل گرم.
ماده46ـ انواع پسماندهای پزشکی ویژه باید جدا از یکدیگر در محل نگهداری شوند و محل نگهداری هرنوع پسماند باید با علامت مشخصه تعیین شود. بخصوص پسماندهای عفونی، سیتوتوکسیک، شیمیایی، رادیواکتیو به هیچ وجه در تماس با یکدیگر قرار نگیرند.
فصل هفتم ـ حمل و نقل
ماده47ـ حمل و نقل در واحد تولیدکننده پسماند باید به صورت زیر صورت پذیرد:
الف ـ حمل پسماند در درون مرکز تولید پسماند به صورتی طراحی گردد که با استـفاده از چـرخ ‌دسـتی یا گـاری برای بارگیری و تخلیه آسان پسماند، امکان پذیر باشد.
ب ـ فاقد لبه‌های تیزوبرنده باشد، به‌گونه‌ای که کیسه‌ها یا ظروف را پاره نکند.
پ ـ شستشوی آن آسان باشد.
ت ـ وسایل هر روز نظافت و ضدعفونی شوند.
ث ـ از چرخ‌دستی پسماند برای حمل مواد دیگر استفاده نشود و نشت ناپذیر باشد.
ج ـ از سیستم پرتاب برای انتقال زباله به محل نگهداری استفاده نشود.
ماده48ـ تعویض وسیله حمل پسماند از انتهای بخش در بیـمارسـتان برای انـتقـال به محل نگهداری موقت ضروری است.
ماده49ـ در واحدهایی که حجم تولید پسماند کم است مانند مطبها می‌توان از سطل زباله قابل شستشو، غیرقابل نشت، مقاوم و مجهز به کیسه‌های مقاوم برای حمل زباله استفاده شود.
ماده50 ـ تولیدکننده پسماند می‌تواند حمل پسماند به محل امحا را از طریق قرارداد به شرکتهای صالح واگذار نماید، نظارت بر حُسن انجام کار برعهده تولیدکننده منطبق با ماده (7) قانون مدیریت پسماندها خواهدبود.
ماده51 ـ جابجایی، حمل و نقل و بارگیری بسته‌ها و ظروف باید به گونه‌ای صورت پذیرد که وضعیت بسته‌بندی و ظروف ثابت مانده و دچار نشت، پارگی، شکستگی و بیرون ریزی پسماند نشوند.
ماده52 ـ حمل و نقل فرامرزی پسماند، تابع قوانین و ضوابط کنوانسیون بازل می‌باشد.
ماده53 ـ بارگیری باید با شرایط زیر صورت پذیرد:
الف ـ واحد امحا کننده، از دریافت پسماندهای فاقد برچسب اکیداً خودداری نماید.
ب ـ کارگران باید در مراحل مختلف بارگیری و تخلیه مجهز به پوشش مناسب مطابق دستورالعمل مـاده (5) قـانون مدیریت پسمانـدها که توسط وزارت تدویـن شده و به شرح پیوست شماره (4) کـه به مهـر « پیوست تصویب‌نامه هیئت‌وزیران» تایید شده‌است باشند.
پ ـ کیسه‌ها و ظروف را می‌توان مستقیماً در خودرو قرار داد.
ماده54 ـ خودرو حمل کننده پسماند باید دارای ویژگیهای زیر باشد:
الف ـ کاملاً سرپوشیده باشد.
ب ـ قسمت بار نفوذناپذیر و نشت ناپذیر باشد.
پ ـ قسمت بار دو جداره بوده و دارای سیستم جمع‌آوری و نگهداری شیرابه باشد.
ت ـ قسمت بار دارای سیستم ایمنی، ضدحریق و ضدسرقت باشد.
ث ـ بر روی بدنه خودرو در دو سمت و در سمت عقب، نماد بین‌المللی نوع پسماند و نام شرکت حمل‌کننده و شماره مجوز خودرو درج شود.
ج ـ از خودرو حمل پسماند برای حمل مواد دیگر یا پسماندهای عادی استفاده نشود.
چ ـ اندازه خودرو متناسب با حجم پسماند باشد.
ح ـ ارتفاع درونی خودرو حدود 2/2متر باشد.
خ ـ اتاق راننده از قسمت بار مجزا باشد.
د ـ امکان نظافت و ضدعفونی کردن داشته‌باشد. کف‌پوش خودرو از جنس فرش یا موکت نباشد و حتی‌الامکان پوششی یکپارچه و بدون درز داشته‌باشد.
ذ ـ در حین حمل و نقل و در زمان عدم استفاده قسمت بار قفل شود.
ماده55 ـ خودروهایی که قسمت بارکش آنها قابل جداشدن است، ارجح می‌باشند، به این ترتیب می‌توان قسمت بار را در واحد بارگیری قرار داد و یا از آن به عنوان انبار استفاده کرده و پس از پرشدن، آن را با یک بارکش خالی، تعویض نمود.
ماده56 ـ در مواردی که زمان نگهداری یا حمل طولانی‌تر از زمانهای مندرج در ماده (46) است، باید از کامیونهای با سیستم سردکننده استفاده کرد.
ماده57 ـ از مسیرهای کم ترافیک و کم حادثه برای رساندن پسماند به محل امحا استفاده شود.
ماده58 ـ حمل و نقل پسماند پزشکی صرفاً توسط شرکتهای صلاحیت‌دار و براساس مجوز و فرمهایی صورت گیرد که توسط وزارت و سازمان صادر می‌شود و در صورت نیاز و درخواست باید به مسئولان نظارتی اعم از وزارت، سازمان و ماموران راهنمایی و رانندگی ارایه گردد.
تبصره ـ حمل و انتقال پسماند پزشکی توسط پست ممنوع است.
ماده59 ـ حمل پسماند، صرفاً به مقصد نهایی مشخص‌شده در مجوز و بدون اتلاف زمان صورت پذیرد.
ماده60 ـ جابجایی و حمل و نقل پسماندهای تفکیک‌شده پزشکی ویژه با پسماندهای عادی ممنوع است.
فصل هشتم ـ بی خطرسازی، تصفیه و امحا
ماده61 ـ انتخاب روش بی‌خطرسازی و امحـای پسماندهای پزشـکی ویژه بستـگی به عوامل مختلفی از جمله نوع پسماند، کارایی روش ضدعفونی، ملاحظات زیست محیطی و بهداشتی، شرایط اقلیمی، شرایط جمعیتی، میزان پسماند و نظایر آن دارد.
ماده62 ـ هر تولیدکننده پسماند پزشکی ویژه می‌بایست یکی یا تلفیقی از روشهای بی‌خطرسازی، تصفیه و امحا را انتخاب و پس از تایید وزارت به اجرا گذارد.
ماده63 ـ مکان استقرار سیستم مورد استفاده درخصوص سیستم‌های متمرکز باید از نظرفنی و خروجی آلاینده‌ها به تایید سازمان برسد.
ماده64 ـ بی‌خطرسازی پسماندهای عفونی و تیزوبرنده توسط مراکز عمده تولیدکننده پسماند پزشکی ویژه (مانند بیمارستانها) و در شهرهای متوسط و بزرگ باید در محل تولید انجام شود تا مخاطرات ناشی از حمل و نقل و هزینه‌های مربوطه به حداقل برسد. در شهرهای کوچک و روستاها و مراکز کوچک، پسماندها می‌توانند در سایت مرکزی بی‌خطر گردند.
ماده65 ـ سایر مراکز تولید پسماند پزشکی ویژه (اعم از درمانگاهها، مراکز بهداشت، آزمایشگاهها، مراکز تزریق، رادیولوژی‌ها، دندانپزشکی‌ها، فیزیوتراپی‌ها، مطب‌ها و سایر مراکز تولید پسماند پزشکی) می‌توانند در سایت‌های منطقه‌ای یا مرکزی، زباله تولیدی را بی‌خطر نمایند و یا از امکانات بی‌خطرساز بیمارستانهای مجاور استفاده نمایند.
ماده66 ـ تحویل پسماند به واحدهای مرکزی تصفیه یا دفع فاقد مجوز ممنوع است.
ماده67 ـ واحدهای متمرکز بی‌خطرساز پسماند باید از وزارت و سازمان مجوز دریافت نمایند.
ماده68 ـ مطابق ماده (7) قانون مدیریت پسماندها پس از تبدیل پسماند پزشکی ویژه به عادی، ساز و کار مدیریت آن همانند پسماند عادی صورت‌ می‌گیرد.
ماده69 ـ هر روش تبدیل پسماند پزشکی ویژه به عادی باید دارای ویژگیهای زیر باشد:
الـف ـ دستـگاه بـایـد قابلـیت غیـرفـعال ‌سازی میکروبی اسپورهای باکتری (Microbial inactivation efficacy) به میزان حداقل تا (6) کاهش لگاریتمی در پایه (10) را داشته‌باشد. (10log6)
ب ـ محصولات جانبی سمی یا خطرناک در حین بی‌خطرسازی تولید نگردد.
پ ـ خطر و احتمال انتقال بیماری و عفونت را حذف نماید.
ت ـ مستندات مربوط به انجام فرآیند و بررسی صحت عملکرد دستگاه وجود داشته‌باشد.
ث ـ خروجی هر روش بایستی برای انسان و محیط زیست بی‌خطر بوده و به راحتی و بدون انجام فرآیند دیگری قابل دفع باشد.
ج ـ از لحاظ ایمنی دارای شرایط مناسب باشد و در کلیه مراحل کار، ایمنی سیستم حفظ شود.
چ ـ مقرون به صرفه باشد.
ح ـ توسط جامعه قابل پذیرش باشد.
خ ـ از نظر بهداشتی و ایمنی برای کارکنان و کابران و ... بی‌خطر باشد و یا حداقل خطر را ایجاد نماید.
د ـ در راستای عمل به تعهدات بین‌المللی کشور باشد.
ذ ـ کلیه روشهای مورد استفاده باید در قالب‌‌مدیریت پسماند به تأیید مراجع صالح برسد.
ر ـ در زمانهای اپیدمی و خاص وزارت، معیار جدید و موقت متناسب با شرایط و حداقل تا (6) کاهش لگاریتمی در پایه (10) باکتریهای شاخص را اعلام می‌نماید.
ز ـ اعضا و اندامهای قطع شده بایستی مجزا جمع‌آوری و برای دفع به گورستان محل حمل شده و به روش خاص خود دفع گردد.
تبصره ـ ضوابـط و معیارهـای روشهای عمـده تصفیه در پیـوست شـماره (2) که به مهر « پیوست تصویب‌نامه هیئت‌وزیران» تایید شده است خواهدبود.
ماده70ـ نصب هرگونه زباله سوز اعم از متمرکز و غیرمتمرکز در شهرها ممنوع است.
ماده71ـ استقرار هرگونه سیستم تصفیه یا امحای مرکزی منوط به انجام مطالعات ارزیابی اثرات زیست محیطی خواهدبود.
ماده72ـ با تغییر فناوری و روی کار آمدن فناوریهای نو، واحدهای تولیدکننده موظف به بررسی کارآیی این فناوریها و در صورت تأیید، استفاده از آنها به جای روشهای قدیمی‌تر می‌باشند.
ماده73ـ این ضوابط به عنوان ضوابط جایگزین هر نوع ضابطه قبلی در این خصوص تلقی گردیده و در صورت وجود موارد مشابه ، این ضوابط معتبر و قابل اجرا می‌باشد.

پیوست1

جدول طبقه‌بندی پسماندهای پزشکی ویژه

شرح انواع پسماندهای پزشکی ویژه
1ـ پسماندهای عفونی:
پسماندهای عفونی مظنون به داشتن عوامل زنده بیماریزا (باکتریها، ویروسها، انگل‌ها یا قارچها) به مقدار و با کیفیتی که بتوانند در میزبانان حساس موجب بیماری شوند، می‌باشند. این رده شامل موارد ذیل است:
کشت‌ها و مواد نگهداری شده حاوی عوامل بیماریزای ناشی از کار آزمایشگاه،
پسماندهای ناشی از عملهای جراحی و کالبد شکافی اجساد مبتلا به بیماریهای عفونی (مانند بافتها، مواد و تجهیزاتی که در تماس با خون یا دیگر آبگونه‌های بدن بوده‌اند).
پسماندهای بیماران‌عفونی بستری‌شده در بخش جداسازی(1) (مانند مواددفعی، پانسمانهای زخمهای جراحی یا عفونی، لباسهای آلوده به خون انسان یا دیگر آبگونه‌های بدن)،
پسماندهایی که در تماس با بیماران عفونی همودیالیز شده‌باشند (مانند تجهیزات دیالیز ازجمله لوله‌گذاری و فیلترها، حوله‌های یکبارمصرف، گان، پیش‌بند، دستکش و لباس آزمایشگاه)،
جانوران آزمایشگاهی آلوده.
هرنوع اسباب یا مواد دیگری که در تماس با اشخاص یا جانوران آلوده بوده‌اند.
توجه: « اجسام تیز و برنده»ی آلوده نیز یک زیر مقوله پسماندهای عفونی‌اند اما در این ضوابط جداگانه شرح داده ‌می‌شوند.
کشت‌ها و مواد نگهداری‌شده بشدت آلوده‌کننده بوده و شامل عوامل بیماریزای عفونی بوده، پسماند کالبد شکافی‌ها، اجساد جانوران، و دیگر پسماندهایی که به آنها تلقیح شده و آلوده شده‌اند، یا در تماس با این گونه عوامل بیماریزا بوده‌اند « پسماندهای بشدت آلوده کننده» نامیده می‌شوند.
2ـ پسماندهای آسیب شناختی
پسماندهای آسیب شناختی شامل بافتها، اندامها، اجزای بدن، جنین انسان و جسد جانوران، خون و آبگونه‌های بدن‌اند. در این مقوله اجزای قابل شناسایی بدن انسان و جانوران را « پسماندهای تشریحی» می‌نامند.
3ـ اجسام تیز و برنده
اجسام تیز و برنده اقلامی هستند که می‌توانند موجب زخم از قبیل بریدگی یا سوراخ‌شدگی شوند و عبارتند از: سوزنها، سوزنهای زیرجلدی، تیغه چاقوی جراحی و دیگر تیغه‌ها، چاقو، ست‌های انفوزین، اره‌ها، شیشه شکسته‌ها، و ناخن بیماران و ... که ممکن است عفونی باشند یا نباشند به‌هرحال به عنوان پسماندهای بشدت تهدیدکننده سلامتی به‌شمار می‌آیند.
4ـ پسماندهای دارویی
پسماندهای دارویی عبارتند از داروهای تاریخ گذشته، مصرف‌نشده، تفکیک‌شده و آلوده، واکسن‌ها، موادمخدر و سرمهایی که دیگر به آنها نیازی نیست و باید به نحو مناسبی دفع شوند. این رده همچنین شامل اقلام دور ریخته شده مورد مصرف در کارهای دارویی مانند بطری‌ها و قوطی‌های دارای باقیمانده داروهای خطرناک، دستکش، ماسک، لوله‌های اتصال، و شیشه (ویال)‌های داروها هم بوده که در صورت آزادشدن در محیط برای محیط و انسان مضر باشند.
5 ـ پسماندهای ژنوتوکسیک
پسماندهای ژنوتوکسیک به شدت خطرناکند و ممکن است خصوصیات ایجاد جهش سلولی، عجیب‌الخلقه‌زایی، یا سرطانزایی داشته باشند این پسماندها مشکلات ایمنی جدی به وجود می‌آورند. این مشکلات هم درون بیمـارستان و هم پس از دفع پسماندها در بیرون از بیمارستان می‌تواند باشد و باید مورد توجه خاص قرار داشته‌باشند، پسماندهای ژنوتوکسیک می‌توانند دارای داروهای سایتوتوکسیک معین (به شرح ذیل)، سایتوتوکسیک، مواد شیمیایی و مواد پرتوساز باشند، داروهای سایتوتوکسیک (یا ضدنئوپلازی) که مواد اصلی این مقوله را تشکیل می‌دهند، می‌توانند بعضی سلولهای زنده را بشکند یا رشد آنها را متوقف کنند. این داروها برای شیمی درمانی سرطانها به کار می‌روند. داروهای سایتوتوکسیک نقش مهمی در درمان انواع بیماریهای نئوپلازیک دارند همچنین به‌عنوان ماده ایمونوساپرسیو هنگام پیوند اندام و درمان بیماریهای گوناگون دارای اساس ایمنی شناختی کاربردهای گسترده‌ای دارند. داروهای سایتوتوکسیک بیشتر اوقات در بخشهای تخصصی مانند بخش سرطانی شناسی و واحدهای پرتو درمانی مصرف می‌شوند، که نقش اصلی آنها درمان سرطان است.
رایج‌ترین مواد ژنوتوکسیک مورد استفاده در مراقبت از تندرستی در کادر زیرنشان داده شده‌اند.
داروهای سایتوتوکسیک خطرناک را می‌توان به شرح زیر رده‌بندی کرد:
رایج‌ترین فرآورده‌های ژنوتوکسیک مورد استفاده در مراقبتهای بهداشتی و درمانی
1ـ طبقه‌بندی شده به عنوان سرطانزا
مواد شیمیایی:
بنزن
داروهای سایتوتوکسیک و غیره:
آزاتیوپرین، کلرامبوسیل، کلرنفازین، سیکلو سپورین، سیکلوفسفامید، ملفالان، سیموستین، تاموکسیفن، تیوتپا، ترسولفان،مواد پرتوساز (رادیواکتیو)،
2ـ طبقه‌بندی شده به عنوان سرطانزای ممکن یا احتمالی
مواد سایتوتوکسیک و داروهای دیگر:
آزاسایتیدین، بلئومایسین، کاروموستاین، کلرامفنیکل، کلروزتوسین، سیس پلاتین، داکاربازین، دائو نوروبیسین، دی هیدروکسی متیل فلورا تریزین (مانند پانفوران که دیگر مصرف نمی‌شود)، دوکسوروبیسین، لوموستین، متیل تیوراسیل، مترونیدازول، میتومایسین، نافنوپین، نیریدازول، اگزازپام، فناستین، فنوباربیتال، فنیتوئین، پروکاربازین هیدروکلراید، پروژسترون، سارکولیزین، استرپتوزوسین، تری کلرمتین.
3ـ این طبقه‌بندیها طبق طبقه‌بندی گروه کاری سازمان بین‌المللی پژوهش درباره سرطان است. (IARC)
مواد آلکیلاتور: که موجب آلکیلاسیون نوکلئوتیدهای DNA، و منجر به پیوند متقاطع و کدنویسی غلط در ذخیره ژنی می‌شوند.
آنتی متابولیت‌ها: که اثر بازدارنده بر ساخت زیستی اسیدنوکلئیک‌های سلول دارند.
مواد بازدارنده تقسیم سلولی، که از تکثیر سلول جلوگیری می‌کنند.
پسماندهای سایتوتوکسیک از چند منبع در مراقبت تندرستی تولید می‌شوند و می‌توان آنها را به شرح ذیل طبقه‌بندی کرد:
مواد آلوده به‌فرآورده‌های دارویی و تجویز داروها مانند سرنگ، سوزن، ویال، gaugu، بسته‌بندی.
داروهای منسوخ شده، داروهای برگشتی از بخشهای بیمارستان.
در بیمارستانهای‌تخصصی، سرطان، پسماندهای‌ژنوتوکسیک (که دارای مواد سایتوتوکسیک یا پرتوزا هستند) ممکن است تا 1% از مجموع پسماندهای بهداشتی درمانی را تشکیل دهند.
6 ـ پسماندهای شیمیایی
پسماندهای شیمیایی تشکیل می‌شوند از مواد جامد و گازهای شیمیایی که به عنوان مثال برای کارهای تشخیصی و تجربی، و کارهای نظافت، خانه‌داری و گندزدایی، به‌کار می‌روند. پسماندهای شیمیایی مراقبت‌های بهداشتی درمانی می‌توانند خطرناک یا بی‌خطر باشند. در زمینه حفاظت از تندرستی موقعی خطرناک به شمار می‌آیند که حداقل یکی از خصوصیات ذیل را داشته باشند:
ـ سمی؛
ـ خاصیت خورندگی (مانند اسیدهای با PH<2و بازهای PH>12)؛
ـ قابلیت احتراق خود به خود؛
ـ واکنش‌دهنده (مانند مواد انفجاری، مواد واکنش‌دهنده درمقابل آب، و حساس به ضربه)؛
ـ ژنوتوکسیک (مانند داروهای سایتوتوکسیک)
پسماندهای شیمیایی غیرخطرناک شامل آن دسته از مواد شیمیایی است که هیچ‌یک از خصوصیت‌های مذکور را نداشته باشند، مانند قندها، امینواسیدها، و بعضی املاح آلی و غیرآلی.
انواع مواد شیمیایی خطرناک مورد استفاده و رایج در تاسیسات و نگهداری مراقبت‌های بهداشتی درمانی و بیمارستانها که به احتمال زیاد در پسماندها یافت می‌شوند در چند بند ذیل شرح داده می‌شوند:
7ـ پسماندهای محتوی فلزات سنگین
پسماندهای محتوی فلزات سنگین یک زیر رده از پسماندهای شیمیایی خطرناک، و به طور معمول بشدت سمی‌اند. پسماندهای دارای جیوه به طور مشخص از نشت تجهیزات شکسته شده بالینی به وجود می‌آیند. جیوه‌های پخش شده از چنین دستگاههایی تا حد ممکن باید جمع‌آوری شوند.
بقایای کارهای دندان‌سازی هم مقدار زیادی جیوه دارد. پسماندهای دارای کادمیوم عمدتاً از باتری‌های دورریخته و شکسته به وجود می‌آیند. برخی « پانل‌های تقویت شده با چوب» با مقداری سرب هنوز هم به عنوان ضد نفوذ کردن پرتوهای X و در بخشهای تشخیصی به کار می‌روند. چند نوع دارو آرسنیک دارند اما در این ضوابط به عنوان پسماندهای دارویی شرح داده می‌شوند.
8ـ ظروف تحت فشار
بسیاری از انواع گازها در مراقبت از سلامتی و یا در تجهیزات آزمایشگاهی به کار می‌روند (کادر زیر را نگاه کنید). این گازها بیشتر اوقات در سیلندرهای تحت فشار، و قوطی‌های افشانه‌ای می‌باشند، و بسیاری از آنها وقتی خالی شوند یا دیگر نتوان از آنها استفاده کرد (در حالی که هنوز مقداری گاز در آنها باقی‌مانده)، قابل مصرف دوباره هستند، اما بعضی انواع دیگر ـ و بخصوص قوطی‌های افشانه ـ را باید به نحو مناسب دفع کرد.
گازهای خواه از نوع خنثی (inert) یا بالقوه خطرناک که در ظروف تحت فشار قرار دارند همواره باید با دقت مدیریت شوند. ظرف گاز اگر در پسماند سوز انداخته شود یا به طور اتفاقی سوراخ شود ممکن است منفجر شود.
گازهایی که همه بیشتر در مراقبت از سلامتی به کار می‌روند:
گازهای هوشبری: اکسید ازت، هیدرو کربن‌های هالوژنه فرار (مانند هالوتان، ایزوفلوران، و انفلوران) که به مقدار زیاد به جای اتر و کلروفرم استفاده می‌شوند.
کاربردها ـ در اتاق عمل بیمارستان، هنگام زایمان در زایشگاهها و در آمبولانس‌ها، در بخش‌های بیمارستان عمومی هنگام اجرای اعمال دردناک، در دندانپزشکی به عنوان تسکین به کار می‌روند.
اتیلین اکساید: کاربردها ـ برای سترون‌سازی تجهیزات جراحی و اسبابهای پزشکی، در محل مرکزی توزیع لوازم، و گاهی در اتاق عمل بیمارستان.
اکسیژن: در سیلندرها یا انبارهای بزرگ به شکل گازی یا مایع نگهداری می‌شود و از طریق لوله‌کشی مرکزی توزیع می‌شود. کاربرد ـ مصرف استنشاقی برای بیماران
هوای فشرده: کاربردها ـ در کارهای آزمایشگاهی، تجهیزات درمان استنشاقی، تاسیسات و نگهداری تجهیزات و در دستگاههای کنترل محیط زیست.
9ـ پسماندهای پرتوسازی و رادیو اکتیو: از شمول این ضوابط خارج است.
10ـ پسماندهای عادی:
پسماندهای ناشی از کارکردهای خانه‌داری و مدیریت اجرایی این مراکز می‌باشند که شامل: پسماندهای آشپزخانه، آبدارخانه، قسمت اداری مالی، ایستگاههای پرستاری، باغبانی و از این قبیل است. این پسماندها، بخش بزرگی از پسماندهای تولیدشده در مراکز بهداشتی درمانی را تشکیل می‌دهند و باید نسبت به جداسازی آنها در مبدأ تولید اقدام شود مدیریت این دسته پسماندها مربوط به شهرداریها، دهیاریها و بخشداریها می‌باشد.

پیوست 2

ضوابط و معیارهای روشهای عمده تصفیه و دفع

1ـ معیارها و ضوابط روش سترون‌سازی با اتو کلاو
الف ـ در راهبری اتو کلاوها عوامل زیر باید مدنظر قرار گیرد:
زمان ـ درجه حرارت ـ فشار ـ نوع پسماندـ نوع ظروف، نحوه بارگذاری و حداکثر میزان بارگذاری.
ب ـ این روش برای پسماندهای عفونی و تیز و برنده کاربرد دارد.
پ ـ پسماندهای شیمیایی و دارویی نباید با این روش تصفیه شوند.
ت ـ چنانچه از اتو کلاو بدون خردکن استفاده می‌شود باید کیسه و ظروف ایمن (S.B) حاوی پسماند، قابل اتوکلاو کردن باشند.
ث ـ میزان پسماندهایی که داخل دستگاه قرارداده می‌شود باید متناسب با حجم اتوکلاو باشد.
ج ـ مدت زمان سترون‌سازی بستگی به مقدار و چگالی بار (پسماند) دارد.
چ ـ دستگاه باید حداقل سالی یکبار کالیبره شود و مستندات آن موجود باشد.
ح ـ استفاده از شاخصهای شیمیایی (مانند نوارهای حساس به حرارت یا موارد مشابه دیگر) برای هر دوره کاری (سیکل) که سترون می‌شوند، ضروری است تا نشان دهد شرایط کامل سترون‌سازی ایجاد شده است.
خ ـ استفاده از شاخص بیولوژیک با سیلوس استئارو ترموفیلوس حداقل ماهی یکبار ضروری است تا از صحت عملیات سترون سازی اطمینان حاصل شود.
د ـ مستندات باید حداقل به مدت یکسال نگهداری شوند.
ذ ـ وقتی یک اتوکلاو گراوینی برای پسماند پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد:
درجه حرارت نباید کمتر از OC121 و فشار 15 پوند بر اینچ مربع (Psi) باشد و زمان ماند کمتر از 60 دقیقه نباشد.
برای یک اتوکلاو با زمان ماند 45 دقیقه درجه حرارت کمتر از OC135 نباشد و فشار Psi 31 باشد.
ر ـ وقتی یک اتوکلاو وکیوم، برای پسماند پزشکی استفاده می‌شود باید موارد زیر را شامل شود:
برای یک اتوکلاو با زمان ماند 45 دقیقه، درجه حرارت کمتر ازOC121 نباشد و فشار Psi 15 باشد.
برای یک اتوکلاو با زمان ماند 30 دقیقه، درجه حرارت کمتر ازOC135 نباشد و فشار Psi31 باشد.
ز ـ پسماند پزشکی نباید به عنوان پسماند تصفیه شده در نظر گرفته شود مگر اینکه اندیکاتور زمان، درجه حرارت و فشار نشان دهد که در طی فرایند سترون‌سازی با اتوکلاو، زمان، درجه حرارت و فشار لازم تأمین شده است.
ژ ـ اگر به هر دلیل اندیکاتور زمان، درجه حرارت یا فشار نشان دهد که این سه عامل مناسب نبوده تمام بار پسماند پزشکی باید دوباره اتوکلاو شود تا فشار، درجه حرارت و زمان ماند مناسب به دست آید.
ثبت کردن پارامترهای راهبری (اداره کردن)
ـ هر اتوکلاو باید مجهز به تجهیزات ثبت کامپیوتری یا گرافیک باشد تا به طور اتوماتیک و مداوم پایش شود و تاریخ، زمان، روز، تعداد بار و پارامترهای عملیاتی را به طور کامل در سراسر سیکل کامل کاری اتوکلاو ثبت کند.
آزمایش صحت فرآیند، تست اسپور
الف ـ اتوکلاو باید به طور کامل و مداوم اندیکاتور بیولوژیکی مصوب (حاوی Bacillus stearo thermo philus) را در ماکزیمم ظرفیت طراحی شده هر واحد اتوکلاو بکشد.
ب ـ اندیکاتور بیولوژیک برای اتوکلاو ویالهای اسپورهای باسیلوس استئاروترموفیلوس یا نوارهای اسپور با 106*1 اسپور در میلی‌لیتر است.
پ ـ تحت هیچ شرایطی برای اتوکلاوی که با دمای OC121 و فشار Psi15 کار می‌کند زمان ماند پسماند در آن نباید کمتر از 30 دقیقه باشد.
آزمایش روتین
وقتی یک نوار اندیکاتور شیمیایی به یک درجه حرارت معین می‌رسد، تغییر رنگ می‌دهد و می‌تواند برای نشان دادن صحت و سقم اینکه درجه حرارت مناسب به دست آمده مورد استفاده قرار گیرد.
ممکن است استفاده بیشتر از یک نوار روی بسته پسماند در محلهای مختلف برای اطمینان از اینکه محتویات داخلی بسته‌ها به طور کامل اتوکلاو شده‌اند، لازم باشد.
2ـ ضوابط و معیارهای روش ماکروویو
الف ـ تصفیه با ماکروویو نباید برای پسماندهای رادیو اکتیو، خطرناک یا سایتوتوکسیک، لاشه حیوانات آلوده قسمتهای بدن و اقلام فلزی بزرگ استفاده شود.
ب ـ سیستم ماکروویو باید با تست راندمان / تستهای روتین و برنامه تضمین شده اجرایی که ممکن است به وسیله تهیه کننده فراهم شود، قبل از اجرا تست شود.
پ ـ ماکروویو باید کاملاً باکتریها و دیگر ارگانیسم‌های پاتوژن را بکشد که توسط اندیکاتور بیولوژیکی مصوب در حداکثر ظرفیت طراحی شده هر واحد ماکروویو ثابت می‌شود. اندیکاتورهای بیولوژیکی برای ماکروویو، اسپورهای Bacillus Subtilis با استفاده از ویالها یا نوارهای اسپور که حاوی 106*1 اسپور در میلی‌لیتر است.
3ـ ضوابط و معیارهای دفن بهداشتی
الف ـ یک چاله یا ترانشه با حداقل 2 متر عمق حفر شود نصف آن با پسماند پرشود سپس 5/. متر با آهک و تا سطح با خاک پر شود.
ب ـ باید مطمئن شد که حیوانات دسترسی به سایت دفن ندارند. حصارکشی با سیم‌های آهنی گالوانیزه یا نصب حفاظ، مناسب می‌باشد.
پ ـ اگر ترانشه در طول روز پر نشد، قبل از پرشدن کامل یک ترانشه، پس از ریختن پسماند یک لایه 10 سانتیمتری خاک باید برای پوشش پسماند اضافه شود.
ت ـ عملیات دفن باید تحت نظارت کامل و دقیق صورت گیرد.
ث ـ به منظور جلوگیری از نشت آلاینده به آبهای زیرزمینی سایت دفن باید نسبتاً غیرقابل نفوذ باشد و چاههای کم عمق نزدیک سایت نباشد.
ج ـ محل دفن باید از محل مسکونی دور باشد و در جایی واقع شود که مطمئن باشیم آبهای سطحی و یا زیرزمینی آلوده نمی‌شوند. منطقه نباید در معرض سیل یا فرسایش باشد.
چ ـ محل دفن توسط سازمان حفاظت محیط‌زیست تعیین می‌گردد. (2)
ح ـ مسئول سایت دفن باید اطلاعات همه ترانشه‌های دفن را نگهداری کند.
4ـ ضوابط و معیارهای زباله سوز
استانداردهای راهبری
1ـ راندمان سوزاندن (3) C.E باید حداقل 5/99 درصد باشد.
2ـ راندمان سوزاندن با فرمول زیر محاسبه می‌شود:

(فرمول)

3ـ درجه حرارت اتاقک اولیه باید بیش از OC1200 باشد.
4ـ زمان ماند گاز در اتاقک ثانویه حداقل 2 ثانیه در درجه حرارت بیش از OC1600 با حداقل 7ـ6 در صد اکسیژن در گاز دودکش (STACK GAS) باشد.
استاندارد خروجیها:
استاندارد خروجیها (تا زمان تدوین استاندارد ملی) مطابق با استاندارد جدول پیوست (1ـ2) باشد.
ـ در زباله سوزها باید تجهیزات مناسب برای کنترل آلودگی نصب شود.
ـ امکانات لازم برای ثبت و اندازه‌گیری و پایش کلیه خروجیها زباله سوز وجود داشته‌باشد.
ـ پسماندهایی که قرار است سوزانده شوند نباید با هیچ ماده گندزدای کلردار گندزدایی شوند.
ـ ترکیبات هالوژن دار و پلاستیک‌های کلردار نباید سوزانده شوند.
ـ پسماندهای حاوی فلزات سنگین نباید سوزانده شوند.
ـ ظروف تحت‌فشار و افشانه‌ها برای جلوگیری از انفجار نباید در داخل زباله‌سوز قرار گیرند.
ـ فلزات سمی(4) در خاکستر حاصل از سوزاندن باید در مقادیر معین (قانونی) و مشخص شده در پسماندهای پزشکی ویژه (استانداردهای بین‌المللی) باشد.
ـ از زباله سوزهای دارای استاندارد و تأیید شده با رعایت خروجی مندرج در جداول پیوست (1ـ2) استفاده شود.
ـ مقادیر زیاد پسماندهای شیمیایی واکنش دهنده نباید سوزانده شوند.
ـ املاح نقره و پسماندهای پرتونگاری و عکاسی نباید سوزانده شود.
ـ محل نصب زباله‌سوز بایستی به‌تأیید سازمان‌حفاظت محیط‌زیست و وزارت‌بهداشت برسد.
5ـ روش محفظه سازی (5)
الف ـ این روش برای پسماندهای شیمیایی، دارویی و تیز و برنده کاربرد دارد.
ب ـ داروهای سایتو توکسیک را نیز می‌توان پس از محفظه‌سازی دفن نمود.
شرح روش: یک ظرف پلاستیکی یا فلزی را تا سه چهارم از پسماند پرکرده سپس آنرا با ماده‌ای مانند فوم پلاستیک ـ ماسه ـ سیمان سفید یا خاک رس پر می‌کنند و پس از خشک شدن ماده افزودنی، درب آنرا محکم بسته و در محل چاله دفع می‌شود.

پیوست3

(جدول شماره1ـ ویژگی‌های ظروف و کیسه‌های تفکیک پسماندهای پزشکی)

((جدول 1ـ2) استاندارد موقتی برای زباله‌سوزهای موجود و جدید)

(تصویر)

پیوست 4 ـ تجهیزات حفاظت فردی توصیه شده برای کارگران مرتبط با حمل و نقل پسماند

(تصویر)

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1ـ ایزوله
2ـ بر اساس ماده (23) آیین نامه اجرایی قانون مدیریت پسماندها
3- combustion efficincy
4ـ به جدول استاندارد فلزات سمی مراجعه شود.
5- Encopsulation



معاون اول رییس جمهور ـ پرویز داودی

منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)