وزارت راه و ترابری ـ وزارت امور اقتصادی و دارایی ـ معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور
وزیران عضو کمیسیون اقتصاد در جلسه مورخ 20/12/1386 بنا به پیشنهاد شماره 17861/11 مورخ 11/10/1386 وزارت راه و ترابری و به استناد ماده (7) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ـ مصوب 1383 ـ و با رعایت تصویب‌نامه شماره 164082/ت373هـ مورخ 10/10/1386، آیین‌نامه معاملات سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای را به شرح زیر تصویب نمودند:
آیین‌نامه معاملات سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای
فصل اول ـ کلیات
ماده1ـ کلیه معاملات سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای که از این پس در این آیین‌نامه به اختصار « سازمان» نامیده می‌شوند، اعم از خرید، فروش، اجاره، استجاره، پیمانکاری، اجرت کار و غیره براساس این آیین‌نامه و حسب مورد از طریق مناقصه (مزایده) انجام می‌شود.
ماده2ـ اصطلاحات مندرج در این آیین‌نامه در معانی مشروح زیر به کار می‌روند:
الف ـ مناقصه: فرآیندی رقابتی برای تأمین کالا، خدمت یا حقوق با کیفیت مورد نظر (طبق اسناد مناقصه) که در آن تعهدات موضوع معامله به مناقصه‌گری که کمترین قیمت متناسب را پیشنهاد کرده باشد، واگذار می‌شود.
ب ـ مزایده: فرآیندی رقابتی برای فروش کالا، خدمت یا حقوق متعلق به سازمان که در آن موضوع معامله به مزایده‌گری که بیشترین قیمت متناسب را پیشنهاد کرده باشد، واگذار می‌شود.
ج ـ مناقصه‌گزار (مزایده‌گزار): سازمان می‌باشد که براساس این آیین‌نامه، مناقصه (مزایده) را برگزار می‌نماید.
دـ مناقـصه‌گر (مزایـده‌گر): شخصـی حقـیقی یا حقوقی که در مناقصه (مزایده) شرکت می‌کند.
هـ ـ کمیسیون مناقصه (مزایده): هیئتی که فرآیند برگزاری، تعیین برنده، اتخاذ تصمیم درخصوص تجدید و یا لغو مناقصه (مزایده) و سایر وظایف مقرر در این آیین‌نامه را برعهده می‌گیرد.
و ـ کارگروه فنی بازرگانی: هیئتی با حداقل سه عضو خبره فنی بازرگانی صلاحیتدار (حسب نوع معامله) که ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادها و ارزیابی کیفی مناقصه‌گران (مزایده‌گران) و همچنین سایر وظایف مقرر در این آیین‌نامه را برعهده می‌گیرد. اعضای این کارگروه توسط مدیرعامل (و یا نماینده مجاز وی) انتخاب می‌شوند. مدیرعامل (و یا نماینده مجاز وی) می‌تواند مسئولیت انجام این ارزیابی‌ها را به طور رسمی به مشاور واجد صلاحیت که حداقل دارای سه عضو خبره فنی بازرگانی باشد واگذار نماید که در این صورت این مشاور به عنوان کار گروه فنی بازرگانی خواهد بود.
زـ کمیسیون تحویل: هیئتی که فرآیند تحویل و تحول کالا، خدمت یا حقوق از برنده مناقصه (به برنده مزایده) و سایر وظایف مقرر در این آیین‌نامه را برعهده می‌گیرد. کمیسیون تحویل مرکـب از انباردار (یا نماینده واحد تحویل گیرنده / تحویل دهنده)، نماینده واحد تقاضاکننده و نماینده یا نمایندگانی که توسط مدیرعامل تعیین می‌شود، خواهد بود.
ح ـ هیئت سه نفره ترک مناقصه (مزایده): هیئتی متشکل از مدیرعامل، ذیحساب و یک نفر به انتخاب مجمع عمومی که با توجه به شرائط، میسر نبودن انجام معاملات از طریق مناقصه (مزایده) را تأیید می‌نماید که در این آیین‌نامه به اختصار هیئت سه نفره نامیده می‌شود.
ط ـ هیئت رسیدگی به شکایات: هیئت رسیدگی موضوع ماده (7) قانون برگزاری مناقصات ـ مصوب 1383ـ..
ی ـ ارزیابی کیفی مناقصه‌گران (مزایده‌گران): ارزیابی توان انجام تعهدات مناقصه‌گران (مزایده‌گران) که از سوی سازمان و توسط کارگروه فنی بازرگانی انجام می‌شود.
ک ـ ارزیابی شکلی: بررسی کامل بودن اسناد و امضای آنها، غیرمشروط و خوانابودن پیشنهاد قیمت.
ل ـ ارزیابی فنی بازرگانی: فرآیندی که در آن مشخصات، استانداردها، کارآیی، دوام و سایر ویژگیهای فنی بازرگانی پیشنهادها بررسی، ارزیابی و پیشنهادهای قابل قبول برگزیده می‌شوند.
م ـ ارزیابی مالی: فرآیندی که در آن مناسبترین قیمت به شرح مندرج در ماده (21) این آیین‌نامه، از بین پیشنهادهایی که از نظر فنی بازرگانی پذیرفته شده‌اند، برگزیده می‌شود.
ن ـ مدت اعتبار پیشنهادها: دوره زمانی که توسط سازمان اعلام می‌شود و در طی آن پیشنهادها باید دارای اعتبار باشند. این مدت شامل زمان لازم برای انجام مناقصه (مزایده)، بررسی و ارزیابی پیشنهادها، تعیین برنده و انعقاد قرارداد می‌باشد.
س ـ انحصار: انحصار در معامله عبارت است از:
1ـ یگانه بودن متقاضی شرکت در معامله که به طرق زیر تعیین می‌شود:
1ـ1ـ اعلان هیئت‌وزیران برای کالاها، خدمات یا حقوقی که در انحصار دولت است.
2ـ1ـ انتشار فراخوان عمومی درخصوص موضوع معامله و ایجاب تنها یک متقاضی برای انجام معامله.
2ـ منحصر به فردبودن اموال منقول، خدمات و حقوق که با توجه به بند (1) ماده (26) مشخص می‌شود.
ع ـ برنامه زمانی مناقصه (مزایده): سندی که در آن زمان و مهلت برگزاری مراحل مختلف مناقصه (مزایده)، مدت اعتبار پیشنهادها و زمان انعقاد قرارداد مشخص می‌شود.
ف ـ شبکه اطلاعرسانی: وب‌سایت اینترنتی با نام شبکه اطلاعرسانی الکترونیکی معاملات سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای که در این آیین‌نامه به طور اختصار « شبکه اطلاعرسانی معـاملات راهداری» نامیده و توسط سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای ایجاد می‌شود.
فصل دوم ـ طبقه‌بندی معاملات
ماده3ـ معاملات از نظر نصاب (قیمت معامله) به سه دسته تقسیم می‌شوند:
1ـ معاملات کوچک، معاملاتی که مبلغ آن کمتر از بیست و نه میلیون و سیصد و چهل هزار (29.340.000) ریال باشد. این نصاب بر مبنای قیمت ثابت 1386 می‌باشد و براساس رویه تبصره(1) ماده(3) قانون برگزاری مناقصات ـ مصوب1383ـ و اصلاحیه‌های بعدی تعدیل و جایگزین می‌شود.
2ـ معاملات متوسط، معاملاتی که مبلغ مورد معامله بیش از سقف مبلغ معاملات کوچک بوده و از ده برابر سقف مبلغ معاملات کوچک تجاوز ننماید.
3ـ معاملات بزرگ، معاملاتی که مبلغ برآورد اولیه آنها بیش از ده برابر سقف مبلغ معاملات کوچک باشد.
تبصره1ـ مبنای نصاب در خرید، برای معاملات کوچک و متوسط مبلغ مورد معامله و در معاملات بزرگ، مبلغ برآوردی می‌باشد. مبلغ برآوردی به تشخیص مدیرعامل (و یا نماینده مجاز وی) توسط مشاور طرح (و یا واحد متقاضی) و یا کارشناس منتخب هیئت‌عامل تعیین می‌شود.
تبصره2ـ مبنای نصاب در فروش، مبلغ برآوردی است که به تشخیص مدیرعامل (و یا نماینده مجاز وی) توسط مشاور طرح و یا کارشناس ارزیاب (کارشناس منتخب هیئت عامل و یا کارشناس رسمی دادگستری) تعیین خواهد شد.
تبصره3ـ مبلغ یا برآورد معاملات مشمول هر یک از نصاب‌های یادشده نباید با تفکیک اقلامی که به طور متعارف یک مجموعه واحد تلقی می‌شوند، به نصاب پایین‌تر تبدیل شود.
ماده4ـ انواع مناقصه (مزایده) به شرح زیر طبقه‌بندی می‌شوند:
الف ـ مناقصه (مزایده) از نظر مراحل بررسی به انواع زیر طبقه‌بندی می‌شوند:
1ـ یک مرحله‌ای: فرآیندی است که به تشخیص مدیرعامل (و یا نماینده مجاز وی) نیاز به ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادها نباشد. در این فرآیند پاکتهای پیشنهاد مناقصه‌گران (مزایده‌گران) در یک جلسه گشوده و در همان جلسه برنده تعیین می‌شود.
2ـ دو مرحله‌ای: فرآیندی است که به تشخیص مدیرعامل (و یا نماینده مجاز وی) بررسی فنی بازرگانی پیشنهادها لازم باشد. در این فرآیند کارگروه فنی بازرگانی تشکیل و پیشنهادها را ارزیابی و نتایج ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادها را به کمیسیون مناقصه (مزایده) گزارش می‌کند تا براساس مفاد این آیین‌نامه برنده مناقصه (مزایده) تعیین شود.
ب ـ مناقصه (مزایده) از نظر روش دعوت مناقصه‌گران (مزایده‌گران) به انواع زیر طبقه‌بندی می‌شوند:
1ـ مناقصه (مزایده) عمومی: فرآیندی است که از طریق آگهی عمومی از مناقصه‌گران (مزایده‌گران) دعوت به عمل می‌آید.
2ـ مناقصه (مزایده) محدود: فرآیندی است که در آن براساس مفاد ماده (15) و با رعایت ماده (13) این آیین‌نامه، در وهله نخست مناقصه‌گران (مزایده‌گران) واجد صلاحیت فراخوان می‌شوند، سپس برای واجدان اولویت (فهرست کوتاه) دعوتنامه شرکت در مناقصه (مزایده) ارسال می‌شود.
فصل سوم ـ سازماندهی
ماده5 ـ کمیسیون مناقصه (مزایده) به شرح زیر سازماندهی می‌شود:
الف ـ هر یک از کمیسیونهای مناقصه (مزایده) در مرکز سازمان و حسب ضرورت در استان متشکل از سه نفر عضو می‌باشد که توسط هیئت عامل از میان مدیران و یا کارشناسان خبره، متعهد و مطلع انتخاب می‌شوند. هیئت عامل می‌تواند بیش از یک کمیسیون تشکیل دهد، همچون کمیسیونهای مجزا برای انجام فرآیند مناقصه و مزایده و یا کمیسیونهای متفاوت برای سطوح معاملات (موضوع مواد (3) و (4) فوق) یا کمیسیون معاملاتی که از نظر تخصصی پیچیده می‌باشد. در این صورت هیئت عامل باید محدوده فعالیت هر یک را مشخص و به مدیرعامل و همچنین کمیسیون‌ها ابلاغ نماید.
تبصره1ـ هیئت عامل نمی‌تواند اختیارات خود را در انجام این بند به مدیرعامل تفویض نماید.
تبصره2ـ انتخاب حداکثر دو نفر از اعضای هیئت عامل به عنوان عضو کمیسیون مناقصه (مزایده) بلامانع است.
تبصره3ـ با تغییر اعضای هیئت عامل سازمان، احکام اعضای کمیسیونهای مناقصه (مزایده) باید تنفیذ و یا اعضای کمیسیون‌ها انتخاب شوند. تا زمانی که عضویت اعضای کمیسیون‌ها به شرح فوق تنفیذ و یا اعضای جدید انتخاب نشده باشند، اعضای کمیسیون‌ها در مسئولیت خود باقی خواهند بود.
تبصره4ـ در صورت فوت یا سلب شرایط (به تشخیص هیئت عامل) از یک یا چند نفر از اعضای کمیسیونهای مناقصه (مزایده)، هیئت عامل باید نسبت به انتخاب عضو یا اعضای جایگزین برای کمیسیون اقدام و در سایر موارد نظیر استعفا، هیئت عامل باید اعضای کمیسیون را با رعایت بند «الف» انتخاب نماید.
ب ـ کمیسیون با حضور هر سه نفر اعضای مزبور رسمیت دارد و تصمیمات آن به‌اکثریت آرا اتخاذ خواهد شد.
تبصره1ـ کمیسیون مناقصه (مزایده) می‌تواند حسب مورد از کارشناسان و متخصصان فنی، مالی، حقـوقی و اداری سـازمان (و یا سایر صاحب‌نظران که هیچگونه منافعی در موضوع معامله ندارند) برای حضور در جلسات کمیسیون و برای اظهارنظر (بدون حق رأی) دعوت نماید.
تبصره2ـ رؤسای هر یک از واحدها یا نمایندگان مختار آنها چنانچه عضو کمیسیون نباشند، می‌توانند در مورد معاملات مربوط به واحد خود در کمیسیون مناقصه (مزایده) حضور یافته و توضیحات لازم را ارائه دهند. همچنین کمیسیون مناقصه (مزایده) می‌تواند از هر یک از رؤسا تقاضا نمایند تا در جلسه شرکت نموده و نظر خود را (بدون حق رأی) اظهار نمایند.
ماده6 ـ موارد زیر از وظایف کمیسیون مناقصه (مزایده) است:
الف ـ تأیید کفایت اسناد مناقصه (مزایده) برای انتشار آگهی و یا ارسال دعوتنامه.
ب ـ تشکیل جلسات کمیسیون مناقصه (مزایده) در موعد مقرر در فراخوان.
ج ـ بررسی پیشنهادها از نظر کامل بودن مدارک و امضای آنها و نیز خوانابودن و غیرمشروط بودن پیشنهادهای قیمت (ارزیابی شکلی).
د ـ ارزیابی پیشنهادها و تعیین پیشنهادهای قابل قبول طبق شرایط و اسناد مناقصه (مزایده).
هـ ـ ارجاع ارزیابی کیفی پیشنهاددهندگان (در صورت لزوم) و بررسی فنی بازرگانی پیشنهادها به کارگروه فنی بازرگانی در فرآیند دو مرحله‌ای.
وـ تعیین برندگان اول و دوم طبق شرایط این آیین‌نامه.
ز ـ تنظیم و امضای صورتجلسات کمیسیون مناقصه (مزایده).
ح ـ تصمیم‌گیری درباره تجدید یا لغو مناقصه (مزایده) طبق شرایط این آیین‌نامه.
فصل چهارم ـ برگزاری مناقصه (مزایده)
ماده7ـ فرآیند برگزاری مناقصه (مزایده) به ترتیب شامل مراحل زیر است:
الف ـ تأمین منابع مالی لازم برای انجام موضوع مناقصه و نحوه مصرف منابع حاصل از انجام موضوع مزایده.
ب ـ تعیین نوع مناقصه (مزایده) در معاملات بزرگ (یک مرحله‌ای یا دو مرحله‌ای، عمومی یا محدود).
ج ـ تهیه اسناد مناقصه (مزایده).
دـ ارزیابی کیفی مناقصه‌گران (مزایده‌گران) در صورت لزوم.
هـ ـ فراخوان مناقصه (مزایده).
و ـ ارزیابی پیشنهادها.
ز ـ تعیین برنده مناقصه (مزایده).
ح ـ انعقاد قرارداد.
ماده8 ـ نحوه تأمین منابع مالی به شرح زیر می‌باشد:
الف ـ انجام معامله به هر طریق، مشروط بر آن است که سازمان به نحو مقتضی نسبت به پیش‌بینی منابع مالی معامله در مدت قرارداد اطمینان حاصل و مراتب در اسناد مرتبط قید شده باشد.
تبصره ـ درخصوص معاملاتی که دوره انجام آن بیش از مدت یک سال و مبلغ آن نیز بیش از دویست برابر نصاب معاملات کوچک باشد، قبل از انجام معامله باید اعتبار مورد نیاز سال جاری و برآورد سالهای آینده با تصویب هیئت عامل در پیوست‌های بودجه سالیانه سازمان درج و به تأیید مجمع عمومی برسد.
ب ـ نحوه ضمان تأخیر تعهدات برای انجام معامله باید توسط سازمان به صراحت در شرایط و اسناد مناقصه (مزایده) قید و تعهد شود.
ماده9ـ مناقصه به یکی از طرق زیر انجام می‌شود:
الف ـ در مورد معاملات کوچک: کارپرداز یا مأمور خرید باید با توجه به کم و کیف موضوع معامله (کالا، خدمت یا حقوق) در ارتباط با بهای آن تحقیق نماید و با رعایت صرفه و صلاح سازمان و اخذ صورتحساب مشخص و به تشخیص و مسئولیت خود، معامله را با تأمین کیفیت به کمترین بهای ممکن انجام دهد. سند هزینه باید توسط مأمور خرید با درج نام و نام خانوادگی و سمت و تاریخ و ذکر اینکه «معامله به کمترین بهای ممکن انجام شده است»، امضا شود.
ب ـ در مورد معاملات متوسط: کارپرداز یا مأمور خرید باید با توجه به کم و کیف موضوع معامله (کالا، خدمت یا حقوق) درباره بهای آن تحقیق نماید و با رعایت صرفه و صلاح سازمان و با اخذ حداقل سه فقره استعلام کتبی، با تأمین کیفیت مورد نظر، چنانچه بهای به دست آمده مورد تأیید مسئول واحد تدارکات یا مقام مسئول هم‌تراز وی باشد، معامله را با عقد قرارداد و با اخذ صورتحساب انجام دهد. چنانچه اخذ سه فقره استعلام کتبی ممکن نباشد، با تأیید مسئول تدارکات یا مقام مسئول هم‌تراز وی، به تعداد موجود کفایت می‌شود.
تبصره1ـ در خرید چنانچه درخواست‌کننده تأیید نمونه را به طور کتبی ضروری اعلام نماید، قبل از انجام خرید، باید نمونه به تأیید درخواست‌کننده برسد.
تبصره2ـ مأموران و سایر مسئولان مذکور در این ماده با توجه به مدتی که فروشندگان کالا، خدمت یا حقوق در برگ استعلام بها برای اعتبار بهای پیشنهاد شده ذکر کرده‌اند، باید طوری اقدام کنند که به علت انقضای مدت، خسارتی متوجه سازمان نشود.
تبصره3ـ چنانچه مسئولیت واحد تدارکات بر عهده کارپرداز واحد باشد، امضای نامبرده به منزله امضای مسئول واحد تدارکات است. در صورتی که سازمان فاقد کارپرداز باشد، می‌توان وظایف مندرج در این آیین‌نامه را به متصدیان پستهای مشابه سازمانی و یا به مأمور خرید محول نمود. در اینگونه موارد معاملات با تأیید مقام مسؤول واحد مربوط انجام خواهد شد.
ج ـ در معاملات بزرگ به یکی از روشهای زیر عمل می‌شود:
1ـ برگزاری مناقصه عمومی از طریق انتشار فراخوان در روزنامه‌های کثیرالانتشار.
2ـ برگزاری مناقصه محدود.
ماده10ـ مزایده به یکی از طرق زیر انجام می‌شود:
الف ـ در مورد معاملات کوچک و متوسط: بهای پایه مورد معامله از طرف کارشناس منتخب هیئت عامل ارزیابی و فروش از طریق حراج صورت می‌پذیرد. فراخوان حراج باید از طریق شبکه اطلاعرسانی معاملات راهداری منتشر شود. همچنین به اقتضای اهمیت معامله و به تشخیص مدیرعامل از دو تا سه نوبت از طریق درج خلاصه فراخوان حراج در یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار کشوری یا استان مربوط (با ذکر چگونگی دسترسی به‌جزئیات اطلاعات مربوط در شبکه اطلاعرسانی مذکور) یا طرق دیگر (به نحوی که خریداران بتوانند با ملاحظه مشخصات مورد معامله در حراج شرکت نمایند) منتشر شود.
تبصره1ـ در فراخوان باید درج شود که در مقابل فروش، وجه آن به طور نقدی دریافت و هرگونه مالیات، عوارض و نظایر آن طبق قوانین و مقررات به عهده خریدار است.
تبصره2ـ حراج از بهای ارزیابی‌شده شروع و به خریداری که بالاترین بها را پیشنهاد کند، واگذار می‌شود و چنانچه داوطلب خرید به حداقل قیمت (قیمت ارزیابی شده) پیدا نشود، حراج تجدید و در صورت لزوم مورد معامله دوباره ارزیابی می‌شود.
تبصره3ـ سازمان می‌تواند درخصوص معاملات موضوع بند «الف» ماده (10)، از فرآیند انجام معاملات بزرگ (مزایده کتبی) استفاده نماید.
ب ـ در معاملات بزرگ قیمت پایه کارشناسی به تشخیص مدیرعامل (و یا نماینده مجاز وی) توسط مشاور طرح و یا کارشناس ارزیاب (با اکثریت آرای هیئت کارشناسی متشکل از سه نفر به انتخاب هیئت عامل و یا کارشناس رسمی دادگستری) تعیین و به‌یکی از روشهای زیر عمل می‌شود:
1ـ برگزاری مزایده عمومی از طریق انتشار فراخوان در روزنامه کثیرالانتشار.
2ـ برگزاری مزایده محدود.
تبصره ـ فروش اموال غیرمنقول سازمان (به استثنای اموال مستثنی شده در ماده (115) قانون محاسبات عمومی کشور ـ مصوب 1366 ـ که فروش آنها ممنوع می‌باشد)، با پیشنهاد هیئت عامل و تصویب مجمع عمومی مجاز می‌باشد. چنانچه روش انجام معامله در تصویب‌نامه مجمع عمومی مشخص نشده باشد، براساس مفاد این آیین‌نامه عمل خواهد شد.
ماده11ـ ارزیابی کیفی به شرح زیر انجام می‌گیرد:
الف ـ در ارزیابی کیفی مناقصه‌گران باید موارد زیر لحاظ شود:
1ـ تضمین کیفیت خدمات و محصولات.
2ـ داشتن تجربه و دانش در زمینه مورد نظر.
3ـ حُسن سابقه.
4ـ داشتن پروانه کار یا گواهینامه‌های صلاحیت، در صورت لزوم.
5 ـ توان مالی متقاضی برای انجام موضوع معامله، در صورت لزوم.
تبصره1ـ مواردی که برای ارزیابی کیفی مناقصه‌گران پیش‌بینی شده است، در صورتی که با عمل مزایده مورد نظر منطبق باشد، باید لحاظ شود.
ب ـ مراحل ارزیابی کیفی مناقصه‌گران (مزایده‌گران) به شرح زیر است:
1ـ تعیین معیارهای ارزیابی و اهمیت نسبی معیارها.
تبصره2ـ معیارهای ارزیابی متناسب با موضوع معامله تعیین خواهد شد. این معیارها شامل مواردی همـچون سابقه اجرائی و تجربه انـجام کارهای مشـابه یا در دسـت اقدام، حُسن سابقه و رضایت در کارهای قبلی، خلاقیت‌ها و نوآوری در کارهای مشابه، داشتن تجهیزات و ماشین‌آلات و لوازم کار آماده به کار و یا در دسترس، مدیریت کارآمد و سیستم مدیریتـی مناسب و نظام کیفی انجام کار، کـفایت کادر فنـی و عناصر کلـیدی از نظر دانش و تجربه، میزان سرمایه و توان مالی و پشتیبانی، ترجیحاً بومی بودن پیمانکار و داشتن تجربه در محل اجرای پروژه (امکانات ارائه خدمات پس از فروش در مورد تجهیزات، نرم‌افزار و موارد مشابه) و همچنین ظرفیت اجرائی (با توجه به سایر کارهای دردست انجام و با توجه به برآورد مقداری و ریالی کالا، خدمت یا حقوق) خواهد بود.
2ـ تعیین شاخصهای اندازه‌گیری و روش ارزیابی.
تبصره3ـ روش ارزیابی کیفی پیشنهاددهندگان و عوامل مؤثر در این ارزیابی (شامل معیارهای ارزیابی، شاخصهای اندازه‌گیری و دامنه امتیاز و مبانی تعیین آن برای هر یک از معیارها، اهمیت نسبی معیارها و همچنین حدنصاب امتیاز قابل قبول) و زمان مورد نیاز برای بررسی و تمدید آن باید در اسناد مناقصه (مزایده) درج شود.
3ـ تهیه اسناد ارزیابی.
4ـ انتشار فراخوان برای دعوت به ارزیابی کیفی مناقصه‌گران (مزایده‌گران).
5 ـ دریافت، تکمیل و ارسال اسناد ارزیابی از سوی متقاضیان.
تبصره4ـ در صورت وجود فهرست واجدان صلاحیت در موضوع معامله که توسط معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور، وزارت راه و ترابری و یا سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای منتشر شده و بیش از دو سال از تاریخ تهیه و یا تجدید آن نگذشته باشد، صرفاً تقاضای اشخاصی که در فهرست مزبور قرار دارند، رسیدگی خواهد شد.
6 ـ ارزیابی اسناد دریافت شده و تعیین امتیاز هر یک از مناقصه‌گران (مزایده‌گران) و رتبه‌بندی آنها.
7ـ تهیه اسامی مناقصه‌گران (مزایده‌گران) واجد صلاحیت، امتیازات و رتبه آنها (تهیه فهرست کوتاه).
8 ـ مستندسازی ارزیابی کیفی مناقصه‌گران (مزایده‌گران).
تبصره5 ـ ارزیابی کیفی مناقصه‌گران (مزایده‌گران)، شاخصهای اندازه‌گیری و روش ارزیابی براساس دستورالعمل‌هایی خواهد بود که توسط هیئت عامل سازمان و با رعایت مقررات مربوط (از جمله مصوبات هیئت‌وزیران درخصوص بند «ج» ماده «12» قانون برگزاری مناقصات) تهیه و به تصویب وزیر راه و ترابری می‌رسد.
ماده12ـ انتخاب و ارجاع کار به مهندسان مشاور طرحهای صنعت راهداری و حمل و نقل جاده‌ای، محققان و شرکتهای خدمات مدیریت صنعت راهداری و حمل و نقل جاده‌ای (مشتمل بر مطالعه، طراحی و یا مدیریت بر طرح و اجرا و نظارت و یا هر نوع خدمات مـشاوره‌ای و کارشناسی) براساس دستورالعمل‌های اجرائی مصوب وزیر راه و ترابری که با رعایت بند « هـ» ماده (29) قانون برگزاری مناقصات (موضوع تصویب‌نامه شماره 84178/ت34162هـ مورخ16/7/1385) تهیه شده است، در این خصوص خواهدبود. استفاده از آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های موجود تامدت یک سال بلامانع می‌باشد.
تبصره ـ در مواردی که حق‌الزحمه مهندسان مشاور، محققان و شرکتهای خدمات مدیریت صنعت راهداری و حمل و نقل جاده‌ای که از محل منابع داخلی سازمان تأمین ولی از طریق رقابت (که چگونگی آن در دستورالعمل‌های فوق‌الذکر مشخص می‌شود) تعیین نمی‌شود، میزان حق‌الزحمه به پیشنهاد مدیرعامل و تصویب هیئت‌عامل خواهدبود و چنانچه مبلغ حق‌الزحمه بیش از بیست وپنج برابر نصاب معاملات کوچک باشد، مراتب باید به تأیید رئیس مجمع عمومی سازمان برسد.
ماده13ـ فراخوان مناقصه (مزایده) به شرح زیر انجام می‌گیرد:
الف ـ مفاد فراخوان حداقل باید شامل شرایط و نکات زیر باشد:
1ـ نام سازمان و نشانی سازمان برای ارسال و یا ارائه مدارک و نظایر آن.
2ـ نوع، کمیت و کیفیت کالا، خدمت یا حقوق.
3ـ محل، زمان و مهلت دریافت اسناد، تحویل پیشنهادها و گشایش آنها.
4ـ در فراخوان درج شود که « به پیشنهادهای فاقد امضا، مشروط، مخدوش و پیـشنهادهایی که بعد از انقـضای مدت مقرر در فراخوان واصل شود، مطلقاً ترتیب اثر داده نخواهد شد.»
5 ـ مبلغ برآوردشده معامله و مبانی آن (در صورتی که تعیین آن میسر و اعلام آن به مصلحت باشد). در مواردی که فهرست بهای پایه وجود دارد، برآورد مربوط طبق فهرست یادشده تهیه می‌شود.
6 ـ نوع و مبلغ سپرده (تضمین شرکت در مناقصه (مزایده)) به صورت مقطوع.
تبصره ـ مبلغ مقطوع مذکور بر مبنای درصدهایی از میزان برآورد به شرح زیر از طرف سازمان محاسبه و در اسناد مناقصه (مزایده) درج خواهد شد:
1ـ برای معاملات ده برابر نصاب معاملات کوچک به نرخ ده درصد.
2ـ برای معاملات تا بیست وپنج برابر نصاب معاملات کوچک نسبت به مازاد ده برابر نصاب معاملات کوچک به نرخ پنج درصد.
3ـ برای معاملات از بیست وپنج برابر نصاب معاملات کوچک به بالا و نسبت به مازاد بیست وپنج برابر نصاب معاملات کوچک به نرخ سه درصد.
4ـ در مـوارد خاص، میزان سـپرده با نـظر مدیرعامل تعیین و در فراخوان اعلام خواهد شد.
7ـ در فراخوان درج شود که پیشنهاددهنده مکلف است معادل مبلغ سپرده، تضمین‌های معتبر مطابق مقررات تسلیم یا مبلغ مذکور را به حساب بانکی سازمان واریز و یا چک بانکی تضمینی در وجه سازمان تهیه و ضمیمه پیشنهاد به سازمان تسلیم نماید. به پیشنهادهای فاقد سپرده، سپرده‌های مخدوش، سپرده‌های کمتر از میزان مقرر، چک شخصی و نظایر آن ترتیب اثر داده نخواهد شد.
8 ـ در فراخوان درج شود که «سایر اطلاعات و جزئیات مربوط در اسناد مناقصه (مزایده) مندرج است.»
9ـ ذکر ترتیب فروش اسناد مناقصه (مزایده).
ب ـ سازمان باید فراخوان را از طریق شبکه اطلاعرسانی معاملات راهداری منتشر نماید. همچنین به تشخیص مدیرعامل از دو تا سه نوبت از طریق درج خلاصه فراخوان حداقل در یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار کشوری یا استان مربوط (با ذکر چگونگی دسترسی به جزئیات اطلاعات مربوط در شبکه اطلاعرسانی مذکور) منتشر شود.
ج ـ مدیرعامل (و یا نماینده مجاز وی) می‌تواند علاوه بر موارد مذکور در بند «ب» این ماده از طریق سایر رسانه‌های گروهی و رسانه‌های ارتباط جمعی و پایگاههای اطلاعرسانی نیز فراخوان را منتشر نماید.
تبصره1ـ در مواردی که به تشخیص مدیرعامل، انتشار فراخوان در چند محل ضرورت داشته باشد، در محلهایی که لازم می‌داند نیز به نشر فراخوان اقدام خواهد نمود.
تبصره2ـ در صورتی که نیاز به برگزاری مناقصه (مزایده) بین‌المللی باشد یا استفاده از تسهیلات اعتباری خارجی مطرح باشد، باید با کسب مجوزهای مربوط و با رعایت موازین قانون حداکثر استفاده از توان فنی و مهندسی تولیدی و صنعتی و اجرایی کشور در اجرای پروژه‌ها و ایجاد تسهیلات به منظور صدور خدمات ـ مصوب 1375 ـ اقدام شود و همچنین در مورد برگزاری مزایده بین‌المللی، آگهی مناقصه (مزایده) مربوط در یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار و حداقل یک نوبت در یکی از روزنامه‌های انگلیسی زبان داخلی و یک مجله یا روزنامه بین‌المللی مرتبط با موضوع، منتشر شود.
ماده14ـ احکام زیر درخصوص اسناد مناقصه (مزایده) الزامی است:
الف ـ تمامی اسناد مناقصه (مزایده) باید به طور یکسان به همه داوطلبان تحویل شود.
ب ـ اسناد مناقصه (مزایده) شامل تصریح در موارد زیر است:
1ـ نام و نشانی سازمان.
2ـ نوع و مبلغ سپرده (تضمین شرکت در مناقصه (مزایده)).
3ـ محل، زمان و مهلت دریافت اسناد، تحویل پیشنهادها و گشایش آنها.
4ـ ذکر « مجاز بودن حضور پیشنـهاددهندگان در جلسه گشایش پیشنهادها» و همچنین حداکثر مدت زمان بررسی پیشنهادها و تعیین برنده مناقصه (مزایده).
5 ـ روش تهیه و مهلت مقرر برای تسلیم پیشنهادها و تعداد نسخه‌های آنها.
6 ـ بهای پیشنهادی باید به مبلغ مشخص (به صورت اعداد و حروف توأمان) یا براساس درصد کسری یا اضافه نسبت به واحد بهای اعلام شده یا میزان کالا، خدمت یا حقوق مورد نظر تعیین و در پاکتهای لاک و مهرشده به دبیرخانه سازمان و به طور محرمانه تسلیم شود. پاکت یادشده صرفاً در جلسه کمیسیون مناقصه (مزایده) گشوده خواهدشد.
7ـ مبلغ پیش پرداخت و تضمین حُسن انجام کار.
8 ـ مدت اعتبار پیشنهادها.
9ـ شرایط و سقف جبران هزینه‌های مربوط به تأمین ضمانتنامه هر یک از مناقصه‌گران (مزایـده‌گران) برای مـواردی که مناقصه (مزایده) به دلـیل پایان مـدت اعـتبار پیشنهادها تجدید شود.
10ـ شرح کار، مشخصات فنی بازرگانی، استانداردها، نوع، کمیت و کیفیت کالا، خدمت یا حقوق.
تبصره1ـ مشخصات نباید بیانگر انتخاب یک شخص (حقیقی و یا حقوقی) و یا کشور خاص باشد.
تبصره2ـ درخصوص مزایده، مشخصات مورد معامله باید در صورتجلسه‌ای درج و به امضای مسئول (مسئولان) واحد (واحدهای) ذیربط و در صورت لزوم مشاور طرح و یا کارشناس ارزیاب برسد.
11ـ برنامه‌ریزی برای انجام و تحویل کالا، خدمت یا حقوق (ترتیب حمل، بیمه و میزان خسارت در صورت تأخیر و نظایر آن).
12ـ معیارها و روش ارزیابی کیفی مناقصه‌گران (مزایده‌گران).
13ـ نحوه پرداخت بهای معامله (تعیین مواردی همچون پرداخت به طور نقد، اقساط و نظایر آن).
تبصره ـ پرداخت از طریق گشایش اعتبار اسنادی ریالی برای معاملات بزرگ توصیه می‌شود.
14ـ نحوه ترجیح مناقصه‌گران (مزایده‌گران) داخلی نسبت به مناقصه‌گران (مزایده‌گران) خارجی در مناقصه (مزایده)های بین‌المللی.
15ـ مبانی و روش تعیین برنده مناقصه (مزایده) با ذکر « نحوه تأثیرگذاری ارزیابی فنی بازرگانی بر قیمت پیشنهادی» در مواردی که مناسبترین پیشنهاد از طریق ارزیابی فنی بازرگانی و مالی پیشنهادها تعیین می‌شود.
16ـ متن قرارداد شامل موافقتنامه، شرایط عمومی و خصوصی و ضمائم آن.
17ـ صورت جلسات و توضیحات موضوع ماده (18).
18ـ سایر اسنادی که به تشخیص سازمان لازم باشد.
19ـ تصریح به اینکه سازمان اختیار دارد مقدار کالا، خدمت یا حقوق مورد معامله را تا بیست وپنج درصد افزایش یا کاهش دهد.
20 ـ اعلام تکالیف قانونی سازمان در مورد کسور قانونی مربوط به قرارداد و تکالیف طرف معامله در ارتباط با بیمه، مالیات و عوارض متعلقه به قرارداد.
تبصره ـ در صورتی که سازمان ثبت قرارداد را در دفاتر اسناد رسمی ضروری تشخیص دهد، در فراخوان درج شود که هزینه ثبت قرارداد و پرداخت مالیات و هرگونه عوارض طبق قوانین و مقررات به عهده برنده مناقصه (مزایده) خواهد بود.
21ـ ذکر عبارت « در صورتی که برنده مناقصه (مزایده) حاضر به انعقاد قرارداد و انجام معامله نشود، سپرده او ضبط و با نفر دوم برنده مناقصه (مزایده) معامله انجام می‌شود و سپرده برنده دوم مناقصه (مزایده) نیز در صورتی که از انعقاد قرارداد و یا از انجام معامله امتناع ورزد، ضبط خواهد شد. قبل از انعقاد قرارداد یا تسلیم ضمانت انجام تعهدات از طرف برنده مناقصه (مزایده) سپرده نفر دوم مسترد نخواهد شد» و همچنین حداکثر مدت زمان نگهداری سپرده نفر دوم.
22ـ میزان ضمانت انجام تعهدات و ترتیب دریافت و استرداد آن.
23ـ در اسناد درج شود که « سازمان در موارد موضوع جزء « ز» بند (1) و جزءهای « هـ» و « و» بند (2) ماده (25) این آیین‌نامه و در مواردی که مناقصه‌گر (مزایده‌گر) مرتکب یکی از اعمال مندرج در بندهای ماده (1) آیین‌نامه پیشگیری و مبارزه با رشوه در دستگاههای اجرایی، موضوع تصویب‌نامه شماره73377/ت30374هـ مورخ 22/12/1383 و اصلاحیه‌های بعدی آن شود، در رد پیشنهادهای مرتبط مختار است».
تبصره5 ـ قبولی در کارگروه فنی بازرگانی نیز موجب سلب این اختیار نیست. سازمان در صورت رد هر یک از پیشنهادها، دلایل مربوط به رد پیشنهاد را مشخص و در سوابق سازمان برای مراجعات آینده نگهداری می‌نماید.
24ـ درج مفاد مندرج در بندهای « ط» و « ی» ماده (21).
25ـ ذکر عبارت «برنده مناقصه (مزایده) حق واگذاری تمام و یا بخشی از موضوع معامله را بدون موافقت کتبی سازمان به دیگری ندارد».
ماده15 ـ در مواردی که محدودیت برگزاری مناقصه(مزایده) عمومی با ذکر ادله توسط واحد متقاضی گزارش و صرفه و صلاح سازمان در انجام معامله به صورت مناقصه (مزایده) محدود براساس دستورالعمل مصوب هیئت عامل به تشخیص و مسؤولیت مدیرعامل تأیید شود، به ترتیب زیر عمل خواهد شد:
1ـ سازمان از طریق شبکه اطلاعرسانی معاملات راهداری و ارسال دعوتنامه از کلیـه اشخاص واجد صلاحیـت برای اعلام آمادگی شرکت در مناقصه (مزایده) دعوت به عمل می‌آورد.
2ـ اشخاصی که برای شرکت در مناقصه (مزایده) اعلام آمادگی کرده و اسناد مربوط را در مهلت مقرر تحویل داده‌اند، توسط کارگروه فنی بازرگانی (و به ترتیب مقرر در ماده (11)) ارزیابی کیفی می‌شوند.
3ـ کارگروه فنی بازرگانی اشخاص واجد حد نصاب را به ترتیب اولویت براساس روش ارزیابی کیفی که با توجه به تبصره (3) ماده (11) در اسناد درج شده است، تعیین و به کمیسیون مناقصه (مزایده) منعکس می‌نماید.
تبصره1ـ در مواردی که به تشخیص مدیرعامل و تأیید هیئت عامل، به واسطه تأخیر ناشی از انجام ارزیابی، صرفه و صلاح سازمان در حذف بندهای (1) و (2) باشد، کارگروه فنی بازرگانی براساس آخرین اطلاعات قابل تحصیل (ارزیابی‌های انجام شده طی دو سال اخیر) در مورد توان انجام تعهدات اشخاص اظهارنظر خواهد کرد.
4ـ کمیسیون مناقصه (مزایده) فهرستی از اشخاص واجد حدنصاب و به ترتیب اولویت ایشان تهیه می‌نماید (فهرست کوتاه) تا دعوتنامه مناقصه (مزایده) برای آنها ارسال شود.
تبصره2ـ تعداد اشخاص (موضوع این بند) که با توجه به اولویت برای مناقصه (مزایده) محدود دعوت می‌شوند با تأیید مدیرعامل و قبل از انجام مراحل فوق تعیین خواهند شد. حداقل تعداد اشخاص هفت نفر خواهدبود.
تبصره3ـ در صورت وجود فهرست کوتاه مناقصه‌گران (مزایده‌گران) صلاحیتدار که حداکثر دو سال قبل به ترتیب فوق و بدون استفاده از تبصره (1) این ماده تهیه شده باشد، به تشخیص مدیرعامل، سازمان ملزم به انجام مراحل فوق نمی‌باشد.
5ـ چنانچه اشخاص واجد حدنصاب کمتر از هفت نفر باشد، کمیسیون مناقصه (مزایده) می‌تواند نسبت به اطلاعرسانی مجدد اقدام و یا از طریق ارسال دعوتنامه اشخاص واجد صلاحیت را دعوت نماید و یا مراتب را برای اتخاذ تصمیم (منجمله کاهش حداقل تعداد به تعداد واجدان حدنصاب) به هیئت عامل منعکس نماید.
تبصره4ـ کلیه مقررات مربوط به مناقصه (مزایده) عمومی که قابل انطباق با مناقصه (مزایده) محدود باشد، در مناقصه (مزایده) محدود نیز لازم‌الرعایه است، از آن جمله، موارد مندرج در این آیین‌نامه در ارتباط با فراخوان باید در دعوتنامه مناقصه (مزایده) محدود مراعات شود.
ماده16ـ ترتیب تهیه و تسلیم پیشنهادها به شرح زیر می‌باشد:
الف ـ شرکت‌کنندگان در مناقصه(مزایده) پس از دریافت یا خرید اسناد باید پیشنهادهای خود را به ترتیب زیر تهیه و به سازمان تسلیم کنند:
1ـ تهیه و تکمیل اسناد و پیشنهادها.
2ـ تسلیم پیشنهادها در مهلت مقرر در فراخوان مناقصه (مزایده).
3ـ دریافت رسید تحویل پیشنهادها.
ب ـ مهلت قبول پیشنهاد باید حسب عرف برای تهیه پیشنهاد کافی باشد، ولی این مهلت در مورد مناقصه (مزایده) داخلی و بین‌المللی از آخرین مهلت تحویل اسناد مناقصه (مزایده) به ترتیب نباید کمتر از ده روز و یک ماه باشد.
تبصره ـ در مواردی که علاوه بر انتشار فراخوان از طریق روزنامه و شبکه اطلاعرسانی معاملات راهداری، اسناد مناقصه (مزایده) نیز به صورت الکترونیکی و بلافاصله در اختیار داوطلبان قرار می‌گیرد و در دسترس آنان باقی می‌ماند، تاریخ انتشار اولین فراخوان در روزنامـه و انتشار اسناد در شبکه اطلاعرسانی معـاملات راهـداری (هر کـدام مؤخر باشد) از نظر مهلت قبول پیشنهاد در حکم آخرین مهلت تحویل اسناد مناقصه (مزایده) می‌باشد.
ماده17ـ شرایط تسلیم و تحویل پیشنهادها به شرح زیر می‌باشد:
الف ـ هیچ یک از شرکت‌کنندگان در مناقصه (مزایده)، جز در مواردی که در اسناد مناقصه (مزایده) پیش‌بینی شده باشد، نمی‌توانند بیش از یک پیشنهاد تسلیم کنند.
ب ـ شرایط مناقصه (مزایده) برای تمامی مناقصه‌گران (مزایده‌گران)، اعم از دولتی، عمومی یا خصوصی از جمله تأمین ضمانتنامه‌ها، شرایط قرارداد، نحوه تحویل و تسلیم مدارک، مشخصات وشرایط انجام تعهدات و نظایر آنها باید یکسان باشد.
ج ـ شرکت‌کنندگان در مناقصه (مزایده) باید اسناد مناقصه (مزایده) و پیشنهادهای خود را در پاکتهای جداگانه در بسته و لاک و مهرشده به شرح زیر به سازمان ارائه کنند:
1ـ پاکت تضمین (پاکت «الف») شامل ضمانتنامه شرکت در مناقصه (مزایده).
2ـ پاکت فنی بازرگانی (پاکت «ب») شامل اسناد فنی، اسناد قراردادی و حقوقی.
3ـ پاکت قیمت (پاکت «ج») شامل پیشنهاد قیمت و شرایط مالی پیشنهاددهنده در چارچوب اسناد مناقصه (مزایده).
متناسب با موضوع معامله در فراخوان اعلام خواهد شد همگی پاکتها پس از لاک و مهر در داخل یک پاکت لاک و مهرشده قرارگرفته و طبق زمان‌بندی تحویل داده شوند.
د ـ سازمان موظف است در مهلت مقرر همه پیشنهادهای ارائه شده شرکت‌کنندگان را پس از دریافت، ثبت و تا جلسه بازگشایی از پاکتها صیانت نماید.
هـ ـ هرگونه تسلیم، تحویل، اصلاح، جایگزینی و یا پس گرفتن پیشنهاد باید به صورت قابل گواهی و با رعایت ماده (34) در مهلت و مـکان مقرر در اسناد منـاقصه (مزایده) انجام شود.
ماده18ـ توضیح و تشریح اسناد به شرح زیر انجام می‌گیرد:
الف ـ چنانچه شرکت‌کننده‌ای در اسناد مناقصه (مزایده)، ابهام یا ایرادی مشاهده کند، می‌تواند از سازمان توضیح بخواهد.
ب ـ توضیحات و پاسخ به پرسش‌های مناقصه‌گران (مزایده‌گران) و همچنین در صورت تشکیل «جلسه توضیح اسناد»، رونوشت صورتجلسه آن و هرگونه تجدیدنظر در اسناد مناقصه (مزایده) باید با رعایت ماده (34) به طور یکسان در اختیار همه شرکت‌کنندگان در مناقصه (مزایده) قرار داده شود.
تبصره ـ سازمان باید اهتمام نماید تا اسناد مناقصه (مزایده) از شفافیت لازم برخوردار بوده و عاری از ابهام باشد تا شرکت‌کنندگان در مناقصه (مزایده) بتوانند با برداشت صحیح از اسناد مناقصه (مزایده)، قیمت و شرایط مالی پیشنهادی خود را در چارچوب شرایط مناقصه (مزایده) ارائه نمایند.
ماده19ـ گشایش پیشنهادها به شرح زیر انجام می‌گیرد:
الف ـ در صورتی که در مدت مقرر پیشنهاد یا پیشنهادهایی رسیده باشد، کمیسیون مناقصه (مزایده) در زمان و مکان مقرر تشکیل و پیشنهادهای واصل شده را مفتوح و به‌شرح زیر رسیدگی و اتخاذ تصمیم خواهد نمود.
ب ـ مراحل گشایش پیشنهادها به شرح زیر است:
1ـ تهیه فهرست اسامی دریافت‌کنندگان اسناد، پیشنهاددهندگان (مناقصه‌گران و مزایده‌گران)، حاضران و شرکت‌کنندگان در جلسه.
2ـ بازکردن پاکت تضمین « الف» و کنترل آن.
3ـ بازکردن پاکت فنی بازرگانی « ب»
4ـ تحویل پاکتهای فنی بازرگانی « ب» به کارگروه فنی بازرگانی در مناقصه (مزایده)های دو مرحله‌ای.
5 ـ بازکردن پاکت قیمت «ج» و کنترل از نظر کامل بودن مدارک و امضای آنها و کنار گذاشتن پیشنهادهای غیرقابل قبول در مناقصه (مزایده)های یک مرحله‌ای.
6 ـ تهیه و تنظیم و امضای صورتجلسه گشایش پیشنهادها توسط کمیسیون مناقصه (مزایده).
7ـ تحویل پاکتهای قیمت «ج» و تضمین «الف» پیشنهادهای رد شده به سازمان برای استرداد به ذینفع.
ج ـ در صورت برگزاری مناقصه (مزایده) دو مرحله‌ای، زمان و مکان تشکیل جلسه گشایش پاکتهای قیمت «ج» در جلسه گشایش پاکتها اعلام خواهد شد. این مدت فقط برای یک بار تا سقف مدت اعتبار پیشنهادها قابل تمدید است. در این صورت پاکتهای قیمت « ج» در یک لفاف لاک و مهرشده توسط سازمان صیانت می‌شود. در مناقصه (مزایده)های یک مرحله‌ای، پاکتهای قیمت « ج» بی‌درنگ گشوده و براساس ماده (21) این آیین‌نامه، برنده مناقصه (مزایده) تعیین می‌شود.
دـ سازمان مکلف است از مناقصه‌گران (مزایده‌گران) یا نمایندگان آنها جهت حضور در جلسه گشایش پیشنهادهای مالی (پاکتهای قیمت «ج») دعوت نماید.
ماده20 ـ ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادها به شرح زیر انجام می‌گیرد:
الف ـ در مناقصه (مزایده)های دو مرحله‌ای، سازمان موظف است براساس معیارها و روشهای اعلام شده در اسناد مناقصه (مزایده)، ارزیابی کیفی مناقصه‌گران و مزایده‌گران و ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادها را انجام و اعلام نماید.
تبصره ـ استانداردها (حسب مورد براساس استانداردهای بین‌المللی یا داخلی موضوع ماده (27)) و روش ارزیابی مشخصات فنی پیشنهادها و عوامل مؤثر در این ارزیابی (شامل معیارهای ارزیابی، شاخصهای اندازه‌گیری و دامنه امتیاز و مبانی تعیین آن برای هر یک از معیارها، اهمیت نسبی معیارها و همچنین حدنصاب امتیاز فنی قابل قبول) باید تعیین و در اسناد مناقصه (مزایده) درج شود.
ب ـ در صورتی که بررسی فنی بازرگانی پیشنهادها لازم باشد، نتیجه بررسی طی مهلتی که کمیسیون مناقصه (مزایده) معین می‌کند به جلسه بعدی کمیسیون احاله می‌شود و براساس گزارش کارگروه فنی بازرگانی، پاکتهای قیمت « ج» پیشنهادهندگانی که امتیاز فنی بازرگانی لازم را احراز کرده‌اند، گشوده می‌شود.
تبصره1ـ در صورتی که بررسی فنی بازرگانی پیشنهادها لازم باشد، مهلت اعلام نظر توسط کمیسیون مناقصه (مزایده) حداکثر تا دو برابر مهلت مقرر برای رسیدگی توسط کمیسیون قابل تمدید خواهد بود. چنانچه فرصت مورد نیاز از سقف مهلت مقرر برای تعیین برنده تجاوز نماید، سـازمان باید موضوع را به اطلاع کلـیه پیشنهاددهندگان برساند، در این صورت هر یک از پیشنهاددهندگان، حداکثر ظرف نصف مدت مهلت تمدیدشده که از ده روز کاری تجاوز نخواهد نمود، می‌توانند انصراف خود را اعلام و در صورت انصراف سپرده آنها مسترد خواهدشد.
تبصره2ـ سازمان همزمان با بررسی اسناد فنی پیشنهاددهندگان، اسناد قراردادی و حقوقی را بررسی و در صورت وجود ابهام نسبت به رفع ابهامات و احتمالاً رفع اختلاف بین پیشنهادهای رسیده با اسناد مناقصه (مزایده) اقدام نموده و چنانچه ضرورت ایجاب نماید، مدت زمان معقولی را برای رفع ابهام مشخص و به همه شرکت‌کنندگان اعلام می‌کند.
تبصره3ـ کارگروه فنی بازرگانی باید در مهلت تعیین شده پیشنهادهایی را که از نظر فنی مردود است، با ذکر دلیل مشخص کرده و پیشنهادهای قابل قبول را به ترتیب اولویت و با درج ضریب مطابقت با مشخصات مورد مناقصه یا مزایده (امتیاز فنی) تعیین و مراتب را به کمیسیون مناقصه (مزایده) گزارش نماید. مبانی انجام بررسیهای فنی و تعیین ضریب مطابقت با توجه به مفاد تبصره (1) در گزارش کارگروه فنی بازرگانی با ذکر دلیل منعکس خواهد شد.
ج ـ هرگـونه ارزیابی فنـی بازرگانی، تنها پیش از گشودن پاکتهای قیمت «ج» مجاز است.
د ـ پاکت قیمت «ج» مناقصه‌گرانی (مزایده‌گرانی) که در ارزیابی‌های فنی بازرگانی پذیرفته نشده‌اند، باید ناگشوده بازگردانده شود.
ماده21 ـ ارزیابی مالی و تعیین برنده به شرح زیر انجام می‌گیرد:
الف ـ در مناقصه (مزایده)هایی که مناسبترین قیمت با ارزیابی فنی بازرگانی و مالی پیشنهادها تعیین می‌شود، مناسبترین قیمت به عنوان پیشنهاد برتر شناخته می‌شود.
چنانچه پیشنهاد برتر حائز حداقل (حداکثر) قیمت در مناقصه (مزایده) باشد و قیمت پیشنهادی از نظر کمیسیون عادلانه باشد، برنده شناخته می‌شود. در غیر این صورت، کمیسیون مناقصه (مزایده) نظر خود را درخصوص پیشنهاد برتر به همراه گزارش توجیهی و تصمیم خود درخصوص پذیرش پیشنهاد برتر به عنوان برنده و یا تجدید مناقصه (مزایده) برای کسب نظر به هیئت عامل گزارش می‌نماید. چنانچه هیئت عامل ظرف دو هفته ضرورت بررسی مجدد را اعلام نماید، کمیسیون پس از بررسی مجدد نسبت به اعلام پیشنهاد برتر به عنوان برنده و یا تجدید مناقصه (مزایده) اقدام خواهد نمود. در صورتی که هیئت عامل ظرف این مدت ضرورت بررسی مجدد را اعلام ننماید، کمیسیون نسبت به اعلام تصمیم اولیه کمیسیون اقدام خواهد نمود.
تبصره ـ مبانی و روش ارزیابی مالی باید به صورت مشروح با ذکر « نحوه تأثیرگذاری ارزیابی فنی بازرگانی بر قیمت» در اسناد مناقصه (مزایده) درج شود.
ب ـ در دیگر مناقصه (مزایده)ها، چنانچه حداقل (حداکثر) قیمت پیشنهاد شده (یا قیمت پیشنهادی در مواردی که فقط یک پیشنهاد رسیده باشد) از نظر کمیسیون عادلانه باشد، در صورتی که این پیشنهاد از نظر فنی قابل قبول باشد، برنده شناخته می‌شود.
تبصره ـ چنانچه حداقل (حداکثر) قیمت پیشنهاد شده (یا قیمت پیشنهادی در مواردی که فقط یک پیشنهاد رسیده باشد) از نظر کمیسیون عادلانه نباشد، کمیسیون می‌تواند اتخاذ تصمیم نماید که مناقصه (مزایده) تجدید یا حداقل از سه شخص واجد صلاحیت استعلام بها شود و نتیجه آن در کمیسیون مطرح شود.
در صورتی که حداقل (حداکثر) قیمت به دست آمده در استعلام بها کمتر (بیشتر) از حداقل (حداکثر) قیمت پیشنهاد شده در مناقصه (مزایده) باشد:
در صورتی که تفاوت این دو قیمت کمتر از پنج درصد باشد، در این صورت اگر پیشنهاددهنده حداقل در مناقصه (حداکثر در مزایده) حاضر باشد معامله را به حداقل (حداکثر) قیمت به دست آمده در استعلام انجام دهد، به عنوان برنده اعلام خواهد شد. در غیر این صورت کمیسیون پیشنهاددهنده حداقل (حداکثر) قیمت در استعلام بها را حائز حداقل (حداکثر) قیمت شناخته و موضوع را برای تأیید وی به عنوان برنده و یا تجدید مناقصه (مزایده) به هیئت عامل احاله خواهد نمود.
در صورتی که حداقل (حداکثر) قیمت به دست آمده در استعلام بها برابر یا بیشتر از حداقل (کمتر از حداکثر) قیمت پیشنهادشده در مناقصه (مزایده) باشد یا در استعلام بها کسی داوطلب معامله نباشد و یا تعداد داوطلبان کمتر از سه باشند، کمیسیون می‌تواند پیشنهاددهنده حداقل در مناقصه (حداکثر در مزایده) را به عنوان برنده اعلام و یا رأی به‌تجدید مناقصه (مزایده) دهد.
ج ـ پس از گشودن پاکتهای قیمت «ج»، چنانچه به تشخیص کمیسیون بررسی قیمتها و تجزیه و کنترل مبانی آن لازم باشد، کمیسیون می‌تواند انجام این بررسی را به‌کارگروه فنی بازرگانی ارجاع نماید، در این صورت کارگروه فنی بازرگانی حداکثر ظرف دو هفته نتیجه ارزیابی را به کمیسیون اعلام می‌کند.
دـ پس از گشودن پاکتهای قیمت «ج»، سپرده برنده اول و دوم نزد سازمان نگهداری و سپرده سایرین بازگردانده می‌شود.
هـ ـ در مناقصات بین‌المللی، مناقصه‌گران داخلی نسبت به مناقصه‌گران خارجی ترجیح دارند. نحوه ترجیح مناقصه‌گران داخلی در اسناد مناقصه قید خواهد شد. مناقصاتی که در آنها رعایت این قاعده به مصلحت نباشد، باید از سوی کمیسیون اقتصاد هیئت دولت تأیید شود.
و ـ برای افزایش سهم انجام کار در ایران، پیشنهادهای کلیه مناقصه‌گران اعم از داخلی و خارجی در مناقصات داخلی و یا بین‌المللی به شرح مندرج در مواد (3) و (4) تصویب‌نامه شماره 44930/ت30750هـ مورخ 13/8/1383 و اصلاحیه‌های بعدی آن همسنگ می‌شود.
ز ـ برای ارزیابی و همسنگ کردن پیشنهادهای دارای بخش ارزی، نرخ برابری ارز، نرخ ارز قابل معامله اعلام شده توسط مراجع رسمی کشور است. در این گونه موارد برای ارزیابی و همسنگ کردن پیشنهادهای واصل شده، باید متوسط نرخ ارز در هفت روز کاری متوالی تا سه روز قبل از روزگشایش پاکتهای قیمت «ج» پیشنهاددهندگان، ملاک عمل قرارگیرد.
ح ـ درخصوص معاملات بزرگ با تشخیص مدیرعامل(و یا نماینده مجاز وی)، باید حدود بهای عادلانه، توسط مشاور طرح (و یا واحد متقاضی) و یا کارشناس منتخب هیئت عامل تعیین و تا قبل از گشودن پاکتها (ترجیحاً قبل از برگزاری مناقصه یا مزایده) به کمیسیون گزارش شود.
ط ـ در صورتی که مناقصه ( یا مزایده) برای اقلام (کالا، خدمت یا حقوق) مختلف برگزار شده باشد و قیمت یک یا چند قلم پیشنهادی نسبت به پیشنهاد دیگر ارزانتر و چند قلم آن گرانتر باشد، معامله با کسی که من حیث‌المجموع قیمت پیشنهادی وی از همه مـناسبتر باشد، انجام خواهدشـد، مگر آنکه خرید (فروش) اقلام مورد معامله از فروشندگان (به خریداران) متعدد به صرفه بوده و به ویژه با توجه به شرایط تحویل و خصوصـیات مـساعد دیگر به صلاح سازمان باشـد، در ایـن صـورت موضـوع معامله تفکیک‌گشته و هر قلم از کالا، خدمت یا حقوق مزبور از حائزین مناسبترین قیمت خریداری (به مناسبترین قیمت فروخته) خواهد شد. مراتب باید در فراخوان و اسناد مناقصه (مزایده) درج شود.
ی ـ چنانچه تمامی یک نوع کالا، خدمت یا حقوق مورد نیاز توسط پیشنهاددهنده مناسبترین قیـمت، قابل تأمـین نباشد (چنـانچه تمامـی یک نوع کالا، خدمت یا حقوق مورد درخواست پیشنهاددهنده مناسبترین قیمت، قابل تأمین نباشد) و یا خرید (فروش) کالا، خدمت یا حقوق مـورد نیاز از مناقصه‌گران (به مزایده‌گران) متعدد مقرون به صرفه باشد، سازمان می‌تواند با رعایت موارد زیر معامله را به مناقصه‌گران (مزایده‌گران) متعدد انجام دهد:
1ـ قیمت پیشنهادی عادلانه باشد.
2ـ خرید (فروش) کالا، خدمت یا حقوق مورد نیاز را به تفکیک با حائزین مناسبترین قیمت و به ترتیب اولویت انجام دهد.
3ـ مراتب در فراخوان و یا اسناد مناقصه (مزایده) درج شده باشد.
ماده22 ـ تعیین برنده به ترتیبی خواهد بود که در اسناد درج می‌شود. هرگونه مذاکره با پیشنهاددهندگان و یا برنده برای اخذ تخفیف و یا تغییر قیمت و شرایط قراردادی ممنوع می‌باشد. همچنین هیچگونه تخفیف و یا تغییر قیمتی نیز از سوی پیشنهاددهندگان پذیرفته نخواهد شد و تنها ملاک تعیین برنده، قیمتی است که هر شرکت‌کننده در پاکت دربسته و لاک و مهر شده به سازمان تسلیم کرده است. کمیسیون مناقصه (مزایده)، کارگروه فنی بازرگانی و مسئولان سازمان باید با توجه به مدتی که فروشندگان (خریداران) کالا، خدمات یا حقوق در برگ پیشنهادهای خود ذکر نموده‌اند، به نحوی اقدام کنند که به علت انقضای مدت خسارتی متوجه سازمان نشود.
تبصره ـ چنانچه برای کاهش یا افزایش قیمت در اسناد مناقصه (مزایده) ترتیبی مشخص شده باشد، باید براساس آن اقدام شود.
ماده23 ـ در مواردی که کمیسیون مناقصه (مزایده) برنده را اعلام کرده باشد، سپرده او و پیشنهاددهنده‌ای که پیشنهاد او در مرتبه دوم قرار دارد، با رعایت ماده (32) نگاهداری و سپرده سایر پیشنهاددهندگان بلافاصله آزاد خواهد شد.
تبصره ـ پیشنهادی که در مرتبه دوم قرار دارد، در صورتی می‌تواند مورد ابلاغ قرار گیرد که تفاوت بهای پیشنهادی او با برنده کمتر از مبلغ تضمین باشد، در غیر این صورت رجوع به وی ممنوع است و سپرده او آزاد خواهد شد.
ماده24ـ اگر در نتیجه فراخوان یا انتشار در شبکه اطلاعرسانی معاملات راهداری و یا دعوت به مناقصه (مزایده)، پیشنهادی نرسیده باشد، مدیرعامل می‌تواند مناقصه (مزایده) را تجدید و یا موضوع را برای اتخاذ تصمیم و تعیین نحوه انجام معامله به هیئت سه نفره مندرج در ماده (28) این آیین‌نامه احاله کند.
ماده25ـ شرایط تجدید و لغو مناقصه (مزایده) به شرح زیر می‌باشد:
1ـ مناقصه (مزایده) در شرایط زیر تجدید می‌شود:
الف ـ موارد مندرج در این آیین‌نامه.
ب ـ کم‌بودن تعداد مناقصه (مزایده)گران از حدنصاب تعیین شده در شرایط و اسناد مناقصه (مزایده).
تبصره ـ در صورت ایجاب تنها یک متقاضی برای انجام معامله (منحصر به‌فردبودن براساس جزء (2) بند « س» ماده (2)، کمیسیون مناقصه (مزایده) باید در تعیین برنده کلیه موارد مندرج در فراخوان و اسناد و شرایط مناقصه (مزایده) موضوع مواد (13) و (14) و سایر موارد مرتبط در این آیین‌نامه را به طور کامل رعایت نماید.
ج ـ پایان مدت اعتبار پیشنهادها و عدم موافقت شرکت‌کنندگان و یا برنده مناقصه (مزایده) با تمدید مدت اعتبار پیشنهاد.
د ـ بالابودن قیمتها به نحوی که توجیه اقتصادی خرید در مناقصه منتفی شود.
هـ ـ پایین بودن قیمتها به نحوی که توجیه اقتصادی فروش در مزایده منتفی شود.
تبصره ـ در صورتی که مناقصه (مزایده) به دلیل پایان مدت اعتبار پیشنهادها تجدید شود، سازمان موظف است براساس شرائط و سقف مندرج در اسناد مناقصه (مزایده) هزینه‌های مربوط به تأمین سپرده (تضمین شرکت در مناقصه (مزایده)) را به‌مناقصه‌گران (مزایده‌گران) پرداخت نماید.
و ـ امتناع برندگان اول و دوم مناقصه (مزایده) از انعقاد قرارداد.
ز ـ رأی هیئت رسیدگی به شکایات درخصوص مناقصه.
2ـ مناقصه (مزایده) در شرایط زیر لغو می‌شود:
الف ـ نیاز به خرید و یا فروش کالا، خدمت یا حقوق موضوع مناقصه (مزایده) مرتفع شده باشد.
ب ـ تغییرات زیادی در اسناد مناقصه (مزایده) لازم باشد و موجب تغییر در ماهیت مناقصه (مزایده) شود.
ج ـ حوادث غیرمترقبه نظیر جنگ، زلزله، سیل و مانند آنها.
د ـ تشخیص کمیسیون مناقصه (مزایده) مبنی بر تبانی مناقصه‌گر (مزایده‌گر).
هـ ـ رأی هیئت رسیدگی به شکایات درخصوص مناقصه.
تبصره ـ سازمان باید تجدید و یا لغو مناقصه (مزایده) را مطابق با ماده (34) به‌آگاهی همه مناقصه (مزایده)گران برساند.
فصل پنجم ـ عدم الزام و ترک مناقصه و یا مزایده
ماده26ـ برگزاری مناقصه (مزایده) در موارد زیر الزامی نیست و سازمان می‌تواند بدون انجام مناقصه (مزایده) معامله مورد نظر را انجام دهد:
1ـ خرید اموال منقول، خدمات و حقوقی که به تشخیص و مسئولیت مدیرعامل (و یا نماینـدگان مجاز وی) و تصویب هـیئت عامل، منحصر به فرد بوده و دارای انواع مشابه نباشد.
بهای موضوع معامله به تشخیص و مسئولیت مدیرعامل (و یا نماینده مجاز وی) با کسب نظر از کارشناس (کارشناسان) منتخب هیئت عامل برای معامله مربوط، تعیین خواهدشد.
2ـ خرید، اجاره به شرط تملیک یا اجاره گرفتن اموال غیرمنقول.
بهای موضوع معامله به تشخیص و مسئولیت مدیرعامل (و یا نماینده مجاز وی) با کسب نظر از هیئت کارشناسان رسمی دادگستری (حداقل سه نفر) و یا هیئت کارشناسان خبره مربوط منتخب هیئت‌عامل در صورت نبود کارشناسان رسمی دادگستری، تعیین خواهدشد.
3ـ خرید اموال منقول و غیرمنقول، کالا و خدمات با قیمت تعیین شده و یا کمتر یا حقوقی که نرخهای آنها از طرف مراجع قانونی ذیصلاح تعیین شده‌باشد.
4ـ خرید خدمات آموزشی و ورزشی و نظایر آن در چارچوب برنامه مصوب سازمان که به تشخیص و مسؤولیت مدیرعامل با رعایت صرفه و صلاح کشور امکان برگزاری مناقصه مقدور نباشد.
5 ـ خرید خدمات فرهنگی و هنری و صنایع مستظرفه با رعایت موازین اسلامی که با تشخیص و مسؤولیت مدیرعامل با لحاظ رعایت صرفه و صلاح کشور امکان برگزاری مناقصه مقدور نباشد.
6 ـ خرید خدمات مشاوره اعم از مهندسی مشاور و مشاوره فنی بازرگانی مشتمل بر مطالعه، طراحی و یا مدیریت بر طرح و اجرا و نظارت و یا هر نوع خدمات مشاوره‌ای و خدمات کارشناسان (اشخاص حقیقی) با رعایت ماده (12) این آیین‌نامه.
تبصره ـ انتخاب و ارجاع کار به مهندسان مشاور براساس دستورالعمل اجرایی خواهدبود که با رعایت آیین‌نامه بند « هـ» ماده (29) قانون برگزاری مناقصات (موضوع تصویب‌نامه شماره 84178/ت34162هـ مورخ 16/7/1385)، توسط هیئت مدیره شرکت تهیه و به تصویب وزیر راه و ترابری می‌رسد.
7ـ خرید قطعات یدکی برای تعویض و یا تکمیل لوازم و تجهیزات ماشین‌آلات ثابت و متحرک موجود و همچنین ادوات و ابزار و وسایل اندازه‌گیری دقیق لوازم آزمایشگاههای علمی و فنی و نظایر آن که تأمین آن با تشخیص مدیرعامل از طریق مناقصه امکان‌پذیر نباشد، با تعیین بهای مورد معامله از سوی حداقل یک نفر کارشناس منتخب هیئت‌عامل در رشته مربوط.
8ـ تعمیر تجهیزات و ماشین‌آلات ثابت و متحرک، تأمین تجهیزات و ماشین‌آلات صرفاً جایگزین و مرتبط با تداوم تولید در واحدهای تولیدی سازمان به تشخیص و مسئولیت مدیرعامل (و یا نماینده مجاز وی) با رعایت صرفه و صلاح کشور، به نحوی که شامل توسعه واحد نشود.
9ـ در مورد معاملات محرمانه که به تشخیص هیئت‌وزیران با ملاحظه صرفه و صلاح کشور باید مستور بماند.
10ـ خرید سهام (چنانچه طبق اساسنامه و مقررات مربوط در سازمان مجاز شناخته شده‌باشد) و تعهدات ناشی از اجرای احکام قضایی.
11ـ خرید خدمات و کالا از طریق بازار بورس (براساس قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران).
تبصره1ـ انجام معاملات بدون انجام مناقصه (مزایده) مشروط برآن است که طرف معامله مالک مورد معامله بوده یا آن را در اختیار داشته یا تولیدکننده و یا انجام دهنده آن باشد و یا اینکه وظیفه تهیه و توزیع و فروش مورد معامله را به عهده داشته‌باشد.
تبصره2ـ استثنائات یادشده مانع از انجام معامله از طریق انجام مناقصه (مزایده) نخواهدبود.
تبصره3ـ مدیرعامل مکلف است هیئت‌عامل و حسابرس (بازرس) سازمان را از معاملات مفاد بندهای این ماده و همچنین معاملات موضوع ماده (28) مطلع نماید و هیئت عامل گزارش آنها را به اولین جلسه مجمع عمومی عادی صاحبان سهام ارائه نماید.
تبصره4ـ هزینه‌های مربوط به ماده (78) قانون محاسبات عمومی کشور از شمول رعایت قانون مذکور و قانون برگزاری مناقصات و این آیین‌نامه مستثنی و تابع قانون نحوه هزینه کردن اعتباراتی که به موجب قانون از رعایت قانون محاسبات عمومی و سایر مقررات عمومی دولت مستثنی هستند، می‌باشد و بلافاصله جزئیات هزینه‌های معاملات آن به هیئت عامل گزارش می‌شود.
ماده27ـ رعایت استانداردهای ملی و داخلی در انجام کلیه معاملات سازمان (اعم از خرید کالا، خدمت یا حقوق، امور پیمانکاری و نظایر آن) ضروری است. در مواردی که استانداردهای ملی و داخلی صنعت راهداری و حمل و نقل جاده‌ای تدوین نشده‌باشد، رعایت استانداردهای بین‌المللی به تشخیص و مسئولیت مدیرعامل الزامی خواهدبود. در این گونه موارد مدیرعامل مکلف است هیئت‌عامل و حسابرس (بازرس) سازمان را مطلع نماید و هیئت‌عامل نیز گزارش آنها را به اولین جلسه مجمع عمومی عادی صاحبان سهام ارائه نماید.
ماده28ـ در مواردی که با توجه به شرائط، میسر نبودن انجام مناقصه (مزایده) براساس گزارش توجیهی و با ذکر ادله توسط واحد متقاضی گزارش و توسط هیئت سه نفره (هیئت سه نفره ترک مناقصه (مزایده)) تأیید شود، می‌توان معامله را به طریق دیگری انجام داد، در این صورت، هیئت مذکور با رعایت صرفه و صلاح سازمان ترتیب انجام اینگونه معاملات را با رعایت سایر مقررات مربوط در هر مورد برای یک نوع کالا، خدمت یا حقوق (کالا، خدمت یا حقوق مورد درخواست) تعیین و اعلام خواهدنمود. هیئت مذکور بنا به دعوت مدیرعامل و با حضور هر سه عضو رسمیت دارد و کلیه اعضاء مکلف به حضور در جلسات هیئت و ابراز نظر نسبت به گزارش توجیهی سازمان در مورد تقاضای ترک مناقصه (مزایده) و همچنین نحوه انجام معامله مورد نظر می‌باشند، ولی تصمیمات هیئـت با رأی اکثریـت اعضا معتبر خواهـدبود. نظر هر یـک از اعضـا نسبـت به گزارش توجیهی ترک مناقصه (مزایده) و همچنین ترتیب انجام معامله باید برای مراجعات آینده در سوابق جلسه نگهداری شود.
تبصره1ـ هیئت سه نفره و هر یک از اعضا در صورت عدم اتفاق آرا، برای اظهارنظر می‌توانند از نظرات کارشناس (کارشناسان) حسب موضوع معامله استفاده نمایند، در این صورت هزینه استفاده از کارشناس (کارشناسان) به عهده سازمان می‌باشد.
تبصـره2ـ در هـر حال سازمان در مـواردی که موضـوعیت داشـته باشد، باید به طریق مقـتضی (با عـنایت به رویه مندرج در ماده (11)) از صلاحیـت و توان انجام تعهدات طرف معامله و یا مشخصات فنی کالا، خدمت یا حقوق مورد معامله اطمینان حاصل نماید.
تبصره3ـ سازمان موظف است « شرط الزام به رعایت مفاد این آیین‌نامه و سایر مقررات مربوط در انجام موضوع قرارداد توسط طرف قرارداد» را در مفاد قراردادهایی که از طریق عدم الزام و ترک مناقصه (مزایده) با شرکتهای زیرمجموعه غیردولتی سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای منعقد می‌شود، درج نماید.
ماده29ـ ترکیب هیئت ترک مناقصه (مزایده) به شرح زیر می‌باشد:
الف ـ هیئت ترک مناقصه و مزایده، مرکب از مدیرعامل، ذیحساب سازمان و یک شخص صلاحیتدار به انتخاب مجمع عمومی می‌باشد.
تبصره ـ مجمع عمومی می‌تواند به منظور عضویت در هیئت ترک مناقصه (مزایده) شخص صلاحیتدار موضوع بند « الف» را حسب موضوع معامله برای رشته‌های مختلف تعیین نماید.
ب ـ در اجرای ماده (28) این آیین‌نامه، در صورتی که مبلغ معامله بیش از پنجاه برابر نصاب معاملات کوچک باشد، انجام معامله پس از تصویب هیئت سه نفری موضوع این ماده و با تأیید هیئت عامل مجاز خواهدبود.
ج ـ در اجرای بند « ب» این ماده در صورتی که مبلغ معامله بیش از دویست برابر نصاب معاملات کوچک باشد، پس از تصویب هیئت سه نفری موضوع این ماده، انجام معامله با موافقت وزیر راه و ترابری، منوط به تأیید کارگروه موضوع قسمت اخیر بند « و» ماده (28) قانون برگزاری مناقصات ـ مصوب 1383 ـ خواهدبود.
فصل ششم ـ قرارداد
ماده30ـ کلیه معاملات سازمان نیازمند عقدقرارداد است که طبق قراردادهای نمونه مصوب هیئت عامل و قبل از پایان مهلت مقرر باید نسبت به عقد قرارداد اقدام شود. در مواردی که برای آن قراردادهای نمونه به تصویب هیئت‌عامل نرسیده‌است، هر قرارداد باید جداگانه به تصویب هیئت‌عامل برسد. هیئت‌عامل می‌تواند به مسئولیت خود تصویب قراردادهای غیرنمونه را به کارگروهی مرکب از حداقل سه نفر افراد ذیصلاح در تخصص‌های حقوقی، بازرگانی و مالی و حسب مورد فنی (که توسط هیئت‌عامل و برای قرارداد معین انتخاب می‌شوند) محول نماید.
تبصره1ـ با تغییر اعضای هیئت عامل سازمان، احکام اعضای کارگروه فوق باید تنفیذ و یا اعضای کارگروه انتخاب شوند.
تبصره2ـ در موردمعاملات کوچک و متوسط که مورد معامله بلافاصله پس از انجام تشریفات مناقصه یا مزایده تحویل و بهای آن به طور نقدی پرداخت یا دریافت می‌شود انجام معامله منوط به انعقاد قرارداد نمی‌باشد، ولی صورتحسابها، اوراق خرید کالا، خدمت یا حقوق، ضمانتنامه و دیگر موارد (متناسب با نوع معامله) باید اخذ شود.
ماده31ـ در قرارداد درج نکات زیر ضروری است:
1ـ نام متعاملین.
2ـ نوع و مقدار مورد معامله با مشخصات کامل آنها.
3ـ مدت انجام تعهد و محل و شرایط تحویل مورد معامله.
تبصره1ـ دادن هرگونه امتیاز به برنده مناقصه یا مزایده یا واگذاری امکانات سازمان و یا پرداخت پیش‌پرداخت به برنده در موقع قرارداد یا اجرای کار، به جز، آنچه که در فراخوان و یا اسناد مناقصه (مزایده) درج شده، ممنوع است.
تبصره2ـ میزان اجاره ساختمانها و ماشین‌آلات و وسائط نقلیه و امثال آن و همچنین هرگونه تسهیلات مالی که از طرف سازمان با رعایت تبصره فوق در اختیار پیمانکاران برای مدت انجام کار مورد قرارداد گذارده می‌شود، به پیشنهاد کارشناس منتخب مدیرعامل و تصویب هیئت‌عامل تعیین خواهدشد.
4ـ ترتیب عمل و میزان خسارت در مواردی که طرف قرارداد در انجام خدمات جزئاً یا کلاً تأخیر نماید.
5 ـ الزام تحـویل کالا بر طبق اسناد و نمونه مهر شده، در صورتی که تهیه نمونه لازم باشد، در این صورت باید نمونه کالا با مهر طرفین معامله مهرشده و نزد سازمان نگهداری شود.
6 ـ اقرار برنده مناقصه (مزایده) به اینکه « از مشخصات کالا، خدمت یا حقوق مورد معامله و مقتضیات محل تحویل کالا، خدمت یا حقوق اطلاع کامل دارد و هیچ امر مجهولی باقی نمانده است که بعداً مستند به جهل عنوان شود».
7ـ اختیار سازمان نسبت به افزایش یا کاهش مورد معامله در مدت قرارداد تا میزان بیست و پنج درصد مقدار مندرج در قرارداد.
8ـ در مواردی که انجام کار براساس واحد بها باشد، بهای مورد معامله و ترتیب پرداخت آن براساس برآورد بهای مورد معامله تعیین و در قرارداد ذکر می‌شود، بهای کارهای انجام یافته براساس واحد بها احتساب و پرداخت خواهدشد.
9 ـ چنانچه بنا به مقتضیات درنظر باشد که به برنده مناقصه پیش پرداخت داده‌شود (و از برنده مزایده پیش دریافت اخذ شود) و یا تسهیلاتی ملحوظ شود، میزان و ترتیب پرداخت و یا دریافت آن باید در شرایط و اسناد مناقصه (مزایده) درج شده‌باشد.
تبصره1ـ به هیچ وجه شروع قرارداد یا تحویل کالا، خدمت یا حقوق منوط به اخذ پیش‌پرداخت توسط طرف قرارداد نشود.
تبصره2ـ تأدیه پیش پرداخت و فراهم نمودن تسهیلات در مناقصه منوط به اخذ تضمین‌های معتبر و مورد قبول خواهدبود.
تبصره3ـ مبلغ پیش‌پرداخت از بیست و پنج درصد مبلغ معامله بیشتر نخواهدبود (در موارد خاص به تشخیص و مسئولیت مدیرعامل و به تصویب هیئت‌عامل این درصد قابل افزایش خواهدبود) و میزان و شرایط آن نیز باید در اسناد درج شود.
10ـ میزان تضمین حسن انجام کار و نحوه کسر و ترتیب استرداد آن براساس شرایط و اسناد مناقصه یا مزایده.
11ـ مدت فاصله زمانـی بین تحویـل موقت و تحـویل قطعی در قراردادهای مربـوط به کارهای اجرایی از جمله ساختمان، تأسیسات و تجهیزات براساس شرایط و اسناد مناقصه (مزایده).
12ـ اقرار به عدم شمول ممنوعیت موضوع قانون راجع به منع مداخله وزرا، نمایندگان مجلسین و کارمندان در معاملات دولتی و کشوری ـ مصوب 1337ـ و همچنین افشای سمت و میزان سهام (در شرکتهای سهامی خاص) متعلق به اشخاص و اقربا موضوع تبصره (1) ماده (1) قانون یادشده در شرکت طرف قرارداد.
13ـ سایر تعهداتی که در شرایط و اسناد مناقصه یا مزایده ذکر شده‌است.
14ـ سایر شرایط که مورد توافق طرفین معامله قرار گیرد مشروط برآنکه امتیازاتی علاوه بر آنچه در شرایط و اسناد مناقصه یا مزایده ذکر‌شده‌است، برای طرف قرارداد در برنداشته باشد.
15ـ درج این شرط که « در صورت عدم انجام تعهد، سازمان مختار است علاوه بر ضبط ضمانت و وصول خسارات برای انجام معامله به نفر دوم یا دیگری مراجعه نماید».
16ـ سایر مواردی که حسب نوع معامله یا کالا، خدمت یا حقوق ضروری باشد.
17ـ مشخص نمودن مرجع حل اختلاف در صورتی که اشکال یا قصوری در انجام و یا تحویل موضوع معامله و یا پرداخت موضوع معامله پیش آید.
تبصره ـ در مواردی که اختلاف، ناظر به اموال عمومی و دولتی بوده و روش حل اختلاف از مصادیق صلح و داوری باشد، رعایت اصل (139) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران لازم خواهدبود.
18ـ پیش‌بینی حق فسخ برای سازمان در مواردی که طرف قرارداد مرتکب یکی از اعمال مندرج در بندهای ماده (1) تصویب‌نامه شماره 73377/ت30374هـ مورخ 22/12/1383 و اصلاحیه‌های بعدی آن شود.
ماده32ـ انعقاد قرارداد به شرح زیر انجام می‌گیرد:
الف ـ قرارداد با برنده مناقصه یا مزایده، باید پیش از پایان مدت اعتبار پیشنهادها منعقد شود. این مدت حداکثر برای یک بار و برابر مدت پیش‌بینی شده در شرایط و اسناد مناقصه یا مزایده قابل تمدید است. بعد از عقد قرارداد سپرده برنده دوم مسترد می‌شود.
ب ـ چنانچه برنده اول از انعقاد قرارداد امتناع نماید و یا ضمانت انجام تعهدات را ارائه ننماید، سپرده وی ضبط و قرارداد با برنده دوم منعقده می‌شود. چنانچه برنده اول پس از ابلاغ کتبی، در مهلتی که حداکثر هفت‌روزکاری برای طرف معامله داخلی و پانزده روز کاری برای طرف معامله مقیم خارج از کشور می‌باشد، حاضر به انجام معامله یا انعقاد قرارداد نشود و یا ضمانت انجام تعهدات را ارائه ننماید، سپرده وی به نفع سازمان ضبط و قرارداد با برنده دوم منعقد خواهدشد. مهلت‌های مذکوز با توجیه مستند و مدلل و تصویب مدیرعامل ( و یا نماینده مجاز وی) می‌تواند تا دو برابر افزایش یابند. این نکته باید در شرایط و اسناد مناقصه یا مزایده درج شود.
تبصره1ـ در صورتی که برنده دوم مناقصه یا مزایده نیز در مدت مقرر پس از اعلام سازمان حاضر به انعقاد قرارداد نشود، سپرده او نیز به نفع سازمان ضبط و مناقصه یا مزایده تجدید خواهدشد. این نکته باید در شرایط و اسناد مناقصه یا مزایده درج شود.
تبصره2ـ در مواردی که پس از انعقاد قرارداد، طرف معامله از انجام تعهد خودداری نماید، چنانچه انجام معامله با آن قیمت و شرایط با برنده دوم مناقصه یا مزایده ممکن باشد، با تشخیص مدیرعامل و تأیید هیئت‌عامل، سازمان می‌تواند بدون تجدید مناقصه یا مزایده معامله را با وی انجام دهد، درغیر این صورت سازمان می‌تواند با همان شرایط و قیمت، معامله را به ترتیب نفرات واجد شرایط بعدی واگذار نماید. در صورتی که انجام مورد معامله با آن قیمت و شرایط میسر نشود، مناقصه یا مزایده تجدید خواهدشد.
فصل هفتم ـ ترتیب تحویل کالا، خدمت یا حقوق
ماده33ـ تحویل مورد معامله بشرح زیر انجام می‌شود:
الف ـ در مورد معاملات کوچک، تحویل مورد معامله با رسید انبار و مسئولیت انباردار یا تحویل گیرنده حسب مورد گواهی تطبیق مشخصات با نمونه و مقدار کالا، خدمت یا حقوق بر عهده انباردار یا تحویل گیرنده می‌باشد.
ب ـ در مورد معاملات متوسط، تحویل مورد معامله با گواهی و مسئولیت انبادار و یا نماینده واحد تحویل گیرنده کالا، خدمت یا حقوق و رئیس واحد متقاضی و یا نماینده وی.
ج ـ در مورد معاملات بزرگ، تحویل مورد معامله با گواهی و مسئولیت کمیسیون تحویل خواهدبود.
تبصره1ـ تحویل مورد معامله در موارد مندرج در بندهای « ب» و « ج» این ماده با تنظیم صورتمجلس انجام می‌شود که در آن به صراحت درج می‌شود. « کالا، خدمت یا حقوق مورد معامله یا کار انجام شده طبق نمونه یا مشخصات مندرج در شرایط و اسناد مناقصه یا مزایده (قرارداد) می‌باشد. « همچنین در زیر صورت مجلس مقدار و مشخصات کالا، خدمت یا حـقوق یا کار و همچنین نام و سـمت مسئولان مربـوط و در خصوص معاملات بزرگ امضای طرف معامله یا نماینده آنان (در صورتی که در محل حضور داشته باشند) درج می‌شود.
تبصره2ـ کالاهایی که تحویل انباردار می‌شوند، انباردار ضمن امضای صورتمجلس یا گواهی (حسب مورد) بلافاصله قبض رسید انبار صادر خواهدکرد. در مواردی که کالا در خارج از انبار تحویل می‌شود و به انبار وارد نمی‌شود با در نظر گرفتن مفاد این ماده و تبصره‌های آن حسب مورد اقدام و تحویل گیرنده کالا به جای انباردار تکالیف مربوط را انجام خواهد داد و رسید یا صورتمجلس مربوط حسب مورد مبنای صدور قبض رسید انبار و حواله انبار قرار می‌گیرد.
تبصره 3ـ کمیسیون تحویل، هنگام تحویل کالا، خدمت یا حقوق موظف است گزارش و تذکرات کتبی را که از طریق نظارت کنندگان مسئول، حین انجام کار یا ساخت کالا، خدمت یا حقوق، داده شده است در نظر بگیرد.
تبصره 4ـ در صورت وجود اختلاف نظر بین اعضای کمیسیون تحویل در معاملات بزرگ و مسئولان تحویل در معاملات متوسط نسبت به نوع و مشخصات کالا، خدمت یا حقوق مورد تحویل و سایر موارد مربوط، هر یک از اعضای کمیسیون و مسئولان تحویل (حسب مورد) نظر خود را در صورت مجلس درج می‌نمایند و امر تحویل انجام نمی‌گیرد، متعاقباً ترتیب انجام تحویل مورد معامله از طرف مدیرعامل حسب مورد تعیین خواهد شد.
تبصره 5 ـ در صـورت لزوم مدیرعامل می‌تـواند از نظر کارشـناس و مهنـدس مشاور یا موسسه بازرسی فنی که به نمایندگی از طرف سازمان برگزیده شده است در اعلام تطـبیق مشخصات کالا، خدمت یا حقوق با نمونه یا مشـخصات مندرج در اسناد استفاده نماید.
تبصره 6 ـ چنانچه در کالا، خدمت یا حقوق تحویلی عیب و نقص مشاهده شود که رفع آن مستلزم صرف وقت و منابع مالی باشد در صورت نیاز فوری واحد درخواست‌کننده و قبول کالا، خدمت یا حقوق ناقص یا معیوب، کمیسیون تحویل می‌تواند راساً (یا در صورت لزوم با کسب نظر کارشناس) میزان خسارت و تفاوت قیمت را تعیین و نسبت به تحویل کالا، خدمت یا حقوق اقدام نماید. مراتب مندرج در این تبصره باید در شرایط و اسناد مناقصه (مزایده) و قرارداد درج شود.
فصل هشتم ـ سایر مقررات
ماده 34ـ ارسال مکاتبات و اسناد مرتبط با معاملات موضوع این آیین‌نامه در صورتی معتبر است که فرستادن آن جز در موارد تغییر نشانی یا محل، قابل تصدیق باشد، مانند پست سفارشی، تلگرام، تلکس و نظایر آن.
ماده 35ـ نحوه رسیدگی به شکایات به شرح زیر می‌باشد:
الف ـ چنانچه هر یک از مناقصه‌گران (مزایده‌گران) نسبت به اجرا نشدن موادی از این آیین‌نامه اعتراض داشته باشد، می‌تواند به مدیرعامل سازمان شکایت کند.
ب ـ مدیرعامل سازمان مکلف است در مهلت پانزده روز کاری از تاریخ دریافت شکایت، رسیدگی‌های لازم را به عمل آورده و در صورت وارد دانستن اعتراض، مطابق مقررات مربوط موضوع را به کمیسیون مناقصه (مزایده) احاله تا نسبت به تایید تصمیم اولیه کمیسیون یا تجدید و یا لغو مناقصه (مزایده) اقدام نماید و در صورتی که شکایت را وارد تشخیص ندهد، جوابیه لازم را به منظور ارائه به شاکی ظرف مهلت تعیین شده به مدیرعامل سازمان اعلام می‌کند.
ماده36ـ اشخاصی (حقیقی و حقوقی) که به تشخیص هیئت عامل و یا اعلام مراجع رسمی در ایفای تعهدات خود تعلل ورزیده و یا کالا، خدمت یا حقوق موضوع معامله را به نحو مطلوب تهیه، تدارک، انجام و یا تحویل ننمایند، ضمن اقدام قانونی برای استیفای حقوق سازمان تا اطلاع ثانوی در فهرست سیاه قرار می‌گیرند و از شرکت در مناقصه‌ها، مزایده‌ها و معاملات سازمان محروم می‌شوند.
ماده37ـ به منظور تسهیل در انجام معاملات و گسترش رقابت و تحصیل صرفه و صلاح سازمان و همچنین ایجاد شفافیت در معاملات، اطلاعات کلیه معاملات متوسط و بزرگ سازمان باید در مراحل مختلف آن، شامل نحوه انجام معامله، چگونگی و نتایج بررسی پیشنهاد دهندگان و پیشنهادها، انتخاب طرف معامله و ترتیب انجام معامله در شبکه اطلاع رسانی معاملات راهداری منتشر شود.
تبصره1ـ سازمان موظف است اطلاعات و اسناد زیر را در مورد معاملات سازمان ثبت و نگهداری کند:
1ـ درخواست انجام معامله و تاییدیه مدیرعامل ( و یا نمایندگان مجاز وی) برای انجام اقدامات لازم در این خصوص.
2ـ فراخوان.
3ـ نام و مشخصات اعضای کمیسیون، پیشنهاد دهندگان و حاضران در جلسات.
4ـ خلاصه اسناد.
5 ـ روش و مراحل ارزیابی کیفی پیشنهاد دهندگان و نتایج ارزیابی آنها.
6 ـ صورتجلسات و نتایج ارزیابی‌ها.
7ـ نام، مشخصات و نحوه انتخاب برنده یا برندگان.
تبصره2ـ اطلاعات و اسناد و مدارک مربوط به انجام مراحل هر یک از معاملات سازمان اعم از مناقصه (مزایده)، عدم الزام و ترک آنها، به نحوی نگهداری شود تا امکان دسترسی، مشاهده و نظارت در هر زمان به سهولت برای بازرس سازمان فراهم باشد.
تبصره3ـ اطلاعات کلیه معاملات سازمان اعم از مناقصه (مزایده)، عدم الزام و ترک آنها، جز آن دسته از معاملاتی که به تشخیص هیئت وزیران باید مستور بماند، باید از طریق شبکه اطلاع رسانی معاملات راهداری و بعلاوه در خصوص مناقصات از طریق شبکه ملی اطلاع رسانی مناقصات در اختیار عموم قرار گیرد. در مواردی که انتشار بلافاصله این اطلاعات به صرفه و صلاح سازمان نباشد، انتشار اطلاعات برای مدت زمان معین به تعویق خواهد افتاد. تاخیر در انتشار و مدت آن باید قبلا به تصویب هیئت عامل سازمان برسد.
ماده38ـ کلیه آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های مغایر از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه منسوخ می‌باشد.
تبصره1ـ هیئت عامل سازمان می‌تواند در صورت صلاحدید و در موارد مسکوت در این آیین‌نامه، دستورالعمل‌های نظام فنی و اجرایی کشور و یا دیگر مصوبات هیئت وزیران در مورد طرحهای تملک داراییهای سرمایه‌ای از محل منابع عمومی را حسب مورد در خصوص منابع داخلی سازمان نیز مورد استفاده قرار دهد و مراتب به مجمع عمومی منعکس شود.
تبصره 2ـ در مورد طرحهای تملک داراییهای سرمایه‌ای که محل تامین اعتبار آنها منابع عمومی می‌باشد سازمان باید آیین‌نامه معاملات دولتی و نظام فنی ـ اجرایی و آیین‌نامه مربوط که با قانون برگزاری مناقصات مغایر نمی‌باشد نیز را مراعات نماید.
ماده39ـ هیئت عامل سازمان موظف است پیشنهادهای اصلاحی در خصوص این آیین‌نامه را هر ساله به مجمع‌عمومی سازمان ارائه نماید. اصلاح این آیین‌نامه منوط به تصویب هیئت وزیران خواهد بود. مواردی که در این آیین‌نامه از قانون برگزاری مناقصات و قانون محاسبات عمومی کشور اقتباس شده است صرفا در چارچوب قوانین مذکور و اصلاحات بعدی توسط مجلس شورای اسلامی قابل اصلاح است.
این تصـویب‌نامه در تاریخ 13/3/1387 به تایـید مقام محتـرم ریاست جمهوری رسیده است.
معاون اول رئیس جمهور ـ پرویز داودی
نوع :
4
شماره انتشار :
18432
تاریخ تصویب :
1387/3/13
تاریخ ابلاغ :
دستگاه اجرایی :
وزارت امور اقتصادی و دارائی
وزارت راه وترابری
معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور
وزارت راه وترابری
معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور
موضوع :
