هدف:
هدف از تدوین این آییننامه پیشگیری از حوادث منجر به صدمات جانی و خسارات مالی و ایمنسازی محیط کار در بنادر میباشد، لذا این آییننامه به استناد ماده 85 قانون کار جمهوری اسلامی ایران تدوین گردیده است.
دامنه شمول:
این آییننامه در کلیه بنادر و به طور کلی کارگاههای مشمول ماده 85 قانون کار جمهوری اسلامی ایران لازمالاجرا است.
فصل اول: تعاریف
بندر:
به محلی اطلاق میشود که شامل کلیه محوطهها، حوضچهها، کانالهای دسترسی و لنگرگاه بوده و امور مربوط به تخلیه و بارگیری، ساخت و تعمیرات شناورهای باری، مسافری، تفریحی و صیادی در آن انجام میپذیرد.
اسکله:
سازه دریایی است برای پهلودهی و مهار واحدهای شناور و به منظور انجام خدمات بندری و تخلیه و بارگیری
کار در بندر:
کلیه فعالیتهایی که در ناحیه بندر انجام میپذیرد.
شناور:
هر نوع وسیله نقلیه آبی که قابلیت حمل بار، مسافر و خدماترسانی را داشته باشد، شناور گویند، شناورها را میتوان بسته به نوع و نحوه کاربرد آنها طبقهبندی کرد.
راهنما:
فردی ذیصلاح که از ناحیه بندر برای مشاوره در هدایت کشتی از لنگرگاه به اسکله و برعکس به کشتی ملحق میشود.
تجهیزات نجات غریق:
این وسایل برای نجات افراد درون آب مورد استفاده قرار میگیرد و عبارتند از قایق نجات، جلیقه نجات، حلقه نجات و ...
رمپ:
راهی است که در محل تقاطعهای غیر همسطح از یک مسیر منشعب به مسیر دیگر متصل میشود.
کانتینر:
محفظهای است معمولا فلزی و به شکل مکعب مستطیل برای تسهیل حمل کالا که در صورت لزوم پلمپ شده و در اختیار حملکننده قرار میگیرد.
یدک کش:
واحدی شناور با قدرت موتور زیاد است که در انجام امور خدماتی، پهلودهی، جداسازی و یا اطفاء حریق کشتی در بندر و سایر موارد از آن استفاده میشود.
وسایل حمل و نقل و جابجایی بار:
شامل کلیه وسایل ثابت یا متحرک نظیر جرثقیل، لیفتراک و... که در ساحل و یا عرشه کشتی به منظور تعلیق، بالا بردن و پایین آوردن بارها و یا جابجایی آنها از یک محل به محل دیگر در حالت تعلیق یا ثابت بکار برده میشود.
فصل دوم: مقررات عمومی
ماده 1ـ کارفرما مکلف است نسبت به شناسایی و ارزیابی شرایط محیط کار بندر اقدام نموده و تدابیر کنترلی مناسب را در جهت حذف مخاطرات احتمالی بعمل آورد.
ماده2ـ در محل بندر باید فضای کافی برای توقف کامیونها و تریلرها به منظور تخلیه و بارگیری کالا و تردد افراد وجود داشته باشد.
ماده3ـ هرگونه تغییر در تجهیزات، دستگاهها و ماشینآلات به گونهای که آن را از حالت استاندارد یا طراحی اصلی کارخانه سازنده خارج نماید، ممنوع است.
ماده 4ـ کلیه تجهیزات، دستگاهها و ماشینآلات باید طبق زمانبندی مشخص و برنامهریزیشده و بر اساس دستور العملهای کارخانه سازنده و استانداردهای مورد تایید، مورد بازرسی فنی قرار گرفته و در صورت وجود نقص یا فرسودگی، تعمیر یا از فرایند کار خارج گردیده و اسناد بازرسی فنی مستند و نگهداری شود.
ماده5 ـ کلیه تجهیزات، دستگاهها و ماشینآلات باید بطور کاملا ایمن و براساس دستورالعملهای کارخانه سازنده و آییننامهها و مقررات حفاظت فنی، نصب، نگهداری و بهرهبرداری گردد.
ماده6 ـ استفاده از تجهیزات، دستگاهها و ماشینآلات معیوب و غیرایمن برای حمل و نقل و جابجایی بار ممنوع است.
ماده7ـ تمامی وسایل و تجهیزات تخلیه و بارگیری (سیم بکسلها، زنجیرها، قلابها، طنابها و مانند آن) باید کاملا سالم بوده و بصورت دورهای و قبل از هر بار استفاده مورد بررسی و بازبینی قرار گرفته و نتایج حاصله در پرونده مخصوص ضبط و نگهداری شود.
ماده8 ـ کلیه تجهیزات، دستگاهها و ماشینآلاتی که غیرایمن هستند باید از چرخه عملیاتی خارج شده و علامت مشخص و مناسب « خارج از سرویس» روی آن نصب گردد.
ماده9ـ کارفرما مکلف است ضمن تعیین محدوده فعالیت کارگران مشمول این آییننامه و ایجاد شرایط ایمن بر استفاده صحیح آنها از ابزارآلات، دستگاهها و تجهیزات مربوطه نظارتهای لازم را بعمل آورد.
ماده10ـ مسیرهای تردد کلیه وسایط نقلیه، ماشینآلات و افراد باید بر اساس قوانین راهنمایی و رانندگی و مقررات ایمنی مشخص گردد.
ماده11ـ مسیرهای تردد در بندر باید صاف و بدون حفره، موانع غیرضروری، سطوح برجسته و غیرلغزنده باشد.
ماده12ـ معابر، پیادهروها و خطوط ریلی باید به گونهای باشد که از ایجاد هرگونه تقاطع خطرناک جلوگیری شود.
ماده13ـ تجهیزات حفاظت فردی متناسب با نوع کار باید توسط کارفرما تهیه و در شرایط مناسب نگهداری و در اختیار تمامی کارگران قرار داده شود.
ماده14ـ کارفرما مکلف است کاربرد صحیح و مراقبت از وسایل حفاظت فردی را به کارگران آموزش داده و بر استفاده صحیح کارگران از وسایل مذکور نظارت کامل داشته باشد.
ماده15ـ تمامی مکانهای موجود در بندر که امکان سقوط افراد وجود دارد، باید دارای حفاظ ایمن باشد.
تبصره ـ در جاهایی که امکان استفاده از حفاظهای ثابت نیست مانند نردهها یا پلکانهایی که در کنار آب قرار دارند و یا در کناره گذرگاهها باید از حفاظهای متحرک استفاده نمود.
ماده16ـ در هنگام تخلیه و بارگیری باید ورود افراد متفرقه به منطقه عملیاتی ممنوع گردد.
ماده17ـ انجام عملیات تخلیه و بارگیری در بندر در شرایط نامناسب و غیرمتعارف جوی (بر اساس مقررات و استانداردهای سازمان بنادر و دریانوردی) ممنوع است.
ماده18ـ کارفرما مکلف است نسبت به انتخاب کلیه شاغلان در بندر، توان جسمی متناسب با نوع کار را مدنظر قرار داده و تمامی معاینات و آزمایشات پزشکی مرتبط با آنها را مطابق با ماده 92 قانون کار انجام دهد.
ماده 19ـ در هنگام بلند کردن،پایین آوردن و در طول مسیر حرکت بار باید از قرار گرفتن و حضور افراد در زیر آن جلوگیری گردد.
ماده20ـ کلیه عملیات تخلیه و بارگیری از شناورها در طول مدت زمان انجام کار باید زیر نظر یک فرد ذیصلاح (مورد تایید سازمان بنادر و دریانوردی) حاضر در محل انجام پذیرد.
ماده21ـ در تمامی مکانهایی که عملیات تخلیه و بارگیری انجام میشود، باید روشنایی مناسب فراهم گردد.
ماده22ـ در محلهایی که عملیات تخلیه و بارگیری انجام میشود باید وسایل اعلام و اطفاء حریق کافی و متناسب با نوع کالا، موجود و در دسترس باشد.
ماده23ـ پالتهای حمل کالا و دیگر وسایل مشابه برای نگهداری و حمل بار باید دارای ساختار متناسب، سالم و با استحکام کافی برای استفاده ایمن از آنها باشند.
ماده24ـ بالا و پایین بردن بار تنها زمانی مجاز است که به نحو ایمن (مطابق با آییننامه وسایل حمل و نقل و جابجا کردن مواد و اشیاء در کارگاهها) به تجهیزات بالابر متصل شده باشد.
ماده25ـ هرگونه کالای خطرناک باید بر طبق موازین حفاظتی و ایمنی مندرج در دستورالعملها و الزامات ملی و بینالمللی بستهبندی، علامتگذاری، برچسبزنی شده باشد و بر این اساس تخلیه، بارگیری، حمل و انبار شود.
ماده26ـ راههای دسترسی در مناطق عملیاتی باید به گونهای باشند که هیچگونه بار معلق یا آویزان از روی آنها عبور نکند.
ماده27ـ کاربران کلیه وسایل حمل و نقل و جابجایی بار باید دستگاههای مورد استفاده را پیش از آغاز بکار مورد بازرسی فنی قرار داده و از صحت عملکرد آن اطمینان حاصل نمایند.
ماده28ـ اشخاص حقیقی و حقوقی که در زمینه اجرا، نظارت و امور بندری مشغول بکار می باشند یا وسایل و تجهیزات موردنیاز بندر را تامین میکنند باید محیط کار، ماشینآلات و لوازم را در شرایط ایمن تهیه و نگهداری کرده و اطلاعات لازم و به روز درخصوص استفاده و نحوه عملکرد ایمن تجهیزات را تهیه و به کارفرما ارائه نمایند.
ماده29ـ کارفرما باید برنامههای آموزشی لازم ایمنی و حفاظتی متناسب با نوع کار را برای تمامی کارگران خود برگزار نماید.
ماده30ـ ورود افراد غیرمجاز به کلیه محوطههای عملیاتی در بندر ممنوع است.
ماده31ـ در هنگام نشت و انتشار مشتقات نفتی و مواد شیمیایی بر روی آسفالت و کلیه محوطهها و اماکن بندری باید بلافاصله نسبت به تمیزکردن آن اقدام نمود.
ماده32ـ در مکانهایی که از نردبانهای دائمی استفاده میشود، آخرین پله نردبان باید یک متر پایینتر از پایینترین سطح آب بوده و قسمت بالای نردبان که در دیواره اسکله فرورفته هرگز نباید توسط لبه دیواره ساحلی مسدود گردد.
ماده33ـ کارفرما مکلف است تجهیزات نجات غریق به تعداد کافی تهیه و نگهداری نماید.
ماده34ـ در نزدیکترین فاصله ممکن به محل نصب نردبانهای دائمی و پلکانهای ورودی به شناور، وجود حلقه نجات با طناب الزامی است.
ماده35ـ مسیر تردد مسافران باید از تمامی معابر موجود در بندر جدا باشد.
ماده36ـ پلههای دسترسی شناورها باید توسط نردههای ثابت حفاظگذاری شده و دارای روشنایی کافی باشد.
ماده37ـ سطح پلکانها نباید لیز و لغزنده باشد.
ماده38ـ تمامی نردبانهای دائمی باید دارای دستگیرههای ثابت نصب شده بر روی اسکله باشد.
ماده39ـ استفاده از نردبانهای طنابی بجز شناورها در کلیه اماکن بندری ممنوع است.
ماده40ـ رعایت تمامی مقررات آییننامههای حفاظتی «وسایل حمل و نقل و جابجا کردن مواد و اشیاء در کارگاهها» و «ایمنی لیفتراک» در خصوص وسایل و تجهیزات حمل و نقل کالا در بندر الزامی است.
ماده41ـ استفاده از تجهیزات مناسب مهار بار (ورقههای فلزی نگهدارنده، سیم بکسلها، زنجیرها، قلابها، طنابها و مانند آن) در کلیه کفیهای کشنده حامل بار الزامی است
ماده42ـ کلیه دستگاهها، تجهیزات، ماشینآلات و کالاهای قابل غلتیدن باید همیشه در سطوح هموار نگهداریشده و اقدامات ایمنی جهت مهار آنها بعمل آید.
ماده43ـ در مکانهایی که تسمه نقالهها از بالای محل تردد میگذرد تعبیه حفاظهای ایمن به منظور جلوگیری از سقوط بار الزامی است.
ماده44ـ تسمهها و نوار نقالههای محصور که مواد با قابلیت اشتعال و انفجار را انتقال میدهند باید دارای تهویه موثر باشند.
ماده45ـ طراحی، ساخت، نصب، نگهداری و حفاظت از تمامی تجهیزات و مدارات الکتریکی باید مطابق با استانداردهای دریایی و آییننامه تأسیسات الکتریکی در کارگاهها باشد.
ماده46ـ تمام تجهیزات و دستگاههای الکتریکی موجود در بندر باید دارای سیستم اتصال به زمین موثر باشند.
ماده47ـ بالا رفتن از تسمه نقالهها و واگنهای حمل بار و تردد کارگران برروی آنها باید ممنوع گردد.
ماده48ـ محمولههایی که به طور موقت بر روی اسکله قرار داده میشود، باید از لبه اسکله حداقل 5/1 متر فاصله داشته باشد.
ماده49ـ حضور کارگران درون واگنهای روباز که مواد انبارشده در آن توسط وسایل بالابر مغناطیسی در حال جابجایی هستند، ممنوع است.
ماده50 ـ کالاها باید طوری در داخل انبارها قرار داده شوند که عبور و مرور کارگران و در صورت اقتضاء وسایل نقلیه به راحتی ممکن باشد و ضمنا مواد مذکور باید طوری چیده شوند که خطر سقوط و بروز سوانح وجود نداشته باشد.
ماده51 ـ کلیه معابر باید مجهز به سیستمهای روشنایی اضطراری آماده به کار باشند.
ماده52 ـ حداکثر ظرفیت مجاز بالابر باید بطور مشخص و خوانا روی دستگاه حک شده باشد.
ماده53 ـ قلابهای دستگاههای بالابر باید مجهز به شیطانک و سایر وسایل حفاظتی بوده و بر حسب نوع کالا به شکلی باشد که مانع جدا شدن اتفاقی بار گردد.
ماده54 ـ در صورتی که وسایل بستن بار در مجاورت لبههای تیز بار قرار میگیرند بایستی از بالشتکهای مناسب برای قرارگیری بین لبه تیز بار و وسایل مزبور استفاده نمود.
فصل سوم: مقررات اختصاصی
ماده55 ـ ایجاد معبر ایمن برای تردد به داخل شناورها الزامی است.
ماده56 ـ سطح معبر رمپ باید به گونهای طراحی و ساخته شود که دارای اصطکاک مناسب برای هرگونه شرایط بهرهبرداری باشد.
ماده57 ـ برای جلوگیری از جداشدن رمپ شناور از رمپ اسکله استفاده از جایگاه مهار مطمئن الزامی است.
ماده58 ـ انبارش، جابجایی و انتقال کلیه کالاها و کانتینرها در محوطه بندر و همچنین انبارها باید با رعایت کامل آییننامهها و مقررات ایمنی و حفاظت فنی صورت پذیرد.
ماده59 ـ کلیه ماشینآلات تخلیه، بارگیری و حمل کالا و کانتینر باید با سرعت مطمئنه و ایمن (بر اساس مقررات راهنمایی و رانندگی) تردد نمایند.
ماده60 ـ برای دسترسی به کانتینرهایی که در ردیفهای بالا قرار دارند باید از نردبان و یا سکوهای مناسب و ایمن تردد نمایند.
تبصره ـ بالا رفتن از در کانتینر برای دسترسی به کانتینرهایی که در ردیف بالا قرار گرفتهاند ممنوع است.
ماده61 ـ کانتینرها باید سالم بوده و از نظر وجود مواد باقیمانده کاملا پاک شده باشند.
ماده62 ـ بار درون کانتینر باید به صورت یکنواخت توزیع شده و نباید بیش از 60درصد بار در یک سمت طول کانتینر قرار گیرد.
ماده63 ـ هنگام نظافت و تمیز کردن کانتینرها باید در آنها کاملا باز باشد.
ماده64 ـ چنانچه کار بر بالای کانتینر اجتنابناپذیر باشد باید از تجهیزات حفاظتی مناسب برای جلوگیری از سقوط استفاده نمود.
ماده65 ـ کار بر بالای کانتینرها به هنگام شرایط جوی غیرمتعارف ممنوع است.
ماده66 ـ راهنما در هنگام انجام کلیه مراحل عملیات راهنمایی شناورها باید دارای تجهیزات حفاظت فردی لازم بویژه جلیقه نجات باشد.
ماده67 ـ انتقال راهنما از بندر به شناور و بالعکس، باید به وسیله قایق مجهز به کلیه لوازم ایمنی مناسب صورت پذیرد.
ماده68 ـ عملیات الحاق راهنما به کشتی باید تنها از طریق پله راهنما صورت پذیرد.
ماده69 ـ کاپیتان کشتی موظف به رعایت تمامی موارد ایمنی و حفاظتی الحاق راهنما به کشتی میباشد.
ماده70ـ جرثقیل کشتی باید دارای آژیر اعلام خطر حمل بار بیش از حد مجاز باشد.
ماده71ـ کاپیتان کشتی مکلف به نظارت بر انجام صحیح بارگیری و تخلیه کشتی میباشد.
ماده72ـ کارگرانی که درخن کشتی مشغول بکار هستند، ملزم به استفاده از تجهیزات حفاظت فردی متناسب با کارمی باشند.
ماده73ـ دسترسی به انبار یا عرشه کشتی باید توسط یک راه پله ثابت یا در صورت عدم امکان یک نردبان ثابت با گیرههای مخصوص جای پا در دیوار و یا گودی برای جای پا با ابعاد مناسب و استحکام کافی صورت پذیرد.
ماده74ـ راههای دسترسی به انبار کشتی باید جدا از دریچههای آدمرو باشد.
ماده75ـ کلیه تجهیزات مربوط به مهار شناور و درپوش تمامی دریچههای ورودی باید از ساختار سالم و استحکام کافی برخوردار باشند.
ماده76ـ پوشش دریچههای ورودی که با استفاده از بالابر باز میگردند باید مجهز به اتصالات قابل دسترسی و مناسب برای محکم کردن تسمهها یا دیگر وسایل بالابر باشند.
ماده77ـ تمامی دهانههای باز روی شناور و یا بر روی عرشه که امکان سقوط کارگران وجود دارد باید حفاظگذاری مطمئن و ایمن داشته باشند.
ماده78ـ انبار کشتی باید دارای سیستم تهویه مناسب و موثر باشد.
ماده79ـ راههای دسترسی به کشتی باید با استفاده از توریهای سالم، به نحو ایمن نصب شده باشد تا از سقوط کارگران به آب از محل فاصله بین پهلوی کشتی و اسکله جلوگیری شود.
ماده80 ـ صفحات اتصال مورد استفاده در سکوهای حمل و پلکان متحرک و کشتیهای حمل مسافر و خودرو باید با روشهای ایمن مورد استفاده قرار گیرند.
ماده81 ـ تمامی دریچههای آدمرو واقع بر روی عرشه شناور که حفاظ پیرامونی، ارتفاع و استحکام مناسب ندارند باید به روشهای ایمن محصور و پوشانده شوند.
ماده82 ـ تمام سکوهای مهار (دلفینهاـDOLPHINS) باید دارای یک نردبان که یک سر آن در آب قرار گرفته، باشند.
ماده83 ـ محل تیرهای مهار بر روی کشتی و اسکله (BOLARDS) باید تمیز و بدون هیچ مانع و زائدهای باشد.
ماده84 ـ کارگرانی که در امر مهار شناور اشتغال دارند باید آموزشهای لازم و متناسب با کار را در این خصوص دیده باشند.
ماده85 ـ در صورت تحت فشار قرار گرفتن طناب مهار کشتی کلیه افراد باید از محدوده خطر پاره شدن طناب دور شوند.
ماده86 ـ استفاده از جرثقیل کشتی برای جابجایی واگنهای بار مستقر بر روی اسکله ممنوع است.
ماده87 ـ راهـهای داخلی کشتـی و دستیابی به بـخشهای مختلف آن بـاید ایمن باشد.
ماده88 ـ لبه بیرونی تمامی عرشههای مرتفعی که کارگران بندر ممکن است در آنجا مشغول بکار باشند باید مجهز به حفاظ ایمن باشد.
ماده89 ـ بار انبارها و عرشه کشتی باید طوری بستهبندی و مهار گردد که از ریزش ناگهانی آن بر روی کارگران بندر جلوگیری شود.
ماده90ـ کلیـه کانتیـنرها، پالـتها و تجهیزات مشابه مـورد استـفاده برای حمل و نقل، جابجایی یا ذخیرهسازی مواد باید فاقد لبههای تیز، برآمدگی یا سطوح زبر و خشن باشند.
فصل چهارم: مقررات متفرقه
ماده91ـ اعمال ناایمن، غیرمرتبط با کار، خودسرانه و شوخی به هنگام کار در بنادر ممنوع است.
ماده92ـ کلیه قسمتهای انتقالدهنده نیرو و مواد و همچنین قسمتهایی که امکان ایجاد حادثه برای کارگر و افراد داشته باشد، باید دارای حفاظ ایمن و موثر باشد.
ماده93ـ استفاده از علایم و نشانههای ایمنی مطابق با آییننامه علایم و نشانههای ایمنی در محوطه بنادر الزامی است.
ماده94ـ استفاده از علایم شبنما در مکانهای تاریک و کم نور بندر الزامی است.
ماده95ـ محل و نوع تجهیزات اطفاء حریق باید مطابق با آییننامه «پیشگیری و مبارزه با آتشسوزی» تعیین گردد.
ماده96ـ کلیه اطاقکهای یخچالی باید مجهز به آژیر خطر بوده و در آنها از داخل یخچال قابل بازشدن باشد.
ماده97ـ استعمال دخانیات، روشن کردن و همراه داشتن کبریت، فندک و هرگونه اشیاء مولد شعله و جرقه در کلیه نقاطی که در آنها مواد قابل اشتعال و انفجار نگهداری و بکار برده میشود ممنوع است.
ماده98ـ بنادر باید دارای وسایل و تجهیزات کافی پیشگیری و مبارزه با آتشسوزی بوده و در تمام ساعات شبانهروز اشخاصی را که از تعلیمات لازم بهرهمند هستند و به طریقه استفاده از وسایل و تجهیزات مربوطه آشنا میباشند را در اختیار داشته باشند.
ماده99ـ در انبارها، ساختمانها و تاسیسات باید با توجه به وسعت آنها از تجهیزات کشف، اعلام و اطفاء حریق استفاده گردد.
ماده100ـ مشتقات نفتی و مواد شیمیایی قابل اشتعال و انفجار باید در مکانهای خاص و دور از حرارت، جرقه، تابش مستقیم نور خورشید و در محلهایی که احتمال وقوع آتشسوزی ندارد، نگهداری شود.
ماده101ـ انبار نمودن و چیدمان مواد قابل اشتعال در مجاورت مواد با قابلیت اشتعال سریع ممنوع است.
ماده102ـ در بنادر باید از وسایل گرمایشی مناسب و ایمن برای گرم نمودن فضا استفاده نمود.
ماده103ـ با عنایت به ماده 88 قانون جمهوری اسلامی ایران، کلیه واردکنندگان، تولیـدکنندگان، فـروشندگان، عرضهکـنندگان و بـهرهبرداریکنندگان تـجهیزات، دستگاهها و ماشینآلات در بنادر مکلف به رعایت اسـتانداردها و موارد حـفاظت و ایمنی میباشند.
ماده104ـ مسئولیت رعایت مقررات این آییننامه بر عهده کارفرما بوده و در صورت وقـوع هر گـونه حادثه ناشـی از کار به دلـیل عدم توجـه وی به الزامـات قـانونی مطابق مواد 175 و 176 قانون کار عمل شده و نامبرده مکلف به جبران خسارت وارده به زیاندیدگان میباشد.
این آییننامه مشتمل بر 4 فصل و 104 ماده و 2 تبصره به استناد مواد 85 و 91 قانون کار جمهوری اسلامی ایران در جلسه مورخ 18/5/1389 شورای عالی حفاظت فنی تدوین و در تاریخ 17/11/1389 به تصویب وزیر کار و امور اجتماعی رسیده است.
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی ـ عبدالرضا شیخالاسلامی
نوع :
4
شماره انتشار :
19456
تاریخ تصویب :
1389/11/14
تاریخ ابلاغ :
دستگاه اجرایی :
وزارت تعاون
موضوع :