مصوبه «سند تحول بنیادین آموزش و پرورش»

مصوبه «سند تحول بنیادین آموزش و پرورش» ‏ شماره14275/90/دش



مصوبه «سند تحول بنیادین آموزش و پرورش» ‏
‏(مصوب جلسه 704 مورخ 6/10/1390 شورای عالی انقلاب فرهنگی)‏

شورای عالی آموزش و پرورش ـ وزارت آموزش و پرورش ـ دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی
سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران
با تأیید سند فلسفه تعلیم وتربیت جمهوری اسلامی ایران، مصوبه «سند تحول ‏بنیادین آموزش و پرورش» که در جلسات 681، 682، 683، 684، 685، 686، 687، ‏‏688، 690، 691، 692، 694، 695، 696 و 697 مورخ 12/11/1389، 26/11/1389، ‏‏3/12/1389، 10/12/1389، 17/12/1389، 23/1/1390، 6/2/1390، 20/2/1390، ‏‏31/3/1390، 14/4/1390، 21/4/1390، 4/5/1390، 15/6/1390، 22/6/1390 و ‏‏5/7/1390 شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب نهائی رسیده است؛ به شرح ذیل برای ‏اجراء ابلاغ می‌شود: ‏
فصل اول ـ کلیات
‏ در این سند، اصطلاحات به‌کاررفته به شرح ذیل تعریف می‌شوند:‏
‏1ـ نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی: نهادی است اجتماعی و فرهنگی و سازمان یافته ‏که، به عنوان مهم‌ترین عامل انتقال، بسط و اعتلاء فرهنگ در جامعه اسلامی ایران، ‏مسئولیت آماده‌سازی دانش‌آموزان جهت تحقق مرتبه‌ای از حیات طیبه در همه ابعاد را ‏بر عهده دارد که تحصیل آن مرتبه برای عموم افراد جامعه لازم یا شایسته باشد. دستیابی ‏به این مرتبه از آمادگی جهت تکوین و تعالی پیوسته هویت دانش‌آموزان (با تأکید بر وجوه ‏مشترک انسانی، اسلامی و ایرانی) ضمن ملاحظه ویژگی‌های فردی و غیرمشترک و نیز در ‏راستای شکل‌گیری و اعتلای مداوم جامعه اسلامی مستلزم آن است که تربیت‌یافتگان این ‏نظام شایستگی‌های لازم جهت درک و اصلاح مداوم موقعیت خود و دیگران را براساس ‏نظام معیار اسلامی کسب نمایند.‏
‏2ـ تعلیم و تربیت عبارت است از: فرایندی تعالی‌جویانه، تعاملی، تدریجی، یکپارچه و ‏مبتنی بر نظام معیار اسلامی که به منظور هدایت افراد جامعه به سوی آمادگی برای تحقق ‏آگاهانه و اختیاری مراتب حیات طیبه در همة ابعاد، زمینه‌های مناسب تکوین و تعالی ‏پیوستة هویت ایشان را در راستای شکل‌گیری و پیشرفت جامعه اسلامی فراهم می‌آورد.‏
‏3ـ ساحت‌‌های تعلیم و تربیت: ساحت‌‌های مندرج در فلسفه تعلیم و تربیت در ‏جمهوری اسلامی ایران می‌باشد.‏
‏4ـ نظام معیار اسلامی: مبانی و ارزش‌های مبتنی بر دین اسلام ناب محمدی یا ‏سازگار با آن، مشتمل برسلسله مراتبی از ارزش‌هاست که ناظر به همه‌ی ابعاد زندگی ‏انسان است، زیرا دین اسلام به همه‌ی عرصه‌های امور اجتماعی و فردی، دنیوی و اخروی، ‏مادی و معنوی زندگی بشر پرداخته است (نفی سکولاریسم) هر چند نسبت به پاره ای از ‏این عرصه‌ها، به عرضه کلیات اکتفا و نسبت به بخشی دیگر، جزئیات را نیز ذکر کرده است. ‏
‏5 ـ شایستگی‌های پایه: مجموعه‌ای ترکیبی از صفات و توانمندی‌های فردی و ‏جمعی ناظر به همه‌ی جنبه‌های هویت (عقلانی، عاطفی، ارادی و عملی) و نیز تمام ‏مؤلفه‌های جامعه بر اساس نظام معیار اسلامی است ،که متربیان برای دست‌یابی به مراتب ‏حیات طیبه جهت درک موقعیت خود و دیگران و عمل فردی و جمعی برای بهبود ‏مستمر آن، باید این گونه صفات و توانمندی ها را «کسب» کنند.‏
‏6 ـ هویت: برآیند مجموعهای از بینشها، باورها، گرایش‎‎ها، اعمال و صفات آدمی است. ‏از اینرو، نه تنها امری ثابت و از پیش تعیین شده نیست، بلکه حاصل تلاش و توفیق ‏شخص و تا حدودی متأثر از شرایط اجتماعی است. انسان، موجودی است که می‌تواند با ‏تکیه بر فطرت و استعدادهای طبیعی خود و با استفاده از نیروی عقل و اختیار و اراده‏ی خویش، ‏به معرفت دست یابد. معرفت ایجاد شده می‎‎تواند زمینه‌ی میل و گرایش را در او فراهم سازد. ‏بینش و گرایش درونی، زمینه باور (ایمان) و تکوین اراده (تصمیم معطوف به عمل) را در وی ‏فراهم می‌آورد و با عمل و تکرار آن، به تدریج هویتش شکل می‌گیرد. همین امور نیز، ‏در هر گونه تحول هویت پس از تکوین اولیه‌ی آن نقش‌آفرین است.‏
‏7ـ معلم و مربی: (مترادف هم بکار رفته است) به فردی اطلاق می‌شود که رسالت ‏خطیر تربیت دانش‌آموزان را در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی بر عهده دارد.‏
‏8 ـ جامعه اسلامی در نگرش اسلامی: اجتماعی است که بر روی نمودن به خدا در ‏حالت تسلیم و رضا استوار می‌شود نه بر روابط نژادی، خویشاوندی یا قبیله‌ای و یا روابط ‏انتفاعی و ستمگرانه یا روابط قراردادی که رویکرد استخدامی داشته و متکی بر منفعت‌های ‏یک طرف یا دو طرف قرارداد می‌باشند. در جامعه اسلامی که مظهر تحقق بعد اجتماعی ‏حیات طیبه به شمار می‌آید، پیوندها خشونت‌آمیز (ناشی از ترس و تهدید و ارعاب) یا ‏انتفاعی (ناشی از سودگرایی و استثمار یا استخدام دیگران) نیست بلکه ارتباط میان ‏اعضای جامعه به ارزش‌های انسانی و اخلاقی، معرفت، محبت و اطاعت از خدا ( پیروی ‏آگاهانه و اختیاری از نظام معیار دینی) معطوف است. در چنین جامعه‌ای روابط ظالمانه و ‏تعصبات نژادپرستانه طرد می‌شود و برتوحید به عنوان اساس تکوین و گسترش روابط ‏اجتماعی تأکید می‌گردد.‏
‏9ـ سن تعلیم و تربیت رسمی 5 سالگی است اما سن افراد لازم‌التعلیم (لازم التربیه) ‏طبق قانون مشخص می‌شود.‏
‏10ـ وضع مطلوب زندگی بشر در همهی ابعاد و مراتب، براساس نظام معیار اسلامی ‏‏(مبانی و ارزشهای مقبول دین الهی) است که تحقق آن باعث دستیابی به غایت ‏زندگی یعنی قربالی‌الله خواهد شد. اینگونه زندگانی مستلزم ارتباط آگاهانه و اختیاری با ‏حقیقت هستی و تشدید رابطه‎‎ی با او در همه شئون فردی و اجتماعی زندگی است که ‏باید بر اساس انتخاب و التزام آگاهانه و آزادانهی نظام معیارِ مناسب با دینِ اسلام باشد. ‏بنابراین، یکی از مشخصات اصلی حیات طیبه، تکیه بر ارزش غایی زندگی ـ قرب الی الله ـ ‏و نظام معیار متناسب با آن یعنی مبانی و ارزشهای مقبولِ دینِ اسلام است. زیرا با توجه ‏به لزوم پذیرش ربوبیت خداوند متعال، به عنوان یگانه رب حقیقی جهان و انسان، این ‏نظام معیار، جهت اساسی نحوهی تحقق حیات طیبه را در همه مراتب و ابعاد آن ‏مشخص می‌نماید. لذا، انتخاب و التزام آگاهانه و آزادانهی نظام معیار ربوبی و انطباق ‏همهی ابعاد زندگی با این نظام (تقوا)، وجه تمایز اساسی حیات طیبه از زندگی ‏غیردینی (= سکولار) رایج محسوب میشود که نقطة اوج و حقیقت آن در جامعه جهانی ‏مهدوی محقق می‌گردد.‏
‏11ـ چشم‌انداز: وضع مطلوب دست‌یافتنی است که با الهام از وضعیت آرمانی ‏انعکاس یافته در رهنامه تعلیم و تربیت رسمی عمومی و تحت تأثیر چالش‌ها ترسیم شده است. ‏استنادات این چشم‌انداز مؤید فرایندی است که به این تصویر از وضع مطلوب دست یافتنی ‏معنا می‌بخشد. بنا بر نظام‌نامة تدوین سند جامع تحول و نوسازی نظام آموزشی (مصوب ‏جلسه 64 مورخ 1/4/1389 شورای تخصصی تحول و نوسازی نظام آموزشی کشور) ‏چشم‌انداز اینگونه تعریف می‌شود: ‏
چشم‌انداز نظام آموزشی اعلامیه جهت‌گیری نظام آموزشی و بیانگر هویت و آرمان ‏آن است که تصویری از مقاصد آینده نظام آموزشی کشور در افق 1404را ترسیم می‌کند. ‏این چشم‌انداز بر اساس اسناد بالادستی: قانون اساسی، سیاست‌های کلی نظام، سند ‏چشم‌انداز بیست ساله و فلسفه تعلیم و تربیت در جمهوری اسلامی ایران، در افق 1404 ‏ترسیم می‌شود.‏
‏12ـ نظام دوری: عبارت است از همراهی معلم با دانش‌آموزان در چند پایه تحصیلی.‏
فصل دوم ـ بیانیه ارزش‌ها
گزاره‏های ارزشی مندرج در بیانیه‌ی ارزش‏ها، باید‏ها و نباید‏‌هایی اساسی است که ‏لازم است تمام اجزا و مؤلفه‏های نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی هماهنگ با آن‌ها بوده ‏و همه‌‌ی سیاست‌گذاران و کارگزاران نظام ملتزم و پای‌بند به آن‌ها باشند.‏
این ارزش‌ها بر اساس آموزه‌‌های قرآن کریم و سنت پیامبر اکرم (ص) و حضرات ‏اهل بیت (علیهم‌السلام)، قانون اساسی جمهوری اسلامی‌ایران، رهنمود‌های رهبر کبیر ‏انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری و سند چشم‏انداز بیست ‏ساله و نقشه جامع علمی کشور و سیاست‌های کلی تحول نظام آموزشی تهیه و تدوین ‏شده است و با مبانی نظری سند تحول بنیادین آموزش و پرورش (شامل فلسفه‌ی تعلیم و ‏تربیت، فلسفه‌ی تعلیم و تربیت رسمی‌ عمومی و رهنامه‌ی نظام تعلیم و تربیت رسمی ‏عمومی در جمهوری اسلامی ایران) سازگار و مستند به مضامین مندرج در آن‌ها می‌باشد. ‏
گزاره‌های ارزشی نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی عبارتند از: ‏
‏1ـ آموزه‌های قرآن کریم، نقش معنوی، اسوه‌ای، هدایتی و تربیتی پیامبر اکرم (ص) ‏و حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) و ائمه معصومین (علیهم السلام) به ویژه امام زمان ‏‏(عج) و ولایت‌مداری در تمام ساحت‌ها برای تحقق جامعه عدل جهانی (جامعه مهدوی)‏
تبصره ـ اقلیت‌‌های مذهبی مصرح در قانون اساسی بر اساس قوانین موضوعه اقدام ‏خواهند کرد.‏
‏2ـ آموزه‌های بنیادین مهدویت و انتظار که رمز هویت اسلام ناب و عامل حیات و بقای ‏آن در عصر غیبت است، به عنوان مهمترین رسالت منتظران در عصر غیبت
‏3ـ میراث نظری و عملی حضرت امام خمینی (ره)، تعمیق علاقه و پیوند با انقلاب ‏اسلامی، قانون اساسی و ولایت فقیه
‏4ـ فرآیند تعلیم و تربیت در تمام ساحت‌‌ها شامل تعلیم و تربیت اعتقادی، عبادی و ‏اخلاقی، تعلیم و تربیت اجتماعی و سیاسی، تعلیم و تربیت زیستی و بدنی، تعلیم و تربیت ‏زیباشناختی و هنری، تعلیم و تربیت اقتصادی و حرفه‌ای، تعلیم و تربیت علمی ‌و فناورانه ‏منطبق بر نظام معیار اسلامی (مبانی و ارزش‌‌های برگرفته از قرآن کریم، سنت حضرات ‏معصومین (علیهم السلام) و عقل) که تعلیم و تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی در آن ‏محوریت دارد
‏5 ـ زمینه‌سازی کسب شایستگی‌های پایه ـ با تأکید بر خصوصیات مشترک اسلامی ـ ‏ایرانی و انقلابی، در راستای تکوین و تعالی پیوسته هویت دانش‌آموزان در ابعاد فردی، ‏خانوادگی و اجتماعی
‏6 ـ هویت شناخت مدار و واقع‌نمایی و معنای گسترده، جامع و منسجم معرفت ‏‏(وحیانی، عقلانی، نقلی و تجربی)‏
‏7ـ نقش معلم (مربی) به عنوان هدایت‌کننده و اسوه‌ای امین و بصیر در فرآیند تعلیم و ‏تربیت و مؤثرترین عنصر در تحقق مأموریت‌های نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی
‏8 ـ بصیرت و تعالی در زمینه‌های گوناگون عبادی ـ اخلاقی، اعتقادی، سیاسی اجتماعی ‏فرهنگی.‏
‏9ـ کرامت ذاتی و اکتسابی انسان و کسب فضایل اخلاقی از جمله: ایمان، تقوا، تولی ‏و تبری، عمل صالح، خودباوری، روحیه مجاهدت، ظلم‌ستیزی، علم، حکمت، عفت، شجاعت، ‏عدالت، صداقت، ایثار و فداکاری
‏10ـ سلامت جسمانی، نشاط و تقویت اراده
‏11ـ تکوین و تعالی جنبه‌‌های انسانی هویت دانش‌آموزان برای تقویت روابط حق محور، ‏عدالت‌گستر و مهرورزانه با همه انسان‌ها در سراسر جهان
‏12ـ منزلت علم نافع، هدایت گر و توانمندساز و مقام و جایگاه عالم و معلم
‏13ـ پرورش، ارتقاء و تعمیق انواع و مراتب عقلانیت در همه ساحت‌های تعلیم وتربیت
‏14ـ ارتقاء جایگاه و نقش تربیتی خانواده و مشارکت اثربخش آن با نظام تعلیم و تربیت ‏رسمی عمومی
‏15ـ نقش تربیتی اماکن مذهبی، نهادهای مردمی، اجتماعی ورسانه‌ها
‏16ـ عدالت تربیتی در ابعاد کمی‌، همگانی و الزامی و عدالت کیفی با رعایت تفاوت‏‌های ‏فردی، جنسیتی، فرهنگی و جغرافیایی
‏17ـ جایگاه و نقش تعلیم و تربیتی نهاد رسانه و فناوری‌های ارتباطی و بهره‌گیری ‏هوشمندانه از آن و مواجهه فعال و آگاهانه جهت پیشگیری و کنترل آثار و پیامدهای ‏نامطلوب آن
‏18ـ توجه توأمان به منافع و مصالح فردی و اجتماعی در چارچوب منافع و مصالح ملی‏
‏19ـ صیانت از وحدت ملی و انسجام اجتماعی با محوریت هویت مشترک اسلامی ـ ایرانی
‏20ـ وطن دوستی و افتخار به ارزشهای اصیل و ماندگار اسلامی ـ ایرانی و اهتمام ‏به برپایی جامعه مهدوی‏
‏21‌ـ تقویت گرایش به زبان و ادبیات فارسی به عنوان زبان مشترک‏
‏22ـ استمرار فرهنگ اسلامی ـ ایرانی از طریق ارزیابی آگاهانه آن وتعامل نقادانه با ‏سایر فرهنگ‌ها بر اساس نظام معیار اسلامی
‏23ـ مسئولیت‌پذیری همه‌جانبه، مشارکت اجتماعی و داشتن روحیه جمعی و مهارت ‏مورد نیاز جامعه
‏24ـ روحیه کارآفرینی ،کسب شایستگی‏های عام حرفه‌ای و مهارتی و هنری زمینه‌ساز ‏کار مولّد.‏
‏25ـ ارج نهادن به دستاورد‌های علمی‌ و تجربه‌های بشری در چارچوب نظام معیار ‏اسلامی و بسترسازی برای دستیابی به مرجعیت علمی جهان‏
‏26ـ نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی به عنوان عامل اثرگذار اجتماعی و مولد ‏نیروی انسانی و سرمایه فرهنگی و معنوی جهت رشد و تعالی همه جانبه و پایدار و ‏اعتلای فرهنگ عمومی مبتنی بر نظام معیار اسلامی ‏
‏27ـ مدرسه به عنوان کانون تعلیم و تربیت رسمی عمومی و محل کسب تجربه‌های ‏تربیتی
‏28ـ تقویت شأن حاکمیتی نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی در ابعاد سیاست‌گذاری، ‏برنامه‌ریزی، پشتیبانی و نظارت و ارزیابی ضمن مشارکت‌پذیری و کاهش تصدی‌گری غیرضرور ‏در بعد اجرا با رعایت اصل عدالت
‏29ـ آینده پژوهی و پایش تحولات مؤثر بر تعلیم و تربیت رسمی عمومی به منظور ‏ایفای نقش فعال در مواجهه با چالشهای پیش رو در عرصه‌های مختلف‏
‏30ـ جامعیت، یکپارچگی و توجه متوازن به ساحت‏های تعلیم و تربیت
فصل سوم ـ بیانیه‌ی مأموریت
وزارت آموزش و پرورش مهمترین نهاد تعلیم و تربیت رسمی عمومی، متولی فرآیند ‏تعلیم و تربیت در همه ساحت‌های تعلیم و تربیت، قوام بخش فرهنگ عمومی و تعالی ‏بخش جامعه اسلامی بر اساس نظام معیار اسلامی، با مشارکت خانواده، نهاد‌ها و سازمانهای ‏دولتی و غیردولتی است. این نهاد مأموریت دارد با تأکید بر شایستگی‌های پایه، زمینه ‏دستیابی دانش‌آموزان در سنین لازم‌التعلیم طی 12 پایه تحصیلی (چهار دوره سه ساله) ‏به مراتبی از حیات طیبه در ابعاد فردی، خانوادگی، اجتماعی و جهانی را بصورت نظام‌مند، ‏همگانی، عادلانه و الزامی در ساختاری کارآمد و اثربخش فراهم سازد. انجام این مهم ‏نقش زیرساختی در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی خواهد داشت.‏
فصل چهارم ـ چشم‌انداز
نظام تعلیم و تربیت‌رسمی‌ عمومی در افق1404، با اتکاء به قدرت لایزال الهی، ‏مبتنی بر نظام معیار اسلامی، فرهنگ و تمدن اسلامی ـ ایرانی و قوام بخش آن‏ها و ‏زمینه‌ساز جامعه جهانی عدل مهدوی و برخوردار از توانمندی‌های تربیتی ممتاز در تراز ‏جمهوری اسلامی ایران در سطح منطقه، الهام‌بخش و دارای تعامل سازنده و مؤثر با ‏نظام‏های تعلیم و تربیتی در سطح جهان، توانمند در زمینه‌سازی برای شکوفایی فطرت و ‏استعدادها و شکل‌گیری هویت یکپارچه اسلامی، انقلابی ـ ایرانی دانش‌آموزان با توجه ‏بههویت اختصاصی آنان؛ کارآمد، اثربخش، یادگیرنده، عدالت‌محور و مشارکت‌جو، برخوردار ‏از مربیان و مدیران مؤمن آراسته به فضائل اخلاق اسلامی، عامل به عمل صالح، تعالی‌جو و ‏تحول‌آفرین، انقلابی، آینده‌نگر، عاقل، متعهد، امین، بصیر، حق‌شناس.‏
ـ مدرسه در افق چشم‌انداز 1404‏
بر پایه‌ی این چشم‌انداز، مدرسه جلوه‌ای است از تحقق مراتب حیات طیبه، کانون ‏عرضه‌ی خدمات و فرصت‏های تعلیم و تربیتی، زمینه‌ساز درک و اصلاح موقعیت توسط ‏دانش‌آموزان و تکوین و تعالی پیوسته‌ی هویت آنان بر اساس نظام معیار اسلامی، در چارچوب ‏فلسفه و رهنامه‌ی نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران که دارای ‏ویژگی‏های زیر است:‏
‏1ـ تجلی‌بخش فرهنگ غنی اسلامی و انقلابی در روابط و مناسبات با خالق، جهان ‏خلقت، خود و دیگران «به‌ویژه تکلیف گرایی، مسئولیت پذیری، کرامت نفس، امانتداری، ‏خودباوری، کارآمدی، کارآفرینی، پرهیز از اسراف و وابستگی به دنیا، همدلی، احترام، اعتماد، ‏وقت‌شناسی، نظم، جدیت، ایثارگری، قانون‌گرایی، نقادی و نوآوری، استکبارستیزی، دفاع ‏از محرومان و مستضعفان و ارزشهای انقلاب اسلامی» ‏
‏2ـ نقطة اتکای دولت و ملت در رشد، تعالی و پیشرفت کشور و کانون تربیت محله
‏3ـ برخوردار از قدرت تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی در حوزه‌های عملیاتی در چارچوب ‏سیاست‌های محلی، منطقه‌ای و ملی
‏4ـ نقش آفرین در انتخاب آگاهانه، عقلانی، مسئولانه و اختیاری فرآیند زندگی فردی، ‏خانوادگی و اجتماعی دانش‌آموزان بر اساس نظام معیار اسلامی
‏5 ـ دارای ظرفیت پذیرش تفاوت‌‌های فردی، کشف و هدایت استعدادهای متنوع ‏فطری و پاسخ‌گوئی به نیاز‏ها، علائق و رغبت دانش‌آموزان در راستای مصالح و چارچوب ‏نظام معیار اسلامی
‏6 ـ یادگیرنده، کمال‌جو، خواستار تعالی مستمر فرصت‌های تربیتی، تسهیل‌کننده‌ی ‏هدایت، یادگیری و تدارک بیننده‌ی خودجوش ظرفیت‏های جدید در خدمت تعلیم و تربیت
‏7ـ خود ارزیاب، مسئول و پاسخگو نسبت به نظارت و ارزیابی بیرونی
‏8 ـ تأمین‌کننده‌ی نیازهای فردی و اجتماعی و محیط اخلاقی، علمی، امن، سالم، ‏با نشاط، مهرورز و برخوردار از هویت جمعی ‏
‏9ـ برخوردار از مربیان دارای فضائل اخلاقی و شایستگی‌های حرفه‌ای با هویت یکپارچه ‏توحیدی بر اساس نظام معیار اسلامی‏
‏10ـ مبتنی بر رویکرد مدیریتی نقدپذیر و مشارکت‌جو
‏11ـ متکی بر ارکان تعلیم و تربیت و بهره‌مند از ظرفیت عوامل سهیم و مؤثر و ‏مبتنی بر مشارکت ذی‌نفعان با تأکید بر مربیان، دانش‌آموزان و خانواده‏
‏12ـ برخوردار از بهرة فناوری آموزشی در سطح معیار؛ با توجه به طیف منابع و ‏رسانه‌های یادگیری (شبکه ملی اطلاعات و ارتباطات)‏
‏13ـ دارای ظرفیت تصمیم‌سازی برای نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی
‏14‌ـ دارای تعامل اثر بخش با مساجد و دیگر نهاد‌ها، مراکز مذهبی و کانون‌های محلی ‏نظیر فرهنگ‌سرا و کتابخانه‌های عمومی و برخوردار از ارتباط مستمر و مؤثر با عالمان دینی، ‏صاحبنظران و متخصصان
‏15ـ دارای پیوند مؤثر با موضوعات و مسائل جامعه در مقیاس محلی، منطقه‌ای و ‏ملی با حضور فعال درحیات اجتماعی.‏
فصل پنجم ـ هدف‌های کلان
‏1ـ تربیت انسانی موحد، مؤمن و معتقد به معاد و آشنا و متعهد به مسئولیت‌ها و ‏وظایف در برابر خدا، خود، دیگران و طبیعت، حقیقت‌جو و عاقل ، عدالت‌خواه و صلح‌جو، ‏ظلم‌ستیز، جهادگر، شجاع و ایثارگر و وطن‌دوست، مهرورز، جمع‌گرا و جهانی‌اندیش، ‏ولایت‌مدار و منتظر و تلاشگر در جهت تحقق حکومت عدل جهانی، با اراده و امیدوار، ‏خودباور و دارای عزت نفس، امانتدار، دانا و توانا، پاکدامن و باحیاء، انتخاب‌گر و آزادمنش، ‏متخلق به اخلاق اسلامی، خلاق و کارآفرین و مقتصد و ماهر، سالم و بانشاط، قانون مدار و ‏نظم‌پذیر و آماده‌ی ورود به زندگی شایسته فردی، خانوادگی و اجتماعی بر اساس نظام ‏معیار اسلامی؛
‏2ـ ارتقای نقش نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی و خانواده در رشد و تعالی کشور، ‏بسط و اعتلای فرهنگ عمومی و زمینه‌سازی برای اقتدار و مرجعیت علمی و تکوین تمدن ‏اسلامی ـ ایرانی در راستای تحقق جامعه جهانی عدل مهدوی با تأکید بر تعمیق معرفت و ‏بصیرت دینی و سیاسی، التزام به ارزش‌های اخلاقی، وفاداری به نظام جمهوری اسلامی ‏ایران، اعتقاد و التزام عملی به اصل ولایت مطلقه فقیه و مردم‌سالاری دینی، ‌تحکیم ‏وحدت ملی، تقویت روحیه علمی، رعایت حقوق و مسئولیت‌های اجتماعی، ارتقای آداب و ‏آئین زندگی متعالی، بهداشتی و زیست محیطی؛
‏3ـ گسترش و تأمین همه جانبه‌ی عدالت آموزشی و تربیتی؛
‏4ـ برقراری نظام اثربخش و کارآمد مدیریت و مدیریت منابع انسانی بر اساس نظام ‏معیار اسلامی؛ ‏
‏5 ـ افزایش مشارکت و اثربخشی همگانی بویژه خانواده درتعالی نظام تعلیم و تربیت ‏رسمی عمومی؛
‏6 ـ بهسازی و تحول در نظام برنامه‌ریزی آموزشی و درسی، مالی و اداری و زیرساخت‏های ‏کالبدی؛
‏7ـ ارتقای اثر بخشی و افزایش کارایی در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی؛
‏8 ـ کسب موقعیت نخست تربیتی در منطقه و جهان اسلام و ارتقای فزاینده جایگاه ‏تعلیم و تربیتی ایران در سطح جهانی
فصل ششم ـ راهبردهای کلان
‏1ـ استقرار نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی بر اساس مبانی نظری و فلسفه تعلیم ‏و تربیت اسلامی (تمام هدف‌های کلان)؛
‏2ـ نهادینه کردن نگاه یکپارچه به فرآیند تعلیم و تربیت با رویکرد تعالی بخشی ‏در کلیه مؤلفه‌های نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی (هدف‌های کلان 1، 2، 4، 5 و 6)؛
‏3ـ ابتناء فرایند طراحی، تدوین و اجرای اسناد تحولی زیر نظام‌ها (شامل برنامه درسی ‏ملی، تربیت معلم و تأمین منابع انسانی، راهبری و مدیریت، تأمین و تخصیص منابع مالی، ‏تأمین فضا، تجهیزات و فن‌آوری ـ پژوهش و ارزشیابی) و برنامه‌های کوتاه‌مدت و میان ‏مدت بر مبانی نظری و فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی و مفاد سند تحول بنیادین نظام ‏آموزش و پرورش (هدف‌های کلان 1، 2،3،4، 5،6)؛ ‏
‏4ـ توسعه و نهادینه کردن عدالت آموزشی و تربیتی در مناطق مختلف کشور و ‏تقویت آموزش و پرورش مناطق مرزی با تأکید بر توانمندسازی معلمان و دانش‌آموزان این ‏مناطق با تمرکز بر کیفیت فرصت‌های تربیتی هماهنگ با نظام معیار اسلامی (هدف‌های ‏کلان 5، 4 و3)؛
‏5 ـ تقویت و نهادینه‌سازی مشارکت اثربخش و مسئولیت‌پذیری مردم، خانواده و ‏نهادهای اقتصادی، مدیریت شهری و روستایی و بنیادهای عام‌المنفعه در نظام تعلیم و ‏تربیت رسمی عمومی (هدف‌های کلان 5، 3،2و7)؛
‏6 ـ گسترش و تعمیق فرهنگ پژوهش و ارزشیابی، خلاقیت و نوآوری، نظریه‌پردازی ‏و مستندسازی تجربیات علمی ـ تربیتی بومی در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی ‏‏(هدف‌های کلان 1،2، 4و8)؛
‏7ـ بهره‌مندی هوشمندانه از فناوری‌های نوین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی ‏مبتنی بر نظام معیار اسلامی (هدف‌های کلان 1،2،3،5 و 7)‏
‏8 ـ تعامل اثر بخش و فعال نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی با سایر نهادها و ‏دستگاه‌های مرتبط به ویژه نهاد خانواده و رسانه با تأکید بر کاهش مرزهای تعلیم و تربیت ‏رسمی و غیررسمی (هدف‌های کلان 7 و 4، 1، 2)‏
‏9ـ استقرار نظام مدیریت اثربخش، کارآمد، مسئولیت‌پذیر و پاسخ‏گو‌ و بسترسازی ‏برای استقرار نظام کارآمد منابع و مصارف در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی ‏‏(هدف‏های کلان 2، 4،6و7)؛
‏10ـ ارتقای جایگاه نظام تعلیم و تربیت کشور به عنوان مهمترین نهاد تربیت نیروی ‏انسانی و مولد سرمایه اجتماعی و اعمال سیاستهای مصوب و هدایت و نظارت بر آن، ‏از پیش‌دبستانی تا دانشگاه به عنوان امر حاکمیتی با توسعه مشارکت همگانی (هدف‌های ‏کلان 2، 4 و 5)؛
‏11ـ ارتقاء معرفت و بصیرت دینی، انقلابی و سیاسی برای رشد و تعالی معنوی و ‏اخلاقی معلمان و دانش‌آموزان و مشارکت برای ارتقاء معنوی خانواده (هدف‌های کلان 5 و ‏‏4، 2، 1)؛
‏12ـ بازنگری و بازسازی ساختارها و رویه‌ها درنظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی ‏‏(هدف‌های کلان 1، 2، 3، 5، 6 و 7)؛
‏13ـ توسعه مستمر شایستگی‌ها و توانمندیهای اعتقادی، تربیتی، علمی و حرفه‌ای ‏فرهنگیان (هدف‌های کلان 7 و 6، 5، 4)؛
‏14ـ توسعه ظرفیت‌ها و توانمندی‌های آموزشی و پرورشی برای حضور فعال و سازنده ‏در صحنه‌های بین‌المللی و منطقه‌ای در راستای تحقق اهداف و مأموریت‌های مندرج در ‏قانون اساسی و سند چشم‌انداز و سیاست‌های کلی مقام معظم رهبری و برنامه‌های پنج ساله ‏‏(هدف‌های کلان 7، 8، 2).‏
‏15ـ ارتقای جایگاه علم و علم‌آموزی به عنوان عاملی مؤثر در دستیابی به حیات طیبه ‏با تأکید بر حیثیت، کاشفیت و مطلوبیت علم (هدف‌های کلان 1،2،7 و 8)‏
فصل هفتم ـ هدف‌های عملیاتی و راهکارها
هدف‏‌های عملیاتی و راهکار‌های ذیل آنها، لزوماً از تناظر یک به یک با هدف‏‌های ‏کلان برخـوردار نیستند. از این رو، برخی هدف‏‌های عملیاتی و نیز راهکار‌های ذیل ‏یک هدف‏ کلان، ممکـن است با هـدف‏‌های کلان دیگـری نیز مرتبط باشند. با تـوجه ‏به این گـونه ارتباط‏ها، هر راهکار، برای هدفی که ذیل آن آمده است، جنبه اصلی و ‏برای برخی هـدف‏‌های دیگر جنبه مکمل دارد. به هنـگام عملیاتی کردن احـکام این ‏سـند، لازم است در تدوین برنامه‏‌هـای میان‌مدت و کـوتاه‌مدت این گونه پیوستـگی‏ها ‏مورد توجه قرار گیرد. ‏
‏1ـ پرورش تربیت یافتگانی که: ‏
ـ دین اسلام را‏ حق دانسته و آن را به عنوان نظام معیار می‌شناسند و به آن باور ‏دارند و آگاهانه و آزادانه و شجاعانه و فداکارانه برای تکوین و تعالی اخلاقی خود و دست‌یابی ‏به مرتبه‌ای از حیات طیبه و استقرار حکومت عدل جهانی مهدوی از آن تبعیت می‌نمایند ‏و به رعایت احکام و مناسک دین و موازین اخلاقی مقید هستند. ‏
‏ ـ از دانش‏‌های پایه و عمومی سازگار با نظام معیار اسلامی، هم‌چنین از توان تفکر، ‏درک و کشف پدیده‌ها و رویدادها به عنوان آیات الهی و تجلی فاعلیت خداوند در خلقت و ‏نیز دانش، بینش و مهارت‌ها و روحیه‌ی مواجهه‌ی‏ علمی و خلاق با مسائل فردی و ‏خانوادگی و اجتماعی برخوردارند.‏
ـ با درک مفاهیم اجتماعی و سیاسی و «احترام به قانون» و اندیشه‏ورزی در آن‌ها، ‏شایستگی رویارویی مسئولانه و خردمندانه با تحولات اجتماعی و سیاسی را کسب می‌کنند ‏و با رعایت وحدت و تفاهم ملی، در دفاع از عزت و اقتدار ملی می‌کوشند و با روحیه‌ی ‏مسئولیت‌پذیری و تعالی‌خواهی و برخوردار از مهارت‌‌های ارتباطی، در حیات خانوادگی و ‏اجتماعی (در سطوح محلی تا جهانی) با رعایت اصول برگرفته از نظام معیار اسلامی، ‏مشارکت مؤثر دارند.‏
ـ با درک مفاهیم اقتصادی در چارچوب نظام معیار اسلامی از طریق کار و تلاش و ‏روحیه‌ی انقلابی و جهادی، کارآفرینی، قناعت و انضباط مالی، مصرف بهینه و دوری از ‏اسراف و تبذیر و‏ با رعایت وجدان، عدالت و انصاف در روابط با دیگران در فعالیت‌های اقتصادی ‏در مقیاس خانوادگی، ملی و جهانی مشارکت می‌نمایند.‏
ـ دارای حداقل یک مهارت مفید برای تأمین معاش حلال باشند بگونه‌ای که در ‏صورت جدایی از نظام رسمی تعلیم و تربیت در هر مرحله، توانایی تأمین زندگی خود و ‏ادارة خانواده را داشته باشند.‏
ـ با درک مفاهیم بهداشت فردی و اجتماعی و مسائل زیست بوم طبیعی و شهری ‏به منزلة امانات الهی، شایستگی حفظ و ارتقای سلامت فردی و بهداشت محیطی را کسب ‏می‌کنند و با ورزش و تفریحات سالم فردی و گروهی، به نیازهای جسمی و روانی خود و ‏جامعه‏ بر اساس اصول برگرفته از نظام معیار اسلامی، پاسخ می‌دهند.‏
ـ با قدرشناسی و درک زیباشناسانه‌ی آفرینش الهی و مصنوعات هنرمندانة بشری، ‏درک مفاهیم فرهنگی و میان فرهنگی‏ و بهره‌گیری از قدرت تخیل، توانمندی‌های لازم ‏در خلق آثار فرهنگی و هنری را به دست می‌آورند و برای حفظ و تعالی میراث فرهنگی، ‏تمدنی و هنری در سطح ملی و جهانی براساس نظام معیار اسلامی می‌کوشند (هدف‌های ‏کلان 1و 4 و 5 و2 و 8).‏
راهکار1/1ـ طراحی، تدوین و اجرای برنامه درسی ملی براساس اسناد تحول راهبردی ‏و باز تولید برنامه‌های درسی موجود با تأکید بر: ‏
الف). متناسب‌سازی حجم و محتوی کتب درسی و ساعات و روزهای آموزشی با ‏توانمندی‌ها و ویژگی‌های دانش‌آموزان.‏
ب). حاکمیت رویکرد فرهنگی ـ تربیتی در تولید محتوی و تقویت شایستگی‌های ‏پایه‌ی دانش‌آموزان
ج). بهره‌مندی فزونتر از روش‌های فعال، خلاق و تعالی بخش‏
د). بهره‌گیری از تجهیزات و فناوری‌های نوین آموزشی و تربیتی در راستای اهداف‏
ه). توجه بیشتر به تفاوت‌های فردی به ویژه هویت جنسیتی دانش‌آموزان و تفاوت‌های ‏شهری و روستایی
راهکار2/1ـ تدوین برنامه‌های عملیاتی لازم در راستای ترویج، تقویت مستمر و ‏تحکیم فضایل اخلاقی در محیط‌‌های تربیتی با استفاده از تمام ظرفیت‌های آموزشی و ‏تربیتی با تأکید بر اولویت کرامت و عزت نفس و شجاعت، حیاء و عفت، صداقت، مسئولیت‌پذیری ‏و نظم در تمام دوره‌های تحصیلی
راهکار3/1ـ توسعه فرهنگ اقامه نماز و اهتمام به برپایی نماز جماعت در مدرسه و ‏تقویت انس با قرآن در دانش‌آموزان و توسعه‌ی فرهنگ و سواد قرآنی با اصلاح برنامه‌ها و ‏توانمندسازی معلمان در راستای تقویت مهارت روخوانی و روان‌خوانی در دوره ابتدایی، ‏آشنایی با مفاهیم کلیدی قرآن در دوره متوسطه اول و آموزش معارف قرآنی در متوسطه ‏دوم بر اساس منشور توسعه فرهنگ قرآنی
راهکار4/1ـ ایجاد ساز و کارهای ترویج و نهادینه‌سازی فرهنگ ولایت‌مداری تولی و ‏تبرّی، امر به معروف و نهی از منکر، روحیه جهادی و انتظار «زمینه‌سازی برای استقرار ‏دولت عدل مهدوی (عج)» با تأکید بر بهره‌گیری از ظرفیت حوزه‌های علمیه و نقش الگویی ‏معلمان و اصلاح روش‌ها
راهکار5/1ـ ارائه‌ی آموزش زبان خارجی در چارچوب بخش انتخابی (نیمه تجویزی) ‏برنامه‌ی درسی، با رعایت اصل تثبیت و تقویت هویت اسلامی ـ ایرانی‏
راهکار 6/1ـ گسترش و تنوع دادن به حِرَف و مهارت‌های مورد نیاز جامعه و تعلیم ‏متناسب و برنامه‌ریزی شدة آن در همة دوره‌های تحصیلی و برای همة دانش‌آموزان
راهکار 7/1ـ ایجاد ساز و کار برای تقویت انسجام اجتماعی و وحدت ملی و احیاء ‏هویت افتخارآمیز اسلامی ـ ایرانی در دانش‌آموزان و معلمان با تأکید بر آموزش و اجرای ‏سرود ملی و به اهتزاز درآوردن پرچم جمهوری اسلامی ایران در تمام مدارس
‏2ـ تعمیق تربیت و آداب اسلامی، تقویت اعتقاد و التزام به ارزش‌های انقلاب اسلامی ‏‏(1و2 و 8)‏
راهکار 1/2ـ بازنگری و اصلاح برنامه‌های درسی مبتنی بر رویکرد فرهنگی ـ تربیتی ‏و تقویت و توسعه جنبه‌های تربیتی و اخلاقی آنها به منظور فراهم آوردن زمینه تربیت‌پذیری ‏دانش‌آموزان براساس فرهنگ اسلامی ـ ایرانی
راهکار 2/2ـ تعمیق تقوای الهی و مهارت خویشتنداری، انتخابگری درست و تعالی ‏بخش مستمر دانش‌آموزان با استفاده از فرصت ایام ا...، برگزاری مراسم آگاهی بخش و ‏نشاط‌انگیز در اعیاد و وفیات، حضور فعال و مشارکت دانش‌آموزان در محافل، مجالس و ‏اماکن مذهبی و تقویت انس با دعا و توسل
راهکار3/2ـ تقویت شایستگی‌های اعتقادی، اخلاقی و حرفه‌ای مدیران و معلمان و ‏تحکیم نقش الگویی آنان و فراهم آوردن ساز و کارهای اجرایی برای مشارکت فعال و مؤثر ‏ایشان در برنامه‌های تربیتی و فعالیت‌های پرورشی مدارس و واگذاری مسئولیت کلان تربیتی ‏مدرسه به مدیران مدارس ‏
راهکار 4/2ـ تقویت ایمان، بصیرت دینی و باور به ارزش‌های انقلاب اسلامی و ‏توانمندسازی مربیان و دانش‌آموزان برای وفاداری و حمایت آگاهانه از این ارزش‌ها و ‏مواجهه هوشمندانه با توطئه‌های دشمنان با استفاده از ظرفیت برنامه‌های آموزشی و ‏تربیتی آموزش و پرورش و مشارکت خانواده و سایر نهادها و دستگاه‌ها به ویژه حوزه‌های ‏علمیه و حضور فعال و سازمان‌یافته دانش‌آموزان و مدارس در برنامه‌های سیاسی و ‏اجتماعی و انقلابی
راهکار 5/2ـ ایجاد ساز و کارهای لازم برای تقویت آداب و سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی، ‏در تمام ساحت‌های تعلیم و تربیت به عنوان رویکرد حاکم در فرایند طراحی، تدوین و ‏اجرای برنامه‌های درسی و آموزشی
راهکار 6/2ـ طبقه‌بندی و متناسب‌سازی مقولات و موضوعات تربیتی و اخلاقی با ‏مراحل رشد و ویژگی‌های دانش‌آموزان و اهداف و نیازهای نظام تعلیم و تربیت رسمی ‏عمومی و جامعه
راهکار 7/2ـ استانداردسازی و تدوین شاخص‌های کیفی برای ارزیابی فعالیت‌های ‏فرهنگی و تربیتی مدارس
راهکار 8/2ـ استفاده از ظرفیت برنامه‌های درسی، منابع آموزشی، شبکه ملی اطلاعات و ‏ارتباطات، کتابخانه، فرصت اردوها و فعالیت‌های برون مدرسه به ویژه مساجد و کانون‌های ‏مذهبی برای تقویت معرفت و باور به معارف الهی به ویژه اعتقاد به توحید و معاد و ولایت ‏و انتظار با رویکرد قرآنی، روایی و عقلانی در دانش‌آموزان
‏3ـ ترویج و تعمیق فرهنگ حیا، عفاف و حجاب متناسب با قابلیت‌ها و ظرفیت‌های ‏نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی (1و2)‏
راهکار 1/3ـ بازنگری و بازتولید برنامه‌ها و محتوای آموزشی و روش‌های تربیتی برای ‏درونی‌سازی و تعمیق و ترویج فرهنگ حیا، عفاف و حجاب‏
راهکار 2/3ـ اتخاذ تدابیر مناسب جهت جذب، تربیت و بکارگیری نیروی انسانی شایسته ‏و متعهد و عامل به رعایت حیا، عفاف و پوشش مناسب در کلیة مراکز اداری و آموزشی
راهکار 3/3ـ جلب مشارکت سازنده و اثربخش خانواده‌ها در حفظ، تعمیق و اشاعه حیا، ‏عفاف، و پوشش دانش‌آموزان
راهکار 4/3ـ ایجاد ساز و کارهای لازم برای هماهنگی رسانه‌ها و تولیدکنندگان کتب ‏و مواد ‌آموزشی، لوازم‌التحریر و تجهیزات آموزشی و تربیتی در جهت ترویج فرهنگ حیا، ‏عفاف و حجاب مناسب در دانش‌آموزان
راهکار 5/3ـ طراحی و ارائة الگوی لباس و پوشش مناسب، متنوع، زیبا و آراسته ‏مبتنی بر فرهنگ اسلامی ـ ایرانی برای مربیان و دانش‌آموزان پسر و دختر در راستای ‏تقویت هویت اسلامی ـ ایرانی‏
راهکار 6/3ـ برنامه‌ریزی به منظور اقناع فکری دانش‌آموزان برای پذیرش قلبی و ‏درونی حیا، عفاف، حجاب و عمل به آن با تبیین دیدگاه اسلام ‏
راهکار 7/3ـ ارائه خدمات مشاوره‌ای ـ تربیتی در کلیه سطوح تحصیلی برای افزایش ‏سلامت جسمی و روحی دانش آموزان‏
‏4ـ تقویت بنیان خانواده و کمک به افزایش سطح توانایی‌ها و مهارتهای خانواده ‏در ایفای نقش تربیتی متناسب با اقتضائات جامعه اسلامی (2و5)‏
راهکار 1/4ـ آموزش و ارتقاء مدیریت خانواده در استفادة مناسب از ابزار رسانه در محیط ‏خانواده همسو با اهداف نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی
راهکار 2/4ـ تدوین اصول راهنما و پودمان‌های آموزشی برای تبیین نقش مدرسه، ‏رسانه‏ها و خانواده در تأمین پیش نیازهای ورود کودک به مدرسه و ایجاد ساز و کارهای ‏لازم برای هماهنگی و همسویی آنها با هم و با اهداف نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی
راهکار 3/4ـ تدوین برنامة جامع مشارکت خانواده و نهادهای تربیتی و آموزشی برای ‏تقویت فرهنگ تربیتی خانواده‌ها و تحقق شایستگی‌های پایه دانش‌آموزان
راهکار 4/4ـ افزایش میزان مشارکت خانواده‌ها در فعالیت‌های آموزشی و تربیتی مدرسه، ‏برگزاری دوره‌های آموزشی اثربخش، ارائه خدمات مشاوره‌ای به خانواده‌های آسیب‌پذیر و ‏آسیب‌زا برای همسوسازی اهداف و روش‌های تربیتی خانواده و مدرسه‏
راهکار 5/4ـ اضافه نمودن درس مدیریت و سلوک مناسب خانواده به جدول برنامه‌ی ‏درسی دوره متوسطه در تمامی رشته‌ها و برای تمام دانش‌آموزان
راهکار 6/4ـ تهیه و تدوین محتوای آموزشی برای دانش‌آموزان جهت آشنایی با ویژگی‌ها، ‏نیازها و وظایف خانواده در چارچوب ارزش‌ها و معیارهای اسلامی
‏5 ـ تأمین و بسط عدالت در برخورداری از فرصت‏‌های تعلیم و تربیت با کیفیت مناسب ‏با توجه به تفاوت‌ها و ویژگی‌های دختران و پسران و مناطق مختلف کشور (3 و 5 و 7)‏
راهکار 1/5 ـ تعمیم دورة پیش‌دبستانی به ویژه در مناطق محروم و نیازمند حتی‌الامکان ‏با مشارکت بخش غیردولتی با تأکید بر آموزش‌های قرآنی و تربیت بدنی و اجتماعی
راهکار 2/5 ـ برنامه‌ریزی و تمهید مقدمات برای پوشش کامل دوره آموزش عمومی ‏و برخوردار از کیفیت مناسب در تمام مناطق کشور
راهکار 3/5 ـ توانمندسازی دانش‌آموزان ساکن در مناطق محروم، روستاها، حاشیه‌ی ‏شهرها، عشایر کوچ‌نشین و هم‌چنین مناطق دوزبانه با نیازهای ویژه، با تأکید بر ایجاد ‏فرصت‌های آموزشی متنوع و باکیفیت
راهکار 4/5 ـ اولویت بخشی به تأمین و تخصیص منابع، تربیت نیروی انسانی کارآمد، ‏تدوین برنامه برای رشد، توانمندسازی و مهارت‌آموزی، ادامه تحصیل و حمایت مادی و معنوی ‏دانش‌آموزان مناطق محروم و مرزی ‏
راهکار 5/5 ـ اختصاص حداقل 10درصد و حداکثر 20 درصد از برنامه‌های آموزشی ‏به معرفی حرفه‌ها، هنرها، جغرافیا، آیین و رسوم و نیازها و شرایط اقلیمی و جغرافیایی ‏استانها به ویژه مناطق روستایی وعشایری با رعایت استانداردهای ارتقای کیفیت و تقویت ‏هویت اسلامی ـ ایرانی دانش‌آموزان در چارچوب ایجاد کارآمدی و تقویت هویت ملی ‏
راهکار 6/5 ـ طراحی و تدوین برنامة آموزشی متناسب با نیازها و نقش‌های دختران ‏و پسران.‏
راهکار 7/5 ـ طراحی و تدوین برنامه تعلیم و تربیت انعطاف‌پذیر، متناسب با ویژگی‌های ‏شخصیتی و محیطی استعدادهای گوناگون دانش‌آموزان به منظور شکوفائی استعدادهای ‏خاص و افزایش کارآمدی و مفید بودن آنها
راهکار 8/5 ـ ساماندهی و بکارگیری بهینه و اثربخش منابع انسانی و توزیع عادلانة ‏آن در سراسر کشور
‏6 ـ تنوع بخشی به محیط‏های یادگیری در فرایند تعلیم و تربیت رسمی عمومی ‏‏(1و3و8)‏
راهکار 1/6 ـ ایجاد، توسعه و غنی‌سازی واحد اطلاعات و منابع آموزش و پرورش در سطح ‏مدرسه (از قبیل کتابخانه، آزمایشگاه و کارگاه، شبکه ملی اطلاعات و ارتباطات)‏
راهکار 2/6 ـ تقویت و توسعه‌ی تعاملات نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی با جامعه و ‏سایر دستگاه‌ها و نهادها از طریق گسترش ساختار تلفیقی و مسئله محور در ضمن طراحی و ‏اجرای برنامه‏های درسی
راهکار 3/6 ـ ایجاد موزه و نمایشگاه علم و فناوری در هر یک از شهرستان‌ها تا پایان ‏برنامه ششم توسعه کشور، به منظور فراهم آوردن زمینة مشاهده و تجربه فزون‌تر دانش‌آموزان ‏و عینی‌تر کردن محتوای آموزشی کتب درسی
راهکار 4/6 ـ ساماندهی و مدیریت بر فعالیت‌های مؤسسات و آموزشگاه‌های آزاد ‏وابسته به وزارت آموزش و پرورش، بازنگری و بازتولید محتوای برنامه‌های آموزشی آنها ‏همسو با اهداف و برنامه‌های تحولی آموزش و پرورش و نظارت و ارزیابی مستمر بر ‏عملکرد آنها و هماهنگی و همکاری با دستگاه‌های ذی‌ربط برای ایجاد همسویی سایر ‏آموزشگاه‌های آزاد با اهداف برنامه‌های نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی
راهکار 5/6 ـ تنظیم و اجرای برنامة جامع کارآفرینی و مهارت‌آموزی برای تمام ‏دوره‌های تحصیلی به ویژه دانش‌آموزان دورة متوسطه تا پایان برنامه پنجم توسعه در برنامه ‏درسی و آموزشی
راهکار 6/6 ـ ایجاد شبکه‌ای از محیط‌های یادگیری مانند پژوهش‌سراها، اردوگاه‌ها، ‏خانه‏های فرهنگ، کتابخانه‌های عمومی، نمایشگاه‌ها و موزه‏های تخصصی علوم و فناوری، ‏مراکز کارآفرینی، ورزشگاه‌ها و سایر مراکز مشابه و برقراری تعامل اثربخش مدارس با این ‏محیط‌ها، با رعایت اصل غنی‌سازی محیط مدرسه با همکاری سایر دستگاه‌ها
‏7ـ افزایش نقش مدرسه به عنوان یکی از کانون‌های پیشرفت محلی، به ویژه در ابعاد ‏فرهنگی ـ اجتماعی (2و1و 5 و7)‏
راهکار 1/7ـ فراهم آوردن زمینه‌های لازم برای نقش‌آفرینی مدرسه به عنوان کانون ‏کسب تجربیات تربیتی محله و جلوه‌ای از جامعه اسلامی و حیات طیبه با تفویض اختیار و ‏مسئولیت به آن و استانداردسازی تمام مؤلفه‌ها و عوامل درون مدرسه‌ای
راهکار2/7ـ نهادینه‌سازی و تقویت همکاری مدرسه با مراکز فرهنگی ‌و علمی محله ‏به ویژه مسجد و کانون‌‌های مذهبی و حوزه‌های علمیه و مشارکت فعال مدیران، معلمان و ‏دانش‌آموزان در برنامه‌های مرتبط محله و نیز حضور نظام‌مند و اثربخش روحانیون توانمند ‏و مبلغان مذهبی باتجربه در مدرسه
راهکار 3/7ـ برقراری ارتباط سازمان یافته مراکز علمی ـ پژوهشی با نظام تعلیم و تربیت ‏رسمی عمومی در سطح ملی و منطقه‌ای و بهره‌مندی از پشتیبانی علمی و تخصصی حوزه‌های ‏علمیه و مؤسسات آموزش عالی و مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای به ویژه دانشکده‌های علوم قرآنی، ‏علوم تربیتی و روانشناسی در مدارس
‏8 ـ افزایش مشارکت نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی و مدرسه و معلمان و ‏دانش‌آموزان در رشد و تعالی کشور در عرصه‌های دینی، فرهنگی، اجتماعی در سطح محلی ‏و ملی به عنوان نهاد مولد سرمایه انسانی، فرهنگی، اجتماعی و معنوی (5، 2 و 7)‏
راهکار 1/8 ـ اصلاح، ارتقاء و تغییر نگرش به آموزش و پرورش به عنوان سازمان فراگیر ‏و نیروی اثرگذار اجتماعی در خدمت اهداف رشد و تعالی کشور به ویژه اهداف فرهنگی و ‏اجتماعی
راهکار 2/8 ـ ایجاد ساز و کارهای لازم برای تقویت جایگاه و منزلت فرهنگی و ‏اجتماعی معلمان
راهکار 3/8 ـ بسترسازی برای حضور فعال دانش‌آموزان در تشکل‏های رسمی و قانونی ‏مرتبط با اتکا به ظرفیت‏های درون و برون آموزش و پرورش از قبیل: بسیج دانش‌آموزی، ‏کانون‌های علمی و فرهنگی و انجمن اسلامی دانش‌آموزان
راهکار 4/8 ـ فراهم آوردن ساز و کار‌های قانونی برای حضور فعال و مؤثر مسئولین ‏نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی در نهاد‌های سیاست‌گذار و تصمیم‌ساز فرادستی به عنوان ‏یکی از ارکان تعالی و پیشرفت همه‌جانبه و پایدار کشور
راهکار 5/8 ـ تبیین دستاوردهای علمی و فنی تمدن اسلامی ـ ایرانی در برنامه‌های ‏درسی و آموزشی و تقویت‌باور و روحیه مسئولیت‌پذیری دانش‌آموزان برای تحقق تمدن نوین ‏اسلامی در راستای دستیابی به جامعه عدل مهدوی
راهکار 6/8 ـ تقویت شایستگی‌های حرفه‌ای و اعتقادی مدیران و معلمان و فراهم آوردن ‏ساز و کارهای اجرایی برای مشارکت فعال و مؤثر ایشان در برنامه‌های تربیتی و فعالیت‌های ‏پرورشی مدارس‏
راهکار 7/8 ـ تأکید بر معلم محوری در رابطة معلم و دانش‌آموز در عرصه تعلیم و ‏تربیت و جلوگیری از اجرای هر سیاست و برنامة نظری و عملی که این محوریت را ‏مخدوش نماید
راهکار 8/8 ـ مشارکت فعال آموزش وپرورش در مواجهه با نیازهای فوری و عمومی ‏جامعه از قبیل شیوع بیماری‌های فراگیر، زلزله، رفع بیسوادی، حاکمیت قوانین و مقررات، ‏حفظ و پاکیزگی محیط زیست، خدمت به محرومین، حرکت‌های خیرخواهانه مردمی و ‏انقلابی از طریق برگزاری دوره‌ها، اردوهای آموزشی و توجیهی برای آماده‌سازی مربیان و ‏دانش آموزان
‏ راهکار 9/8 ـ تعامل اثر بخش با مراکز فرهنگی و اجتماعی و استفاده از ظرفیت ‏رسانه‌ها ـ به ویژه رسانه ملی ـ برای تبیین جایگاه نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی در ‏تولید سرمایه اجتماعی و فرهنگی و جلوگیری از کوچک‌انگاری نقش آن در سرنوشت آینده ‏کشور از منظر معارف اسلامی
‏9ـ جلب مشارکت ارکان سهیم و مؤثر و بخش عمومی ‌و غیردولتی در تعلیم و تربیت ‏رسمی عمومی (5 و 2 و 7)‏
راهکار 1/9ـ ایجاد تسهیلات قانونی و ساز و کارهای تشویقی و انگیزشی لازم اعم از ‏مادی و معنوی، برای بسط فرهنگ نیکوکاری و تعاون‌، مشارکت‌پذیری و مشارکت‌جویی ‏در جامعه و در بین دانش‌آموزان با الهام از آموزه‌های دینی با تأکید بر استفاده مناسب ‏از ظرفیت کتاب‌های درسی، مجلات و رسانه‌های آموزشی و برگزاری اردوهای جهادی
راهکار 2/9ـ ایجاد ساز و کارهای مناسب برای حفظ و ارتقای مستمر سطح مشارکت ‏واقفین و خیرین مدرسه‌ساز از قبیل نامگذاری مدارس به نام ایشان، مشارکت آنان در ‏مدیریت مدارس خیرساز، مشارکت دولت در تأمین هزینه‌های این مدارس
راهکار 3/9ـ توسعه مشارکت بخش‌‌های دولتی و غیردولتی در انجام امور مربوط ‏به تولید، چاپ و توزیع مواد و منابع آموزشی در چارچوب سیاست‏های آموزش و پرورش ‏با تأکید بر سیاست تولید بسته‌های آموزشی و سیاست چند تألیفی در کتاب‌های درسی
راهکار 4/9ـ تقویت و گسترش مدارس غیردولتی با اصلاح و بازنگری قوانین و ‏مقررات موجود
‏10ـ ارتقاء منزلت اجتماعی و جایگاه حرفه‌ای منابع انسانی با تأکید بر نقش الگویی ‏و جایگاه معلم ( 4و 2)‏
راهکار 1/10ـ برنامه‌ریزی و به کارگیری امکانات و فرصت‌های اجتماعی برای اعتلای ‏فرهنگ عمومی‌در تکریم و پاسداشت مقام معلم با تأکید بر استفاده از ظرفیت رسانه ملی‏
راهکار 2/10ـ استقرار نظام سنجش صلاحیت‌های عمومی‌، تخصصی و حرفه‌ای، ‏تعیین ملاک‏های ارزیابی و ارتقای مرتبه (نظام رتبه‌بندی) علمی و تربیتی معلمان و تقویت ‏انگیزه ارتقاء شغلی در آنان بر اساس نظام معیار اسلامی
راهکار 3/10ـ اصلاح قوانین و مقررات موجود استخدامی، مالی و اداری متناسب با ‏حرفه‌های تخصصی، با مشارکت دستگاه‌های ذیربط ‏
راهکار 4/10ـ طراحی و استقرار نظام خاص بازنشستگی فرهنگیان برای بهره‌مندی ‏فزونتر از تجارب مفید آنان
‏11ـ باز مهندسی سیاست‌ها و باز تنظیم اصول حاکم بر برنامه‌ی درسی تربیت معلم ‏با تأکید بر کارورزی و انطباق سطح شایستگی‏های حرفه‌ای معلمان در سطح ملی و ‏جهانی با مقتضیات الگوی برنامة درسی در نظام تعلیم و تربیت و طراحی سیاست‌های ‏مناسب برای ارتقای شیوه های جذب، تربیت و نگهداشت معلمان در آموزش و پرورش ‏‏(1،2،4،7 و8)‏
راهکار 1/11ـ استقرار نظام ملی تربیت معلم و راه‌اندازی دانشگاه ویژه فرهنگیان با ‏رویکرد آموزش تخصصی و حرفه‌ای تربیت محور توسط وزارت آموزش و پرورش با همکاری ‏دستگاه های ذیربط.‏
راهکار 2/11ـ طراحی و ارتقای نظام تربیت حرفه‌ای معلمان در آموزش و پرورش با ‏تأکید بر حفظ تعامل مستمر دانشجو معلمان با مدارس و نهادهای علمی ‌و پژوهشی در ‏طی این دوره و فراهم آوردن امکان کسب تجربیات واقعی از کلاس درس و محیط‌های ‏آموزشی
راهکار 3/11ـ ایجاد سازوکارهای لازم برای جذب و نگهداشت استعداد‌‌های برتر و ‏برخوردار از صلاحیت‌های دینی، اخلاقی، انقلابی و شخصیتی به رشته‌‌های تربیت معلم با ‏تأکید بر تقویت انگیزه‌های معنوی و مادی معلمان از قبیل برقراری حقوق و دستمزد در ‏دوران تحصیل، ارتقای سطح آموزشی و تجهیزاتی مراکز ذیربط، ایجاد نظام بازآموزی ‏مستمر علمی و تسهیل در ادامه تحصیل با توجه به رتبه‌بندی معلمان
راهکار 4/11ـ ایجاد نظام ارزیابی صلاحیت معلمان شامل شایستگی‌های اخلاقی، ‏اعتقادی، انقلابی، حرفه‌ای و تخصصی و ارزشیابی متناسب با مبانی و اهداف سند تحول ‏راهبردی
راهکار 5/11ـ ایجاد انعطاف در برنامه‌های درسی تربیت معلم متناسب با تحولات علمی ‏و نیازهای نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی با تأکید بر رویکرد تلفیقی و به روز رسانی ‏توانمندی‌های تربیتی و تخصصی معلمان
راهکار 6/11ـ استقرار ساز و کار‌های ارتقای توانمندی‌های معلمان برای مشارکت ‏مؤثر آنان در برنامه‌ریزی درسی در سطح مدرسه، به ویژه ساز و کار‌هایی که به تقویت ‏هویت حرفه‌ای آنان می‌انجامد
راهکار 7/11ـ توسعه‌ی زمینه پژوهشگری و افزایش توانمندی‏های حرفه‌ای به شکل ‏فردی و گروهی میان معلمان و تبادل تجارب و دستاوردها در سطح محلی و ملی و ایجاد ‏فرصت‌های بازآموزی مستمر علمی و تحقیقاتی و مطالعاتی و برگزاری جشنواره‌های الگوی ‏تدریس برتر و اختصاص اعتبارات خاص برای فعالیت‌های پژوهشی معلمان
راهکار 8/11ـ برنامه‌ریزی برای کارآموزی و کارورزی دانشجو معلمان در کنار تربیت معلم ‏و بررسی نظریات جدید تعلیم وتربیت
راهکار 9/11ـ رصد کردن تحولات نظام آموزش و پرورش و تربیت معلم و تحولات ‏علمی در حوزه علوم تربیتی در سطح منطقه، جهان اسلام و بین‌الملل و بومی‌سازی ‏تجربیات و یافته‌‌های مفید آنها و بهره‌مندی آگاهانه از آنها در چارچوب نظام معیار اسلامی
راهکار 10/11ـ جلب مشارکت دانشگاه‌های برتر و حوزه‌های علمیه در امر تربیت ‏تخصصی ـ حرفه‌ای و دینی معلمان، کارشناسان و مدیران با همکاری دانشگاه فرهنگیان
راهکار 11/11ـ مشارکت فعال در تعاملات بین‌المللی، با اولویت جهان اسلام و ‏انعکاس نظریات و تجربیات موفق داخلی در محافل و مراکز علمی جهانی
راهکار 12/11ـ بهینه‌سازی سیاست‌ها و برنامه‌های نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی ‏برای افزایش کارآیی و اثربخشی مدارس خارج از کشور با تأکید بر بازنگری جداول ‏آموزشی و محتوای کتب درسی، به کارگیری نیروهای متعهد، توانمند و مجرب و متناسب ‏سازی فضای فیزیکی این مدارس‏
‏12ـ برقراری الگوی جبران خدمات و تأمین رفاه نیروی انسانی درخور منزلت فرهنگیان ‏با توجه به لزوم تمام وقت شدن آنان (4 و 3 و 7)‏
راهکار 1/12ـ بهینه‌سازی نظام پرداخت‏ها، مبتنی بر شایستگی‌ها و بر اساس رویکرد ‏رقابتی
راهکار 2/12ـ فراهم آوردن تسهیلات و امتیازات مناسب برای جذب و نگهداشت ‏نیرو‌های کارآمد در دوره ابتدایی و تقویت نگاه تخصصی زیربنایی به این دوره تحصیلی
راهکار 3/12ـ ایجاد ساز و کارهای قانونی برای افزایش انگیزه معلمان و مربیان با ‏ساماندهی مناسب خدمات و امکانات رفاهی و رفع مشکلات مادی و معیشتی آنان
‏13ـ افزایش نقش شوراهای آموزش و پرورش استان، مناطق و مدارس در تقویت ‏فعالیت‌های تربیتی استان و منطقه و مدرسه در چارچوب سیاست‏ها و برنامه‏های ملی ‏‏(5 و2 و 4 و7 )‏
راهکار 1/13ـ اصلاح قوانین و مقررات موجود در راستای تقویت نقش شورا‏‌های ‏آموزش و پرورش استان‌ها و مناطق و مدارس متناسب با مقتضیات تربیتی ‏
راهکار 2/13ـ افزایش کارآمدی شوراهای درون مدرسه (مانند شورای معلمان و ‏شورای دانش‌آموزان) با تفویض برخی از اختیارات اداره و مدرسه به آنان و فراهم آوردن ‏زمینه مشارکت بیشتر ایشان در فرایند تعلیم و تربیت مدرسه
‏14ـ ایجاد و متناسب سازی فضاهای تربیتی با ویژگی‌‌ها ونیازهای دانش‌آموزان و ‏اقتضائات فرهنگ اسلامی ـ ایرانی ‌و شرایط اقلیمی، فرهنگی و جغرافیایی (6 و7 و 3)‏
راهکار 1/14ـ طراحی و ساخت فضا‌های تربیتی متناسب با اقتضائات برنامه‌ی ‏درسی، استاندارد‌های تربیتی، تحولات جمعیتی، اصول شهرسازی و معماری و شرایط ‏اقلیمی ‌با تأکید بر استفاده از فناوری‌های نوین ساخت و تجهیزات آموزشی و رعایت ‏الگوی معماری اسلامی ـ ایرانی و توجه ویژه به نقش محوری نمازخانه در طراحی و ‏معماری اسلامی
راهکار 2/14ـ متناسب‌سازی فضاهای فیزیکی، آموزشی و تربیتی با نیازهای ویژه و ‏تفاوت های جنسیتی دانش‌آموزان با تأکید بر فراهم آوردن الزامات نهادینه‌سازی فرهنگ ‏ایمانی و عفاف و پوشش و رعایت احکام محرّمیت در محیط
راهکار 3/14ـ اهتمام به طراحی، ساخت و تجهیز مناسب نمازخانه، کتابخانه، آزمایشگاه، ‏فضای سبز و فضای ورزشی در تمام مدارس به عنوان محیط تعلیم و تربیت
‏15ـ اصلاح محتوا، ارتقای جایگاه، افزایش کیفیت و کارآمدی علوم انسانی در نظام ‏تعلیم و تربیت رسمی عمومی مبتنی برمبانی دینی در چارچوب نظام معیار اسلامی (1 و 2)‏
راهکار 1/15ـ تدوین منابع علوم انسانی مبتنی بر جهان بینی اسلامی و با هدف ‏توأمان هدایت، تعالی و مدیریت فرد و جامعه
راهکار 2/15ـ تدوین برنامه به‌منظور فرهنگ‌سازی درجهت تبیین و تقویت منزلت ‏علوم انسانی و پرهیز از غلبه رویکرد تجربی و فنی در دوره‌های آموزش رسمی عمومی
راهکار 3/15ـ شناسایی استعدادهای برتر و هدایت آنها به ادامه تحصیل در رشته‌های ‏علوم انسانی و زمینه‌سازی برای تقویت و تعمیق فعالیت‌های علمی پژوهشی آنها در دوره‌های ‏آموزش عالی
راهکار 4/15ـ جذب و تربیت معلمان مستعد، آگاه و متعهد برای تدریس در درس‌های ‏علوم انسانی، دانش‌افزایی مستمر معلمان در حین خدمت و ارتقاء شأن و منزلت فرهنگی ‏و اجتماعی آنها
راهکار 5/15ـ اصلاح و بازتدوین متون و مواد آموزشی دروس علوم انسانی در سطوح ‏مختلف براساس آموزه‌ها و معارف دینی و با مشارکت حوزه‌های علمیه
راهکار 6/15ـ گسترش و تقویت مدارس و مجموعه‌های آموزشی تربیتی خاص علوم ‏انسانی در سراسر کشور
‏16ـ تنوع بخشی در ارائه‌ی خدمات آموزشی و فرصت‏های تربیتی متناسب با مصالح ‏جامعه، نیازها و علایق دانش‌آموزان در راستای شکوفایی استعدادهای آنها (3 و2 و 7)‏
راهکار 1/16ـ ایجاد تنوع در فرصت‏های تربیتی در مراکز آموزشی و تربیتی برای ‏پاسخ‌گویی به نیاز‌های دانش‌آموزان
راهکار 2/16ـ رعایت اقتضائات هویت جنسیتی (پسران و دختران) و ویژگی‌های ‏دوران بلوغ دانش‌آموزان در برنامه‌های درسی و روش‌ها وبرنامه‌های تربیتی ضمن توجه ‏به هویت مشترک آنان‏
راهکار 3/16ـ توجه کافی به شرایط روحی دانش‌آموزان در سنین بلوغ و ارائه مشاوره و ‏آموزش‌های دینی و اخلاقی متناسب با آنها ‏
‏17ـ ارتقای کیفیت فرایند تعلیم و تربیت با تکیه بر استفاده هوشمندانه از فناوری‏های ‏نوین (3، 2، 1، 7) ‏
راهکار 1/17ـ توسعة ضریب نفوذ شبکه ملی اطلاعات و ارتباطات (اینترانت) در مدارس ‏با اولویت پر کردن شکاف دیجیتالی بین مناطق آموزشی و ایجاد ساز و کار مناسب برای ‏بهره‌برداری بهینه و هوشمندانه توسط مربیان و دانش‌آموزان در چارچوب نظام معیار اسلامی
راهکار 2/17ـ تولید و به کارگیری محتوای الکترونیکی متناسب با نیاز دانش‌آموزان ‏و مدارس با مشارکت بخش دولتی و غیردولتی و الکترونیکی کردن محتوای کتاب‌های ‏درسی براساس برنامه درسی ملی (با تأکید بر استفاده از ظرفیت چندرسانه‌ای) تا پایان ‏برنامه پنجم توسعه کشور
راهکار 3/17ـ اصلاح و به روزآوری روش‌های تعلیم و تربیت با تأکید بر روش‌های ‏فعال، گروهی، خلاق با توجه به نقش الگویی معلمان
راهکار 4/17ـ گسترش بهره‌برداری از ظرفیت آموزش‌های غیرحضوری و مجازی در ‏برنامه‌های آموزشی و تربیتی ویژه معلمان، دانش‌آموزان و خانواده‌های ایرانی در خارج از ‏کشور بر اساس نظام معیار اسلامی و با رعایت اصول تربیتی از طریق شبکه ملی اطلاعات ‏و ارتباطات
‏18ـ تغییر و نوآوری در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی با رویکرد تعالی بخش، ‏پویا و بالنده (7 و 1 و 2)‏
راهکار 1/18ـ مناسب‌سازی فرهنگ سازمانی بر اساس معیارهای اخلاق اسلامی با ‏تأکید بر تقویت روحیه اخوت و تعاون، خلاقیت و آموزش مستمر
راهکار2/18ـ تأمین تسهیلات و امکانات و ایجاد ساز و کارهای کارا و اثربخش در ‏آموزش‏های ضمن خدمت معلمان و تقویت انگیزه و مهارت حرفه‌ای برای یادگیری مداوم
راهکار 3/18ـ ایجاد شبکه‌ی پژوهشی فعال و فراگیر در درون ساختار نظام تعلیم و ‏تربیت رسمی عمومی با استفاده از فناوری‌های نوین و در قالب شبکه ملی اطلاعات و ‏ارتباطات
راهکار 4/18ـ استفادة بهینه از دانش و تجربه نخبگان و پیشکسوتان آموزش و پرورش
راهکار 5/18ـ استقرار نظام خلاقیت و نوآوری در آموزش و پرورش در راستای تربیت ‏جامع و بالندگی معنوی و اخلاقی و حمایت مادی و معنوی از مدیران، مربیان و دانش‌آموزان ‏خلاق و نوآور و کارآفرین
‏19ـ استقرار نظام ارزش‌یابی و تضمین کیفیت در تعلیم و تربیت رسمی عمومی (7 و ‏‏2 و 4)‏
راهکار 1/19ـ ایجاد ساز و کارهای قانونی و ساختار مناسب برای سنجش و ارزش‌یابی ‏عملکرد نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی
راهکار 2/19ـ طراحی و اجرای نظام ارزشیابی نتیجه‌محور بر اساس استانداردهای ملی ‏برای گذر از دوره‌های تحصیلی و رویکرد ارزشیابی فرایندمحور در ارتقای پایه‌های تحصیلی ‏دورة ابتدایی و رویکرد تلفیقی (فرایندمحور و نتیجه‌محور) در سایر پایه‌های تحصیلی
راهکار 3/19ـ ایجاد نظام رتبه‌بندی مدارس و مؤسسات آموزش و پرورش به منظور ‏شفاف‌سازی عملکرد و ارتقاء کیفیت و تقویت انگیزه‌های رقابت منطقی و علمی بین آنان
راهکار 4/19ـ ارتقاء جایگاه ایران در ارزیابی‌های کیفیت جهانی در چارچوب معیارهای ‏اسلامی و معرفی الگوی تعلیم و تربیت اسلامی به جهان
‏20ـ تأمین، تخصیص و تنوع‌بخشی به منابع مالی، مدیریت مصارف متناسب با نیاز‏های ‏کمّی و کیفی نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی (6 و 7 و 3)‏
راهکار 1/20ـ مدیریت بهینة منابع و مصارف و شفاف‌سازی عملکرد مالی نظام تعلیم ‏و تربیت رسمی عمومی
راهکار 2/20ـ شفاف‌سازی و برنامه‌ریزی برای افزایش سهم اعتبارات آموزش و پرورش ‏از تولید ناخالص داخلی به میزان مناسب
راهکار 3/20ـ اولویت بخشی به آموزش ابتدایی در تأمین و تخصیص منابع ‏
راهکار 4/20ـ افزایش سهم هزینه‌های غیرپرسنلی در بودجه جاری آموزش و پرورش ‏به میزان مناسب به‌منظور ارتقای آموزش و تربیت
راهکار5/20ـ طراحی ساز‌ و کارهای تنوع بخشی به منابع مالی دولتی و غیردولتی ‏از قبیل موقوفات و امور خیریه
راهکار 6/20ـ بهـینه سازی بـهره‌برداری از مـنابع مادی و فیـزیکی و تـبدیل ‏به احسن کردن آنها و طراحی استانداردهای مصرف و تعبیه ساز و کارهای پیشگیری از ‏اسراف و تبذیر
راهکار 7/20ـ تقویت مشارکت عمومی در آموزش و پرورش با حفظ کارکردهای ‏سیاستگذاری و نظارتی نظام از طریق تسهیل تاسیس مدارس غیردولتی و حمایت از ‏فعالیت‌های آموزشی آنان
‏21ـ بازنگری و بازمهندسی ساختارها و رویه‌ها و روش‌ها (7و1و2)‏
راهکار 1/21ـ اصلاح و بازنگری ساختار دوره های آموزشی بر اساس مصوبه شورای ‏عالی انقلاب فرهنگی
راهکار 2/21ـ استقرار نظام مکان‌یابی مدارس بر اساس سامانه‌ی آمایش سرزمین و ‏تحولات جمعیتی (ناظر به 50 سال آینده)‏
راهکار 3/21ـ طراحی و استقرار نظام جامع هدایت تحصیلی و استعدادیابی به منظور ‏هدایت دانش‌آموزان به سوی رشته‌ها و حِرَف و مهارت‌های مورد نیاز حال و آینده کشور ‏متناسب با استعدادها، علاقه‌مندی و توانایی‌های آنان‏
راهکار 4/21ـ استقرار نظام راهنمائی و مشاوره تربیتی مبتنی بر مبانی اسلامی و ‏افزایش نقش معلمان در این زمینه و به کارگیری مشاوران متخصص برای ایفای وظائف ‏تخصصی در تمام پایه‌های تحصیلی
راهکار 5/21ـ ساماندهی ساعات کار مربیان برای حضور تمام وقت در مدارس شامل ‏ساعات تدریس و ساعات اختصاص یافته به سایر فعالیت‌های تربیتی مرتبط در مدرسه ‏با توجه به ضرورت جبران خدمت مناسب ایشان‏
راهکار 6/21ـ تحول در ساختار و مدیریت زمان آموزش در مدارس و تعیین و متناسب‌سازی ‏ساعات و روزهای آموزشی در طول هفته‏
راهکار 7/21ـ اولویت‌بخشی به رویکرد مدیریت مجتمع‌های آموزشی و تربیتی به‌منظور ‏اعمال مدیریت یکپارچه تربیتی در طول مدت تحصیل دانش‌آموزان و ایجاد فرصت بیشتر ‏برای ارتقای فعالیت‌های آموزشی و تربیتی
راهکار 8/21ـ استقرار و استفاده از نظام «دوری» در سازمان‌دهی معلمان در سه پایه ‏اول ابتدایی
راهکار 9/21ـ حاکمیت برنامه محوری به جای کتاب محوری و تولید بسته آموزشی ‏در برنامه‌های درسی با رعایت اصل معلم محوری
راهکار 9/21ـ باز طراحی و ساماندهی تقویم سال تحصیلی با رعایت انعطاف و توجه ‏به شرایط اقلیمی و با تأکید بر بهینه‌سازی تعطیلات
‏22ـ ارتقاء و بهبود مستمر کیفیت نظام کارشناسی، مدیریت و راهبری آموزشی و ‏تربیتی در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی (7 و 2 و 4)‏
راهکار 1/22ـ نهادینه کردن برنامه محوری در سطوح مختلف مدیریت نظام تعلیم و ‏تربیت رسمی عمومی
راهکار 2/22ـ ایجاد ساز و کارهای لازم برای تربیت و نگهداشت مدیران و راهبران ‏آموزشی و تربیتی و تلاش برای افزایش ثبات مدیریت در مجموعه نظام تعلیم و تربیت ‏رسمی عمومی
راهکار 3/22ـ طراحی و اجرای الگوی بالندگی شغلی ـ حرفه‌ای برای منابع انسانی ‏
راهکار 4/22ـ انجام مطالعات راهبردی آینده‌نگر در آموزش و پرورش و تدوین برنامه‌های ‏آینده‌پژوهانه و اجرای آن با هماهنگی دستگاه‌های ذیربط در آموزش و پرورش
راهکار 5/22ـ اصلاح ساختار اجرایی و کاهش تعداد واحدهای اداری، متناسب با ‏مدیریت کارآمد و اثربخش
راهکار 6/22ـ گزینش مدیران در سطوح مختلف بر اساس شایسته سالاری و پیشگامی ‏آنان در ارزشهای الهی و انسانی و معیارهای علمی، کارآمدی و باور به اهداف نظام تعلیم و ‏تربیت رسمی
‏23ـ توسعه‌ی ظرفیت پژوهش و نوآوری، نظریه‌پردازی و مستندسازی تجربیات تربیتی ‏بومی (8 و 2 و 7) ‏
راهکار 1/23ـ استفاده بهینه از ظرفیت‌های موجود برای گسترش فرهنگ تفکر و ‏پژوهش در بین مدیران، مربیان و تأمین پژوهشگر مورد نیاز نظام تعلیم و تربیت رسمی ‏عمومی و حمایت از پژوهشگران فعال و مجرب
راهکار 2/23ـ تدوین نظام جامع حمایت از پژوهشگران حوزه آموزش و پرورش و ‏هدایت موضوعات و اهداف پژوهشی در راستای تحقق اهداف تعلیم و تربیت رسمی
راهکار 3/23ـ حمایت‌های مادی و معنوی از طرح‌‌های موفق و نوآوری‌‌های تربیتی بومی‌، ‏مستندسازی و انتشار یافته‌‌های پژوهشی در داخل و خارج از کشور و ایجاد بانک اطلاعاتی ‏فعال و کارآمد
راهکار 4/23ـ حمایت‌های مادی و معنوی از کرسی‌های نظریه‌پردازی در علوم ‏تربیتی و روش‌های تعلیم و تربیت و فراهم آوردن زمینه کاربست یافته‌های جدید و ‏نوآوری در مدارس و نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی با همکاری حوزه‌های علمیه، ‏دانشگاه‌ها و مراکز علمی و پژوهشی ‏
فصل هشتم ـ چارچوب نهادی و نظام اجرایی تحول بنیادین آموزش و پرورش
برای تحقق اهداف و برنامه‌های سند ملی آموزش و پرورش در افق چشم‌انداز، ‏سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و نظارت بر فرایند تحول بنیادین در دو سطح به شرح زیر ‏صورت می‌پذیرد:‏
بخش اول ـ سیاست‌گذاری، نظارت و ارزیابی در سطح کلان
سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری کلان و نیز ارزیابی و نظارت راهبردی فرایند تحول ‏بنیادین نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی بر پایه این سند بر عهده شورای عالی انقلاب ‏فرهنگی می‌باشد.‏
بخش دوم ـ برنامه‌ریزی و نظام اجرایی
الف ـ شورای عالی آموزش و پرورش با استفاده از همة ظرفیت وزارت آموزش و ‏پرورش و سایر نهادها و امکانات کشور مسئولیت بررسی، تصویب و ابلاغ سیاست‌های ‏اجرایی، طراحی سازکار تحقق اهداف، اصلاح ساختارها و فرایندهای مربوط، به روز‌آوری و ‏ترمیم، هماهنگی و انسجام در سیاست‌ها و برنامه‌ها و نظارت بر حسن اجرای ‏برنامه‌های تحول راهبردی را بر عهده دارد و گزارش پیشرفت اجرای سند و چگونگی ‏عملکرد وزارت آموزش و پرورش را به صورت سالانه به شورای عالی انقلاب فرهنگی ‏ارائه می‌دهد.‏
ب ـ وزارت آموزش و پرورش مسئولیت نهادینه‌سازی و اجرای سند ملی آموزش و ‏پرورش (شامل بنیان‌های نظری و سند تحول راهبردی) و طراحی و تدوین برنامه‌های ‏اجرایی سند تحول راهبردی را برعهده دارد‎ ‎و‎ ‎حداکثر ظرف مدت یک سال پس از تصویب ‏این سند، برنامه‌های خود (به ویژه برنامه‌های زیر نظام‌های اصلی ) را به تصویب شورای عالی ‏آموزش و پرورش می‌رساند.‏
ج ـ وزارت آموزش و پرورش موظف است با تربیت، به کارگیری و سازماندهی ‏نیروهای توانمند و واجد شرایط، تأمین و بسیج امکانات و منابع، تدوین برنامه‌های ‏اجرایی کوتاه‌مدت و مـیان‌مدت در سطح ملی و اسـتانی، اصلاح قوانیـن و مقررات و ‏جلب مـشارکت و همکاری سایر دستگاه‌ها و نهادها اقدامات لازم برای تحقق مفاد ‏سند را معمول دارد.‏
دـ تمام دستـگاه‌ها و نهادها، به ویژه رسانه ملی، موظفند در چارچوب این سند، ‏همکاری لازم با نظام تعلیم و تربیت رسـمی عمومی را برای تـحقق اهداف تـحول ‏بنیادین آموزش و پـرورش معـمول دارند. گـزارش نحوه و میزان هـمکاری دستگاه‌ها ‏به صورت سالانه توسط وزیر آموزش و پرورش به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه ‏خواهد شد.‏
بخش سوم ـ نحو‌ة ترمیم و به روز رسانی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش
فرایند ترمیم سند تحول بنیادین نظام آموزش و پرورش رسمی عمومی جمهوری ‏اسلامی ایران در افق چشم‌انداز در بازه‌های زمانی 5 ساله از تاریخ تصویب آن و مطابق با ‏بنیان‌های نظری سند ملی (فلسفه تعلیم و تربیت در جمهوری اسلامی ایران، فلسفه تعلیم ‏و تربیت رسمی عمومی در جمهوری اسلامی ایران، رهنامه نظام تعلیم و تربیت رسمی ‏عمومی در جمهوری اسلامی ایران) پس از تصویب شورای عالی آموزش و پرورش به تصویب ‏نهایی شورای عالی انقلاب فرهنگی خواهد رسید. ‏
این سند مشتمل بر 8 فصل در جلسات 681، 682، 683، 684، 685، 686، 687، ‏‏688، 690، 691، 692، 694، 695، 696 و 697 مورخ 12/11/1389، 26/11/1389، ‏‏3/12/1389، 10/12/1389، 17/12/1389، 23/1/1390، 6/2/1390، 20/2/1390، ‏‏31/3/1390، 14/4/1390، 21/4/1390، 4/5/1390، 15/6/1390، 22/6/1390 و ‏‏5/7/1390 شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب نهایی رسید و از تاریخ ابلاغ لازم‌الاجرا ‏است و کلیه مصوبات و سیاست‌های قبلی در موارد مغایرت با آن منسوخ و بلااثر و در سایر ‏موارد براساس آن مورد بازنگری و اصلاح قرار می‌گیرند.‏


رئیس‌جمهور و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی ـ محمود احمدی‌نژاد

منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)