آیین‌نامه ایمنی در معادن

مرجع تصویب: هیات وزیران
شماره ویژه نامه: 554
شنبه،19 اسفند 1391
سال شصت و نه شماره 19813
آیین‌نامه ایمنی در معادن

شماره199411 5/12/1391

مدیرعامل محترم روزنامه رسمی کشور

به پیوست یک فقره آیین‌نامه ایمنی در معادن (به انضمام لوح فشرده) مصوب موضوع ماده85 قانون کار برای درج در آن روزنامه ارسال می‌گردد، دستور فرمایید پس از درج یک نوبت، نسبت به ارسال یک نسخه از روزنامه حاوی آیین‌نامه چاپ شده به دفتر روابط عمومی اقدام نمایند.

سرپرست وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ـ اسداله عباسی



آیین‌نامه ایمنی در معادن

سال 1391

هدف:

هدف از تدوین این آیین‌نامه پیشگیری از حوادث منجر به صدمات جانی و خسارات مالی و ایمن‌سازی محیط کار در معادن می‌باشد، لذا این آیین‌نامه به استناد ماده85 و 86 قانون کار جمهوری اسلامی ایران تدوین گردیده است.

دامنه شمول:

این آیین‌نامه در کلیه معادن اعم از زیرزمینی و سطحی و به طور کلی کارگاه­های مشمول ماده85 قانون کار جمهوری اسلامی ایران لازم‌الاجرا است.

فصل اول: تعاریف

1ـ سرپرست معدن:

شخصی است که توسط دارنده پروانه عملیات معدنی به این سمت منصوب می‌شود و مسئولیت کلیه عملیات معدن را به عهده دارد.

2ـ مسئول فنی:

مسئول فنی بر اساس مفاد قانون نظام مهندسی معدن، شخصی است که اداره کلیه امور فنی معدن را عهده دارد و توسط دارنده پروانه عملیات از میان اعضای سازمان نظام مهندسی معدن انتخاب و به وزارت صنعت، معدن و تجارت معرفی می‌شود.

3ـ مسئول ایمنی:

مسئول ایمنی هر معدن نظارت بر ایمنی عملیات معدن را به عهده داشته و توسط دارنده پروانه عملیات به این سمت منصوب می‌شود. ضوابط و حدود صلاحیت مسئول ایمنی منطبق با مفاد قانون کار و قانون نظام مهندسی معدن و از طریق وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با هماهنگی وزارت صنعت، معدن و تجارت تعیین ‎می‌شود. جانشین ‎مسئول ایمنی نیز تابع همین‎شرایط است.

4ـ اپراتور ماشین‌آلات:

شخصی است که عامل انجام کار با ماشین‌آلات معدنی است.

5 ـ پروانه اکتشاف / بهره‌برداری:

طبق مواد مندرج در قانون معادن و آیین­نامه اجرایی آن تعریف می‌شود.

6 ـ معدن:

به محدوده­ای اطلاق می­شود که شامل ذخیره معدنی است.

7ـ معدن زیرزمینی:

معدنی است که در آن عملیات معدنکاری در زیر سطح زمین اجرا می­شود.

8 ـ معدن سطحی:

معدنی است که در آن عملیات معدنکاری در روی سطح زمین اجرا می­شود.

9ـ عملیات معدنی:

کلیه عملیات معدنی (اعم از اکتشاف تا بهره‌برداری و استخراج معدن) است که در قانون معادن و آیین­نامه اجرایی قانون معادن پیش‌بینی شده است.

10ـ تأسیسات سطحی معدن:

شامل همه ساختمان­ها و سازه­هایی است که برای انجام امور معدن و آماده­سازی ماده معدنی برای فروش استفاده می­شوند. تأسیسات سطحی معدن هم در معادن زیرزمینی و هم در معادن سطحی بخشی از معدن محسوب می­شوند.

11ـ تونل:

حفاری زیرزمینی افقی یا تقریباً افقی است.

12ـ تونل شیب­دار:

تونلی که شیبی حداکثر تا 18 درجه داشته باشد.

13ـ چاه مایل:

حفاری مایلی که به سطح زمین راه داشته و دارای شیب بین 18 تا 90 درجه باشد.

14ـ چاه یا چاه قائم (شفت):

حفاری قائم یا با شیب 90 درجه است که به سطح زمین راه داشته باشد.

15ـ دویل:

حفاری زیرزمینی شیب­دار و با سطح مقطع نسبتاً کوچک که معمولاً به طرف بالا حفاری می‌شود و برای منظورهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.

16ـ پذیرگاه:

محل توقف، بارگیری و تخلیه واگن‌ها و انجام وظایف مختلف زیرزمینی که معمولاً در محل ارتباط با چاه قائم یا چاه مایل در زیر زمین احداث می‌شود.

17ـ راهرو:

انواع حفاری‌های زیرزمینی و معمولاً با طول زیاد است.

18ـ بونکر:

مخزن یا انباره­ای که از فولاد یا مصالح ساختمانی ساخته شده یا در سنگ حفر می‌شود و برای انباشتن مواد یا سنگ استفاده می­شود و معمولاً قسمت پائین­تر آن کوچکتر و به شکل قیف است.

19ـ وسایل الکتریکی:

شامل کابل­های برق و هر قسمتی از ادوات یا ماشین‌آلاتی است که برای تولید، تبدیل، ذخیره، انتقال یا بهره‌برداری از الکتریسیته استفاده می­شوند.

20 ـ ماشین سیم برش:

وسیله­ای که با کشیدن سیمی برنده، سبب جداکردن بلوک­های سنگ­های تزئینی می­شود.

21ـ ماشین بالابر:

دستگاهی است که برای خارج کردن مواد معدنی یا باطله استخراج شده از معادن زیرزمینی یا جابه‌جایی افراد استفاده می­شود و به دو نوع عمده: طبلکی و اصطکاکی تقسیم می­شود. کابل فولادی در بالابر طبلکی به دور استوانه پیچیده می­شود و کابل فولادی در بالابر اصطکاکی به وسیله قرقره به حرکت درمی­آید و یک سر آن محفظه حمل بار (اسکیپ یا قفس) و سر دیگر آن وزنه تعادل یا محفظه دیگری می­باشد.

22 ـ اسکیپ (Skip) :

به صندوق مخصوص حمل مواد در چاه گفته می­شود.

23 ـ کیج (Cage) :

به قفس مخصوص حمل نفرات و مواد در چاه گفته می­شود.

24 ـ شاول (Shovel) :

نوعـی ماشین بارکننده صندوقه­ای با مکانیزم کابلی یا هیدرولیکی در معادن سطحی است.

25ـ لودر (Loader) :

نوعی ماشین بارکننده صندوقه­ای با مکانیزم هیدرولیکی است که عملیات بارگیری در معادن را انجام می­دهد.

26 ـ دامپ تراک (Dump Truck) :

کامیون­های معدنی خودکشش و چرخدار با ظرفیت­های متنوع که قابلیت باربری و تخلیه مواد معدنی یا باطله را دارند.

27 ـ وینچ (Winch) :

طبلک دوار که با کشیدن کابل فولادی متصل به وسایل باربری، موجب جابه‌جایی آنها می­شود.

28ـ بولدوزر (Bulldozer) :

ماشینی که در جلوی آن تیغه­ای برای کندن و جابه‌جا کردن مواد پیش‌بینی شده است . برخی ازانواع آن دارای کلنگ‌هایی در عقب برای شکافتن خاک یا سنگ­های نرم است.

29ـ جامبو دریل (Jumbo Drill) :

نوعی ارابه چال­زنی که بیش از یک بازوی حفاری دارد.

30ـ نوار نقاله:

تسمه­ای بی­انتها که با عبور از روی دو طبلک ابتدایی و انتهایی، بار خود را به طور مداوم منتقل می­کند.

31ـ اسکریپر (Scrapper) :

نوعی ماشین بارگیری ـ باربری صندوقه­ای که در آن عمل بارگیری و باربری به وسیله خود ماشین یا تراکتور کشنده انجام می­شود.

32 ـ وسایل نگهداری قدرتی:

وسایل نگهداری مکانیزه که دارای کف، ستون هیدرولیک و سپر سقف هستند و در روش­های استخراج جبهه کار طولانی و کوتاه استفاده می­شوند.

33 ـ نگهداری اولیه:

نوعی سیستم نگهداری که در هنگام عملیات حفاری نصب می­شود و وظیفه آن ایجاد شرایط ایمن در هنگام عملیات حفاری است.

34 ـ ستون:

پایه­های چوبی، فولادی یا هیدرولیک که برای نگهداری سقف کارگاه­های استخراج نصب می­شوند.

35 ـ لارده:

تخته­ها یا الوارهای کوچکی که در پشت وسایل نگهداری اصلی تونل نصب می­شوند و وظیفه توزیع فشار بین دو قاب نگهداری و همچنین پوشش سقف و دیوارها برای جلوگیری از سقوط قطعات کوچک سنگ را دارند.

36 ـ قاب کشویی:

نوعی قاب فلزی سه تکه که قطعات آن در داخل یکدیگر می­لغزند. این قطعات به نحوی به یکدیگر متصلند که سطح مقطع قاب با افزایش فشار کاهش می­یابد.

37 ـ پیچ سنگ:

میله­ای فولادی که برای اتصال لایه­ها و قطعات مختلف سنگ به یکدیگر به کار می­رود.

38 ـ پایه:

هر یک از ستون­هایی که در طرفین قاب و زیر کلاهک نصب می­شوند.

39ـ آتشباری:

به عملیات خرجگذاری و انفجار مواد منفجره برای تخریب سنگ گفته می‌شود.

40ـ آتشبار:

شخصی که مسئولیت عملیات آتشباری را به عهده دارد و صلاحیت وی توسط سازمان­های ذیصلاح تأیید شده باشد.

41ـ مواد منفجره:

موادی که قابلیـت انفجار داشته و در معدن برای تخریب سنگ مورد استفاده قرار می‌گیرند.

42ـ خرجگذاری:

قراردادن مواد منفجره در داخل چال است.

43ـ چال:

سوراخی که در سنگ معمولاً برای قراردادن ماده منفجره یا ماده منبسط‌شونده حفر می‌شود.

44ـ فشنگ:

به هر قطعه ماده منفجره جامد (معمولاً انواع دینامیت) گفته می‌شود.

45ـ گاز زغال:

گازی که درکانسارهای زغال سنگ همراه با سایر هیدروکربورها وجود دارد و عمدتاً از متان تشکیل شده است. این‎ گاز چنانچه به ‎نسبت معینی با هوا مخلوط ‎شود قابلیت ‎انفجار ‎پیدا می‌کند.

46 ـ معادن گازدار:

معادنی که در آنها آزاد شدن گاز زغال از لایه­ها به داخل حفاری­های معدنی انجام می­شود. معادن گازدار برحسب مقدار گاز زغال (به مترمکعب) به ازای یک تن تولید روزانه به چهار گروه: طبقه یک (تا 5 مترمکعب بر تن)، طبقه دو (5 تا 10 مترمکعب بر تن)، طبقه سه (10 تا 15 مترمکعب بر تن)، طبقه چهار (بیشتر از 15 مترمکعب بر تن) تقسیم می‌گردند. تمام معادن زغال سنگ و انواع آن مانند معادن بیتومین، جزو معادن گازدار شمرده می‌شوند.

47 ـ گرد زغال:

ذرات ریز زغال سنگ که قابلیت انفجار دارند و بر اثر استخراج تولید و به صورت گرد و غبار در فضای معدن پراکنده می­شوند.

48 ـ گاززدایی:

فرآیند بیرون کشیدن گاز زغال موجود در لایه­های زغال سنگ و لایه­های اطراف با حفر گمانه­های ویژه و انتقال گاز به بیرون از معدن برای کمک به تهویه مؤثر معدن می­باشد.

49 ـ تهویه طبیعی:

جریان هوا که به علت اختلاف دمای هوای داخل و بیرون و به­تبع آن اختلاف وزن مخصوص و در نتیجه اختلاف فشار هوا در نقاط ورودی و خروجی حادث می­شود.

50 ـ خودسوزی:

اکسیداسیون و در پی آن گرم شدن و سوختن کند و خود به خودی کان سنگ­های مستعد بدون افروختن آتش است.

51 ـ سد آتش بند:

صفحاتی که روی آنها خاک نرم یا پودرسنگ ریخته شده و یا ظرف‌هایی که از آب پرشده و زیر سقف تونل در نقاط مناسبی برای جلوگیری از گسترش انفجار نصب می‌گردند . این صفحات و ظرف‌ها در اثر تغییر فشار هوای حاصل از انفجار، خودبخود واژگون شده و مواد آن سدی در مقابل انتشار‌ آتش به وجود می‌آورند.

فصل دوم: مقررات عمومی

ماده‌1: در کلیه معادنی که دارای حداقل 25 نفر کارگر هستند باید یک نفر به عنوان مسئول ایمنی و یک نفر به عنوان مسئول بهداشت حرفه­ای به استناد آیین­نامه کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار مصوب شورای عالی حفاظت فنی تعیین گردد. این مسئولیت در معادن کمتر از 25 نفر می­تواند به مسئول فنی محول شود.

ماده‌2: مسئول ایمنی هر معدن به عنوان ناظر و کنترل‌کننده عملیات و انطباق دادن معدن با بندهای مندرج در این آیین­نامه و دیگر آیین­نامه‌های مصوب شورای عالی حفاظت فنی می‌باشد و با حضور و بازرسی از معدن، توصیه‌ها و پیشنهادهای خود را جهت پیشگیری و رفع خطر تذکر داده و در صورت حساسیت موضوع آن را کتباً به مسئولین معدن گزارش می‌نماید و در صورت تشخیص خطر حتمی برابر مقررات این آیین­نامه تا رفع خطر نسبت به توقف عملیات در محل خطر اقدام نماید.

ماده‌3: کلیه معادن و کارگاه­های آن، اعم از معادن سطحی و زیرزمینی باید قبل از شروع هر نوبت کاری توسط مسئول ایمنی یا نمایندگان وی براساس فرم های چک لیست ایمنی، بازرسی شوند.

تبصره: فرم­های چک لیست­ها باید سالانه بازنگری شوند و مجدداً به تأیید مسئول فنی رسانده شوند.

ماده4: وزارت صنعت، معدن و تجارت باید رونوشت پروانه‌های اکتشاف و بهره­ برداری را به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ارسال نماید و دارنده پروانه اکتشاف یا بهره­برداری مکلف است تاریخ شروع عملیات را به اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی مربوطه اطلاع دهد.

ماده5: معادن دارای پروانه بهره­برداری باید بطور مستمر ارزیابی ریسک شوند.

تبصره: دستورالعمل اجرائی این ماده بطور مشترک توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و وزارت صنعت، معدن و تجارت تدوین می­شود.

ماده6: کارفرما باید مدارک ذیل را در محل معدن آماده داشته باشد:

الف) نقشه به روز بهره‌برداری شامل راه­های دسترسی: به مقیاس حداقل برای معادن سطحی و برای معادن زیرزمینی

ب) دفتر ویژه ایمنی حاوی: ثبت اقدامات اصلاحی بعمل آمده در راستای اجرای ابلاغیه­های بازرسان کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و کلیه اقدامات ایمنی و بهداشت کار که توسط مسئول ایمنی انجام می­شود.

ج) دفتر ثبت حوادث ناشی از کار، موضوع تبصره 1 ذیل ماده95 قانون کار جمهوری اسلامی ایران.

ماده‌7: همه تجهیزات و ماشین­آلاتی که در معادن استفاده می­شوند در صورتی که جزء کالاهای مشمول استاندارد اجباری باشند باید دارای استاندارد ملی ایران یا یکی از استانداردهای مورد تأیید سازمان ملی استاندارد باشند.

تبصره: کلیه دستورالعمل‌ها و نکات احتیاطی و ایمنی که از طرف سازندگان و تولیدکنندگان لوازم، کالاها، تجهیزات و ماشین‌آلات معدنی ارائه می­گردد لازم‌الاجرا است.

ماده8: کارفرما موظف است دستورالعمل­های ایمنی متناسب با نوع کار کارگران را به آنها آموزش دهد.

ماده9: ورود کلیه افراد غیرشاغل به معدن منوط به کسب اجازه کتبی از سرپرست معدن یا جانشین وی می‌باشد.

ماده10: تمام اشخاصی که وارد معدن می‌شوند باید آموزش­های ایمنی لازم را توسط مراجع ذیصلاح در ارتباط با نوع کار محوله و ایمنی عمومی معدن دیده‌ باشند.

ماده11: تمام شاغلین در معادن زیرزمینی و کارگرانی که با تغییر شغل از قسمتی به قسمت دیگر معدن منتقل می‌شوند باید با راه‌های خروجی و اضطراری معدن آشنا شده و آگاهی کامل پیدا کنند.

ماده12: هر گونه ورود به کارگاه‌ها و معادن زیرزمینی متروکه منوط به کسب نظر مسئول ایمنی معدن و تأیید سرپرست معدن بوده و باید با رعایت مقررات این آیین­نامه انجام گیرد.

ماده‌13: با تمهیداتی که از طرف سرپرست معدن انجام می‌گیرد باید همواره تعداد و اسامی افرادی که در هر لحظه داخل معدن و بخصوص زیر زمین هستند، مشخص باشد و تا زمانی که کارگران در زیر زمین مشغول کار هستند حداقل یک نفر از مسئولین ایمنی باید در معدن حضور داشته باشد.

ماده14: مناطق حادثه­ساز در معدن باید با تابلو و علائم هشدار دهنده مناسب از محل‌های مجاور مجزا شده و هر گونه ورود به این مناطق منوط به کسب مجوز از مسئول ایمنی است.

ماده15: استعمال دخانیات و روشن کردن آتش در حفاری­های زیرزمینی ممنوع است.

ماده16: ورود افراد همراه با سیگار، کبریت، فندک یا هر نوع وسایل و لوازم آتش‎زا به معادن زغال سنگ، حفریات گازدار و سایر معادنی که خطر آتش‎سوزی یا انفجار داشته ‎باشد ممنوع است.

تبصره: همراه داشتن دوربین عکاسی یا فیلمبرداری، تلفن همراه، ساعت و هر نوع وسیله باطری­دار که حفاظت شده نیستند نیز در این گونه معادن ممنوع است. کلیه افراد قبل از ورود به معدن برای اطمینان از همراه نداشتن وسایل خطرناک باید بازرسی بدنی شوند.

ماده17: روشن کردن آتش در سطح زمین تا شعاع 20 متری از دهانه دویل‌ها، چاه‌ها و ورودی معادن زیرزمینی که احتمال خطر آتش‌سوزی و انفجار وجود دارد ممنوع می‌باشد.

ماده18: شناسایی منابع آب‌های زیرزمینی به منظور طراحی معدن برای پیش‌بینی یا ارزیابی آب‌های هجومی به داخل عملیات معدنی و اتخاذ روشی مناسب جهت آبکشی و انتقال آب به خارج از محوطه معدن ضروری است.

ماده19: کپسول خود نجات در معادن زغال سنگ زیرزمینی از تجهیزات الزامی حفاظت فردی است و تمام افرادی که وارد معدن می­شوند باید در تمام مدت آن را به همراه داشته باشند و جز در موارد استفاده آن را از کمربند خود باز نکنند.

تبصره: آموزش کار با کپسول­های خود نجات در معادن زغال سنگ برای تمام افرادی که وارد معدن می‌شوند الزامی است.

ماده20: پوشیدن جلیقه شبرنگ­دار در معادن زیرزمینی در همه نوبت­های کاری و در معادن سطحی در نوبت­های کاری بعد از غروب آفتاب برای تمامی افراد الزامی است.

فصل سوم: راه­های معدن

الف) الزامات عمومی

ماده21: در معادن زیرزمینی (به استثنای جبهه کارهای در حال حفاری و سینه کارهای در حال پیشروی) باید حداقل از طریق دو راه با شرایط ذیل به سطح زمین ارتباط داشته باشد:

الف) راه‌های مذکور در داخل معدن به هم ارتباط داشته باشند.

ب) عبور افراد یا حمل مجروح از هر یک از آنها میسر باشد.

ج) دهانه آنها مجزا بوده و مدخل آنها در نقاط سیل­گیر و یا بهمن­گیر و مانند آن نباشد.

د) در معادنی که از چاه معدنی (شفت) برای حمل و نقل افراد استفاده می­شود باید تمهیدات و ادوات لازم به نحوی پیش­بینی و در شرایط مناسب نگهداری شوند تا همواره راه خروجی مذکور باز نگه داشته شود.

ماده22: در صورت توقف وسیله بارگیری یا باربری در مکان­هایی غیر از محل پارکینگ، محوطه توقف وسیله باید با علایم هشدار دهنده مانند شبرنگ، چراغ و حفاظ مشخص شود.

ماده23: حداکثر شیب طولی برای مسیرهای باربری ریلی با لوکوموتیو 2 درصد و در مسیرهای باربری با تجهیزات چرخ لاستیکی 12 درصد است.

ماده24: شیب، عرض و قوس­های هر قسمت از مسیر باربری باید به شکلی باشد که راننده ماشین باربری بتواند به شکل ایمن ماشین را هدایت کند.

ماده25: کلیه مسیرهای باربری و تردد افراد که در معرض آب گرفتگی هستند باید به شکل مناسب آبکشی شوند.

ماده26: سطح مسیر باربری با کامیون در صورت یخ‌زدگی باید به شکل مناسب نمک و شن پاشی شود.

ماده27: برای جابه‌جایی افراد در معدن باید از وسایل نقلیه مناسب که دارای صندلی برای نشستن هستند استفاده شود و بکارگیری وسایل باربری مانند کامیون برای حمل افراد ممنوع است.

ماده28: کارگرانی که در راه­های شیب­دار با شیب بیش از 45 درجه کار می­کنند در زمان کار باید بر روی جایگاه متناسب با نوع کار مستقر شوند یا از تجهیزات حفاظت فردی کار در ارتفاع استفاده کنند.

ماده29: نحـوه طراحی و نصب بونکـرها، ناوها و نقاله­های هوایی و زمینی باید به گونه­ای باشد که خطر سقوط سنگ یا دیگر اشیاء بر روی افراد وجود نداشته باشد.

ماده30: ورود به بونکر فقط با حضور و کمک شخص دیگری و از بالای آن و با استفاده از حمایل­بند کامل بدن، طناب نجات و سایر وسایل حفاظت فردی و رعایت اصول ایمنی باید صورت پذیرد.

ب) راه­ها در معادن سطحی

ماده31: حداکثر سرعت باربری و تردد در مناطق مختلف راه­های معدنی باید با توجه به مشخصات فنی راه، وضعیت ماشین­آلات و شرایط آّب و هوایی توسط مسئول فنی معدن تعیین و با نصب تابلوهای مناسب در مسیرهای تردد مشخص شود.

ماده32: راه­های معدنی در مناطق مشرف به پرتگاه­ها باید با دیواره اطمینان متناسب با ظرفیت ماشین و سرعت باربری تجهیز شوند به نحوی که حداقل ارتفاع آنها معادل نصف ارتفاع محور چرخ بزرگترین وسیله باربری باشد.

ماده33: عرض­ مفید راه­های دو طرفه معدن باید حداقل معادل دو و نیم برابر عریض­ترین ماشین باربری معدن باشد.

ماده34: جهت مجاز تردد وسایل نقلیه در جاده­های دو طرفه باید از طریق نصب علایم استاندارد مشخص شود.

ماده35: از جاده­های یک بانده که عرض آن فقط برای عبور یک وسیله باربر، کافی است فقط هنگامی می­توان به عنوان جاده دو طرفه استفاده کرد که در طول مسیر آن در فواصل هر 300 متر توقفگاه کناری مناسب ایجاد شده باشد و از یک سامانه برای مدیریت باربری در پیچ­ها و یا سایر مناطق خطرناک استفاده شود.

ماده36: در مواردی که به علت شرایط آب و هوایی یا هر علت دیگری میدان دید رانندگان از سه برابر طول ماشین کمتر است باربری باید متوقف شود.

ج) راه­ها در معادن زیرزمینی

ماده37: راه عبور افراد در تونل‌های افقی و شیب­دار که باربری ریلی دارند یا مجهز به نوار نقاله هستند باید حداقل 70 سانتیمتر عرض و 180 سانتیمتر ارتفاع از کف تونل داشته باشد و محل عبور افراد در تمام مسیر در یک سمت باشد.

ماده38: حفریات شیب­داری که برای عبور و مرور افراد اختصاص داده می‌شود باید در شیب‌های مختلف با وسایل ذیل تجهیز گردند:

الف) در شیب­های 15 ـ 7 درجه: دستگیره سرتاسری.

ب) در شیب­های 30 ـ 15 درجه: پله‌های وسیع شیب­دار و دستگیره.

ج) در شیب­های 45 ـ30 درجه: اسکوب یا پله‌های افقی و دستگیره.

د) در شیب 45 درجه و بیشتر از آن: اسکوب.

ماده39: فاصله پاگردها در حفریات با شیب تند مجهز به اسکوب نباید از 10 متر بیشتر باشد.

ماده40: درتونل‌های شیب­دار و چاه‌های مایل با باربری ریلی باید در فاصله حداکثر هر 50 متر یک جان‎پناه احداث شود. همچنین در محل استقرار سوزنبان باید جان­پناه ساخته شود.

د) شفت­ها (چاه­های معدنی)

ماده41: ورودی به چاه­های معدنی باید دارای شرایط ذیل باشد:

الف) داشتن روشنایی کافی در تمام ساعات.

ب) سفیدکاری شده باشد.

ج) دارای در فولادی و نرده حفاظتی برای جلوگیری از سقوط افراد یا ماشین‌آلات معدنی یا دیگر تجهیزات به داخل چاه.

د) پیش‌بینی تسهیلات لازم برای عبور ایمن افراد از یک لبه شفت به لبه دیگر در جاهای لازم.

ماده42: یخ تشکیل شده در مناطقی از چاه­ معدنی که به علت شرایط آب و هوایی به وجود آمده است باید در اسرع وقت به طریق ایمن زدوده شود.

ماده43: تمامی آب­های سطحی و تراوشی برای جلوگیری از ریزش به داخل شفت باید زهکشی و جمع آوری شوند.

ماده44: کف چاه­ها باید از تجمع اشیاء رها شده، مواد معدنی و گل و لای تمیز نگه داشته شوند.

ماده45: همه افراد در حین بازسازی و تعمیر و نگهداری چاه­ها باید از تجهیزات حفاظت فردی کار در ارتفاع استفاده کنند.

ماده46: کار کردن به تنهایی در چاه­های معدنی برای بازسازی و تعمیر و نگهداری آنها ممنوع است.

ماده47: هنگام حفر چاه معدنی، استفاده از سپر محافظ (سکو) در فاصله‌ای کمتر از 3 متر از جبهه کار الزامی است. این سکو باید علاوه بر کابل فلزی (سیم بکسل) تعلیق به کمک جک‌های مکانیکی افقی به دیواره چاه تثبیت شود.

تبصره: در سنگ­های ریزشی این فاصله نباید از 2 متر تجاوز کند.

ماده48: هنگام حفر چاه معدنی از زیر سکوی کار تا جبهه کار می‌توان از نردبان طنابی استفاده کرد مشروط بر آن که طول آن از 3 متر کمتر باشد.

فصل چهارم: ماشین‌آلات معدنی

الف) الزامات عمومی

ماده49: کلیه ماشین‌آلات و تجهیزات معدنی باید توسط افراد ماهر و آموزش ‎دیده ‎بکار برده شوند.

ماده50: داشتن گواهینامه ویژه جهت کار با ماشین‌آلاتی مانند: بیل مکانیکی، لودر و بـولدوزر، لوکوموتیو و نـظایر آن برای متصدیان این گـونه ماشین‌آلات الزامی است.

ماده51: سوار شدن افراد غیرمجاز بر ماشین‌آلات معدنی نظیر: لودر، گریدر، بولدوزر و شاول ممنوع است.

ماده52: حـضور افراد غیرمجاز در منـطقه عملیاتی ماشین‌آلات و تجهیزات ممنوع است.

ماده53: اپراتور در صورت نیاز به حضور افراد در حوزه عملیات ماشین، باید به گونه­ای کار کند که در همه اوقات شخص مزبور در میدان دید وی باشد.

ماده54: اتاقک راننده ماشین­آلات بارگیری و باربری باید از طریق رکاب و نردبان قابل دسترس باشد.

ماده55: پیاده و یا سوار شدن از ماشین­آلات در حال حرکت تحت هر شرایط ممنوع است.

ماده56: اپراتور باید قبل از ترک ماشین­آلات آنها را خاموش، دنده­ها را درگیر و از ترمز دستی استفاده نماید.

ماده57: تعویض و جابه‌جایی متصدیان ماشین‌آلات و دستگاه­ها فقط در زمان توقف آنها مجاز است.

ماده58: دستگاه‌ها، تجهیزات و ماشین‌آلات در معادن سطحی باید حسب مورد مجهز به برق­گیر دارای سیستم تخلیه الکتریسیته باشند.

ماده59: متصدیان دستگاه‌های برقی هنگام کار باید از وسایل حفاظت فردی مناسب شامل دستکش لاستیکی، کفش و کلاه ایمنی عایق در برابر الکتریسیته متناسب با ولتاژ و جریان برق دستگاه استفاده کنند.

ماده60: ماشین­آلات الکتریکی مانند شاول­ها و دستگاه­های حفاری برقی نباید قبل از قطع سوئیچ اصلی برق و تنظیم ترمزها برای پیشگیری از حرکت ناخواسته، توسط اپراتور ترک شوند.

ب) ماشین‌آلات بارگیری و باربری

ماده61: وسایل باربری باید به گونه­ای بارگیری شوند که احتمال ریزش از آنها در زمان حمل وجود نداشته باشد.

ماده62: وسیله باربری نباید قبل از متوازن نمودن بار حرکت نماید.

ماده63: کابین ماشین‌آلات بدنه محور گرد معادن سطحی در زمان جابه‌جایی باید در جهت حرکت ماشین باشد.

ماده64: کلیه وسایل بارگیری و باربری باید مجهز به وسایل اطفای حریق مناسب و در دسترس باشند.

ماده65: ماشین­آلات بارگیری و باربری باید دارای هشداردهنده‌های صوتی و نوری مناسب در زمان حرکت به عقب باشند.

ماده‌66: شیشه ماشین‌آلات بارگیری و باربری باید از جنس شیشه ایمنی (سکوریت) باشد.

ماده67: استفاده از ماشین‌های با موتور احتراقی و الکتریکی غیرحفاظت شده در محیط‌های آلوده به گازهای قابل انفجار ممنوع است.

ماده68: حداکثر شیب مجاز در عملیات بارگیری برای لودرهای پشت­انداز، چرخ لاستیکی و زنجیری به ترتیب 2/0، 2 و 20 درصد است.

ماده69: به کارگیری بولدوزرها در جبهه کارهای با شیب بیش از 25 درجه مجاز نیست.

ماده70: اسکریپرهایی که توسط تراکتورهای لاستیکی کشیده می­شوند در زمان پربودن، مجاز به عبور از راه­های دسترسی با شیب بیشتر از 15 درجه و در زمانی که دستگاه خالی است مجاز به عبور از مسیرهای با شیب بیش از 25 درجه نیستند.

ماده71: زنجیرهای کشش جام و اتصالات مربوطه در بیل کششی، کابل­ها در شاول­های کابلی و سیستم هیدرولیک جام در شاول­های هیدرولیک یا لودرها باید به طور روزانه توسط اپراتور ماشین و هر هفته توسط مسئول ایمنی معدن یا نماینده وی بازدید و کنترل شوند.

ماده72: نواحی بارگیری باید تا شعاعی که خطر سقوط، پرتاب سنگ یا برخورد با ماشین‌آلات وجود دارد حفاظت شوند و از ورود افراد غیرمجاز به آنجا ممانعت شود.

ماده73: فاصله بوم یا هر قسمت دیگر از ماشین‌آلات در معادن سطحی از خطوط انتقال برق باید با رعایت مقررات حریم خطوط انتقال نیرو و توزیع برق باشد.

ماده74: جام شاول (صندوقه بیل مکانیکی) در موقع کار هرگز نباید بالای سر افرادی که در محل کار می‌کنند چرخانده شود.

ماده75: جام شاول نباید از بالای اطاق راننده کامیون و کابل‌های انتقال برق حرکت داده شود.

ماده76: در مکان­هایی که خطراتی نظیر ریزشی بودن دیواره و برق گرفتگی وجود دارد باید از راهنما برای هدایت اپراتور ماشین بارگیر استفاده شود.

ماده77: چرخ­های ماشین‌آلات بارگیری و باربری باید هنگام توقف برای جلوگیری از حرکات ناخواسته مهار شوند.

ماده78: شرایط ساخت، نصب، نگه­داری و بهر­ه­برداری مخازن سوخت و مواد سریع اشتعال و همچنین فاصله آنها با توقفگاه ماشین‌آلات معدنی باید مطابق آیین­نامه حفاظتی مواد خطرناک و مواد قابل اشتعال و مواد قابل انفجار مصوب شورای عالی حفاظت فنی رعایت شود.

ماده79: جام، چنگک‌ یا بیل ماشین‌آلات بارگیری معادن سطحی در هنگام توقف کار باید پایین آورده شده و روی زمین قرار گیرد و رها کردن آن به حالت آویزان و معلق ممنوع است.

ج) ماشین‌آلات حفاری

ماده80: نکات زیر باید به هنگام کار با دستگاه‌های چال­زنی رعایت شود:

الف) در صورت تاخوردگی شیلنگ نباید دستگاه را روشن کرد.

ب) برای چال­زنی با دستگاه‌های الکتریکی از دستکش عایق الکتریسیته مناسب استفاده شود.

ج) دستگاه چال ز­نی در هنگام کار در لبه پله­های معدنی یا پرتگاه­ها نباید در فاصله کمتر از 3 متری از لبه پله مستقر شود.

د) دستگاه چال­زنی باید در هنگام حفاری در محل هموار مستقر گردد و جک­های تعادل دستگاه در وضعیت فعال قرار گیرند (در صورت دارا بودن) و چنانچه در محل حفاری احتمال ناپایداری وجود دارد باید با استفاده از کابل فولادی(سیم بکسل) مناسب نسبت به اتصال دستگاه حفاری به تکیه­گاه ایمن اقدام شود.

هـ) چال زنی باید با تزریق آب یا آب پاشی یا با استفاده از دستگاه غبارگیر انجام شود به طوری که میزان غبار تولید شده از حد مجاز کمتر باشد.

ماده81: راستای محور طولی دستگاه چال­زنی هنگام عملیات حفاری در لبه پله­های معدنی یا پرتگاه­ها باید عمود بر امتداد لبه پله­ یا پرتگاه باشد.

ماده82: چال زنی در ته چال­ها (باقیمانده چال­های آتشباری شده) ممنوع است.

ماده83: در زمان کار مته حفاری نباید هیچ فردی بر روی دکل ماشین حضور داشته باشد.

د) ماشین‌آلات حفاری مکانیزه زغال سنگ

ماده84: کلیه قسمت­های دستگاه­های حفاری مکانیزه در معدن زغال سنگ که احتمال تولید جرقه در آنها وجود دارد باید قبـل و بعد از هـر نوبت کاری، بازرسی و کنترل شوند و درصورتی که صدمه دیده باشند باید قبل از راه اندازی مجدد اقدام به تعمیر و تعویض آنها شود.

ماده85: نشانگرهای حرارتی در دستگاه­های حفاری مکانیزه زغال سنگ باید در صورت نیاز حرارت ناشی از اصطکاک را نشان دهند و آب پاشی در زمان کار با فشار و جریان مناسب که بر اساس دستورالعمل سازنده تعیین شده صورت پذیرد.

هـ) نقاله­ها (نوار نقاله و نقاله هوایی)

ماده86: تمامی استوانه­های محرکه و هرزگرد و قرقره­های تأمین کشش نوار نقاله باید به خوبی برای گرفتار نشدن اشخاص از فاصله ایمن حفاظ گذاری شوند.

ماده87: در محل تقاطع مسیر افراد با نوار نقاله باید پل‌های ایمن برای عبور و مرور از روی نقاله ساخته ‌شود.

ماده88: در نقاطی که خطر ریزش یا پرتاب اشیاء از روی نقاله وجود دارد باید حفاظ مناسب برای جلوگیری از سقوط تأمین شود.

ماده89: راه‌اندازی نوار نقاله یا ناو زنجیری تنها باید به وسیله متصدی مربوطه انجام شود و پس از خاتمه باربری خاموش شوند.

ماده90: افراد اطراف نوار نقاله باید قبل از شروع به کار آن با ارسال علائم صوتی یا بصری آگاه شوند.

ماده91: نوار نقاله­هایی که راه عبور افراد در مجاورت آنها قرار گرفته باید مجهز به کلیدها یا سایر وسایل قطع‌کننده اضطراری باشند.

ماده92: همه نوار نقاله­ها در معادن زیرزمینی و همچنین روغن هیدرولیک مورد استفاده در آنها باید از نوع مقاوم در برابر آتش باشند و در صورت سوختن، گازهای سمی تولید نکنند.

ماده93: درسرتاسر مسیر نوار نقاله باید تجهیزات اطفای حریق مناسب نصب گردند.

ماده94: نظافت نقاله‌ها و روغنکاری قسمت‌های متحرک آن در هنگام کار ممنوع است.

ماده95: استوانه­های محرک و هرزگرد نوار نقاله­ها باید دارای مکانیزم خود پاکسازی باشند و در غیر این صورت باید ترتیبی اتخاذ شود که تمیز کردن آنها فقط در زمان توقف نوار صورت پذیرد.

ماده96: نوار نقاله­ها باید دارای مکانیزم قفل کننده در زمان پاکسازی و تعمیرات برای پیشگیری از حرکات ناخواسته باشند.

ماده97: مسیر باربری با نوار نقاله یا ناو زنجیری باید در فواصل زمانی مناسب از مواد ریخته شده از روی نوار یا ناو پاکسازی شود.

ماده98: سوار شدن افراد بر روی نوار نقاله‌های حمل بار ممنوع است.

ماده99: نوار نقاله باید مجهز به حسگرهایی باشد تا در صورت پارگی یا منحرف شدن نواراز مسیر خود، برق اصلی را قطع نماید.

ماده100: در هر دو سر ایستگاه نقاله هوایی باید ارتباط مخابراتی مستقیم بین پایانه­ها برای تبادل اطلاعات وجود داشته باشد.

ماده101: سوار شدن افراد به نقاله هوایی ویژه باربری مواد معدنی ممنوع است.

ماده102: نقاله­های هوایی ویژه حمل افراد باید دارای تجهیزات ذیل باشند:

الف) دو ترمز مستقل که هر یک به تنهایی قابلیت متوقف کردن نقاله را با حداکثر بار داشته باشند.

ب) دارا بودن نیروی محرکه اضطراری برای مواقعی که نیروی محرکه اصلی وجود ندارد.

ج) اتاقک­های ویژه حمل نفرات در نقاله­های هوایی باید مجهز به قفل­هایی برای جلوگیری از تخلیه اتفاقی افراد باشند.

ماده103: ترمزهای نقاله هوایی در صورت قطع نیروی محرکه باید به شکل خودکار عمل نمایند و نقاله را متوقف کنند.

ماده104: طراحـی، ساخت، نصـب و بهره­بـرداری از دکل­های نقاله هوایی باید به گونه­ای باشد که ضمن تأمین ایمنی کامل، مانع از لنگر برداشتن و یا حرکات اضافی صندوقه­ها در طول مسیر باربری شوند.
فصل پنجم: باربری در معادن

الف) الزامات عمومی

ماده105: تمامی مسیرهای باربری باید از لحاظ شیب و پهنا یکنواخت و تا حدامکان مستقیم و متناسب با حجم ترافیک و نوع وسایل باربری باشند و همواره در شرایط ایمن نگه‌داری شوند.

ماده106: تابلوی مقررات ایمنی برای هر سیستم باربری باید در ابتدا و انتهای آن و در همه مسیرهای ارتباطی در معرض دید قرار داده شود.

ماده107: باربری همزمان با رفت و آمد نفرات فقط در صورتی مجاز است که امکان سر خوردن وسایل باربری یا غلتیدن بار وجود نداشته باشد.

ماده108: تمامی مسیرهای باربری باید از قطعات سنگ یا دیگر موانع تمیز نگه داشته شوند.

ماده109: اتصال یا جدا کردن وسایل باربری باید در محل مناسب و به گونه­ای صورت پذیرد تا از حرکات ناخواسته آنها جلوگیری شود.

ماده110: اقدامات احتیاطی مناسب در کلیه مسیرهای باربری برای جلوگیری از حرکت ناخواسته وسایل باربری باید به گونه­ای پیش­بینی شود تا در موقع لزوم به شکل خودکار عمل نمایند.

ماده111: سوار شدن کارگران روی کلیه وسایل باربری به استثنای وسایلی که برای نفربری کارگران اختصاص دارد، ممنوع است.

ماده112: وسایل باربری از خط خارج شده نباید تا زمان توقف موتور وسیله یا طناب کشنده آنها با دست بر روی ریل قرار داده شوند.

ماده113: در صورت نیاز به حمل و نقل بارهای سنگین و غیرمعمول از نظر وزن و ابعاد، موارد ذیل باید زیر نظر سرپرست معدن لحاظ شوند:

الف) وزن دقیق محموله مشخص شود و وسیله نقلیه مناسب و ایمن برای آن انتخاب شود.

ب) مسیر مناسب برای حمل و نقل در نظر گرفته شود و کل مسیر قبل از حمل و نقل مورد بازرسی قرار گیرد.

ج) کلیه اتصالات و زنجیرها باید برای بار سنگین محاسبه شوند تا توانایی تحمل وزن مورد نظر را داشته باشند.

ب) باربری دستی

ماده114: باربری دستی در معادن باید بر اساس آیین­نامه حفاظتی حمل دستی بار مصوب شورای عالی حفاظت فنی صورت پذیرد.

ماده115: در جابه‌جایی واگن‌ها با دست یا وینچ باید روی لبه واگن چراغ روشن نصب گردد.

ماده116: جابه‌جایی دستی واگن­ها در شیب­های بیش از نیم درجه ممنوع است.

ماده117: در مواردی که کارگر ناچار است وسایل باربری را در فضاهای تنگ هل بدهد باید حفاظ مناسبی برای دست بر روی وسایل باربری وجود داشته باشد.

ماده118: فواصل واگن­ها در باربری دستی باید به گونه­ای باشد تا از برخورد واگن­ها به باربرها جلوگیری شود.

ج) باربری ریلی

ماده119: محل استقرار اپراتور لوکوموتیو در معادن زیرزمینی باید دارای کابین مسقف باشد.

ماده120: حداکثر سرعت مجاز باربری با قطار در معادن زیرزمینی نباید بیش از 18 کیلومتر در ساعت باشد.

ماده121: حمل افراد باید با واگن مخصوص نفربری انجام شود.

ماده122: بستن واگن­های حمل بار به واگن­های نفربر ممنوع است.

ماده123: حمل مواد منفجره و مواد آتشزا در واگن­های نفربر ممنوع است.

ماده124: مکانیزم اتصال واگن‌ها به یکدیگر باید از نوعی باشد که برای بستن یا باز کردن آنها کارگر مجبور به قرار گرفتن بین دو واگن نباشد.

ماده125: هر لوکوموتیو باید دارای چراغ جلو با قابلیت روشنایی مؤثر تا فاصله 30 متر باشد. همچنین در پشت آخرین واگن هر قطار باید چراغ خطر قرمز رنگ یا وسایل هشداردهنده نصب شود به گونه­ای که حداقل از فاصله 30 متری دیده شود. چراغ­های قطار در زمان حرکت باید روشن باشند.

ماده126: واگن‌ها باید به شکل دوره­ای تحت سرویس و روغن کاری و تعمیر قرار گیرند. کارهای انجام شده باید با ذکر شماره واگن، تاریخ تعمیر و سرویس و نام خانوادگی شخصی که مجری آن بوده است در دفتر مخصوص ثبت گردد.

ماده127: اتصال و یا جدا نمودن واگن‌ها و کنترل اتصالات بین آنها در زمان حرکت قطار ممنوع می‌باشد.

ماده128: سوار شدن کمک راننده لوکوموتیو فقط روی صندلی مخصوص وی که به طور موقت به لبه آخرین واگن قطار نصب می‌گردد مجاز است.

ماده129: به منظور بلند کردن و روی ریل قرار دادن واگن‌ها و لوکوموتیوهایی که از روی ریل منحرف و یا خارج شده‌اند لازم است که روی هر لوکوموتیو و همچنین جنب دهانه تونل، جک مخصوص این کار وجود داشته باشد.

ماده130: در موارد ذیل استفاده از واگن‌ها ممنوع است:

الف) در صورت عدم روغنکاری، سالم نبودن محور چرخ‌ها و یا وجود شکستگی در چرخ‌ها.

ب) در صورت سالم نبودن زنجیر و قلاب و دیگر اجزایی که مربوط به اتصال واگن‌ها می‌باشند.

ج) در صورت ناقص بودن سپرهای طرفین واگن و یا ترمز (در واگن‌های ترمزدار).

د) در صورت وجود نقص در سیستم تخلیه واگن‌ها.

ماده131: مراکز بارگیری در تونل­ها باید طوری طراحی شوند که جای کافی برای عبور و مرور افراد باقی بماند و شروع حرکت قطار و یا واگن باید توسط علائم هشداردهنده شنیداری و دیداری اعلام گردد.

ماده132: دریچه خروجی بونکرها به جز هنگام بارگیری باید بسته باشد.

ماده133: ورودی محل­های واگن برگردان باید توسط مانع ایمن شود تا از ورود دیگر قطارها به محل و خطر برخورد با آن جلوگیری شود.

ماده134: در تونل‌های معادن گازدار که از نظر گاز خیزی جزء طبقه 3 یا بالاتر از آن می‌باشند باید فقط از لوکوموتیوهای مجاز برای معادن گازدار استفاده شوند.

ماده135: قطار نباید از نقطه ترمز تا توقف کامل بیش از 40 متر را طی نماید.

ماده136: لوکوموتیو در هنگام حرکت‌ باید در ابتدای قطار واگن‌ها قرار گیرد. قرار گرفتن لوکوموتیو در انتهای قطار واگن‌ها فقط در مواقع مانور و جابجا کردن واگن‌ها در سر دو راهی‌ها و هنگام تخلیه بار مجاز است.

ماده137: استفاده از لوکوموتیو در موارد ذیل ممنوع است:

الف) نقص در سپرهای جلو و عقب و یا عدم وجود آنها.

ب) ناقص بودن زنجیر و قلاب و یا سایر وسایل اتصال.

ج) عیب در ترمزها.

د) نقص در سیستم اطفای حریق.

ه) خرابی و یا عدم نور کافی چراغ لوکوموتیو.

و) خرابی دستگاه علایم هشداردهنده شنیداری و دیداری.

ز) مشاهده نقص در وسایل ضد انفجار لوکوموتیو (در تونل‌های خطرناک از نظر وجود گاز).

ح) عدم وجود جک همراه لوکوموتیو.

ط) سایر موارد بنا به تشخیص مسئول ایمنی یا مسئول فنی معدن.

ماده138: پایین پریدن از قطار و واگذاری رانندگی لوکوموتیو در حال حرکت به دیگری ممنوع است.

ماده139: قبل از آن که واگن خارج شده از خط را بلند کرده و روی خط قرار دهند باید اقدامات ایمنی برای جلوگیری از حرکات ناخواسته لحاظ شود.

ماده140: سیستم اضطراری توقف قطارهای نفربر باید دارای ترمزهای خراب ـ ایمن که در شرایط خراب نیز قادر به توقف کامل قطار است، باشد.

ماده141: فاصله دو واگن در هنگام عبور از کنار هم نباید از 20 سانتیمتر کمتر باشد.

ماده142: ارتفاع بارگیری واگن باید برای پیشگیری از سر ریز شدن، متناسب با ظرفیت آن باشد.

ماده143: همه واگن­های صندوقه گردان باید مجهز به قفل باشند تا از تخلیه اتفاقی صندوقه آنها جلوگیری شود.

ماده144: برای جلوگیری از واژگون شدن واگن در زمان تخلیه باید از زنجیر ایمنی که به شاسی واگن متصل می­شود، استفاده کرد.

ماده145: کنترل اتصالات واگن­ها در زمان حرکت قطار مجاز نیست.

ماده146: سر ریل­ها در محل اتصال دو ریل به یکدیگر باید در یک سطح باشند و ریل خارجی در قوس­ها باید بالاتر از ریل داخلی قرار گیرد. ریل­ها باید هر ماهه توسط مسئول ایمنی معدن یا نماینده وی بازرسی شوند و در صورت وجود فرسایش مؤثر در کلاهک یا مشاهده ترک­های طولی یا عرضی در تیغه ریل، نسبت به تعویض کامل آنها اقدام شود.

د) لوکوموتیو باطری­دار در معادن زیرزمینی

ماده147: باطری­ها در معادن زیرزمینی باید فقط در ایستگاه­های ویژه با مشخصات ذیل شارژ یا تعویض شوند:

الف) از مواد غیرقابل اشتعال ساخته شود.

ب) مجهز به وسایل مناسب و کافی برای اطفای حریق باشد.

ج) هوای عبور کرده از روی باطری مستقیماً باید در یک راه هوایی تخلیه شود و برای تهویه جبهه کار از آن استفاده نشود.

د) دهانه­های راه هوایی در نزدیکی سقف جای داده شوند.

هـ) به گونه­ای باشد که خطر سر ریز شدن آب باطری یا الکترولیت وجود نداشته باشد.

و) تجهیزات و لوازم الکتریکی ایستگاه شارژ باید ضد جرقه باشند.

ماده148: آب باطری یا الکترولیت ریخته شده در ایستگاه شارژ باید بلافاصله پاک شود.

ماده149: در جعبه باطری‌های لوکوموتیو و همچنین دریچه­های آن باید در هنگام شارژ باز باشند. بستن در جعبه پس از اتمام تصاعد خروج کامل گاز از دریچه­ها مجاز است.

تبصره: در هر حال بستن در جعبه زودتر از یک ساعت پس از اتمام شارژ ممنوع است.

ماده150: قبل از خارج نمودن باطری از اطاق شارژ باید ایزوله کردن و عایق‌بندی بین المنت‌ها و بدنه جعبه باطری مورد کنترل قرار گیرد.

ماده151: شارژ نمودن باطری‌های معیوب و یا کثیف ممنوع است.

هـ) باربری با لوکوموتیوهای الکتریکی در معادن زیرزمینی

ماده152: درصد گاز قابل‌انفجار در هوای تمامی مسیرهایی که در آنها از لوکوموتیوهای الکتریکی استفاده می­شود باید کمتر از حد مجاز باشد.

ماده153: در تونل‌هایی که به علت وجود گاز یا گرد زغال سنگ خطرناک می‌باشند، تعمیرات مربوط به وسایل برقی لوکوموتیو ممنوع است.

ماده154: سیم­­های تغذیه لوکوموتیو الکتریکی باید دارای کلید­های قطع جریان در فواصل حداکثر 500 متر و در ابتدای همه خطوط منشعب باشند.

ماده155: سیم­­های تغذیه لوکوموتیو الکتریکی باید دارای تجهیزات حفاظتی در برابر عبور جریان اضافه باشند.

ماده156: سیم­­های تغذیه لوکوموتیو الکتریکی در معادن زیرزمینی زغال سنگ باید فقط در مسیر هوای تازه شبکه تهویه نصب شوند.

ماده157: سیم­­های تغذیه لوکوموتیو الکتریکی و سیم­های لخت مخابراتی در موارد عبور از میان درهای تهویه یا در محل تقاطع با دیگر سیم­ها یا کابل­های حاوی برق باید به شکل مناسبی عایق‌بندی شوند.

ماده158: سیم­­های تغذیه لوکوموتیو الکتریکی با کمتر از 2 متر ارتفاع از کف باید در موارد ذیل به شکل مؤثر حفاظ‌گذاری شوند:

الف) در همه نقاطی که ممکن است محل کار واقع شده یا کارگران به طور منظم از زیر سیم­های برق عبور نمایند.

ب) در هر دو طرف درهای تهویه.

ج) در ایستگاه­هایی که افراد از قطارهای ویژه حمل نفرات پیاده یا سوار می­شوند.

د) حفاظ‌­گذاری موقت در مناطقی که افراد در نزدیکی لوکوموتیو الکتریکی یا سیم‌های تغذیه لوکوموتیو الکتریکی کار می­کنند.

ماده159: علایم نوری واضح در مناطق تعویض خط، تقاطع­ها و مسیرها در زمان برق­دار بودن سیم لوکوموتیو الکتریکی باید مشهود باشد.

ماده160: جریان برق لوکوموتیوهای الکتریکی قطارهای نفربری در زمان سوار و پیاده شدن اشخاص باید قطع باشد و یک علامت نوری ویژه نشان دهد که سیم برق تغذیه لوکوموتیو الکتریکی بی­برق است.

ماده161: سیم یا سیم‌های تغذیه لوکوموتیوهای برقی باید به طریقی نصب شوند که احتمال قطع شدن، برق گرفتگی یا بروز حریق وجود نداشته باشد.

ماده162: سیم یا سیم‌های تغذیه لوکوموتیوهای برقی باید در ارتفاع حداقل 5/2 متر از کف نصب شوند در غیر این صورت، جریان برق در هنگام عبور و مرور اشخاص باید قطع شود.

ماده163: اطاقک راننده در لوکوموتیوهای الکتریکی که از سیم لخت برق می‌گیرد باید مسقف بوده و تجهیزات انتقال جریان باید به طور کامل عایق‌بندی شده باشد تا احتمال برق گرفتگی راننده وجود نداشته باشد.

ماده164: تمام قسمت‌های لوکوموتیو که جریان برق از آن عبور می‌کند باید به وسیله پوشش مناسبی عایق شوند.

ماده165: جریان برق باید قبل از انجام هرگونه تعمیر در شبکه انتقال برق به لوکوموتیو یا تعمیر قسمت‌های الکتریکی یا مکانیکی لوکوموتیو قطع شود.

و) باربری با لوکوموتیوهای دیزلی و سایر وسایل نقلیه دیزلی در معادن زیرزمینی

ماده166: میزان منوکسیدکربن در گازهای خروجی از اگزوز لوکوموتیو دیزلی باید کمتر از 05/0 درصد باشد.

ماده167: استفاده از لوکوموتیو دیزلی در تونل­های پیشروی که تهویه آنها با بادبزن­های موضعی انجام می‌گیرد به شرطی مجاز است که مقدار گاز زغال در جریان هوای خروجی از تونل کمتر از 5/0 درصد باشد.

ماده168: دمای گازهای خروجی از اگزوز لوکوموتیو دیزلی نباید بیشتر از 70 درجه سانتیگراد باشد و هیچ شعله­ و جرقه­ای نباید از وسیله نقلیه خارج شود.

ماده169: توقفگاه، محل سوختگیری و تعویض روغن لوکوموتیوهای دیزلی باید دارای ویژگی­های ذیل باشد:

الف) با جریان کافی هوا تهویه شود.

ب) از مواد غیر قابل اشتعال ساخته شده باشد.

ج) کف محل باید از لایه­ای از بتن با سطح غیرمتخلخل، با شیب مناسب و کانال­ هایی برای انتقال سیال ریخته شده پوشیده شود.

د) دارای وسایل مناسب و کافی برای اطفاء حریق باشد.

ماده170: سوختگیری یا تعویض روغن وسایل نقلیه دیزلی فقط باید در ایستگاه­های ویژه انجام شود.

ماده171: الیاف تنظیف مواد روغنی برای پیشگیری از حریق باید در ظروف غیرقابل اشتعال جمع‌آوری شده و در اسرع وقت به سطح زمین منتقل شوند.

ماده172: مقدار روغن انبار شده و مواد سریع الاشتعال در داخل معادن زیرزمینی نباید بیش از میزان مصرف برای 24 ساعت آینده باشد و مخازن تخلیه شده روغن باید در اسرع وقت به بیرون از معدن برده شوند.

ز) باربری در مسیر شیب­دار با وینچ

ماده173: عبور و مرور افراد در زمان باربری با وینچ از مسیر شیب­دار وینچ ممنوع است.

ماده174: سرعت باربری با وینچ نباید از 5 متر بر ثانیه بیشتر باشد.

ماده175: زنجیرهای اتصال واگن­ها به استثنای واگن اول باید مقاومتی معادل حداقل 6 برابر وزن واگن پر را دارا باشند. میزان مقاومت زنجیر اتصال واگن اول باید حداقل 10 برابر وزن واگن پر باشد.

ماده176: بازدید از سیم بکسل وینچ باید هر ماه توسط مسئول ایمنی با اندازه­ گیری قطر سیم بکسل در محل­های فرسوده انجام شود و در صورت تخریب حداکثر 5 درصد از بافت سیم بکسل باید نسبت به تعویض آن اقدام نمود.

ماده177: حداقل 3 دور اضافه از سیم بکسل باید روی قرقره وینچ باقی بماند.

ماده178: ورودی محل تخلیه واگن­ها باید برای پیشگیری از ورود واگن­های دیگر و خطر برخورد، توسط مانع ایمنی مناسب مسدود شود.

ماده179: قرقره وینچ باید دارای ترمزی باشد که در حال توقف بسته بماند.

ماده 180: واگن­هایی که توسط وینچ بالا کشیده می­شوند باید مجهز به چنگک­هایی باشند تا با گیر کردن به تراورس­ها در مواقع اضطراری به عنوان ترمز عمل نموده و واگن را متوقف کنند.

ماده181: در صورت خروج واگن از خط باید پس از حصول اطمینان از قفل بودن قرقره وینچ، واگن از بالا کشیده و دوباره روی خط قرار گیرد. شروع مجدد به کار مشروط به اطمینان از عدم قرار گرفتن کارگران در منطقه خطر می­باشد.

ماده182: پذیرگاه بالایی راه مورب باید دارای نرده مناسبی باشد تا از حرکت ناخواسته واگن‌ها به مسیر شیب­دار جلوگیری شود. باز کردن نرده باید بعد از حصول اطمینان از بسته شدن واگن‌ها به یکدیگر و سیم بکسل انجام شود.

ماده183: بین پذیرگاه‌ها در مسیر باربری با وینچ باید وسیله تبادل علایم موجود باشد.

ماده184: نزدیک شدن افراد متفرقه‌ای که در کار دستگاه‌ها دخالتی ندارند هنگام کار دستگاه‌های باربری در مسیر شیب­دار به محوطه‌ای که در آنها واگن‌ها از سیستم بکسل و یا زنجیر جدا و تخلیه می‌گردند، ممنوع است. به این منظور باید در محل فوق‌الذکر تابلوی هشداردهنده نصب نمایند.

ح) باربری در چاه (بالابرها)

ماده185: اگر عمق چاه به اندازه‌ای باشد که ارتباط مستقیم بین متصدیان پذیرگاه‌های مختلف چاه به وسیله صدای افراد به طور واضح برقرار نشود باید این ارتباط به وسیله هشدار دهنده صوتی یا وسایل مخابراتی برقرار گردد.

تبصره: در چاه‌هایی که از وسایل حمل و نقل برای رفت و آمد کارگران استفاده می‌شود علاوه بر علایم ارتباطی زنگ­دار باید ارتباط تلفنی بین متصدیان تمام پذیرگاه‌ها و متصدی بالابر نیز برقرار باشد.

ماده186: کلیه قسمت‌های انتقال‌دهنده نیرو، سیم بکسل­ها، نگه­دارنده­ها و ترمزهای بالابرها باید روزانه از نظر صحت عملکرد کنترل شوند.

ماده187: بالابرهای دائم باید دارای ویژگی‌های ذیل باشند:

الف) دارای ریل­های ثابت جهت هدایت باربری در مسیر باشند.

ب) سقوط اشیاء از داخل آنها ممکن نباشد.

ج) بار در داخل آنها بی­حرکت بماند.

منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)