شماره 21668ـ 1 9 1389 معاون مالی و اداری صندوق تأمین اجتماعی سازمان تأمین اجتماعی

مرجع تصویب: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شماره ویژه نامه: 588
دوشنبه،10 تیر 1392
سال شصت و نه شماره 19900 رأی شماره‌های159ـ 158 هیأت‌عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع ابطال بند (ف) تبصره 4 بخش مالی و اداری ضوابط بودجه سال1389 و بند 10 قسمت (و) دستورالعمل ضوابط اجرایی آن و بخشنامه شماره 21668ـ 1/9/1389 معاون مالی و اداری صندوق تأمین اجتماعی سازمان تأمین اجتماعی مبنی بر لحاظ نکردن سنوات خدمت مازاد بر 30 سال کارکنان سازمان مذکور در پرداخت پاداش پایان خدمت
شماره هـ/90/673 26/3/1392
تاریخ دادنامه: 6/3/1392 شماره دادنامه: 159ـ 158
کلاسه پرونده: 90/673 ـ‌ 1173
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقایان حسین نکونام و حجت‌اله رضایی
موضوع شکایت و خواسته: 1ـ ابطال بند 10 دستورالعمل و ضوابط اجرایی برنامه و بودجه مصوب سال 1389 صندوق تأمین‌اجتماعی، موضوع بند (ف) تبصره (4) بخش اداری و مالی برنامه و بودجه مصوب سال 1389 که طی نامه شماره 1199/755792/1100ـ 19/7/1389 به واحدهای اجرایی ابلاغ شده است 2‌ـ ابطال بند ف تبصره 4 بخش اداری و مالی برنامه و بودجه سال 1389 صندوق تأمین‌اجتماعی 3ـ ابطال بخشنامه شماره 21668ـ 1/9/1389 معاون اداری و مالی صندوق تأمین‌اجتماعی
گردش‌کار: آقای حسین نکونام به موجب دادخواستی، ابطال بند 10 دستورالعمل و ضوابط اجرایی برنامه و بودجه مصوب سال 1389 صندوق تأمین‌اجتماعی، موضوع بند (ف) تبصره (4) بخش اداری و مالی برنامه و بودجه مصوب سال 1389 را که طی نامه شماره 1199/755792/1100‌ـ 19/7/1389 به واحدهای اجرایی ابلاغ شده است خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
«احتراماً به استحضار می‌رساند طبق ماده 67 آیین‌نامه استخدامی صندوق تأمین‌اجتماعی مستخدمینی که بازنشسته، از کارافتاده کلی و یا فوت می‌شوند و ... به ازای هر سال سابقه خدمت آنان معادل یک ماه آخرین حقوق و فوق‌العاده‌های مشمول کسر حق بیمه به‌عنوان پاداش پایان خدمت پرداخت خواهد شد. ولی مسؤولین صندوق در سال 1389 برخلاف ماده مذکور و به‌استناد بند (ف) بودجه سال 1389 و بند 10 ضوابط اجرایی بودجه سال 1389 که طی نامه فوق‌الذکر به واحدهای اجرایی ابلاغ شده است پاداش حسن خدمت کارکنان را مطابق ماده 107 قانون مدیریت خدمات کشوری فقط تا سقف 30 سال پذیرفته‌اند و کارکنانی که مازاد بر سی سال خدمت کرده‌اند از پاداش بقیه خدمت محروم شده‌اند به دلایل ذیل اقدام صندوق مغایر آیین‌نامه و مقررات جاری صندوق است.
1ـ بند 10 ضوابط اجرایی بودجه سال 1389 مغایر ماده 67 آیین‌نامه استخدامی است که صراحتاً اعلام می‌دارد به ازای هر سال خدمت یک ماه پاداش پرداخت شود و هیچ‌گونه محدودیتی قائل نیست.
2ـ استناد به قانون مدیریت خدمات کشوری (ماده 107) و تسری آن به کارکنان تأمین‌اجتماعی مخالف ماده 117 همان قانون است که صراحتاً نهادهای عمومی غیردولتی را از شمول مقررات قانون مذکور استثناء کرده است می‌باشد. (سازمان تأمین‌اجتماعی به‌موجب قانون فهرست نهادهای عمومی غیر دولتی مصوب سال 1373 در زمره همین نهادهاست)
3ـ اگر حتی ماده 67 آیین‌نامه استخدامی سازمان اصلاح شده باشد و ضوابط بودجه سال 1389 بر مبنای اصلاحیه ماده مذکور باشد آیا می‌تواند عطف به ماسبق شده و حقوق مکتسبه کارکنانی را که قبل از اصلاحی حقی را کسب کرده‌اند سلب نماید؟ یا باید طبق قواعد حقوقی از تاریخ اصلاح به اجرا درآید.
4ـ طبق استعلام به‌عمل آمده از معاونت حقوقی و امور مجلس سازمان معاونت مذکور نیز پرداخت مازاد بر سی سال کارکنان را حقوق مکتسبه دانسته و اعلام کرده است طبق قواعد حقوقی باید پرداخت شود.
لذا با توجه به توضیحات فوق‌الذکر و مستنداً به اصل 138 قانون اساسی و همچنین بند 1 ماده 19 قانون دیوان عدالت اداری از آن هیأت تقاضای ابطال بند 10 ضوابط اجرایی بودجه سال 1389 صندوق تأمین اجتماعی را دارم.»
دستورالعمل و ضوابط اجرایی برنامه و بودجه مصوب سال 1389 به قرار زیر است:
«10ـ حسب بند «ف» تبصره 4 امور اداری و مالی برنامه و بودجه مصوب سال 1389 معاونت اداری و مالی مکلف است نسبت به پرداخت پاداش حسن خدمت به هر یک از کارکنان رسمی و یا قراردادی موضوع بند «ب» ماده 2 آیین‌نامه استخدامی مطابق قانون مدیریت خدمات کشوری تا سقف 30 سال از محل اعتبارات منظور شده در ماده 19 اقدام نماید.»
در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل دفتر امور حقوقی و دعاوی صندوق تأمین ‌اجتماعی به موجب لایحه شماره 50738‌‌‌ ـ 20/10/1390 توضیح داده است که:
دفاع ماهوی
«1ـ بر اساس اصل یکصد و هفتادم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مقرر شده است، قضات دادگاهها مکلفند از اجرای تصویب‌نامه‌ها و آیین‌نامه‌های دولتی که مخالف با قوانین و مقررات اسلامی یا خارج از حدود و اختیارات قوه مجریه است خودداری کنند. هر کس می‌تواند ابطـال این‌گونه مقررات را از دیوان عدالت اداری تـقاضا کند، در این راستا قانون دیوان عدالت اداری اختیار رسیدگی به مغایرت تصویب‌نامه و آیین‌نامه با قانون را به عهده هیأت عمومی دیوان عدالت اداری قرار داده است چنان که به موجب بند 1 ماده 19 قانون مزبور، مقرر شده است: «رسیدگی به شکایات و تظلمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از آیین‌نامه‌ها و سایر نظامات و مقررات دولتی و شهرداریها از حیث مخالفت مدلول آنها با قانون و احقاق حقوق اشخاص در مواردی که تصمیمات یا اقدامات یا مقررات مذکور به علت برخلاف بودن آن و یا عدم صلاحیت مرجع مربوط یا تجاوز یا سوء استفاده از اختیارات یا تخلف در اجرای قوانین و مقررات یا خودداری از انجام وظایفی که موجب تضییع حقوق اشخاص می‌شود».
با عنایت به مفاد مواد یاد شده و این که حدود صلاحیت و اختیارات هیأت عمومی به موجب ماده مذکور در ارتباط با رسیدگی به شکایات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از آیین‌نامه‌ها و مقررات دولتی و شهرداریها از حیث مخالفت مدلول آنها با قانون است در حالی که شاکی تقاضای ابطال بند 10 ضوابط اجرایی برنامه و بودجه سال 1389 صندوق تأمین‌اجتماعی را به دلیل مغایرت با ماده 67 آیین نامه استخدامی صندوق کرده است.
بنابراین خواسته شاکی به نحو مطرح شده مبنی بر این که موضوع تقاضای ابطال را به دلیل مغایرت با ماده 67 آیین‌نامه استخدامی صندوق عنوان کرده، قابلیت طرح در هیأت عمومی دیوان عدالت اداری را نداشته و آن مرجع فارغ از رسیدگی در خصوص موضوع مطرح شده است و از این حیث خواسته شکات قابل رد است.
2ـ ماده 67 آیین‌نامه استخدامی صندوق تأمین‌ اجتماعی مقرر کرده است: « مستخدمینی که بازنشسته، از کارافتاده کلی یا فوت می‌شوند علاوه بر وجوه مرخصی‌های استحقاقی استفاده نشده، به ازای هر سال سابقه خدمت آنان معادل یک ماه آخرین حقوق و فوق‌العاده‌های مشمول کسر حق بیمه به عنوان پاداش پایان خدمت پرداخت خواهد شد». همچنین طبق ماده 83 آیین‌نامه استخدامی صندوق تأمین‌اجتماعی، در هر مورد که مقـرراتی در این آییـن‌نامه پیش‌بینی نشـده اسـت مقـررات عمـومی دولـت لازم‌الاجرا خواهد بود.
در همین راستا ماده 107 قانون مدیریت خدمات کشوری (مصوب 5/6/1386) مقرر کرده است: «به کارمندان مشمول این قانون که بازنشسته می‌شوند به ازای هر سال خدمت یک ماه آخرین حقوق و مزایای مستمری (تا سی سال) به اضافه وجوه مربوط به‌مرخصی‌های ذخیره شده پرداخت خواهد شد آن قسمت از سابقه خدمت کارمند که در ازای آن وجوه بازخریدی دریافت کرده‌اند از سنوات خدمتی که مشمول دریافت این وجوه می‌گردد کسر می‌شود».
از طرفی به استناد بند (ث) ماده 8 اساسنامه صندوق تأمین‌اجتماعی تصویب آیین‌نامه‌های مالی، معاملاتی، اداری و استخدامی و سایر آیین‌نامه‌های مورد نیاز سازمان در حیطه اختیارات هیأت‌امنا است و با توجه به این که سقف پرداخت پاداش پایان خدمت در ماده 67 آیین‌نامه جدید استخدامی که مصوب شورای‌عالی تأمین ‌اجتماعی (هیأت‌امنا جایگزین شورای‌عالی تأمین‌اجتماعی شد) است. پیش‌بینی نشده، بنابراین هیأت‌امنای صندوق تأمین‌اجتماعی در راستای رفع نقیصه مذکور و با استناد به ماده 83 آیین‌نامه جدید استخدامی صندوق و با استناد از مقررات عمومی دولت ( ماده 107 قانون مدیریت خدمات کشوری) مبادرت به اتخاذ تصمیم در بودجه سنواتی 1389 و 1390 کرده است، بدین نحو که پاداش حسن خدمت هر یک از کارکنان رسمی و یا قراردادی موضوع بند (ب) ماده 2 آیین‌نامه استخدامی مطابق قانون مدیریت خدمات کشوری تا سقف 30 سال قابل پرداخت است، بدین ترتیب مصوبه مذکور نه تنها حدود و دامنه ماده 67 آیین‌نامه استخدامی را تبیین کرده و آن را ضابطه‌مند کرده است، بلکه وضعیت کارکنان صندوق را با کارکنان دولت هماهنگ کرده تا از این طریق نابرابری و تبعیض بین آنها مرتفع شود. مضافاً این که مرجع تصویب آیین‌نامه استخدامی و بودجه سنواتی یکی بوده و از این حیث انجام تغییرات با مانع قانونی مواجه نیست. بنابراین خواسته مشارالیه وجاهت قانونی نداشته و از این حیث شکایت وی قابل رد است.
3ـ شاکی در بخشی از خواسته عنوان کرده که چنانچه ضوابط بودجه سال 1389 بر مبنای ماده 67 آیین‌نامه استخدامی تنظیم شده باشد می‌تواند عطف به ماسبق شده و حقوق مکتسبه کارکنانی را که قبل از آیین‌نامه استخدامی جدید کسب کرده‌اند را سلب کند، در این ارتباط لازم به ذکر است که در آیین‌نامه جدید استخدامی صندوق مصوب 28/12/1386 در فصل دهم آن، مواد 78، 79 و 80 تطبیق وضع کارکنان سازمان را پیش‌بینی کرده و در ماده 78 چنین مقرر داشته است که «کلیه کارکنان که در تاریخ تصویب این آیین‌نامه به طور تمام‌وقت و به صورت ثابت یا موقت به خدمت اشتغال دارند با حفظ نوع استخدام با این مقررات تطبیق وضع می‌یابند».
بنابراین کارکنان صندوق در تاریخ تصویب آیین‌نامه مشمول آیین‌نامه یاد شده بوده و مقررات مزبور در مورد آنان حاکم است و از این حیث نیز خواسته شاکی وجاهت قانونی ندارد.
4ـ اعلام نظر حقوقی معاونت حقوقی و امور مجلس در خصوص موضوع طرح شده بر اساس درخواست دو نفر از همکاران سازمان و با لحاظ شرایط خاص آنها بوده که به‌لحاظ حقوقی پیشنهاد اصلاح مصوبه هیأت‌امنا از جهت پاداش پایان خدمت داده شده که مورد تصویب هیأت‌امنا قرار نگرفته است تا قابلیت استناد در مراجع قضایی را داشته باشد. بنابراین اظهارنظر مذکور صرفاً ارائه پیشنهاد جهت اصلاح آیین‌نامه استخدامی بوده است و مادامی که مورد تصویب هیأت‌امنا قرار نگیرد معتبر و قابل استناد نبوده و مصوبات موجود ملاک اجرا خواهد بود. با عنایت به مراتب فوق و به دلیل این که سقف پرداخت پاداش پایان خدمت در ماده 67 آیین‌نامه استخدامی مسکوت بوده و پیش‌بینی نشده است و در اجرای ماده 83 آیین‌نامه مذکور هیأت‌امنای سازمان حسب وظیفه مقرر قانونی و با استفاده از مقررات عمومی دولت از جمله ماده 107 قانون مدیریت خدمات کشوری مبادرت به اتخاذ تصمیم مبنی بر پرداخت پاداش پایان خدمت مطابق قانون مدیریت خدمات کشوری تا سقف 30 سال را کرده است، تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر رد شکایت شاکی مورد استدعاست.»
همچنین آقای حجت‌الله رضایی، علاوه بر تقاضای ابطال بند 10 دستورالعمل و ضوابط اجرایی برنامه و بودجه مصوب سال 1389 صندوق تأمین‌اجتماعی، ابطال بند ف تبصره 4 بخش اداری و مالی برنامه و بودجه سال 1389 صندوق مذکور و ابطال بخشنامه شماره 21668ـ 1/9/1389 معاون اداری و مالی صندوق تأمین‌اجتماعی را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
«اینجانب حجت‌الله رضایی مدیرکل صندوق تأمین‌اجتماعی شهرستانهای استان تهران که از آزادگان و جانبازان جنگ تحمیلی می باشم در تاریخ 24/12/1389 پس از 35 سال سابقه بازنشسته شده‌ام. مسؤولان صندوق مذکور در هنگام پرداخت پاداش سنوات پایان خدمت اینجانب از پرداخت مازاد بر 30 سال خودداری کرده و فقط 30 سال پرداخت شده و دلیل اقدامشان بخشنامه شماره 21668ـ 1/9/1389 معاونت مالی و اداری وقت و بند «ف» تبصره 4 بودجه سال 1389 عنوان کرده‌اند در صورتی که اقدام مسؤولان صندوق به دلایل زیر غیر قانونی است:
1ـ به استناد ماده 67 آیین‌نامه استخدامی صندوق (سازمان) «به مستخدمانی که بازنشسته، ازکارافتاده کلی یا فوت می‌شوند علاوه بر وجوه مرخصی‌های استحقاقی استفاده نشده به ازای هر سال سابقه خدمت معادل یک ماه آخرین حقوق و فوق‌العاده‌های مشمول کسر حق بیمه به عنوان پاداش پایان خدمت پرداخت خواهد شد» در این ماده هیچ‌گونه محدودیتی در مورد مدت پرداخت سنوات تا سی سال پیش بینی نشده است و صندوق و یا هیأت‌امنا در قالب بودجه سالیانه و بدون اصلاح آیین‌نامه مجاز به تعیین ضوابط خلاف آیین‌نامه نخواهند بود.
2ـ به فرض محال چنانچه هیأت‌امنا یا معاون مالی و اداری صندوق مجاز به این اقدام باشند این موضوع مشمول افرادی خواهد بود که پس از ابلاغ مصوبه و یا بخشنامه به‌خدمت خود پس از 30 سال ادامه دهند در صورتی که اینجانب قبل از اتخاذ این تصمیمات مازاد بر سی سال سابقه داشته و در حقیقت این امر جزء حقوق مکتسبه اینجانب محسوب شده است و قابل انکار و حذف نخواهد بود.
3ـ استناد هیأت‌امنا در این زمینه قانون مدیریت خدمات کشوری است در حالی که به استناد ماده 117 قانون مذکور نهادهای عمومی غیردولتی را از مشمول آن قانون مستثنی کرده است که از این لحاظ نیز مصوبه هیأت‌امنا با قانون مذکور در تضاد است.
4ـ به لحاظ ابهام در نحوه اجرای مصوبه هیأت‌امنا موضوع از معاونت حقوقی و امور مجلس صندوق استعلام و مرجع مذکور نیز پرداخت سنوات کارکنان به استناد ماده 67 آیین‌نامه مورد تأیید و غیرقانونی بودن مصوبه هیأت‌امنا تأکید کرده است نامه شماره 298/750‌ـ 27/4/1389 به پیوست تقدیم می‌شود.
5 ـ مجدداً بر اساس درخواست دو تن از همکاران بازنشسته صندوق از معاونت حقوقی و امور مجلس، این معاونت مجدداً ضمن تأکید بر مواضع قبلی پرداخت سنوات تا سقف سی سال و عدم پرداخت سنوات مازاد بر سی سال را تضییع حق قانونی قلمداد کرده است.
با توجه به مراتب فوق تقاضای ابطال بند «ف» تبصره 4 بخش مالی و اداری ضوابط بودجه سال 1389 و بند 10 قسمت «و» دستورالعمل ضوابط اجرایی آن و بخشنامه شماره 21668ـ 1/9/1389 معاونت مالی و اداری صندوق و پرداخت سنوات اینجانب بر اساس کل سابقه خدمت را دارم.»
تبصره 4 بخش اداری و مالی ضوابط بودجه سال 1389 صندوق تأمین‌اجتماعی
«ف: صندوق مجاز است به هر یک از کارکنان رسمی و یا قراردادی موضوع بند «ب» ماده «2» آیین‌نامه استخدامی پاداش حسن انجام خدمت را مطابق قانون مدیریت خدمات کشوری تا سقف 30 سال پرداخت نماید. اعتبار اجرای این بند فقط از محل اعتبار منظور شده در ماده 19 قابل تأمین است.»
متن بخشنامه مورد شکایت به قرار زیر است:
«با سلام:
احتراماً، در اجرای بند 10 قسمت (و) دستورالعمل و ضوابط اجرایی برنامه و بودجه سال 1389 صندوق مبنی بر پرداخت پاداش سنوات خدمت کارکنان بازنشسته مطابق با قانون مدیریت خدمات کشوری تا سقف 30 سال و با توجه به سوالات مکرر واحدها در خصوص نحوه پرداخت پاداش سنوات خدمت کارکنان، به اطلاع می‌رساند، پرداخت پاداش سنوات پایان خدمت کارکنان حداکثر تا سقف 30 سال و با رعایت ضوابط و مقررات جاری صندوق بلامانع است.- معاون اداری و مالی»
در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل دفتر امور حقوقی و دعاوی صندوق تأمین‌اجتماعی به موجب لایحه شماره 1226/7100ـ 6/4/1391 توضیح داده است که:
«دفاع ماهوی
بر اساس اصل یکصد و هفتادم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مقرر شده است: قضات دادگاهها مکلفند از اجرای تصویب‌نامه‌ها و آیین‌نامه‌های دولتی که مخالف با قوانین و مقررات اسلامی یا خارج از حدود اختیارات قوه مجریه است خودداری کنند. هر کس می‌تواند ابطال این‌گونه مقررات را از دیوان عدالت اداری تقاضا کند، در این راستا قانون دیوان عدالت اداری اختیار رسیدگی به مغایرت تصویب‌نامه و آیین‌نامه با قانون را به‌عهده هیأت عمومی دیوان عدالت اداری قرار داده است چنان که به موجب بند 1 ماده 19 قانون مزبور، مقرر شده است: «رسیدگی به شکایات و تظلمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از آیین‌نامه‌ها و سایر نظامات و مقررات دولتی و شهرداریها از حیث مخالفت مدلول آنها با قانون و احقاق حق اشخاص در مواردی که تصمیمات یا اقدامات یا مقررات مذکور به علت خلاف بودن آن و یا عدم صلاحیت مرجع مربوط یا تجاوز یا سوء استفاده از اختیارات یا تخلف در اجرای قوانین و مقررات یا خودداری از انجام وظایفی که موجب تضییع حقوق اشخاص می‌شود». با عنایت به مفاد مواد قانونی یاد شده و این که حدود صلاحیت و اختیارات هیأت عمومی به موجب ماده مذکور در ارتباط با رسیدگی به‌شکایات و اعترضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از آیین‌نامه‌ها و مقررات دولتی و شهرداریها از حیث مخالفت مدلول آنها با قانون است در حالی که شاکی تقاضای ابطال بند «ف» تبصره 4 بخش مالی و اداری ضوابط بودجه سال 1389 و بند 10 قسمت «و» دستورالعمل ضوابط اجرایی آن و بخشنامه 21668ـ1/9/1389 معاونت مالی و اداری صندوق را به دلیل مغایرت با ماده 67 آیین‌نامه استخدامی صندوق کرده است.
بنابراین خواسته شاکی به نحو مطرح شده مبنی بر این که موضوع تقاضای ابطال را به دلیل مغایرت با ماده 67 آیین‌نامه استخدامی صندوق (و نه قانون) عنوان کرده، قابلیت طرح در هیأت عمومی دیوان عدالت اداری را نداشته و آن مرجع فارغ از رسیدگی در خصوص موضوع مطرح شده است و از این حیث خواسته شاکی قابل رد است.
2ـ ماده 67 آیین‌نامه استخدامی صندوق تأمین‌اجتماعی مقرر کرده است: «مستخدمانی که بازنشسته، از کارافتاده کلی یا فوت می‌شوند علاوه بر وجوه مرخصی‌های استحقاقی استفاده نشده، به ازای هر سال سابقه خدمت آنان معادل یک ماه آخرین حقوق و فوق‌العاده‌های مشمول کسر حق بیمه به عنوان پاداش پایان خدمت پرداخت خواهد شد». همچنین طبق ماده 83 آیین‌نامه استخدامی صندوق تأمین‌اجتماعی، در هر مورد که مقرراتی در این آیین‌نامه پیش‌بینی نشده است مقررات عمومی دولت لازم‌الاجرا خواهد بود.
لذا با توجه به مفاد ماده 83 آیین‌نامه مذکور و حسب ماده 107 قانون مدیریت خدمات کشوری (مصوب 5/6/1386) که مقرر کرده است: «به کارمندان مشمول این قانون که بازنشسته می‌شوند به ازای هـر سال خدمت یک مـاه آخرین حقوق و مزایای مستمر (تا سی سال) به اضافه وجوه مربوط به مرخصی‌های ذخیره شده پرداخت خواهد شد آن قسمت از سابقه خدمت کارمند که در ازای آن وجوه بازخریدی دریافت کرده‌اند از سنوات خدمتی که مشمول دریافت این وجوه می‌گردد کسر می‌شود». ماده مذکور قانون خدمات کشوری در این خصوص که آیین‌نامه سازمان ساکت است از سوی تأمین‌اجتماعی قابل بهره‌برداری است.
بنا بر مطالب معنونه و از آن جا که حسب بند (ث) ماده 8 اساسنامه صندوق تأمین‌اجتماعی تصویب آیین‌نامه‌های مالی، معاملاتی، اداری و استخدامی و سایر آیین‌نامه‌های مورد نیاز سازمان در حیطه اختیارات هیأت‌امنا است و با توجه به این که سقف پرداخت پاداش پایان خدمت در ماده 67 آیین‌نامه جدید استخدامی که مصوب شورای‌عالی تأمین‌اجتماعی (هیأت‌امنا جایگزین شورای‌عالی تأمین‌اجتماعی شد) پیش‌بینی نشده است. بنابراین هیأت‌امنای صندوق تأمین‌اجتماعی در راستای رفع نقیصه مذکور و با استناد به ماده 83 آیین‌نامه جدید استخدامی صندوق و با استفاده از مقررات عمومی دولت (ماده 107 قانون مدیریت خدمات کشوری) مبادرت به اتخاذ تصمیم در بودجه سنواتی 1390 و 1389 کرده است: بدین نحو که پاداش حسن خدمت هر یک از کارکنان رسمی و یا قراردادی موضوع بند (ب) ماده 2 آیین‌نامه استخدامی مطابق قانون مدیریت خدمات کشوری تا سقف 30 سال قابل پرداخت است. بدین ترتیب مصوبه مذکور نه تنها حدود و دامنه ماده 67 آیین نامه استخدامی را تبیین کرده و آن را ضابطه‌مند کرده است، بلکه وضعیت کارکنان صندوق را با کارکنان دولت هماهنگ کرده تا از این طریق نابرابری و تبعیض بین آنها مرتفع شود. مضافاً این که مرجع تصویب آیین‌نامه استخدامی و بودجه سنواتی یکی بوده و از این حیث انجام تغییرات با مانع قانونی مواجه نیست. در ادامه موضوع اجرای بند 10 قسمت (و) دستورالعمل و ضوابط اجرایی برنامه و بودجه سال 1389 صندوق، طی نامه شماره 21668/2029ـ 1/9/1389 به عنوان استانها ابلاغ شده است. بنابراین خواسته مشارالیه وجاهت قانونی نداشته و از این حیث شکایت وی قابل رد است.
3ـ شاکی در بخشی از دادخواست عنوان کرده است که تصمیم هیأت‌امنا نمی‌تواند عطف به ماسبق شده و حقوق مکتسبه کارکنانی را که قبل از تصمیم کسب کرده‌اند را سلب کند، در این ارتباط لازم به ذکر است که در آیین‌نامه جدید استخدامی صندوق مصوب 28/12/1386 در فصل دهم آن، مواد 78، 79 و 80 تطبیق وضع کارکنان سازمان را پیش‌بینی کرده و در ماده 78 چنین مقرر داشته است که «کلیه کارکنان که در تاریخ تصویب این آیین‌نامه به طور تمام‌وقت و به صورت ثابت یا موقت به خدمت اشتغال دارند با حفظ نوع استخدام با این مقررات تطبیق وضع می‌یابند».
بنابراین کارکنان صندوق در تاریخ تصویب آیین‌نامه مشمول آیین‌نامه یاد شده بوده و مقررات مزبور در مورد آنان حاکم است و از این حیث نیز خواسته شاکی وجاهت قانونی ندارد.
4ـ اعلام نظر حقوقی معاونت حقوقی و امور مجلس در خصوص موضوع مطرح شده بر اساس درخواست دو نفر از همکاران سازمان و با لحاظ شرایط خاص آنها بوده که به‌لحاظ حقوقی پیشنهاد اصلاح مصوبه هیأت‌امنا از جهت پاداش پایان خدمت داده شده که مورد تصویب هیأت‌امنا قرار نگرفته است تا قابلیت استناد در مراجع قضایی را داشته باشد. بنابراین اظهار نظر مذکور صرفاً ارائه پیشنهاد جهت اصلاح آیین‌نامه استخدامی بوده است و مادامی که مورد تصویب هیأت‌امنا قرار نگیرد معتبر و قابل استناد نبوده و مصوبات موجود ملاک اجرا خواهد بود. با عنایت به مراتب فوق و به دلیل این که سقف پرداخت پاداش پایان خدمت در ماده 67 آیین‌نامه استخدامی مسکوت بوده و پیش‌بینی نشده است و در اجرای ماده 83 آیین‌نامه مذکور هیأت‌امنای سازمان حسب وظیفه مقرر قانونی و با استفاده از مقررات عمومی دولت از جمله ماده 107 قانون مدیریت خدمات کشوری مبادرت به اتخاذ تصمیم مبنی بر پرداخت پاداش پایان خدمت مطابق قانون مدیریت خدمات کشوری تا سقف 30 سال را کرده است، که در این راستا نامه شماره 21668ـ 1/9/1389 معاون اداری و مالی سازمان، نحوه اجرای بند 10 قسمت «و» دستورالعمل و ضوابط اجرایی برنامه و بودجه سال 1389 صندوق را تبیین کرده است. لذا رسیدگی و صدور حکم مبنی بر رد شکایت شاکی مورد استدعاست.»
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ یاد شده با حضور رؤسا، مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد. پس از بحث و بررسی، با اکثریت آراء به شرح آینده به‌صدور رأی مبادرت می ‎ کند.

رأی هیأت عمومی
در ماده 67 آیین‌نامه استخدامی سازمان تأمین‌اجتماعی مصوب سال 1386 مقرر شده است که: «به مستخدمینی که بازنشسته، از کارافتاده کلی یا فوت می‌شوند علاوه بر وجوه مرخصی‌های استحقاقی استفاده نشده به ازای هر سال سابقه خدمت آنان معادل یک ماه آخرین حقوق و فوق‌العاده‌های مشمول کسر حق بیمه به عنوان پاداش خدمت پرداخت خواهد شد.» نظر به این که در بند (ف) تبصره 4 بخش مالی و اداری ضوابط بودجه سال 1389 و بند 10 قسمت (و) دستورالعمل ضوابط اجرایی آن و بخشنامه شمـاره 21668ـ 1/9/1389 معاون مـالی و اداری صندوق تأمین‌اجتماعی سازمان تأمین‌اجتماعی، لحاظ‌کردن سنوات خدمت مازاد بر 30 سال کارکنان سازمان تأمین‌اجتماعی در پرداخت پاداش پایان خدمت منع شده است، از این لحاظ که اولاً: نافی حقوق مکتسبه اشخاص است که مطابق ماده 67 آیین نامه مذکور، سنوات مازاد بر 30 سال خدمت آنها قابل احتساب در پرداخت پاداش پایان خدمت بوده است و ثانیاً: در سنوات پیش و پس از وضع مقررات مورد اعتراض برای کارکنان سازمان تأمین‌اجتماعی مطابق ماده 67 آیین‌نامه یاد شده عمل شده است، بنابراین منع مقررات یاد شده مصداق بارز تبعیض ناروا مصرح در بند 9 اصل 3 قانون اساسی است و با استناد به بند 1 ماده 19 و ماده 42 قانون دیوان عدالت اداری حکم به ابطال آنها صادر و اعلام می‌شود.
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدجعفر منتظری

منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)