مصوبه سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی

مرجع تصویب: شوراى عالى انقلاب فرهنگى
شماره ویژه نامه: 606
چهارشنبه،30 مرداد 1392
سال شصت و نه شماره 19942
مصوبه سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی

شماره4951/92/دش 1/5/1392

مصوبه سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی

جلسه 735 مورخ 25/4/1392 شورای عالی انقلاب فرهنگی

دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی ـ ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور

معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور ـ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ـ وزارت جهاد کشاورزی ـ وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی

وزارت صنعت، معدن و تجارت ـ جهاد دانشگاهی

مرکز همکاری‌های فناوری و نوآوری ریاست جمهوری

مصوبه «سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی» که به استناد قسمت الف بند 5 ـ 1 فصل پنجم نقشه جامع علمی کشور، در جلسه 735 مورخ 25/4/1392 شورای عالی انقلاب فرهنگی و براساس پیشنهاد مورخ 10/2/1392 شورای ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور به تصویب رسیده است، به شرح ذیل برای اجرا ابلاغ می‌شود:

مقدمه

سرزمین ایران کشوری ممتاز و با رتبه بالا از نظر غنای گیاهی و تنوع‌زیستی و دارای 11 اقلیم از 13 اقلیم شناخته شده جهانی است. براساس نظر گیاه‌شناسان و پ‍‍ژوهشگران، تعداد گونه‌های گیاهی ایران در حدود 8000 گونه است که از نظر تنوع گونه­ای حداقل دو برابر قاره اروپاست. تحقیقات نشان داده است که بیش از 2300 گونه از گیاهان کشور دارای خواص دارویی، عطری، ادویه‌‌ای و آرایشی ـ بهداشتی هستند. به علاوه 1728 گونه از این گیاهان به‌عنوان گیاهان بومی1 ایران می­باشند، منحصراً در سرزمین ایران رویش کرده و به‌عنوان یک ظرفیت انحصاری در کشور محسوب می‌شوند.

حجـم تجـارت جهانی گیاهان دارویـی از 60 میلیارد دلار در سـال 1996 به 100 میلیارد دلار در سال 2010 افزایش یافته است و بر اساس پیش­بینی بانک جهانی در سال 2050 گردش مالی و تجارت جهانی متمرکز و مبتنی بر گیاهان دارویی و داروهای گیاهی به حدود 5000 میلیارد دلار خواهد رسید.

در اکثر کشورهای توسعه­یافته، طب سنتی در ابعاد مختلف تحت حمایت دولت قرار گرفته و سهم خوبی از تأمین سلامت مردم را در سیستم سلامت کشور به‌عهده گرفته است. طب سنتی چین 40 درصد خدمات بهداشتی ـ درمانی را در این کشور بر عهده دارد؛ پوشش بیمه‌ای هزینة درمان، دارو و خدمات طب سنتی در ژاپن، ‌چین، کره و ویتنام به­صورت کامل است و در کشورهای آلمان، استرالیا،‌ نروژ، انگلستان، کانادا و آمریکا قسمتی از هزینه‌ها توسط سازمان‌های بیمه پرداخت می‌شود .

با توجه به افزایش حجم تجارت جهانی گیاهان دارویی و فرآورده‌های آن، پیشینه غنی ایران در طـب سنتی و نیز این­که در نقـشه جامع علمی کشور، گیاهان دارویی

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1. Endemic

در اولویت الف حوزه علوم پایه و کاربردی و طب سنتی در اولویت ب حوزه سلامت قرار گرفته­اند، بدیهی است برای هدایت حرکت احیاء و توسعه گیاهان دارویی و طب سنتی ایران با استفاده بهینه از تمامی منابع ملی، داشتن یک سند علمی که به همه نکات لازم توجه کافی مبذول داشته باشد امری واجب و اجتناب­ناپذیر است.

ماده1: تعاریف اختصاصی

1ـ بخش گیاهان دارویی و طب سنتی

بخش گیاهان دارویی و طب سنتی شامل کلیه نهادها و عوامل دخیل در امر بهره‌برداری از گیاهان دارویی و اسانس­دار و فناوری‌های تولید فرآورده­های دارویی ـ غذایی ـ بهداشتی با منشأ گیاهی و نیز کلیه مراکز و دست­اندرکاران در امر خدمات و آموزه‌های مکتب پزشکی سنتی ایران (طب سنتی) می‌‌باشد. این بخش از دو حوزه «گیاهان دارویی و فرآورده­های گیاهی» و «طب سنتی» تشکیل شده است.

2ـ گیاه دارویی1

به گیاهی که به­طور مستقیم یا غیرمستقیم تمام یا اجزایی از آن به­صورت تازه یا خشک­شده و یا مواد مؤثره استخراجی از آن به­منظور اثرات بهداشتی، پیشگیری و درمانی در بدن انسان، حیوانات و دیگر گیاهان به­کار می­رود، گیاه دارویی گفته می‌شود.

3ـ داروی گیاهی2

هرگونه فرآورده دارویی که منحصراً، از نظر اجزاء متشکله فعال، شامل یک یا چند ماده گیاهی فرآوری­نشده یا یک یا چند ترکیب گیاهی فرآوری­شده و یا ترکیبی از هردو با فرمولاسیون گوناگون برای عرضه در بازار دارویی جهت تشخیص، پیشگیری، کمک به اعمال فیزیولوژیک، درمان و حفظ بهداشت بدن انسان، حیوانات و سایر گیاهان به کار می‌رود.

4ـ طب سنتی3

به مجموعه تمامی علوم و تجربیات نظری و عملی شامل کلیه اقدامات بهداشتی، رویکردها، اطلاعات و باورهایی که به اشکال مختلف دارویی، برای حفظ سلامتی و همچنین پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری‌ها به­کار می‌روند و به‌صورت گفتاری یا نوشتاری از نسلی به نسل دیگر در یک منطقه جغرافیایی انتقال می‌یابند و همچنین قابلیت روزآمد شدن با حفظ چارچوب­های اساسی را دارا می­باشند، طب سنتی گفته می‌شود.

خصوصیات ذاتی طب سنتی کل­نگری به موضوع انسان، توجه به معنویات و اخلاقیات، نتیجه­گرایی در درمان، تکیه بر روش­های طبیعی و کم­عارضه، بیمارمداری و تناسب با فرهنگ عمومی به دلیل پیشینه طولانی می­باشد.

5 ـ فرآورده­های گیاهی4

مواد گیاهی که به صورت خام و یا فرآوری­شده به منظور کاربرد در پزشکی، دامپزشکی و گیاه­پزشکی و نیز کاربردهای تجاری، صنعتی، غذایی و بهداشتی استفاده می­شوند و شامل داروهای گیاهی، فرآورده‌های طبیعی و مکمل با منشأ گیاهی، افزودنی‌های غذایی و طعم‌دهنده‌ها، رنگ­دهنده­ها، عرقیات و عصاره­ها و اسانس­ها، فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی و کنترل‌کننده آفات و بیماری­های گیاهی می­باشد، فرآورده‌های گیاهی گفته می‌شود.

6 ـ فرآورده­های طبیعی5

به فرآورده­هایی که از مواد طبیعی حاصل از گیاهان، جانوران، میکروارگانیسم­ها و معادن استخراج می‌شوند، از قبیل داروهای طبیعی (جامد، نیمه جامد و مایع)، مواد اولیه طبیعی (عصاره و اسانس)، فرآورده‌های گیاهی دارویی، فرآورده‌های فرآوری­نشده، فرآورده‌های طب سنتی، داروهای مشابه درمانی6 و فرآورده‌های تشخیص حساسیت7، فرآورده طبیعی گفته می‌شود.

ماده2: ارزش­های بنیادین

با توجه به مبانی ارزشی نظام علم و فناوری نقشه جامع علمی کشور و تأکید بر حاکمیت جهان‌بینی توحیدی اسلام، عدالت‌محوری، اخلاق‌محوری، ثروت‌آفرینی، هماهنگی با محیط زیست و اهمیت کرامت انسانی، مبانی ارزشی سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی عبارتند از:

1ـ اعتقاد به انحصار شفا برای خداوند و وسیله بودن طب برای تحقق اراده الهی در شفای بیماران؛

2ـ آمیختگی طب سنتی ایرانی با آموزه‌های اخلاقی و تعهد دینی و ضرورت مراعات دقیق موازین اخلاقی در تمام مراحل آموزش، پژوهش و ارائه خدمات پزشکی در عالی‌ترین سطح؛

3ـ عدالت محوری در توسعه بخش گیاهان دارویی و طب سنتی و برخورداری از دستاوردهای آن؛

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . Medicinal Plant

2. Herbal Medicine

3. Traditional Medicine

4. Herbal Products

5 . Natural Products

6 . homeopathy

7 . allergy


4ـ اعتقاد راسخ به حفظ سلامت و بهداشت جسم و جان در آموزه‌های دین؛

5 ـ اخلاق محوری، تقدم مصالح عمومی بر منافع فردی و گروهی، تقویت روحیه تعاون و مشارکت و مسئولیت‌پذیری آحاد علمی و نهادهای مرتبط با آن؛

ماده3: چشم‌انداز

با ایمان به یاری پروردگار و تکیه و توکل بر او و برای تحقق چشم‌انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 هجری شمسی بخش گیاهان دارویی و طب سنتی دارای ویژگی­های زیر خواهد بود:

1ـ بهره‌مند از سرمایه و منابع مادی و معنوی داخلی و مزیت‌ها و زیرساخت‌های بومی و پیشرفته، دارای سهم برتر منابع انسانی در کشور و منطقه؛

2ـ مولد ارزش افزوده اقتصادی، دارای توان رقابت جهانی و رتبه اول صادرات گیاهان دارویی و فرآورده‌های گیاهی در منطقه؛

3ـ پیشتاز در مرزهای دانش و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی و کسب مقام نخست علمی در سطح منطقه؛

4ـ مورد وثوق و افتخارآفرین برای آحاد جامعه در ایران و جهان؛

5 ـ شکوفا، نوآور و دارای نقش مؤثر و برجسته در نظام سلامت کشور از طریق شـیوه‌های عالمانه و مبتنی بر شواهد، ایمن، با کیفیت، مؤثر و قابل دسترس برای آحاد جامعه ؛

6 ـ مرجعیت علمی در جهان با تکیه بر گیاهان دارویی بومی و انحصاری ایران و میراث مکتوب غنی پزشکی ایران.

ماده4: سیاست‌های کلان

1ـ اهتمام به مدیریت دانش در بخش گیاهان دارویی و طب سنتی

2ـ خوداتکایی، اشتغال‌زایی و استفاده حداکثری از توان داخلی در بخش گیاهان دارویی و طب سنتی

3ـ مشارکت حداکثری بخش خصوصی، تعاونی‌ها، نهادهای غیردولتی و سرمایه‌گذاران خارجی و تأکید بر هماهنگی و انسجام بین نهادها

4ـ رعایت اصول ایمنی زیستی در چارچوب پروتکل‌های جهانی پذیرفته شده در کشور

5 ـ استفاده حداکثری از طبیعت و فرآورده‌های طبیعی در راستای سلامت انسان و رفاه اجتماعی با حفظ چرخه‌های اکوسیستمی طبیعت

6 ـ کاهش تصدی‌گری دولت، تقویت بخش خصوصی و حمایت از ایجاد و توسعه کمی و کیفی شرکت‌های دانش‌بنیان

7ـ توجه به بنیان­های فلسفی طب سنتی با تقدم نگرش پیشگیری در برابر درمان

8 ـ تخصص­گرایی و اجتناب از نسخه­پردازی عامیانه و اجتناب از خرافات و خرافات‌زدگی در طب سنتی و گیاهان دارویی

9ـ حفظ ذخایر ژنتیکی گیاهان دارویی بومی و انحصاری کشور

10ـ کاربردی سازی آموزش‌های طب سنتی در رشته‌های مختلف گروه پزشکی و دامپزشکی

11ـ استفاده از کم عارضه‌ترین روش‌ها در درمان‌های گیاهی و طب سنتی؛

ماده5: اهداف، راهبردها و اقدامات

با توجه به ویژگی‌های منحصر به فرد دو حوزه گیاهان دارویی و فرآورده‌های گیاهی و همچنین طب سنتی، اهداف، راهبردها و اقدامات این حوزه‌ها به­صورت مجزا و به­تفکیک به­شرح ذیل می‌باشد:

5ـ1 حوزه گیاهان دارویی و فرآورده­های گیاهی

الف) اهداف (در افق 1404)

1ـ کسب سهم 20 درصد ارزش بازار داروی کشور توسط محصولات تأییدشده مبتنی بر داروهای گیاهی و محصولات طبیعی

2ـ کسب سهم20 درصد ارزش بازار داروی حوزه دامپزشکی کشور توسط محصولات تأییدشده مبتنی بر داروهای گیاهی و محصولات طبیعی

3ـ افزایش صادرات گیاهان دارویی و فرآورده‌های دارویی گیاهی و فرآورده‌های گیاهی برای حضور در بین 10 کشور اول جهان

4ـ کسب 3 درصد سهم تولید علم حوزه گیاهان دارویی و فرآورده‌های دارویی گیاهی در عرصه جهانی

5 ـ کـسب 1 درصـد سهم ثبـت اختـراع جهانی در حـوزه گیاهان دارویـی و فرآورده‌های آن

6 ـ ثبت و تحت پوشش قرار دادن کلیه گونه‌های انحصاری و بومی و یا در حال انقراض گیاهان دارویی کشور در سامانه‌های حفاظت ملی

7 ـ کاهش سطح برداشت رسمی و غیر رسمی از عرصه‌های طبیعی به 200 هزار هکتار در افق 1404

8 ـ افزایش سطح زیر کشت گیاهان دارویی و اسانس‌دار به 500 هزار هکتار در افق 1404

ب) راهبردها

1ـ بازنگری، اصلاح، ساده‌سازی و روزآمد ‌کردن قوانین، مقررات و استانداردهای مربوطه در حوزه گیاهان دارویی و فرآورده‌های گیاهی

2ـ سامان‌دهی نظام آموزش، پژوهش و توسعه فناوری و نوآوری درحوزه گیاهان دارویی و فرآورده‌های گیاهی

3ـ ترویج، اطلاع­رسانی و فرهنگ­سازی در حوزه گیاهان دارویی و فرآورده‌های گیاهی

4ـ ایجاد انسجام و همکاری‌های مستمر و مؤثر میان مؤسسات، شرکت‌ها و تشکل‌های مرتبط با حوزه گیاهان دارویی اعم از دولتی یا خصوصی

5 ـ گسترش همکاری‌های بین­المللی در علوم و فناوری­های حوزه گیاهان دارویی

6 ـ ساماندهی فرآیندها و ساختارهای نظارت و ارزیابی بر کلیه فعالین و فعالیت‌ها در حوزه گیاهان دارویی

7 ـ ساماندهی تولید و توزیع، بازار و صادرات محصولات و خدمات در این حوزه و تجاری­سازی دستاوردهای علمی و فناوری در آن

8 ـ ساماندهی مدیریت منابع و حفاظت از منابع پایه با تأکید بر توسعه سطح کشت، پرورش، جمع‌آوری و فرآوری صنعتی گیاهان دارویی

9ـ حفاظت از گونه‌های گیاهی انحصاری کشور و جلوگیری از خروج نمونه و یا اطلاعات مربوط به این گونه‌ها از کشور

10ـ بهره‌گیری بهینه از رهنمودهای اسلامی در عرصه گیاه‌شناسی، تغذیه و بهداشت و درمان

ج) اقدامات

1ـ تهیه و تنظیم آیین‌نامه‌ها، طرح‌ها و لوایح به‌منظور اصلاح و ساده‌سازی قوانین و ارائه آنها به مراجع ذیصلاح برای تصویب (1)1

2ـ تهیه و تدوین استانداردهای ملی برای محصولات حوزه گیاهان دارویی و صادرات و واردات آن و ارائه آن به مراجع ذیصلاح برای تصویب (1)

3ـ راه‌اندازی انستیتو تحقیقاتی ملی و مرکز بین‌المللی تحقیق و توسعه در زمینه گیاهان دارویی و فرآورده‌های گیاهی تا سال 1404 (2)

4ـ ساماندهی اسناد علمی و میراث دانشمندان اسلامی (2)

5 ـ تسریع، تسهیل و الزام‌آور کردن مراحل مربوط به ثبت و انجام تحقیقات و آزمایش‌های بالینی برای داروهای گیاهی (2)

6 ـ ایجاد و توسعه گرایش‌ها، دوره‌ها، رشته‌ها و میان رشته‌های تخصصی حوزه گیاهان دارویی و فرآورده‌های گیاهی با توجه به نیاز کشور و بر اساس آمایش آموزش عالی و پژوهش کشور (2)

7ـ استفاده از ظرفیت رسانه ملی و حمایت از اطلاع­رسانی در رسانه‌های عمومی و تخصصی و برگزاری نمایشگاه­ها و جشنواره‌های ملی و بین‌المللی در حوزه گیاهان دارویی (3)

8 ـ استفاده از ظرفیت آموزش و پرورش برای ترویج اهمیت گیاهان دارویی در سطح آموزش ابتدایی تا متوسطه (3)

9ـ ساماندهی و ایجاد تشکل‌های قانونی برای ایجاد ارتباط مؤثر و منطقی بین تولیدکنندگان با مصرف کنندگان و یا شرکت‌های دارویی، همچنین توسعه صادرات در حوزه گیاهان دارویی و فرآورده‌های گیاهی (4)

10ـ جذب، انتقال و بومی­سازی علوم و فناوری‌های پیشرفته سایر کشورها در حوزه گیاهان دارویی (5)

11ـ ایجاد نشان تجاری ملی و همچنین نشان‌های تجاری مشترک با سایر کشورها برای صادرات محصولات این حوزه (5)

12ـ رصد و آینده‌نگاری توسعه صنعت داروهای گیاهی (5)

13ـ ساماندهی و توسعه فعالیت‌های اقتصادی مجاز این حوزه مبتنی بر تأییدیه‌های معتبر و ممانعت از فعالیت‌های غیر مجاز (6)

14ـ ایجاد سیستم نظارت بر بازار و مراکز عرضه محصولات و خدمات در حوزه گیاهان دارویی به‌ویژه عطاری‌های سنتی (6)

15ـ حمایت از تجاری­سازی و تولید صنعتی دستاوردهای بخش گیاهان دارویی و فرآورده‌های گیاهی منطبق بر شاخص‌های مصوب (7)

16ـ حمایت‌ از پایلوت‌های تجاری ­ سازی محصولات، روش­ها و یا فرآیندهای با فناوری بالا و نوآوری­های تأثیر‌گذار مرتبط با صنعت گیاهان دارویی و داروهای گیاهی (7)

17ـ برنامه‌ریزی برای پوشش کامل بیمه‌ای داروهای گیاهی ثبت شده (7)

18ـ رصد، شناسایی و معرفی بازارها و محصولات داروهای گیاهی و فرآورده‌های گیاهی و طبیعی در سطح ملی و بین‌المللی (7)

19ـ حمایت از تأسیس و ساماندهی مراکز خرید، تهیه و توزیع گیاهان دارویی و داروهای گیاهی و فرآورده‌های گیاهی و بورس گیاهان دارویی (7)

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1ـ شماره‌های داخل پرانتز، راهبرد مربوط به آن اقدام را نشان می‌دهد.



20ـ حمایت از ایجاد مراکز تولید گیاهان دارویی مادری شامل بذر، نشاء ، نهال (7)

21ـ حمایت از نوسازی و به روز رسانی صنایع مرتبط با فرآوری گیاهان دارویی (7)

22ـ ایجاد مرکز مطالعات بازرگانی بین­المللی، بسته­بندی و برندسازی در حوزه گیاهان دارویی و فرآورده‌های گیاهی (7)

23ـ حمایت از توسعه کمی و کیفی کشت انبوه و زراعت آن دسته از گیاهان دارویی که برداشت بی‌رویه از آن­ها به عرصه‌های جنگل و مرتع کشور آسیب می‌زند (8)

24ـ حمایت از کشت گیاهان دارویی سایر اقلیم‌ها در کشور (8)

25ـ برنامه ریزی برای توسعه کشت و اهلی‌کردن گونه‌های مهم گیاهان دارویی و دارای ارزش اقتصادی (8)

26ـ ایجاد بانک اطلاعات گیاهان دارویی و فرآورده‌های گیاهی کشور (8)

27ـ تقویت و توسعه بانک ژن انواع گونه‌های گیاهان دارویی انحصاری یا در حال انقراض (9)

28ـ تدوین و اعلام فهرست گیاهان دارویی اولویت‌دار کشور (9)

29ـ ایجاد مرکز تحقیقات دارویی و فرآورده­های گیاهی مورد تأیید در قرآن و روایات (10)

تبصره1: عرضه داروهای گیاهی انسانی به بازار باید به تأیید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برسد.

تبصره2: عرضه داروهای گیاهی دامپزشکی به بازار باید با تأیید سازمان دامپزشکی کشور صورت ‌پذیرد.

5 ـ2 حوزه طب سنتی و داروسازی سنتی

الف) اهداف

1ـ کسب سهم 10 درصد ارزش بازار بهداشت کشور بر اساس قواعد و مبانی طب سنتی از جمله رعایت اصول شش‌گانه سلامت1

2ـ کسب سهم 4 درصد ارزش بازار درمان کشور

3ـ کسب سهم 2 درصد ارزش بازار داروی کشور توسط محصولات تأیید شده مبتنی بر داروهای طب سنتی

4ـ پوشش بیمه‌ای مناسب به منظور رسیدن به نرخ پرداخت از جیب 30% در حوزه طب سنتی

5 ـ ارتقای سطح سلامت جامعه مبتنی بر توسعه طب سنتی و بهره‌گیری از اصول شش‌گانه سلامت و نگرش کل‌نگر

6 ـ کسب رتبه نخست منطقه در رفع نیازهای سلامت و پزشکی در حوزه طب سنتی و صدور خدمات، دانش فنی و فرآورده‌های گیاهی و طبیعی به میزان 20% از صادرات خدمات پزشکی کشور

7ـ افزایش سالیانه ثبت پتنت در این حوزه و رسیدن به ثبت سالیانه 50 پتنت در سال 1404 در زمینه فرآورده‌های طب سنتی

ب) راهبردها

1ـ بازنگری، اصلاح، ساده‌سازی و روزآمد‌ کردن قوانین، مقررات و استانداردهای مربوطه در این حوزه

2ـ سامان‌دهی و تعیین قلمرو فعالیت‌های طب سنتی در نظام سلامت و نظام آموزش و پژوهش پزشکی کشور

3ـ فرهنگ‌سازی و اصلاح نگرش جامعه نسبت به جایگاه طب سنتی و استقرار و ترویج روش زندگی و تغذیه سالم بر اساس آموزه‌های این طب

4ـ اصلاح فرآیندها و ساختارهای نظارت و ارزیابی حوزه طب سنتی

5 ـ ساماندهی و ارتقای ظرفیت علمی ـ تخصصی، مهارت‌های حرفه‌ای و جایگاه معنوی نیروی انسانی متخصص و همچنین کتب درسی و منابع مرجع در حوزه طب سنتی و داروسازی سنتی

6 ـ گسترش همکاری‌های علمی و فناوری در سطح بین‌المللی در حوزه طب سنتی

7ـ گسترش، تسهیل و ساماندهی ارائه خدمات در حوزه طب سنتی

8 ـ پشتیبانی و حمایت مؤثر از تحقیقات بنیادی، توسعه‌ای و کاربردی اولویت‌دار در حوزه طب سنتی و داروسازی سنتی

9ـ توسعـه داروسازی سنتـی برای پاسخگویی به مـصارف داخلی و رفع نیازهای صادراتی

10ـ ایجاد و ساماندهی نهادهای مؤثر در حوزه طب سنتی و داروسازی سنتی و حمایت از مؤسسات معتبر مردم‌نهاد در این حوزه

11ـ تعمیق و گسترش بنیان‌های معرفتی و فلسفی طب سنتی و ایجاد فرصت‌های عملی برای تعامل فعال و هم افزایی طب سنتی و طب مدرن

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1ـ این 6 اصل که «سته ضروریه» نامیده می‌شود شامل آب و هوا، خوردن و آشامیدن، خواب و بیداری، حرکت و سکون، استفراغ و احتباس و اعراض نفسانی است.



ج) اقدامات

1ـ هماهنگی و ارتباط‌گیری مستمر با کلیه مراکز قانون‌گذاری و اجرایی به منظور پیشنهاد ضوابط و مقررات مورد نیاز این بخش (1)

2ـ بازنگری و تعیین ضوابط و مقررات اعتبارسنجی برای تسهیل تأسیس مراکز آموزشی، پژوهشی و خدماتی طب سنتی (1)

3ـ حمایت از ایجاد نهادهای استاندارد و معتبر خدمات طب سنتی و داروسازی سنتی (1)

4ـ تدوین نظام‌نامه ارائه خدمات سلامت توسط دست‌اندرکاران طب سنتی ایران به‌ویژه پزشکان و داروسازان متخصص در این عرصه (1)

5 ـ حمایت از به­کارگیری خدمات طب سنتی در تمام سطوح نظام ارجاع و پزشک خانواده (2)

6 ـ ارائه «بسته خدمات طب سنتی ایرانی» توسط کلیه تیـم­های پزشکی خانواده به عنوان اصلی­ترین و عمومی­ترین رکن نظام سلامت کشور به آحاد جامعه (2)

7ـ تهیه و تدوین محتوای آموزشی مناسب درخصوص مبانی، ارزش­ها، فرهنگ، آداب و میراث پزشکی سنتی و حمایت از الحاق آن به کتاب‌های درسی آموزش و پرورش (3)

8 ـ طراحی، تدوین و اجرای برنامه توانمندسازی گروه­های شاخص اجتماعی1 در زمینه­های طب سنتی و داروسازی سنتی به­منظور ایفای نقش برای آگاه‌سازی عمومی و ترویج آن (3)

9ـ ترویج آموزه‌های اسلامی (قرآن، عترت) در حوزه سلامت و تغذیه (3)

10ـ ترویج سبک زندگی سالم بر مبنای تعالیم اسلامی منطبق بر طب سنتی، در برنامه­های آموزش عمومی مردم با استفاده از ظرفیت­های رسانه ملی، مطبوعات، مساجد و سایر اماکن مذهبی، مراکز سلامتی و سایر اماکن عمومی و سایر روش­های اطلاع­رسانی و آگاه­سازی عمومی (3)

11ـ ترویج رعایت اصول شش‌گانه سلامت مکتب طب سنتی در میان آحاد جامعه (3)

12ـ طراحی و ترویج الگوی سلامت مادر و کودک بر اساس آموزه‌ها و تعالیم اسلامی منطبق بر طب سنتی (3)

13ـ تشکیل بانک اطلاعاتی داروهای سنتی در دسترس و ایجاد سامانه ثبت داروهای سنتی و طبیعی و ارائه اطلاعات دارویی (3)

14ـ تدوین آیین‌نامه نظارت بر فعالیت‌های حوزه طب سنتی با همکاری نهادهای ذی‌ربط دولتی و غیر دولتی (4)

15ـ طراحی و استقرار مدل­های مناسب ارتقاء کیفیت، ارزیابی عملکرد، استانداردسازی کلیه فرایندها و خدمات (4)

16ـ نیازسنجی و تعیین ظرفیت نیروی انسانی مورد نیاز برای پذیرش از طریق برنامه­های مصوب (5)

17ـ تربیت نیروی انسانی متخصص با ایجاد گرایش، دوره، رشته و میان رشته‌های تخصصی در زمینه‌های مختلف طب سنتی بر اساس نیاز و با توجه به آمایش آموزش عالی کشور (5)

18ـ شناسایی و حمایت ویژه از مراکز دانشگاهی ممتاز در عرصه طب سنتی و داروسازی سنتی و اعطای مأموریت­های ملی به این مراکز در جهت رفع نیازهای نظام سلامت کشور (5)

19ـ استفاده از منابع ایرانی ـ اسلامی طب سنتی و ترویج آنها (5)

20ـ شناسایی و صیانت و به‌کارگیری میراث معنوی و منابع معتبر علمی ضمنی و تصریحی طب سنتی ایرانی ـ اسلامی به ویژه از طریق هماهنگی بین بخشی با سازمان میراث فرهنگی (5)

21ـ تدوین کتب مرجع، منابع درسی تخصصی و دستورالعمل­های کاربردی طب سنتی (5)

22ـ استخراج روش‌های درمانی سنتی (در دو حوزه پزشکی و دامپزشکی) و گردآوری منابع شفاهی طب مردمی بر اساس اندوخته‌های طبی فرهنگ‌های متنوع فلات ایران (5)

23ـ توسعه و تقویت دوره‌های آموزشی کوتاه‌مدت و بازآموزی طب سنتی (5)

24ـ تبیین، ترویج و نهادینه‌سازی آموزه­های مبتنی بر طب سنتی ایرانی ـ اسلامی در نظام آموزش پزشکی کشور (5)

25ـ ایجاد زمینه مناسب برای بهره‌مندی از اندوخته‌های درمانگران سنتی و انتقال به نسل‌های بعدی (5)

26ـ تصویب و انتشار جهانی منشور «مبانی نظری طب سنتی ایرانی ـ اسلامی»، به منظور درج نام طب سنتی ایرانی ـ اسلامی به عنوان یک مکتب شناخته شده هم‌ردیف سایر مکاتب معتبر طب، در متون اصلی بین‌المللی (6)

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1ـ از قبیل روحانیون، پژوهشگران، هنرمندان و ورزشکاران



27ـ برقراری روابط پایدار و همکاری‌های بین‌المللی و کاربردی با مراکز معتبر طب سنتی دنیا، به ویژه جهان اسلام (6)

28ـ مطالعات تطبیقی، بین نظام طب سنتی ایرانی ـ اسلامی با طب سنتی سایر ملل و طب کلاسیک (6)

29ـ برنامه‌ریزی برای بهره‌گیری مؤثر از ظرفیت‌ها، تجربیات و آموزه‌ها و منابع طب سنتی سایر ملل و نیز از ظرفیت‌های طب کلاسیک (6)

30ـ گسترش پوشش بیمه ای خدمات طب سنتی با تأکید بر اصل عدالت اجتماعی (7)

31ـ تعرفه­گذاری خدمات و متناسب­سازی نرخ خدمات (دولتی و خصوصی) با سایر خدمات سلامت و حمایت بیمه­ها از این خدمات (7)

32ـ اولویت دادن به خرید محصولات و فرآورده­های طب سنتی توسط بخش‌های دولتی و‌ خدمات بیمه­ای این محصولات (7)

33ـ حمایت از سرمایه­گذاری بخش خصوصی در تولید و تجاری­سازی و صادرات محصولات و فرآورده­های طب سنتی (7)

34ـ تشویق بیمه‌ها به سرمایه‌گذاری در طب سنتی به عنوان طب پیشگیری به منظور کاهش هزینه‌های درمان (7)

35ـ تولید شناسنامه سلامت در چارچوب مقررات وزارت بهداشت، همراه با اخلاط مزاجی برای افراد جامعه (8)

36ـ تأسیس و تقویت مراکز رشد واحدهای فناوری در عرصه طب سنتی و داروسازی سنتی (حداقل 20 مرکز در سال چشم­انداز) (8)

37ـ راه­اندازی حداقل 5 مجله علمی و پژوهشی به زبان فارسی و بین‌المللی در زمینه دستاوردهای علمی و پژوهشی طب سنتی و کاربرد آن در طب نوین و کلاسیک (8)

38ـ اختصاص حداقل 5% اعتبارات پژوهشی دانشگاه­های علوم پزشکی به پژوهش‌های طب سنتی و کاربرد آن در طب کلاسیک و نوین (8)

39ـ تأسیس شبکه تحقیقاتی طب سنتی و توسعه فعالیت­های آن (8)

40ـ طراحی و ارائه آموزش­های مداوم، کوتاه مدت، حین خدمت، به داروسازان در نظام ارائه خدمات طب سنتی (9)

41ـ طراحی، حمایت و تأمین منابع برای تأسیس و توسعه زیر ساخت‌های فناوری و تولید و صادرات داروسازی سنتی، فرآورده‌های بهداشتی ـ آرایشی، مکمل‌ها و فرآورده‌های غذایی بر اساس دانسته‌های طب سنتی (9)

42ـ تأسیس موزه احیاء و حفظ آثار و میراث طب سنتی (10)

43ـ حمایت از تأسیس، گسترش و توانمندسازی مراکز و مؤسسات معتبر مردم نهاد مرتبط با حقوق بیماران و ارتقای سطح مشارکت آنها در تصمیم‌سازی (10)

44ـ تدوین، تصویب و اجرای شیوه­نامه ادغام طب سنتی و داروسازی سنتی در نظام ارائه خدمات سلامتی (11)

45ـ ایجاد و حمایت از کرسی نظریه­پردازی طب سنتی ایرانی ـ اسلامی (11)

46ـ ایجاد گرایش­های میان­رشته­ای در حوزه طب سنتی و داروسازی سنتی و علوم انسانی، علوم اسلامی، علوم اجتماعی (11)

47ـ تأسیس پژوهشکده مطالعات معرفتی مبتنی بر بنیادهای نظری ـ فلسفی طب سنتی ایرانی ـ اسلامی (11)

ماده6: ساز و کار اجرایی نمودن و نظارت بر اجرای سند گیاهان دارویی و طب سنتی

1ـ شورای عالی انقلاب فرهنگی وظیفه سیاست‌گذاری کلان، هماهنگی کلان و نظارت کلان بر اجرای این سند را بر عهده دارد.

2ـ ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور وظیفه رصد اجرای این سند را بر عهده داشته و بازنگری‌های لازم در سند و گزارش کلان مربوطه را در فواصل زمانی مشخص به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه خواهد نمود.

3ـ ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی که از این پس ستاد خوانده می‌شود، وظیفه سیاست‌گذاری اجرایی، راهبری، هماهنگی، پایش شاخص‌ها و ایجاد ارتباطات بین دستگاهی لازم اعم از دولتی و خصوصی را برای گسترش فناوری و صنایع دانش بنیان در بخش گیاهان دارویی و طب سنتی در چارچوب این سند، بر عهده دارد. این ستاد دارای یک شورا و یک دبیرخانه است.

تبصره: دبیرخانه ستاد در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری مستقر می‌باشد.

الف ـ اعضای شورای ستاد عبارتند از:

1ـ معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور (رئیس ستاد)

2ـ وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (نائب رئیس ستاد)

3ـ وزیر علوم، تحقیقات و فناوری یا معاون ذی‌ربط

4ـ وزیر جهاد کشاورزی یا معاون ذی‌ربط

5 ـ وزیر صنعت، معدن و تجارت یا معاون ذی‌ربط

6 ـ وزیر کار تعاون و رفاه اجتماعی یا معاون ذی‌ربط

7ـ رئیس جهاد دانشگاهی

8 ـ رئیس مرکز همکاری‌های فناوری و نوآوری ریاست جمهوری

9ـ رئیس شورای تخصصی حوزوی1

10ـ معاون طب سنتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

11ـ معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

12ـ نماینده ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور

13ـ چهار نفر از متخصصین و خبرگان مرتبط، با حکم رئیس ستاد

تبصره: متخصصین به مدت 4 سال منصوب می‌شوند و انتصاب مجدد آنها بلامانع است. دو نفر از متخصصین به پیشنهاد وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و با حکم رییس ستاد منصوب می‌شوند.

14ـ دبیر ستاد

تبصره: دبیر ستاد توسط رئیس ستاد به مدت 4 سال انتخاب می‌شود و انتصاب مجدد ایشان بلامانع است.

ب ـ وظایف ستاد به شرح ذیل می‌باشد:

1ـ سیاست‌گذاری اجرایی، هماهنگی، پایش، پیگیری ارتباطات بین دستگاهی برای گسترش فعالیت‌ها و رصد اقدامات در حوزه‌های تعریف شده در این سند

2ـ تهیه و تدوین برنامه عملیاتی برای اجرایی‌سازی اقدامات سند در هر سال

3ـ هدایت و پیگیری تعاملات بین بخش‌های دولتی و خصوصی برای دستیابی به اهداف این سند

4ـ حمایت مادی و معنوی علمی، اطلاعاتی، تسهیل­ گری از شرکت‌های دانش‌بنیان و نیز از طرح‌های دارای ظرفیت فناوری و تجاری سازی

5 ـ حمایت‌های تشویقی از فعالیت‌های علمی و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان در بخش گیاهان دارویی و طب سنتی مبتنی بر آیین‌نامه‌های مصوب در شورای ستاد

6 ـ بررسی تحولات داخلی و بین‌المللی این بخش به‌منظور دستیابی به اهداف این سند و ارائه پیشنهاد اصلاحات لازم برای بازنگری و به روز رسانی سند به ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور

7ـ ارزیابی مستمر و نظارت بر حسن اجرای برنامه‌های محول‌شده به دستگاه‌ها و همچنین پایش شاخصها و ارائه گزارش سالانه به ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور

تبصره: این گزارش شامل میزان تحقق اهداف دو حوزه «گیاهان دارویی و فرآورده‌های گیاهی » و «طب سنتی» و مقادیر شاخص‌های سند و همچنین فرایند استخراج آنها خواهد بود.

4ـ ستاد موظف است ظرف مدت شش ماه پس از تصویب سند، عناوین شاخص‌های سند را در پنج سرفصل پژوهش و فناوری، آموزش و سرمایه انسانی، اقتصادی، سلامت و نیز زیرساختی تدوین نموده و به تأیید ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور برساند.

5 ـ دولت موظف است بودجه‌های مورد نیاز ستاد را در قالب یک ردیف مستقل در لوایح بودجه سنواتی و برنامه‌های توسعه پنج ساله پیش‌بینی نماید.

6 ـ ساختار تشکیلاتی و شرح وظایف دبیرخانه ستاد، ‏در ستاد تهیه و به تصویب مراجع‌ ذی‌صلاح قانونی خواهد رسید.‏

ماده7ـ این مصوبه مشتمل بر یک مقدمه، 7 ماده و 6 تبصره در جلسه 735 مورخ 25/4/1392 شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید و از تاریخ تصویب لازم‌الاجراست و کلیه مصوبات و سیاست‌های قبلی مغایر، لغو و بلا‌اثر خواهد بود.

رئیس‌جمهور و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی ـ محمود احمدی‌نژاد

منبع : وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران)