تفاوت های حقوق بشر اسلامی با حقوق بشر غربی

حقوق بشر واژه‌ای عام است اما زمانی که پسوند اسلامی به دنبال آن می‌آید، به طور انحصاری متعلق به آن بخش از مردم جهان می‌شود که یا مسلمان هستند و یا بر دین اسلام تاملی هر چند کوتاه دارند و معتقدند این حقوق در مقابل حقوق بشر غربی نگاهی وحیانی برای مردم جهان قائل شده و بر این باورند که حقوق بشر اسلامی حامی مردم چه مسلمان و چه غیرمسلمان است.

حال برخی از حقوقدانان در گفت‌وگو با فارس به بهانه روز حقوق بشر اسلامی، به بررسی و تحلیل مختصات این حقوق بشر و تفاوت آن با حقوق بشر مورد نظر غرب پرداختند.

 دستورات خداوند منابع اصلی حقوق بشر اسلامی است

 خیر‌الله پروین  عضو هیأت علمی دانشگاه تهران مبنا و منابع حقوق بشر اسلامی را اراده و دستورات الهی و مبنا و منابع حقوق بشر غربی را افکار و اندیشه‌های اشخاص برشمرد و گفت: آنچه که موجب تفاوت در بحث حقوق بشر اسلامی و حقوق بین‌الملل است، تفاوت در مبنا و منابع است یعنی مبنا و منابع حقوق بشر غربی، افکار، ایده‌ها و اندیشه‌ها اشخاص و به تعبیری امیال و آرزوهای آنهاست.

وی افزود: درحالی که در اسلام مبنا اراده خداوند است و سایر اراده‌ها در طول اراده خداوند قرار دارند و منبع حقوق بشر اسلامی نیز، وحی و دستورات خداوند است که در قرآن آمده است.

پروین خاطرنشان کرد: از نظر حقوق بشر بین‌المللی این حقوق برخاسته از حقوق طبیعی و ذات انسان است که همراه انسان بوده است و دولت‌ها آن را کشف کرده‌اند و در نگاهی دیگر حقوق بشر، حقوقی تسلیمی است که دولت‌ها آن را وضع کرده‌اند و خودشان ضامن اجرای آن هستند.

این عضو هیأت علمی دانشگاه تهران تأکید کرد: از نظر اسلام حقوق بشر از طرف خداوند به انسان اعطا شده است چنان‌که در قرآن می‌فرماید: ما به بنی‌آدم کرامت بخشیدیم که در اینجا کرامت اعطایی است و فارغ از نژاد، رنگ و قبیله، کرامت ذاتی به انسان اعطا کرده است.

وی افزود: به دنبال این آیه آمده است «انسان را بر زمین و آسمان و دریا حاکم کردیم و این عزتی است که به انسان دادیم و درجایی دیگر می‌فرماید: ما انسان را خلیفه و جانشین خود قرار دادیم و سایر ملائک و فرشتگان باید به انسان سجده کنند» و از اینجا روشن می‌شود که مبنا و منابع حقوق بشر در اسلام با نظام بین‌المللی متفاوت است.

پروین گفت:‌ با وجود تفاوت مبنا و منابع ممکن است اشتراکاتی بین حقوق بشر اسلامی و بین‌المللی وجود داشته باشد که قابل انکار نیست.

 اعطای کرامت واقعی به انسان فقط در حقوق بشر اسلامی است

این عضو هیأت علمی دانشگاه تهران بحث کرامت و اعطای آن به انسان را یکی از اختلافات حقوق بشر اسلامی و بین‌المللی برشمرد و گفت: این کرامت به هیچ شکل خدشه‌پذیر نیست، اما کرامتی به نام کرامت اکتسابی نیز وجود دارد که حقوق بشر بین‌المللی آن را نمی‌پذیرد؛ یعنی انسان‌ها با رفتار پسندیده و اخلاق نیکو کرامت خود را افزایش داده و بر سایر انسان‌ها برتری می‌یابند.

وی تفاوت دیگر را موضوع حق حیات دانست و تصریح کرد: حق حیات، حقی است که خداوند به انسان به شکل مطلق اعطا کرده است اما اگر فردی حق حیات دیگری را از او بگیرد، اسلام قصاص را برای وی تعیین کرده است که این در حقوق بشر بین‌المللی پذیرفته نیست.

پروین افزود: در رابطه با دین و عقیده نیز اسلام می‌فرماید که انسان تا زمانی که جستجو نکرده می‌تواند هر دینی را بپذیرد اما وقتی دینی را پذیرفت دیگر آزاد نیست که دین خود را تغییر دهد ولی از نظر حقوق بشر بین‌الملل فقط می‌تواند دین خود را تغییر دهد.

 حقوق بشر غربی حیوان را باارزش‌تر از انسان می‌داند

همچنین یک نماینده پیشین مجلس جان، مال و آبروی انسان را از مختصات حقوق بشر اسلامی دانست و گفت: مدعیان حقوق بشر غربی در قبال کشته شدن یک شیر فریاد برمی‌آورند اما کشته شدن هزاران فرد بیگناه را فراموش می‌کنند.

سیدیونس موسوی در رابطه با تفاوت حقوق بشر اسلامی و حقوق بشر مورد نظر غرب تصریح کرد: حقوق بشری که غربی‌ها از آن دم می‌زنند نه تنها حقوق بشر نیست بلکه پایمال کردن حقوق بشر و بشریت است.

وی گفت: آنها می‌گویند باید آزادی مطلق به زن و مرد داده شود یعنی در همجنس‌بازی، دایر کردن مراکز فساد و تبلیغ عقاید فاسد برای تمام بشر ممکن باشد و فرقی نمی‌کند که فردی میمون بپرستد یا خدا را بپرستد.

موسوی افزود: ما این موارد را حقوق بشر نمی‌دانیم چرا که در حقوق بشر باید انسانیت انسان محترم شمرده شود؛ به این معنا که خود انسانیت فرد که اسلام به طور قاطع از این موضوع طرفداری می‌کند زیرا انسان در این موضوع با حیوان متفاوت است.

این نماینده پیشین مجلس تاکید کرد: مال و ثروت انسان باید محترم باشد درحالی که می‌بینیم در فلسطین 60 سال است که صهیونیست‌ها مردم این سرزمین را از خانه‌هایشان و مایملک‌شان رانده‌اند. باغ‌ها را به آتش می‌کشند و زمین‌ها را با بولدوزر ویران می‌کنند و صدا از مدعیان حقوق بشر برنمی‌آید.

موسوی خاطرنشان کرد: این در حالی است چنانچه یک شیر در آفریقا یا هندوستان کشته شود صدای جهان بلند می‌شود که این شیر چنان بود و چنان ولی در مقابل تمام اقدامات وحشیانه و ضدحقوق بشری در فلسطین، عراق و سوریه که باعث کشته شدن صدها و هزاران نفر شده است هیچ کسی دم از حقوق بشر نمی‌زند.

وی محترم شمردن آبرو،‌ ناموس و شرف انسان را از دیگر مختصات حقوق بشر اسلامی برشمرد و گفت: وجود مراکز فساد در جهان یک طرف موضوع است و مسائلی همچون جهاد نکاح که داعش در عراق انجام می‌دهد و دیروز در خبری اعلام شد که شمار زیادی از زنان را به علت مخالفت با جهاد نکاح اعدام کرده است و صدایی از مدعیان حقوق بشر برنخاسته است موضوع دیگری است.

 خون بشر برای حقوق بشر اسلامی محترم است

موسوی خون بشر را از دیگر موارد محترم در حقوق بشر اسلامی دانست و گفت: در برخی مناطق کودک 18 ماهه را به آتش می‌کشند و صدایی از حقوق بشر برنمی‌آید اما در اسلام آمده است نباید سیلی ناحق به کسی زد و حتی اگر همسر به روی همسر سیلی بزند و آن منطقه آسیب ببیند باید دیه پرداخت کند.

این نماینده پیشین تاکید کرد:‌ حال اگر در جمهوری اسلامی ایران فردی که آدم‌ربایی، زنای به عنف یا قتل انجام داده است توسط دادگاه محکوم شده و اعدام یا زندانی می‌شود صدای مدعیان حقوق بشر برمی‌خیزد که این چنین و آن چنین است ولی از سوی دیگر عربستان سعودی که ماه‌هاست شب و روز مردم یمن را کشتار می‌کند صدای مدعیان حقوق بشر را درنیاورده است.

موسوی تصریح کرد: مسئولین آمریکا می‌گویند ایران باید به سبب رعایت نکردن حقوق بشر محاکمه یا تحریم شود در حالی که خودشان حقوق بشر را رعایت نمی‌کنند و در جنگ تحمیلی 8 ساله عراق را به انواع تجهیزات و حتی بمب شیمیایی مسلح کردند که هزاران نفر از مردم سرزمین ما را به خاک و خون کشید بنابراین بین حقوق بشر مورد نظر اسلام و حقوق بشر آنان تفاوتی اساسی وجود دارد.

وی تصریح کرد: حقوق بشر مورد نظر اسلام با فطرت بشر هماهنگ است ولی آنچه آنان می‌گویند در راستای منافع خودشان است و کاری به دین، مسیح، یهود و اسلام ندارند.

 اخلاف نظرهایی از خلق انسان تا انسانیت واقعی

یک حقوقدان نیز علت اختلاف مبانی حقوق بشر اسلامی و غربی را تفاوت تعریف از بشر در بین کشورهای اسلامی و غربی دانست.

منصور ملکی تصریح کرد: حقوق بشر در جامعه جهانی امروز که گام‌های بلندی به سمت یکسان‌سازی در قواعد و جهانی شدن در موضوعات اقتصادی برداشته است شاهد اختلافات بنیادین بین کشورهای جهان است.وی تصریح کرد: در کشورهای اسلامی همچون ایران این اختلاف در حقوق بشر دیده می‌شود و حتی در کشورهای بودایی نیز بسیاری از معیارهای حقوق بشر که برمبنای اعتقادات غربی شکل گرفته پذیرفته نمی‌شود.  ملکی تفاوت مبانی حقوق بشر در بین کشورهای مختلف به خصوص کشورهای اسلامی و غربی ناشی از تعریف متفاوت دو طرف از بشر در رابطه با دنیا و آخرت و قائل شدن به زندگی پس از مرگ در نظر مسلمانان می‌باشد بنابراین طبیعی است که این اختلاف‌نظر وجود داشته باشد. ملکی افزود: ما باید در ابتدا حقوق بشر اسلامی را با اصول مدون از قبل تعریف شده‌ای در جامعه خودمان تعریف کنیم تا سپس بتوانیم آن را در جامعه جهانی دنبال کنیم.

این حقوقدان تأکید کرد: اختلاف اساسی در این حوزه آن است که ما در اعتقادات خود قائلیم که خدا با خلق انسان برای او راه‌ها و بیراهه‌ها، درست‌ها و نادرست‌ها را چیده است در صورتی که این موضوع در تعریف غربی وجود ندارد و آن تعریف کمونیستی و صد در صد مادی و مبتنی بر آزادی است. ملکی گفت: البته موضوعات مشترکی نیز در حقوق بشر وجود دارد و این موضوع طبیعی است زیرا موضوع، موضوع بشر است برای مثال در بحث آزادی ابراز عقیده که غرب بر آن تأکید دارد اسلام نیز نظراتی دارد همچنین در حقوق شهروندی در اسلام فارغ از دین حقوقی برای افراد وجود دارد. وی تصریح کرد: در بسیاری موارد حقوق بشر غربی وقتی از آزادی عقاید بحث می‌شود، مطابق آن مطالب مطرح در اسلام ذکر می‌شود اما در رابطه با برخی موارد مثل موضوع حجاب اختلاف اساسی داریم.