دستاوردهای قانون جدید نحوه اجرای محکومیت های مالی

مدیرکل تدوین لوایح و مقررات معاونت حقوقی قوه قضائیه گفت که طبق قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی اگر کسی بدهکار باشد و به حکم دادگاه محکوم به پرداخت مالی شود ولی بابت آن بدهی، مالی اخذ نکرده باشد، نیازی به اثبات اعسار ندارد.

جواد طهماسبی، با اشاره به قانون اخیرالتصویب نحوه اجرای محکومیت های مالی، اظهار کرد: مهمترین ویژگی این قانون ادغام دو قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب 1377 و قانون اعسار مصوب 1313 است.

وی با یادآوری اینکه حدود 11 سال مراحل تصویب قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی از زمان تهیه تا زمان ابلاغ طول کشید، یادآور شد: لایحه نحوه اجرای محکومیت های مالی در معاونت حقوقی قوه قضاییه تهیه و در مراحل بعدی با همکاری مرکز پژوهش ها و پس از تصویب کمیسیون قضایی مجلس به صحن علنی ارسال و در نهایت از سوی شورای نگهبان تایید شد. البته به دلیل اختلاف بین شورای نگهبان و مجلس در مورد ماده 3 آن، قانون به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارسال شد و در این مجمع ماده 3 مطابق نظر مجلس به تصویب رسید.

طهماسبی ادامه داد: مهمترین دستاورد قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی این است که در ابتدا شخص را به دلیل امتناع از پرداخت بدهی اش محکوم نمی کنند، بلکه اجرای احکام دادگستری موظف شده که تحقیقات و بررسی های لازم را در این زمینه انجام دهد و چنانچه شخص مالی دارد و اموالش شناسایی می شود، بدهی از مال وی پرداخت شود، در این صورت روانه زندان نمی شود.

مدیرکل تدوین لوایح و مقررات معاونت حقوقی قوه قضائیه تصریح کرد: در قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی پیش بینی شده که اداره ثبت اسناد و املاک، شهرداری ها و دیگر مراجعی که به نحوی اطلاعاتی در مورد اموال افراد دارند، باید در صورتی که قوه قضاییه استعلام می کند، اطلاعات اموال را در اختیار اجرای احکام قوه قضاییه قرار دهند تا اگر امکان دارد از اموال شخص حکم اجرایی شود و فرد بدون دلیل روانه زندان نشود.

طهماسبی ادامه داد: در صورتی که بدهکار نتواند اموالی را از خود معرفی کند و مشخص نباشد که اموالی دارد یا ندارد، ظرف 30 روز مهلت دارد که تقاضای اعسار بدهد و تا زمانی که وضعیت اعسار وی روشن نشود، روانه زندان نمی شود؛ ولی در غیر این صورت حبس را باید تحمل کند.

وی با اشاره به ماده 7 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، ادامه داد: نکته جدید و مهم این قانون در مورد بحث مهریه هاست که در آن لحاظ شده است. طبق ماده 7 این قانون اگر کسی بدهکار باشد و به حکم دادگاه محکوم به پرداخت مالی شود و بابت آن بدهی مالی اخذ نکرده باشد و به عنوان مثال تصادف کند و دیه ای بر گردن او باشد (ضمان قهری است ) یا مبلغ سنگینی به عنوان مهریه برگردنش باشد و... اصل بر این است که این شخص مال نداشته و نیازی به تحمل حبس ندارد. مگر به دو شرط یکی اینکه دارا بودن وی در سابق محرز و مسلم باشد و دیگری اینکه طرف مقابل- محکوم له- ثابت کند که وی مال دارد و خسارت و دیه پرداخت نمی کند؛ تحت این دو شرط فرد بدهکار، دارا محسوب می شود و باید بدهی را بدهد که در صورت امتناع از پرداخت حبس می شود.

مدیرکل تدوین لوایح و مقررات معاونت حقوقی قوه قضائیه ادامه داد: پیام قانون مذکور این است که اگر کسی اموالی دارد و از پرداخت بدهی های خود امتناع می کند باید طبق ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی حبس را تحمل کند. فردی هم که مالی ندارد، از آنجا که زندان رفتن وی نه تنها برای طلبکار سودی ندارد بلکه هزینه ای را به دولت و قوه قضاییه تحمیل می کند و آثار و عواقب آن نصیب خانواده اش می شود، بهتر است که حبس را تحمل نکند و قانونگذار نسبت به قانون قبلی راه هایی را باز کرده که این شخص واقعا روانه زندان نشود.

طهماسبی با بیان اینکه این قانون نسبت به قانون قبلی شرایطی را ایجاد کرده و از بعد حقوقی ایرادی ندارد، ادامه داد: قانون فعلی نحوه اجرای محکومیت های مالی نسبت به قانون قبلی توسعه یافته و به سمت و سوی اجرای عدالت صحیح قدم هایی برداشته و ایراد بارزی ندارد.

وی با یادآوری اینکه نه تنها احکام دادگاه ها بلکه احکام مربوط به سازمان تعزیرات حکومتی مشمول این قانون می شود، گفت: ما یکسری احکام داریم که توسط دادگاه ها صادر نمی شوند مثل محکومیت های مربوط به کمیسیون های حل و اختلاف کارگر و کارفرما، زمانی که این احکام اجرا نشوند، اجرای‌شان بر عهده قوه قضاییه است که مشمول این قانون هم شده اند.

طهماسبی تصریح کرد: نکته دیگر این است که این قانون صرفا در مورد محکومیت های مالی است و بحث جزای نقدی و محکومیت های کیفری در آن وجود ندارد و ماده یک قانون سابق که در مورد جزای نقدی است در قانون جدید نیامده است؛ البته این موضوعات در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 92 تصویب و پیش بینی شده است.