رای شماره 850 هیات عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع ابطال بند (ز) تبصره 1 و تبصره 2 مصوبه 19 11 1392-24750 1844 160 شورای اسلامی شهر تهران

رأی شماره 850 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع ابطال بند «ز» تبصره1 و تبصره2 مصوبه شماره 24750/1844/160 ـ 19/11/1392 شورای اسلامی شهر تهران

20/7/1394 93/861شماره

تاریخ دادنامه : 25/3/1394 شماره دادنامه: 850 کلاسه پرونده : 93/861

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی : مؤسسه اعتباری توسعه با وکالت خانم سیده هدی بنی جمالی

موضوع شکایت و خواسته : ابطال بند «ز» تبصره 1 و تبصره 2 مصوبه شماره 24750/1844/160ـ 19/11/1392 شورای اسلامی شهر تهران

گردش کار : مؤسـسه اعتباری توسعه با وکالـت خانم سیـده هدی بنی جمالی به موجب دادخواستی ابطال بند «ز» تبصره 1 و تبصره 2 مصوبه شماره 24750/1844/160ـ 19/11/1392 شورای اسلامی شهر تهران را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

« احترامًا٬ به وکالت از مؤسسه اعتباری توسعه به استحضار عالی جنابان میرساند: شورای اسلامی شهر تهران٬ مصوبهای تحت عنوان «اصلاحیه مصوبه چگونگی اخذ هزینه تبلیغات محیطی سالانه از تابلوهای منصوب صنفی در شهر تهران» وضع کرده است که بر اساس بند «ز» تبصره یک آن تابلوهای منصوبه بر سر درب شعب بانکها و مؤسسات مالی و اعتباری تا سقف سه متر٬ در صورتی که تابلوهای مذکور جنبه تبلیغاتی نداشته باشند٬ از عوارض تابلو معاف و در غیراین صورت مکلف به پرداخت عوارض تابلو هستند.  همچنین به موجب تبصره 2 آن: «در صورتی که مساحت هر یک از تابلوها از میزان تعیین شده٬ تجاوز نماید مشمول عوارض بر مبنای کل متراژ میباشند.» که بنا به دلایل مشروحه ذیل استدعای ابطال آن را دارد:

1ـ تابلوی سر درب شعب بانکها و مؤسسات اعتباری صرفًا تابلوی نام و معرف شخصیت حقوقی و محل ارائه خدمات بانکی بوده و متضمن تبلیغی در زمینه خدمات مزبور نیست (از جمله تابلوی سر درب شعب موکل) و نباید با آنها همان برخوردی شود که با تابلوهای تبلیغاتی میشود. پرداخت هزینه جهت نصب تابلوهای تبلیغاتی امری بدیهی است لکن نصب تابلوی معرف یک ضرورت عقلی و قانونی است و نباید مبنای پرداخت عوارض قرار گیرد. گذشته از آن نصب تابلوی معرف یک تکلیف قانونی برای اشخاص حقوقی است.

2ـ همان طور که در نام مصوبه آمده است٬ تابلوهای صنفی مشمول پرداخت عوارض هستند. حال آن که بر اساس تعریف٬ صنف «واحد تجاری کوچکی برای کسبه و پیشه وران است» و حال آن که بانکها و مؤسسات اعتباری به لحاظ گستردگی فعالیت در سطح کشور و غیرمحدود به یک محل خاص از شمول این تعریف مستثنی هستند.

3 ـ اساسًا شهرداری در خصوص نصب تابلو٬ خدماتی ارائه نمیکند تا ذیحق به دریافت بهای آن (عوارض) باشد. خواه تابلوی منصوبه سه متر باشد یا بیشتر.

4ـ مهمتر از همه این که این مصوبه٬ اصلاحیه مصوبهای است که قب ًلا به موجب دادنامه شماره 87/406 و 407 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ابطال شده است و بنابراین وقتی به موجب استدلالات مطروحه٬ اصل دریافت عوارض و بهای خدمات از بانکها و مؤسسات اعتباری خلاف قانون است٬ تخصیص آن مصوبه ابطال شده (با عبارت سه متر) امری ناصواب است و باعث اعتبار یافتن آن نمیشود. بنابراین از آنجا که مصوبه مذکور در جهت فرار از اجرای رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری است٬ تقاضای ابطال آن را دارد و چون به استناد این مصوبه سازمان زیباسازی٬ درخواست پرداخت مبلغ 206/829/016/1 ریال جهت عوارض تابلو کرده و ضمانت اجرای عدم پرداخت را جمع آوری تابلوی سر درب شعب موکل اعلام کرده است که متضمن ورود خسارات جبران ناپذیر در صورت اجراست٬ بدواً تقاضای صدور دستور موقت مبنی بر منع شهرداری (سازمان زیبا سازی) را از اجرای مصوبه مذکور دارد. »

متن مصوبه شورای اسلامی شهر تهران در قسمتهای مورد اعتراض به قرار زیر است:

«تبصره یکم (1) :

الف: ..........

ب: ............

ج: ............

..............

ز: تابلوهای شرکتهای دولتی و شعب بانکها و مؤسسات مالی و اعتباری تا سقف سه مترمربع در صورتی که تابلوهای مذکور جنبه تبلیغاتی نداشته باشد.

تبصره دوم (2) :

در صورتی که مساحت هر یک از تابلوها از میزان تعیین شده تجاوز نماید مشمول عوارض بر مبنای کل متراژ میشود. »

در پاسخ به اخطار رفع نقصی که توسط اداره کل هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در اجرای ماده 81 قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 برای شاکی ارسال شده بود٬ وی به موجب لایحهای که به شماره 1527ـ 8/11/1393 ثبت دفتر اندیکاتور هیأت عمومی شده اعلام کرده است که:

«احترامًا عطف به اخطاریه رفع نقص صادر شده در پرونده کلاسه 93/861 در خصوص مغایرت مصوبه مورد اعتراض با قانون به استحضار میرساند:

مصوبه شورای شهر تهران مبنی بر اخذ هزینه تبلیغات محیطی از تابلوهای منصوبه صنفی در شهر تهران و اقدام شهرداری در راستای اجرای آن و الزام بانکها و مؤسسات به پرداخت هزینه بابت تابلوهای منصوبه سردرب شعب برخلاف بند ب ماده 30 قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین مصوب 1373 که بر طبق آن وضع هر گونه عوارض برای بانکها منوط به تصویب شورای اقتصاد خواهد بود و همچنین برخلاف ماده 2 قانون نوسازی و عمران شهری مصوب 1347 و تبصره 3 ماده مذکور است. همچنین ماده 4 قانون محاسبات عمومی مصوب سال 1366 و ماده 2 قانون نظام صنفی و رأی وحدت رویه شماره 602ـ 26/10/1374 هیأت عمومی دیوان عالی کشور و رأی 449ـ 6/9/1384 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری است٬ که استدعای نقض آن را با عنایت به موارد مشروحه در دادخواست و مواد مذکور در بالا را دارد. قب ًلا از صرف وقت و حوصله آن بزرگواران سپاسگزاری مینماید. » در پاسخ به شکایت شاکی٬ رئیس شورای اسلامی شهر تهران به موجب لایحه شماره 35842/160ـ24/12/1393 توضیح داده است که:

«مستندات قانونی

1ـ1ـ همان گونه که مستحضرید٬ حسب مندرجات بند 16 ماده 71 قانون تشکیلات٬ وظایف و انتخابات شورای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب 1/3/1375 و اصلاحات بعدی آن٬ «تصویب لوایح برقراری یا لغو عوارض شهر و همچنین تغییر نوع و میزان آن» در صلاحیت شورای اسلامی شهر است.

2ـ1ـ بر مبنای تبصره 1 ذیل ماده 50 قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب ٬1387 وضع عوارض محلی که تکلیف آنها در این قانون مشخص نشده بر عهده شورای اسلامی شهر و بخش است.

مندرجات دادخواست :

1ـ2ـ صدر تبصره یکم مصوبه موضوع شکایت مقرر میدارد: «تابلوهای ذیل مادام که رعایت کامل میزان سقف تعیین شده در مصوبات ابلاغی را بنمایند مشمول پرداخت عوارض موضوع این اصلاحیه نمیباشند»

در بند «ز» این تبصره به عنوان یکی از مصادیق تابلوهایی که مشمول پرداخت عوارض نیستند آمده است: «تابلوهای شرکتهای دولتی و شعب بانکها و مؤسسات مالی و اعتباری تا سقف سه مترمربع در صورتی که تابلوهای مذکوره جنبه تبلیغاتی نداشته باشد».

ملاحظه فرمایید٬ در صورت رعایت مندرجات بند «ز» مصوبه موضوع شکایت٬ تابلوهای منصوب شعب بانکها و مؤسسات مالی و اعتباری تا سقف 3 مترمربع مشمول عوارض نیستند.

2ـ2ـ مصوبه مورد اعتراض از مصادیق «عوارض محلی» است و در عنوان آن صریحًا «شهر تهران» درج شده است و به هیچ وجه عوارض مندرج در مصوبه مورد شکایت «عوارض ملی» نیست.

3ـ2ـ در خصوص مندرجات بند (3) دادخواست مؤسسه اعتباری توسعه به استحضار میرساند٬ استدلال مطروحه مربوط «بهای خدمات» موضوع بند (26) ماده 71 قانون تشکیلات٬ وظایف و انتخابات شورای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب 1375 و اصلاحات بعدی آن است و ارتباطی با مانحن فیه که موضوع بند (16) ماده 71 این قانون است ندارد.

4ـ2ـ آن دسته از آراء هیأت عمومی دیوان عدالت اداری که در دادخواست تقدیمی به آن استناد شده و با موضوع مرتبط است٬ وضع عوارض برای تابلوهایی را که برای «معرفی» نصب میشوند ممنوع اعلام کرده است. این حکم در متن تبصره یکم و بند «ز» مصوبه مورد شکایت٬ توسط شورای اسلامی شهر تهران محترم شناخته شده و رعایت شده است. همان گونه که ملاحظه میفرمایید در مصوبه موضوع شکایت٬ معافیت از عوارض تابلوهای منصوب سردرب بانکها و مؤسسات مالی و اعتباری بر مبنای نظر هیأت عمومی دیوان عدالت اداری (که معتقد است تابلوی معرفی مشمول عوارض نمیباشد) پیشبینی شده است. در تبصره یکم و بند «ز» مصوبه مورد شکایت معرفی محل توسط تابلوها دارای مساحت 3 مترمربع مجاز شناخته شده است.

5 ـ2ـ تابلوی دارای مساحت بیش از 3 مترمربع صرفًا برای معرفی محل نصب نمیشود بلکه٬ این قبیل تابلوها دارای جنبه تبلیغاتی نیز هستند. بنابراین وضع «عوارض محلی» برای تابلوهای بیش از 3 مترمربع سر درب بانکها از مصادیق عوارض معرفی محل کسب نیست. در واقع این عوارض که عوارض موضوع شکایت نیز از مصادیق آن است مصداق بارز «عوارض تبلیغاتی» است. استدلال هیأت عمومی دیوان عدالت اداری نیز در آراء مرتبط با موضوع شکایت ناظر به تابلوهای مربوط به معرفی و تبیین محل است و به هیچ وجه ناظر به ممنوعیت وضع عوارض برای تابلوهای تبلیغاتی در هر اندازه و حجم نیست.

6 ـ2ـ به استحضار میرساند٬ در متن تبصره یکم مصوبه موضوع شکایت ملاحظه میفرمایید که به بانکها و مؤسسات مالی و اعتباری٬ مجوز معرفی و تبیین محل فعالیت با رعایت بند «ز» داده شده است و در صورت رعایت این مقررات٬ بانکها و مؤسسات مالی و اعتباری مصداق صنف شناخته نمیشوند. با توجه به مراتب معروضه فوق٬ رد شکایت موضوع دادخواست تقدیمی مورد استدعاست. »

 موضوع در اجرای ماده 92 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری با دعوت از رئیس شورای اسلامی شهر تهران در جلسه مورخ 25/3/1394 هیأت عمومی مطرح شد و پس از بحث و بررسی هیات عمومی با اکثریت آراء به شرح زیر به کرده است.

رأی هیأت عمومی

با عنایت به حدود اختیارات شورای اسلامی شهر در زمینه وضع عوارض محلی جدید و یا افزایش نرخ آن به شرح مقرر در تبصره 1 ماده 50 قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب سال 1387 و همچنین تصویب نرخ خدمات ارائه شده توسط شهرداری و سازمانهای وابسته به آن با رعایت آییننامه مالی و معاملات شهرداریها موضوع بند 26 ماده 71 قانون تشکیلات٬ وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب 1375 و این که تابلوهای منصوبه بر سر درب اماکن تجاری و اداری علیالقاعده مبین معرفی محل استقرار و فعالیت امـاکن مذکـور است و الزامًا متضمن تبلیغاتی در زمینه ارائه خدمات مربوط نیست و اصولاً شهرداری در خصوص مـورد ارائهکننده خدمتی نیست تا محق بـه دریافت بهای آن باشد٬ بنابراین بنـد ز تبصره 1 و تبصره 2 مصوبه شماره 24750/1844/160ـ19/11/1392 شورای اسلامی شهر تهران مبنی بر لزوم اخذ عوارض بابت تابلوهای منصوبه بر سردرب شرکتهای دولتی٬ شعب بانکها و مؤسسات اعتباری مازاد بر 3 مترمربع مغایر هدف و حکم مقنن و خارج از حدود اختیارات شورای اسلامی شهر تهران تشخیص داده می شود و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 92 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می شود.

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدجعفر منتظری