رای شماره 1121 هیات عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع ابطال بخش 5 فصل 14 ماده 50 و بخش 5 فصل 14

رأی شماره 1121 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع ابطال بخش 5 فصل 14 ماده 50 و بخش 5 فصل 14 ماده 51 تعرفه مصوب عوارض سال 1392 شهرداری همدان مبنی برتعیین عوارض تغییرکاربری اراضی از تاریخ تصویب 6/10/1394 92/827 شماره

تاریخ دادنامه: 24/9/1394 شماره دادنامه: 1121 کلاسه پرونده: 92/827

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: خانم مهری طوقانی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بخش 5 فصل 14 ماده 50 و بخش 5 فصل 14 ماده 51 تعرفه مصوب عوارض سال 1392 شهرداری همدان

گردش کار: شاکیه به موجب دادخواستی ابطال بخش 5 فصل 14 ماده 50 و بخش 5 فصل 14 ماده 51 تعرفه مصوب عوارض سال 1392 شهرداری همدان را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

«احترامًا٬ به استحضار میرساند:

شورای شهر همدان طبق مصوبه ای که تحت عنوان بخش 5 فصل 14 ماده 50 و بخش 5 فصل 14 ماده 51 در تعرفه عوارض سال 1392 شهرداری همدان درج شده٬ وصول عوارض تغییر کاربری املاک اعم از عرصه و اعیان را به شهرداری همدان تجویز کرده است.

نظر به این که مطابق ماده 4 قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب سال 1380 مجلس شورای اسلامی٬ اخذ هرگونه وجه٬ کالا و خدمات توسط دستگاههای اجرایی به تجویز قانونگذار موکول شده است و لذا مصوبه شورای شهر همدان که تحت عنوان بخش 5 فصل 14 ماده 50 و بخش 5 فصل 14 ماده 51 تعرفه عوارض سال 1392 شهرداری همدان که به تصویب شورای شهر همدان رسیده و اخذ عوارض تغییر کاربری املاک مردم در قبال وجه را تجویز کرده است٬ مغایر حکم قانونگذار بوده و خارج از حدود اختیارات شورای اسلامی شهر همدان است.

در ضمن هیأت عمومی دیوان عدالت اداری طبق رأی شماره 4ـ14/1/1391 مصوبه مشابه شورای اسلامی شهر شاهرود مبنی بر اخذ عوارض تغییر کاربری املاک مردم در قبال وجه را ابطال کرده است.

با توجه به مراتب پیش گفته:

با استناد به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 صدور حکم بر ابطال بخش 5 فصل 14 ماده 50 و بخش 5 فصل 14 ماده 51 تعرفه عوارض سال 1392 شهرداری همدان مصوب شورای شهر همدان مبنی بر اخذ عوارض تغییر کاربری املاک مردم در قبال وجه از تاریخ تصویب استدعا میشود.»

متن تعرفه مورد اعتراض به قرار زیر است:

تعرفه مصوب عوارض سال 1392 شهرداری همدان در پاسخ به شکایت مذکور٬ رئیس شورای اسلامی شهر همدان به موجب لایحه شماره 366986/14/70 ـ 18/12/1392 توضیح داده است که:

«متن لایحه پیشنهادی در رابطه با شکایت خانم مهری طوقانی علیه شورای اسلامی شهر خطاب به ریاست هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شرح ذیل به استحضار میرسد:

اولاً: مطابق بند ت ماده 80 قانون جدید دیوان عدالت اداری دلایل و جهات اعتراض از حیث مغایرت مصوبه با شرع یا قانون اساسی یا سایر قوانین یا خروج مرجع تصویبکننده از اختیارات خود میباید تصریح و مستند شود حال آن که شاکی در شکایت خود به طور  کلی خواستار ابطال کل مصوبات شورای شهر همدان در خصوص تغییر کاربری شدهاند و به عبارت دیگر تقاضای ایشان ظاهراً شامل تمام انواع کاربریهای مختلف از جمله تجاری٬ اداری٬ مسکونی٬ فضای سبز و خدماتی و غیره میشود و از همه مهمتر آن که دلیل و مستند خود را ماده 4 قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب 1380 قرار دادهاند و به گونهای عبارات ماده اخیر را تحریف کردهاند چرا که ماده 4 قانون اخیر و در صدور آن دریافت هرگونه وجه در غیر موارد قانونی توسط وزارتخانهها٬ مؤسسات و شرکتهای دولتی را ممنوع اعلام کرده وانگهی این ماده شامل دو قسمت مجزاست یکی تکلیف وزارتخانهها و مؤسسات و شرکتهای دولتی و قسمت دیگر که هم شامل نهادهای اخیر میشود و هم شامل مؤسسات عمومی غیردولتی (شهرداریها) و در آنجا صرفًا به اخذ هدایا و کمکهای جنسی و نقدی اشاره شده و بحثی از اخذ وجوه نشدهاست. هر چند همان گونه که به استحضار رسید قانون اخیر اخذ وجه یا کمک یا هر عنوان دیگر در غیر از موارد قانونی را ممنوع اعلام کرده است از آن جا که نهاد قانونگذار شوراهای شهر وجود و استمرار خود را بر پایه قانون مصوب 1375 مجلس شورای اسلامی اخذ کردهاند و در همین راستا مستنداً به بند 16 ماده 71 قانون اخیر مبادرت به برقراری عوارض محلی مینمایند به طوری که وضع عوارض نه تنها اختیار بلکه تکلیف شوراهای شهر قلمداد شده است و (حداقل در رابطه با شکایت مطروحه) مغایرتی با قانون ندارد.

ثانیًا: مستحضرند عمده درآمد شهرداریهای کشور در حوزه تغییر کاربری املاک قرار دارد و اگر قرار بر این باشد که هر شخصی بدون آن که مصداق تضییع حق خود و مغایرت قانونی مصوبات شوراهای شهر را از دیوان بخواهند معلوم نیست در آینده نزدیک خیل عظیم معترضان به مصوبات چه تعداد و از طرفی منابع کسب درآمد شهرداریها به کدام سمت و سو روانه خواهد شد چرا که با عنایت به عدم تزریق بودجه عمومی٬ در نهایت تامین هزینه های شهرداری باز هم بر عهده مردم قرار خواهد گرفت.

رابعًا: نظر به قانون «اصلاح موادی از قانون تشکیلات وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی» مصوب 27/1/1392 مجلس شورای اسلامی ماده 6 آن که ماده 80 قانون سابق را مورد اصلاح قرار داده مقرر داشته است «مصوبات کلیه شوراهای موضوع این قانون در صورتی که پس از 2 هفته از تاریخ ابلاغ مورد اعتراض قرار نگیرد لازم الاجراء است و چنانچه مسؤولان ذی ربط آن را مغایر با موازین اسلام یا مقررات و قوانین کشور یا خارج از حدود وظایف و اختیارات شوراها تشخیص دهند حداکثر ظرف 2 هفته از تاریخ ابلاغ مصوبه میتواند با ذکر مورد و به طور مستدل اعتراض خود را به شورای اسلامی اعلام و درخواست تجدیدنظر کنند شورا موظف است موضوع را بررسی و در صورت عدم عدول از نظر موضوع به هیأت حل اختلاف ذی ربط در قانون شوراها ارجاع خواهد شد و ... لذا با عنایت به مصوبه اخیر و پیشبینی روش اعتراض به مصوبات طرح چنین دعوایی فاقد وجاهت قانونی است. علی ای حال با عنایت به مراتب فوق تقاضای صدور رأی بر رد شکایت نامبرده را دارد.»

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 24/9/1394 با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

به موجب بند 3 ماده 1 قانون تغییر نام وزارت آبادانی و مسکن به وزارت مسکن و شهرسازی مصوب سال ٬1353 طرح تفصیلی عبارت از طرحی است که بر اساس معیارها و ضوابط کلی طرح جامع شهر٬ نحوه استفاده از زمینهای شهری در سطح محلات مختلف شهر و موقعیت و مساحت دقیق زمین برای هر یک از آنها تعیین میشود و مطابق ماده 5 قانون تاسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران مصوب سال 1351 بررسی و تصویب طرحهای تفصیلی شهری و تغییرات آنها در هر استان به کمیسیونی خاص محول شده است. نظر به مقررات قانونی فوقالذکر و این که در ماده 71 قانون تشکیلات٬ وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب 1375 با اصلاحات بعدی٬ تغییر کاربری اراضی از جمله وظایف شوراهای اسلامی شهر پیشبینی نشده است٬ بنابراین بخش 5 فصل 14 ماده 50 و بخش 5 فصل 14 ماده 51 از تعرفه عوارض محلی شهر همدان در سال 1392 مصوب شورای اسلامی شهر همدان در تعیین عوارض تغییر کاربری اراضی خلاف قانون است و از حدود اختیارات شورای اسلامی شهر خارج میباشد و به استناد بند 1 ماده 12 و مواد 13 و 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 از تاریخ
تصویب ابطال می شود.

معاون قضایی دیوان عدالت اداری ـ مرتضی علی اشراق