هشت مصداق از جرم سایبری در فضای مجازی

هر روز شمار جدیدی از بزه‌های سایبری کشف می‌شود که در قوانین مربوطه، جرم انگاری نشده‌اند. در ادامه خلاصه‌ای از مصادیق جرایم سایبری (در قانون جرایم رایانه‌ای) به نقل از گرداب مورد بررسی قرار گرفته است:

 مجرمین سایبری، برخلاف بزهکاران سنتی، عموما در شمار افرادی هستند که از ضریب هوشی بالایی برخوردارند. قابل درک است که مبارزه با یک جیب‌بر، به مراتب راحت‌تر از مقابله با یک کلاهبردار رایانه‌ای است که از دانش و ذکاوت بالایی بهره می‌برد.   

دسترسی غیر مجاز به داده‌های رایانه‌ای: مقصود آن است که فرد بزهکار با نقض تدابیر امنیتی و به صورت غیر مجاز به داده‌های حفاظت شده دست یابد. به عنوان مثال، فردی با هک کردن سایت سازمان سنجش، اطلاعات مربوط به داوطلبان کنکور را برباید. همچنین، ممکن است یک بزهکار سایبری اقدام به هک کردن سایت و سیستم یک اپراتور تلفن همراه کرده و سپس اطلاعات و سوابق کاربری یکی از مشترکان را برداشت کند.

شنود غیرمجاز: مقصود از شنود غیرمجاز، آن است که بزهکار محتوای در حال انتقال ارتباطات شخصی (مقصود ارتباطات غیر عمومی است) را در سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی یا امواج الکترومغناطیسی و... شنود نماید. به این ترتیب، دسترسی به رمز ورود پست الکترونیکی افراد و خواندن پیام‌های موجود در آن‌ها، یا دسترسی به ارتباطاتی که افراد از طریق شبکه‌های ارتباطی با یکدیگر دارند؛ می‌تواند مصداقی از شنود غیرمجاز باشد.

جاسوسی رایانه‌ای: دسترسی به داده‌های سری رایانه‌ای، شنود آن‌ها، در دسترس قراردادن آن‌ها برای افراد فاقد صلاحیت و... می‌تواند مصداقی از جاسوسی رایانه‌ای باشد.

جعل رایانه‌ای: تغییر متقلبانه داده‌های رایانه‌ای به نحوی که فرد بتواند از این داده‌ها استفاده نماید؛ مصداقی از جعل رایانه‌ای است. به عنوان مثال، کارمند بانک ممکن است با دسترسی به شبکه حساب‌های بانکی، اقدام به دستکاری متقلبانه صورت حساب‌ها نماید. البته دایره شمول جعل رایانه‌ای تنها محدود به موسسات مالی و شرکت‌ها نیست. ممکن است یک دانشجو از طریق هک نمودن سایت استاد خود، اقدام به دستکاری اطلاعات آموزشی یا تغییر متقلبانه نمره‌های خود یا دیگران نماید. همچنین، تغییر در داده‌های موجود در کارت‌های حافظه نیز از جمله مصداق‌های جعل رایانه‌ای هستند. به عنوان مثال، مرتکب با ربودن فلش مموری فرد دیگر، اقدام به تغییر متقلبانه داده‌های موجود در آن می‌نماید.

سرقت رایانه‌ای: مقصود آن است که بزهکار به طور غیر مجاز داده‌های متعلق به دیگری را برباید. به عنوان مثال، بزهکار سایبری با ورود به سامانه شخصی کارمندان ادارات و یا دانشجویان، اطلاعات شخصی آن‌ها را سرقت نماید. بدین ترتیب قابل درک است که برخلاف سرقت سنتی که باید در جریان آن حتما مالی ربوده شود؛ در سرقت رایانه‌ای، هدف ربودن اطلاعات محرمانه دیگران و سپس سوءاستفاده از آن‌ها (به عنوانه مثال برای کلاهبرداری رایانه‌ای) است.

کلاهبرداری رایانه‌ای: هر کس به طور غیر مجاز از سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی با ارتکاب اعمالی همچون وارد کردن، تغییر، محو، ایجاد یا متوقف کردن داده‌ها یا مختل کردن سامانه‌ها وجه، مال یا منفعتی را برای خود یا دیگری تحصیل کند؛ کلاهبردار رایانه‌ای محسوب می‌شود. به عنوان مثال، ممکن است بزهکار با مختل کردن فعالیت سایت یک بانک و در نتیجه ربودن اطلاعات کاربرانی که در حال انجام عملیات در آن سایت هستند؛ اقدام به ربودن اطلاعات آن‌ها نموده و بدین طریق، حساب‌های آن‌ها را خالی کند. همچنین، ممکن است کلاهبردار رایانه‌ای، صفحه‌ای متقلبانه مشابه با یک سایت معتبر را ساخته و اطلاعات کسانی که به اشتباه رمز ورود خود را در این صفحه متقلبانه وارد می‌کنند؛ ربوده و سپس اقدام به سوءاستفاده از این اطلاعات کند.

جرایم علیه عفت و اخلاق عمومی: یکی از مصداق‌های قابل توجه جرایم رایانه‌ای، جرایم علیه اخلاق عمومی یا‌‌ همان هرزه نگاری رایانه‌ای است. بر همین اساس، تهیه و انتشار فیلم‌ها و تصاویر مستهجن از افراد در شمار مصادیق مجرمانه قرار دارد.

نشر اکاذیب: نسبت دادن اعمالی بر خلاف حقیقت به دیگران با قصد اضرار به آن‌ها و یا تشویش اذهان عمومی می‌تواند مصداقی از جرم نشر اکاذیب رایانه‌ای باشد. به عنوان مثال، ممکن است فردی در فضای مجازی، نقل قولی را با هدف ضرر رساندن به جایگاه اجتماعی یک مقام مسئول و البته به دروغ به وی نسبت دهد. در این صورت، وی مرتکب نشر اکاذیب رایانه‌ای شده است.