وکالت نامه حق طلاق به معنای عدم نیاز به حکم دادگاه نیست

 «حق طلاق» اگرچه به عنوان یک اصطلاح عامیانه در بین مردم رواج پیدا کرده است اما از نظر حقوقی، «وکالت زوجه در طلاق» یکی از شروطی است که به عنوان شروط ضمن عقد نکاح از سوی زوجه مطالبه می‌شود و در صورت موافقت زوج، در ضمن عقد درج می‌شود؛ با این حال، اعمال این بند، در موارد ضروری از سوی زوجه، منوط به تحقق شرایط خاصی است.

حق طلاق منحصر برای زوج(مرد) است اما مرد ضمن عقد نکاح، یا به موجب عقد جداگانه‌ای می‌تواند به زوجه وکالت دهد تا از طرف مرد، درخواست طلاق بدهد؛ برای بررسی موضوع وکالت زوجه در طلاق با دکتر بهشید ارفع‌نیا، حقوقدان و عضو هیات علمی دانشگاه، به گفت‌وگو پرداخته است.

بهشید ارفع‌نیا در این خصوص عنوان می‌کند: یکی از امتیازات برجسته‌ای که خانم‌ها در زندگی زناشویی به دنبال آن هستند گرفتن حق طلاق است.

وی در ادامه می‌افزاید: طبق قانون حق طلاق با مرد است و در صورت بروز اختلاف، زن به سختی می‌تواند طلاق خود را بگیرد.

ارفع‌نیا یادآور می‌شود: اگرچه در عقدنامه‌های تنظیمی در دفاتر ثبت ازدواج و طلاق، 12 شرط به نفع خانم‌ها پیش‌بینی شده تا در صورت تحقق هر کدام از شروط، زوجه بتواند تحقق آن شروط را برای دادگاه به اثبات رسانیده و خود را مطلقه سازد اما از دیدگاه بسیاری از بانوان این شروط کافی نبوده و بسیاری از مشکلات و روابط سوء فی مابین زن و شوهر در قالب هیچ کدام از این 12 شرط نمی‌گنجد و بر این اساس خانم‌ها مدعی هستند باید همانند مردها اختیار تام برای طلاق داشته باشند.

این حقوقدان با اشاره به اینکه ارائه وکالت در طلاق بعد از ازدواج هم میسر است، اظهار می‌کند: اعطای حق طلاق از جانب مرد به زن در قالب یک سند تک‌برگی تحت عنوان وکالت‌نامه است که در یکی از دفاتر اسناد رسمی تنظیم می‌شود نه دفاتر ازدواج و طلاق. برخی از زوجین به اشتباه برای دادن حق طلاق به دفترخانه‌ای که ازدواج آنها را به ثبت رسانیده، مراجعه می‌کنند و این در حالی است که باید به یکی از دفاتر اسناد رسمی برای تنظیم این وکالت‌نامه مراجعه کنند.

وی می‌گوید: مفاد وکالت‌نامه که به حق طلاق معروف است، این است که زوج به زوجه وکالت تام‌الاختیار می‌دهد که هر زمان اراده کرد حتی بدون بهانه، بتواند خود را مطلقه سازد. فقط و فقط در حالتی که مرد حق طلاق را از همان ابتدای عقد یا در هنگام جاری شدن صیغه نکاح به زن منتقل می‌کند، این حق در دفتر ثبت ازدواجی که سند عقدنامه را صادر می‌کند، ثبت شده و در قسمت انتهایی عقدنامه در صفحه توضیحات نوشته می‌شود.

ارفع‌نیا عنوان می‌کند: در سایر مواردی که زوج بعد از عقد، قصد دادن حق طلاق به همسرش را دارد، باید به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه کنند؛ به عبارتی مرجع صدور حق طلاق پس از عقد، دفاتر اسناد رسمی است.

  لزوم مراجعه به دادگاه برای اخذ گواهی عدم سازش

این حقوقدان به سوالات رایجی که در این خصوص برای برخی زوجین در نقطه ابهام قرار دارد، اشاره کرده و می‌گوید: سوالاتی مانند این سوال که پس از صدور سند وکالت‌نامه حاوی حق طلاق برای زن، چگونه می‌توان این حق را اعمال کرد یا زن چگونه می‌تواند طلاق بگیرد؟ دائم مطرح می‌شود اما در میان تمام آنها، پاسخ این سوال که آیا زن می‌تواند با در دست داشتن وکالت‌نامه حق طلاق به یکی از دفاتر ثبت ازدواج و طلاق مراجعه کرده و طلاق‌نامه دریافت کند؟ منفی است.

وی تاکید می‌کند: مطابق قانون حمایت خانواده، هیچ دفترخانه‌ای حق ثبت طلاق را بدون حکم دادگاه ندارد، حتی در صورتی که مرد به زن برای طلاق، وکالت تام‌الاختیار داده باشد.

ارفع‌نیا اذعان می‌کند: بر این اساس زن باید برای اعمال حق طلاق خود به نزدیکترین دادگاه خانواده محل اقامت خود مراجعه کرده و گواهی عدم امکان سازش، دریافت کند.

این حقوقدان به مشکلی که ممکن است در این میان به وجود آید، اشاره می‌کند و می‌گوید: مشکلی که در اینجا پیش می‌آید، این است که برای صدور گواهی عدم امکان سازش، حضور هر دو نفر (زوج و زوجه) ضروری است زیرا گواهی عدم امکان سازش که به نوعی همان طلاق توافقی مرسوم است، نیاز به توافق هر دوی زن و شوهر دارد.

وی ادامه می‌دهد: این در حالی است که در بسیاری از مواقع زن از شوهر حق طلاق را می‌گیرد تا بتواند بدون نیاز به حضور شوهرش که در اغلب موارد از حضور در دادگاه و دادن طلاق ممانعت می‌کند، موفق به گرفتن طلاق شود.

ارفع‌نیا یادآور می‌شود: در اینجا خانم‌های دارای حق طلاق وقتی با ایراد کارمندان دادگاه مبنی بر لزوم حضور شوهر مواجه می‌شوند، سریعاً ابراز می‌دارند که ما حق طلاق داریم یا به عبارتی از همسر خود وکالت تام در طلاق گرفته‌ایم اما این جمله یا این حق طلاق به تنهایی مشکل آنها را حل نمی‌کند.

این حقوقدان اظهار می‌کند: در قوانین مربوط به وکالت فقط وکالت اشخاصی در دادگاه‌ها و محاکم دادگستری پذیرفته می‌شود پرونده وکالت دریافت کرده باشند بنابراین هرچند در برگه وکالت‌نامه طلاق، زوجه، وکیل زوج در طلاق شده است اما این وکالت او در دادگاه‌های خانواده قابلیت اجرا ندارد لذا وکالت‌نامه حاوی حق طلاق، برگه ارزشمندی است که برای اثربخشی به آن در دادگاه باید متوسل به وکیل دادگستری شد.

وی به شرایطی که نیاز به حضور همسر نباشد، اشاره می‌کند و می‌گوید: برای عدم نیاز به حضور همسر و اعمال حق طلاق، چاره این است که خانم‌ها مستند به وکالت‌نامه طلاقی که در دست دارند، به یک وکیل دادگستری وکالت دهند تا به جای همسر آنها در دادگاه حاضر شده و دادخواست طلاق توافقی و سایر اوراق مربوطه را به وکالت از زوج امضا کند؛ به عبارتی وکیل دادگستری به جای شوهر حاضر شده و خانم نیز که خودش حاضر می‌شود و فرایند صدور گواهی عدم امکان سازش در چند ساعت در یک روز طی می‌شود.

ارفع‌نیا می‌گوید: برای اینکه وکیل دادگستری به جای زوج حاضر شود، نیاز به امضا یا اقدامی از جانب شوهر نیست بلکه زوجه با همان وکالت در طلاق به وکیل دادگستری وکالت می‌دهد.

این حقوقدان عنوان می‌کند: پس از صدور گواهی عدم امکان سازش، زن به تنهایی می‌تواند با در دست داشتن برگه حق طلاق به یکی از دفاتر ثبت طلاق مراجعه کند و طلاق خود را به ثبت رسانیده و طلاق‌نامه دریافت کند.

به گفته ارفع‌نیا، بر مبنای این توضیحات، وکالت دادن مع‌الواسطه به یک وکیل دادگستری فقط در خصوص محاکم دادگستری مصداق دارد و وکالت‌نامه حاوی حق طلاق خانم‌ها در دفاتر ثبت طلاق بدون مشکلی پذیرفته می‌شود.