رای شماره 746 هیات عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع ابطال بند 24 دفترچه تعرفه عوارض سال 1394 شهر قدس

رأی شماره ٧46 ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع: ابطال بند٢4 دفترچه تعرفه عوارض سال ١٣٩4 شھر قدس مبنی بر وضع عوارض فضای سبز

٢٧/٨/١٣٩6 ٩5/٢٧٣/ھـ شماره

بسمه تعالی

جناب آقای جاسبی

مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمھوری اسلامی ایران

با سلام

یک نسخه از رأی ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ٧46 مورخ ١٣٩6/٨/٩ با موضوع:

«ابطال بند٢4 دفترچه تعرفه عوارض سال ١٣٩4 شھر قدس مبنی بر وضع عوارض فضای سبز.» جھت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می گردد.

مدیرکل ھیأت عمومی و ھیأتھای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مھدی دربین

مرجع رسیدگی: ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری. تاریخ: ١٣٩6/٨/٩ شماره دادنامه: ٧46 کلاسه پرونده: ٢٧٣/٩5

شاکی: آقای امید محمدی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند ٢4 دفترچه تعرفه عوارض و بھای خدمات سال ١٣٩4 شھرداری شھر قدس گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند ٢4 دفترچه تعرفه عوارض و بھای خدمات سال ١٣٩4 شھرداری شھر قدس مبنی بر وضع عوارض فضای سبز را خواستار شده و در جھت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

«ریاست محترم دیوان عدالت اداری

با سلام و دعای خیر

ا حتراماً؛ اینجانب امید محمدی درخصوص مصوبه شورای شھر قدس راجع به عوارض فضای سبز به علت خروج شورا از حدود اختیار خود و تصویب مقرره ای بر خلاف مقررات و قانون، درخواست ابطال مصوبه مذکور را به شرح ذیل به استحضار آن عالی مقام معروض می دارم:

بخش اول: مشخصات مصـوبه مورد اعتراض: مصوبه شورای شھر قدس راجـع به «عوارض فضای سبز» مندرج در بند ٢4 دفترچه تعرفه عوارض و بھای خدمات سال ١٣٩4 شھرداری قدس

شورای اسلامی شھر قدس، درخصوص تصویب عوارض محلی برای سال ١٣٩4 ،برای فضای سبز، عوارضی وضع نموده و شھرداری قدس نیز در مقام اجرای مصوبه مذکور می باشد و در بند ٢4 دفترچه تعرفه عوارض سال ١٣٩4 به اخذ این گونه عوارض تصریح کرده است. متن بند ٢4 به قرار زیر است:

«٢4 (به منظور حفظ و تأمین فضای سبز شھری در ھنگام صدور پروانه ساختمانی برای اراضی با کاربری ھای مختلف اعم از مسکونی، تجاری، صنعتی، اداری و سایر برای وصول عوارض از مالکین یا متقاضیان صدور پروانه به شرح ذیل اخذ می شود:

٢4/١ :نرخ برای اراضی با کاربری مسکونی:

٢5% × (A:B)×D×F=H

A = متراژ کل بنای صادره (بنای مفید و غیرمفید)

B = عدد ثابت ٢٠ مترمربع عنوان متوسط سرانه مسکونی برای شھرھای استان تھران

D = سرانه پیش بینی شده فضای سبز در طرح مصوب توسعه شھر (طرح ھادی) برای شھر عدد ثابت ٨ می باشد.

F = حداقل ھزینه ایجاد یک مترمربع فضای سبز در شھرھا ٣٠٠٠٠ ریال در نظر گرفته شود.

H = مبلغی است که متقاضی بابت توسعه فضای سبز در ھنگام دریافت پروانه ساختمانی می بایستی پرداخت نماید.

تبصره١ :نرخ پیشنھادی برای اراضی غیرمسکونی که در اثر رأی کمیسیونھای مختلف از قبیل مغایرتھای اساسی، غیراساسی ماده 5 که به کاربری مسکونی تغییر یافته و یا بر اثر ساخت و ساز غیرمجاز طی کمیسیون ماده ١٠٠ منجر به صدور رأی جریمه شده است در موارد فوق در فرمول به جای پارامتر D عدد ١5 که سرانه پیش بینی شده برای شھرھای استان می باشد در فرمول جایگزین می گردد.

تبصره٢ :در مواردی که پروانه احداث تجاری از طرف شھرداری موافقت می گردد باتوجه به معضلات واحدھای تجاری حداکثر متراژ سرانه ١5 مترمربع به عنوان پارامتر D در فرمول اعلام شده در نظر گرفته می شود و در صورتی ـ که بنای تجاری احداث شده غیرمجاز باشد بعد از رأی کمیسیونھای مربوطه حاصل فرمول با ضریب ٢ اعمال گردد.

تبصره٣ :در مواردی که پروانه ساخت واحدھای مسکونی برای بافتھای فرسوده از سوی شھرداری موافقت می گردد عدد ریالی در پارامتر F جھت تشویق و ترغیب مالکین بافتھای فرسوده ١5٠٠٠ ریال در نظر گرفته شود.

٢4/٢ :عوارض حذف ١٠ %احداث فضای سبز مسکونی و تجاری

مالکین احداث بنای مسکونی و تجاری مکلف به اختصاص ١٠ %عرصه به فضای سبز می باشد در صورتی که مالک بعد احداث بنا عرصه مورد نظر به فضای سبز را اجرا و تبدیل ننماید برای یکبار به شرح فرمول مشمول جریمه می باشند.

(M+N+ 4 P) ×S ١٠% =A

A = مبلغ قابل وصول

P = عدد متغیر که ھمان ارزش منطقه ای آن شھر می باشد.

S = مساحت عرصه کل پلاک می باشد.

N = عدد ثابت ھزینه نگھداری دو سال یک متر فضای سبز که برای شھرھای استان تھران 5٠٠٠٠ ریال در نظر گرفته شده است.

M = عدد ثابت ھزینه اجرای فضای سبز در یک مترمربع برای شھرھای استان تھران 5٠٠٠٠ ریال در نظر گرفته شده است.

٢4/٣ :عوارض حذف ٢5 %عرصه کارخانجات و کارگاه ھای صنعتی به امر فضای سبز:

متقاضیان اخذ پروانه ساخت کارخانجات و کارگاه ھای صنعتی مکلفند در زمان تھیه نقشه احداث بنا، اختصاص ٢5 %عرصه را برای فضای سبز در نقشه مشخص کنند درصورتی که کارخانجات نسبت به تعھد خود در حد ٢5 %عرصه برابر نقشه عمل و اجرا ننماید در کمیسیون ماده ١٠٠ منجر به جریمه شده باشد، برای یکبار به شرح ذیل محاسبه می گردد:

(M+N+ 6 P) × S ٢5% =A

A = مبلغ قابل وصول

P = بالاترین ارزش منطقه ای آن شھر می باشد.

S = مساحت عرصه کل پلاک می باشد.

N = عدد ثابت ھزینه نگھداری دو سال یک متر فضای سبز که برای شھرھای استان تھران 5٠٠٠٠ ریال در نظر گرفته شده است.

M = عدد ثابت ھزینه اجرای فضای سبز در یک مترمربع برای کلیه شھرھای استان تھران 5٠٠٠٠ ریال در نظر گرفته شده است.»

بخش دوم: مغایرت مصوبه با قوانین و خروج از اختیارات قانونی (مواد قانونی که ادعای مغایرت مصوبه با آن شده و دلایل و جھات اعتراض از حیث مغایرت مصوبه با قوانین و خروج از اختیارات مرجع تصویب کننده):

١ـ ماده واحدهقانون تعیین وضعیت املاک واقع در طرحھای دولتی و شھرداری ھا مصوب ١٣6٧:

 به موجب این ماده واحده کلیه وزارتخانه ھا، مؤسسات، سازمانھا، نھادھا، شرکتھای دولتی یا وابسته به دولت و شھرداری ھا مکلف شدند در طرحھای عمومی یا عمرانی که ضرورت اجرای آنھا توسط وزیر یا بالاترین مقام دستگاه اجرایی با رعایت ضوابط مربوطه تصویب و اعلان شده باشد و در اراضی و املاک شرعی و قانونی اشخاص اعم از ( حقیقی و حقوقی) قرار داشته و در داخل محدوده  شھرھا و شھرکھا و حریم استحفاظی آنھا باشد، پس از اعلام رسمی وجود طرح، حداکثر ظرف مدت ھجده ماه نسبت به انجام معامله قطعی و انتقال اسناد رسمی و پرداخت بھا یا عوض آن طبق قوانین مربوطه اقدام نمایند. ھمچنین قانونگذار به منظور رفع بلاتکلیفی مالکین اراضی و املاک واقع در طرحھای عمومی و عمرانی و تأکید بر اعتبار مالکیت مشروع و قانونی اشخاص و اصل تسلیط به شرح قانون تعیین وضعیت املاک واقع در طرحھای دولتی و شھرداری ھا، واحدھای دولتی و شھرداری ھا را مکلف به خرید و تملک و اجرای طرحھای عمومی یا عمرانی مصوب در مھلت ھای مقرر در قانون نموده و به صراحت تبصره یک ماده واحده آن قانون در صورت عدم اجرای طرحھای عمومی و عمرانی ظرف پنج سال توسط واحدھای ذی ربط، مالکین اراضی و املاک واقع در طرحھای مزبور را ذی حق به اعمال انحاء حقوق مالکانه اعلام داشته است.

در رابطه با طرحھایی مانند فضای سبز نیز باید ھمین قانون اعمال گردد و استثناء کردن فضای سبز این قانون آن ترجیح بلامرجح بوده و اصلاً در صلاحیت و اختیارات شورای اسلامی شھرھا نمی باشد.

٢ـ ماده ٣٠ قانون مدنی (اصل تسلیط)

مالکین اراضی مذکور شخصاً الزامی به انجام تکالیف شھرداری ھا در استفاده از اراضی و املاک خود به صورت طرحھای عمومی مانند فضای سبز ندارند و مقتضای اعمال انحاء حقوق مالکانه بـا توجه به اصل تسلیط مبین حق و اختیار و اراده مالک در نحوه استفاده از زمین و ملک خود بـا رعایت ضوابط قانونی مربوط است.

٣ـ تعیین و اخذ عوارض به تجویز قانونگذار (مغایرت با قانون تنظیم):

مطابق ماده 4 قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب ١٣٨٠ و تبصره ٣ ماده6٢ قانون برنامه پنجم توسعه مصوب١٣٨٩ اخذ ھرگونه وجه، کالا و خدمات توسط دستگاھھای اجـرایی منوط بـه تجویز قانونگذار شده است. یکی از مصادیقی که نیاز به تجویز قانونگذار جھت تعیین و اخذ عوارض از سوی شوراھای اسلامی را دارد، عوارض فضای سبز می باشد.

بخش سوم: نتیجه و خواسته

با توجه به این که محدودیت در حقوق مالکانه اشخاص به نحو الزام آنھا نسبت به اختصاص بخشی از ملک خود به فضای سبز و اخذ عوارض در صورت عدم رعایت این امر مغایر مقررات مختلفی از جمله قانون ماده واحده تعیین وضعیت املاک واقع در طرحھای عمومی و عمرانی و ماده ١٠٠ قانون شھرداری و ماده ٣٠ قانون مدنی می باشد، بنابراین وضع عوارض جدید در این گونه موارد وجاھت قانونی ندارد. بنابراین مصوبات شوراھای اسلامی شھر قدس به شرح مندرج در گردش کار در قسمت تعیین و برقراری عوارض فضای سبز، خلاف قانون و خارج از حدود اختیارات شورای اسلامی طرف شکایت است و به استناد بند ١ ماده ١٢ ،مواد ١٣ و ٨٨ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ استدعای ابطال مصوبه مذکور و جلوگیری از اخذ عوارض غیرقانونی شھرداری قدس از زمان تصویب را دارم.»

متن تعرفه در قستمھای مورد اعتراض به قرار زیر است:

«٢4 (عوارض فضای سبز:

به منظور حفظ و تأمین فضای سبز شھری در ھنگام صدور پروانه ساختمانی برای اراضی با کاربریھای مختلف اعم از مسکونی، تجاری، صنعتی، اداری و سایر برای وصول عوارض از مالکین یا متقاضیان صدور پروانه به شرح ذیل اخذ می شود.

٢4/١ (نرخ پیشنھادی برای اراضی با کاربری مسکونی (براساس طرح مصوب توسعه شھری):

٢5% ×(A:B) ×D×F=H

A = متراژ کل بنای صادره (بنای مفید و غیرمفید)

B = عدد ثابت ٢٠ مترمربع عنوان متوسط سرانه مسکونی برای شھرھای استان تھران

D = سرانه پیش بینی شده فضای سبز در طرح مصوب توسعه شھر (طرح ھادی) برای شھر عدد ثابت ٨ می باشد.

F = حداقل ھزینه ایجاد یک مترمربع فضای سبز در شھرھا ٣٠٠٠٠ ریال در نظر گرفته شود.

H = مبلغی است که متقاضی بابت توسعه فضای سبز در ھنگام دریافت پروانه ساختمانی می بایستی پرداخت نماید.

تبصره ١ :نرخ پیشنھادی برای اراضی غیرمسکونی که در اثر رأی کمیسیونھای مختلف از قبیل مغایرتھای اساسی، غیراساسی و ماده 5 که به کاربری مسکونی تغییریافته و یا بر اثر ساخت و ساز غیرمجاز طی کمیسیون ماده ١٠٠ منجر به صدور رأی جریمه گردیده است در موارد فوق در فرمول به جای پارامتر D عدد ١5 که سرانه پیش بینی شده برای شھرھای استان می باشد در فرمول جایگزین می گردد.

برای نمونه در شھری که در طرح ھادی منصوب شھر سرانه فضای سبز پیش بینی شده ٣ مترمربع می باشد به جای پارامتر D عدد ٣ جایگزین می گردد ولی در صورتی که موضوع شامل رأی تأیید شده کمیسیونھای اعلامی در بند فوق باشد به جای پارامتر D عدد ثابت ١5 در نظر گرفته شود.

تبصره٢ :در مواردی که پروانه احداث تجاری از طرف شھرداری موافقت می گردد باتوجه به معضلات واحدھای تجاری حداکثر متراژ سرانه ١5 مترمربع به عنوان پارامتر D در فرمول اعلام شده در نظر گرفته می شود و در صورتی ـ که بنای تجاری احداث شده غیرمجاز باشد بعد از رأی کمیسیونھای مربوطه حاصل فرمول با ضریب ٢ اعمال گردد.

تبصره٣ :در مواردی که پروانه ساخت واحدھای مسکونی برای بافتھای فرسوده از سوی شھرداری موافقت می گردد عدد ریالی در پارامتر F جھت تشویق و ترغیب مالکین بافتھای فرسوده ١5/٠٠٠ ریال در نظر گرفته شود.

٢4/٢ :عوارض حذف ١٠ %احداث فضای سبز مسکونی و تجاری:

مالکین احداث بنای مسکونی و تجاری مکلف به اختصاص ١٠ %عرصه به فضای سبز می باشد در صورتی که مالک بعد احداث بنا عرصه مورد نظر به فضای سبز را اجرا و تبدیل ننماید برای یکبار به شرح فرمول مشمول جریمه می باشند.

A= ١٠% S (M+N+ 4 P)

M = عدد ثابت ھزینه اجرای فضای سبز در یک مترمربع برای شھرھای استان تھران 5٠٠٠٠ ریال در نظر گرفته شده است.

N = عدد ثابت ھزینه نگھداری دو سال یک متر فضای سبز که برای شھرھای استان تھران 5٠٠٠٠ ریال در نظر گرفته شده است.

S = مساحت عرصه کل پلاک می باشد.

P = عدد متغیر که ھمان ارزش منطقه ای آن شھر می باشد.

A = مبلغ قابل وصول می باشد.

تبصره: چنانچه بناھای احداثی مازاد بر چھار طبقه باشد عوارض اختصاصی به ١5 %برای مسکونی و تجاری لحاظ گردد.

٢4/٣ :عوارض حذف ٢5 %عرصه کارخانجات و کارگاه ھای صنعتی به امر فضای سبز:

متقاضیان اخذ پروانه ساخت کارخانجات و کارگاه ھای صنعتی مکلفند در زمان تھیه نقشه احداث بنا، اختصاص ٢5 %عرصه را برای فضای سبز در نقشه مشخص کنند در صورتی که کارخانجات نسبت به تعھد خود در حد ٢5 %عرصه برابر نقشه عمل و اجرا ننماید در کمیسیون ماده ١٠٠ منجر به جریمه شده باشد، برای یکبار به شرح ذیل محاسبه می گردد:

A= ٢5% S (M+N+ 6 P)

M = عدد ثابت ھزینه اجرای فضای سبز در یک مترمربع برای کلیه شھرھای استان تھران 5٠٠٠٠ ریال در نظر گرفته شده است.»

N = عدد ثابت ھزینه نگھداری دو سال یک متر فضای سبز که برای کلیه شھرھای استان تھران 5٠٠٠٠ ریال در نظر گرفته شده است.

S = مساحت عرصه کل پلاک می باشد.

P = بالاترین ارزش منطقه ای آن شھر می باشد.

A = مبلغ قابل وصول می باشد.

لازم به توضیح است پارامتر B ـ ١5 درخصوص بناھای کارگاھی و تجاری از مجموع کلیه سرانه کاربری ھای (تجاری، آموزشی، فرھنگی و مذھبی، درمانی و بھداشتی، اداری و انتظامی، تفریحی ورزشی، کارگاھی، حمل و نقل و انبار) براساس دفترچه طرح ھادی استخراج گردیده است.»

در پاسخ به شکایت مذکور، شھرداری قدس به موجب لایحه شماره 6٢٢٩/٣ـ ١٣٩6/٣/٣١ توضیح داده است که:

«جناب آقای دربین

مدیرکل محترم ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری

سلام علیکم

احتراماً، درخصوص پرونده مطروحه در آن مرجع به کلاسه پرونده ٢٧٣/٩5 موضوع شکایت آقای امید محمدی مبنی بر ابطال عوارض فضای سبز (بند ٢4 دفترچه عوارض و بھای سال ١٣٩4 شھرداری شھر قدس) بنا بر اصل صلاحیت محلی شوراھای اسلامی شھر در وضع و تصویب عوارض محلی با کسب مجوز از تبصره ١ ماده 5٠ قانون مالیات بر ارزش افزوده با توجه به نوع خدمات ارائه شده در سطح شھر و میزان ایجاد، حفظ و نگھداری فضای سبز شھری، ھمچنین با استناد به بند 5 نظریه مشورتی به شماره ٩45٧4/6١ـ ١٣٨6/٧/٢٨ اداره حقوقی استانداری تھران، شورای اسلامی شھر قدس بنا به ضروریات تأمین و حفظ و نگھداری فضای سبز در سطح شھرستان قدس در جھت ایجاد منبع درآمدی قانونی اقدام به وضع عوارض فضای سبز در ھنگام پروانه ساختمانی برای اراضی با کاربری ھای مختلف اعم از مسکونی، تجاری و صنعتی و غیره کردهاست ضمن تقدیم مراتب فوق، خانم زھرا گشانی به عنوان نماینده حقوقی این شـھرداری به حضورتان معرفی می گردند.»

ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ١٣٩6/٨/٩ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی ھیأت عمومی

ھر چند در بند ١6 ماده ٧١ قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراھای اسلامی کشور و انتخاب شھرداران مصوب سال ١٣٧5 ،تعیین نوع و میزان عوارض از اختیارات شوراھای اسلامی ذکر شده است، لکن طبق بند الف ماده ١٧4 قانون برنامه پنجم توسعه مصوب سال ١٣٩٠ ،به عنوان یک سیاست کلی، کاھش نرخ عوارض صدور پروانه ساختمانی را در کاربریھای مختلف مورد تأکید قرار داده و این در حالی است که شورای اسلامی شھر قدس در ھنگام صدور پروانه ساختمانی عوارضی تحت عنوان عوارض فضای سبز شھری نیز به آن افزوده است از سوی دیگر در قـوانین مرتبط با فضای سبز از جمله قانون گسترش فضای سبز شھرھا و اصلاحیه ھای بعدی آن، عوارض فضای سبز شھری پیش بینی نشده است، بنابراین بنـد ٢4 دفترچه تعرفه عوارض سال ١٣٩4 شھر قدس مبنی بر وضع عوارض فضای سبز، مستند به بند ١ ماده ١٢ و مواد ٨٨ و ١٣ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ ،از تاریخ تصویب ابطال می شود.

معاون قضایی دیوان عدالت اداری ـ مرتضی علی اشراقی