تامین دلیل در ملک اجاره ای

امروزه تلاش بر این است که با ایجاد و تشکیل نهادهای مردمی و شبه قضایی، زمینه حل و فصل مشکلات مردم به راحتی تحقق یابد. در این خصوص یکی از اموری که در صلاحیت شوراهای حل اختلاف بوده، درخواست تأمین دلیل در خصوص تحویل کلید محل اجاره‌ای است. 

از جمله اموری که در صلاحیت شوراهای حل اختلاف بوده، درخواست تأمین دلیل در خصوص تحویل کلید محل اجاره‌ای است. در این صورت مستأجر می‌تواند ضمن ارایه درخواست، کلید محل اجاره را به دفتر شورای حل اختلاف تحویل دهد و همین امر ب ذکر تاریخ دقیق صورت‌جلسه شود.

 تأمین دلیل چیست؟

در مواردی که اشخاص ذی‌نفع احتمال دهند که در آینده استفاده از دلایل و مدارک دعوای آنان از قبیل تحقیق محلی و کسب اطلاع از مطلعین و استعلام نظر کارشناسان یا دفاتر تجاری یا استفاده از قرائن و امارات موجود در محل یا دلایلی که نزد طرف دعوی یا دیگری است با مشکل مواجه خواهد شد، می‌توانند اقدام به تحصیل تأمین دلیل کنند.

مقصود از تأمین در این موارد فقط ملاحظه، جمع‌آوری و صورت‌برداری از این گونه دلایل است. گاهی ممکن است در طول رسیدگی به پرونده امکان دسترسی به دلایل و مدارک نباشد و موجب تضرر طرف مقابل فراهم شود یا فاصله زمانی وقوع حادثه تا رسیدگی به پرونده باعث شود حقی از طرفین پرونده زایل شود.

لذا قبل از طرح دعوی ضمن اقدام فوری می‌توان از شورای حل اختلاف درخواست کرد تا حسب مورد جهت ملاحظه و صورت‌برداری وضع موجود یا انجام کارشناسی و تحقیق از مطلعین و غیره اقدام شود و متعاقباً تأمین دلیل انجام‌شده به عنوان دلیل در مرجعی که اصل دعوی در آن مطرح می‌شود، ارایه شود.

به طور مثال، وقتی به هر دلیلی پس از اتمام قرارداد، مستأجر منزل مسکونی را تخلیه کند و موجر حاضر به پذیرش نباشد، مستأجر می‌تواند به شورای حل اختلاف محل سکونت خود مراجعه کرده و تأمین دلیل در زمینه تحویل کلید را درخواست کند.

 درخواست تأمین دلیل

به گزارش روابط عمومی معاونت فرهنگی قوه‌قضاییه، درخواست تأمین دلیل می‌تواند در فرم‌های چاپی دادخواست یا در کاغذ عادی یا حتی به صورت شفاهی در شورای حل اختلاف طرح شود.

در صورتی که درخواست‌کننده تأمین دلیل سواد کافی نداشته باشد و به صورت شفاهی درخواست می‌کند، شورای حل اختلاف وظیفه دارد آن را صورت‌جلسه کند و در این درخواست ممکن است چند نکته به صورت همزمان از شورا تقاضا شده و به صورت یکجا مطرح شود.

به طور مثال زمان تحویل کلید، صورت‌برداری، ثبت وضع موجود ساختمان و تهیه گزارش هنگام تحویل و... نیز خواسته شود.

 می‌توان طرف مقابل را به انجام امر یا خودداری از انجام امری مکلف کرد؟

در اینجا پرسشی مطرح می‌شود، مبنی بر اینکه آیا در اجرای قرار تأمین دلیل می‌توان طرف مقابل را به انجام امر یا خودداری از انجام ام، مکلف کرد؟

پاسخ این پرسش، منفی است زیرا همان طور که گفته شد، مقصود از تأمین دلیل تنها صورت‌برداری و حفظ دلایل است و اقداماتی که در این پرسش مطرح شده است، باید از طریق دستور موقت و تأمین خواسته انجام شود.

همچنین پرسش دیگری که مطرح می‌شود، این است که در صورتی که مؤجر از گرفتن کلید پس از تخلیه محل اجاره امتناع ورزد، چه باید کرد؟

در پاسخ باید گفت در این صورت مستأجر می‌تواند ضمن درخواست تأمین دلیل به شورای حل اختلاف کلید محل اجاره را به دفتر شورای حل اختلاف تحویل دهد و همین امر صورتجلسه شود که در مورخه فلان، کلید محل اجاره توسط مستأجر تحویل دفتر شورای حل اختلاف شده است.

البته مراتب امتناع موجر از گرفتن کلید نیز باید از وی تحقیق و صورتجلسه شود و مراتب توسط مدیر دفتر شورای حل اختلاف مورد تأیید قرار گیرد که در صورت نیاز می‌توان به این موضوع استناد و آن را به مرجع قانونی رسیدگی‌کننده ارایه کرد.

پرسش کاربردی دیگری که در اینجا مطرح می‌شود و می‌توان آن را بررسی کرد، این است که اگر مهلت اجاره منقضی شود و مستاجر آپارتمان را رها کرده و تخلیه نکند، تکلیف چیست؟

به این پرسش هم می‌توان اینگونه پاسخ داد که مالک می‌تواند با مراجعه به شورای حل اختلاف محل ملک، ضمن تأمین دلیل و اعزام کارشناس به محل، استحقاق دریافت اجرت‌المثل ایامی که مستأجر از استرداد کلید خودداری کرده است، را مطالبه کند.

به دلیل اینکه تصرف وی بدون اذن مالک بوده و عدم تحویل کلید به منزله تصرف است، ولو اینکه از آپارتمان، استیفای منافع و استفاده‌ای نداشته باشد.