ابعاد حقوقی جرم آدم ربایی

انتقال یک شخص بدون رضایت او، از محلی به محل دیگر با استفاده از زور، تهدید یا فریفتن را آدم‌ربایی می‌گویند. عموم مردم تصور می‌کنند که آدم‌ربایی جرمی است که تحت شرایطی سخت اتفاق می‌افتد و به سادگی قابل تحقق نیست؛ در حالی که اینگونه نیست و این جرم حتی در شرایطی که افراد تصور نمی‌کنند، نیز ممکن است اتفاق بیفتد.

جواد طهماسبی، دادیار دیوان عالی کشور در خصوص مجازات قانونی جرم آدم‌ربایی اظهار کرد: بر اساس ماده 621 بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1375، هرکسی به‌قصد مطالبه وجه یا مال یا به‌ قصد انتقام یا به هر منظور دیگری به عنف یا تهدید یا حیله یا به هر نحو دیگری شخصاً یا توسط دیگری، شخص را برباید یا مخفی کند، به حبس از 5 تا 15 سال محکوم خواهد شد. در صورتی ‌که سن فرد ربوده‌شده کمتر از 15 سال تمام باشد یا ربودن توسط وسایل نقلیه انجام پذیرد یا به مجنی‌علیه (بزه‌دیده یا قربانی جرم) آسیب جدی یا حیثیتی وارد شود، مرتکب به حداکثر مجازات تعیین‌شده محکوم خواهد شد و در صورت ارتکاب جرایم دیگر به مجازات آن جرم محکوم می‌شود؛ یعنی اگر سن فرد ربوده‌شده کمتر از 15 سال باشد یا ربودن توسط وسیله نقلیه صورت بگیرد یا به فرد قربانی آسیب جسمی، حیثیتی یا آبرویی وارد شود، مرتکب به حداکثر مجازات یعنی 15 سال حبس محکوم می‌شود.

وی در خصوص اقسام آدم‌ربایی که در ماده 621 بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1375 آمده است، بیان کرد: یکی از شقوق آدم‌ربایی که این ماده به آن اشاره می‌کند، این است ‌که به عنف باشد یعنی فردی به‌زور دیگری را سوار ماشین کرده و به محل دیگری ببرد. شکل دوم آن، تهدید است یعنی فرد تهدید شود که اگر به فلان مکان نیاید، با او برخورد صورت می‌گیرد و اگر فرد به آن محل بیاید، نیز آدم‌ربایی محسوب می‌شود.

طهماسبی ادامه داد: همچنین در این ماده ‌قانونی، با حیله و فریب کشاندن دیگری به محلی خاص ذکر شده است. به‌ عنوان ‌مثال فردی با دیگری تماس می‌گیرد که برای دریافت قرضش، به آدرس مشخصی بیاید و بعد مشخص می‌شود که فرد را به آنجا کشانده و مورد ضرب ‌و جرح قرار داده است که این امر آدم‌ربایی محسوب می‌شود.

دادیار دیوان عالی کشور در خصوص شرایط تحقق جرم آدم‌ربایی عنوان کرد: مردم توجه داشته باشند که ممکن است ناخودآگاه به ارتکاب جرم آدم‌ربایی متهم شده و با مجازات سنگین آن مواجه شوند. باید گفت که بیشتر از یک ماده ‌قانونی در مورد جرم آدم‌ربایی نداریم که همان ماده 621 بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1375 است.

وی افزود: شاید تصور جامعه این باشد که صرفا اگر شخصی به‌ قصد آزار و اذیت، شبانه وارد منزل دیگری شود و این فرد را با دست‌ و پای بسته و با وسیله نقلیه به مخروبه‌ای در یک باغ یا بیابانی ببرد و مخفی کند، به لحاظ قانونی مرتکب جرم آدم‌ربایی شده و قانونگذار 5 تا 15 سال حبس برایش در نظر گرفته است؛ درصورتی ‌که این‌گونه نیست یعنی اگر فردی، دیگری را برخلاف میلش، حتی چند متر جابه‌جا کند به‌راحتی جرم آدم‌ربایی اتفاق افتاده است و شخص به این جرم سنگین متهم می‌شود.

طهماسبی در ادامه بیان کرد: به‌عنوان نمونه اخیراً پرونده‌ای در دیوان عالی کشور مطرح ‌شد که شخصی برای خانمی مزاحمت ایجاد می‌کند و برادر این خانم با تماس تلفنی، بین فرد مزاحم و خواهر خود اقدام به مواجهه حضوری می‌کند. سپس فرد مزاحم را سوار موتور کرده و چند متر آن‌طرف‌تر می‌برد که با هم درگیر می‌شوند و سپس طرف مقابل شکایت می‌کند. در این قضیه، درگیری و ضرب ‌و جرح واردشده بسیار اندک است و با دیه کمی قابل ‌حل بود و ضارب هم تصورش این بود که اتهامش فقط ایراد ضرب‌ و جرح است ولی همین‌ که فردی برخلاف میلش به‌جای دیگر ‌برده شود، اتهامش آدم‌ربایی است که در این پرونده، فرد مذکور به 8 سال حبس محکوم شد. به گزارش مهداد، دادیار دیوان عالی کشور در ادامه تاکید کرد: افراد باید اطلاع داشته باشند که در مورد جرایم مشمول تجاوز به‌خصوص علیه کودکان، به اشد مجازات قانونی محکوم خواهند شد. به‌عنوان نمونه بر اساس پرونده‌ای که چندی پیش در دیوان عالی کشور مطرح شده بود، فردی کودکی را به زور از کوچه به داخل حیاط منزل خود برده بود که در این پرونده با وجودی که تعرضی صورت نگرفته بود اما همین‌ اقدام، مشمول ماده 621 بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1375 و جرم آدم‌ربایی شناخته و این فر به 10 سال حبس محکوم شد. وی در ادامه تصریح کرد: همچنین به طور مثال، در پرونده دیگری، فردی با دیگری تماس می‌گیرد و به بهانه پرداخت قرضش، از او می‌خواهد که به مکان مشخصی بیاید و سپس او را کتک‌ می‌زند. تصور این فرد این است که فقط مرتکب ضرب‌ و جرح شده و شاید هم خود را برای مجازات قانونی ضرب‌ و جرح آماده کرده است اما نمی‌داند که قانون می‌گوید اگر کسی با حیله دیگری را برباید قانون آن را آدم‌ربایی می‌داند.

طهماسبی در خصوص اینکه اگر فردی صرفا، به نگهداری قربانی که از سوی دیگری ربوده ‌شده است، اقدام کند، گفت: در این رابطه نیز پرونده‌ای در دیوان عالی کشور مطرح شده بود که دو نفر ایرانی فردی را ربوده و به یک تبعه افغانی که در یک ساختمان نگهبانی می‌کرد، سپردند تا ضمن نگهداری، به این فرد آب و غذا بدهد. در این صورت کسی که از قربانی نگهداری کرده، همانند افرادی که اقدام به ربودن فرد کردند، به مجازات آدم‌ربایی یعنی حبس 5 سال تا 15 سال حبس محکوم خواهد شد.

وی خاطرنشان کرد: آدم‌ربایی جرمی است که در قانون، مجازات بسیار سنگینی دارد و در بسیاری از موارد کسی که مرتکب این جرم شده است، حتی خودش نمی‌داند این عمل آدم‌ربایی است و این بزه به‌راحتی تحقق پیدا می‌کند. متأسفانه پرونده‌های زیادی در دیوان عالی کشور در بحث آدم‌ربایی مطرح است که ممکن است فردی، دیگری را از جایی به‌جای دیگر ببرد یا در برخی از درگیری‌ها، شخصی به‌راحتی فردی را چند لحظه نگه دارد یا جابه‌جا کند و در نتیجه متهم به آدم‌ربایی شده و با مجازات آن مواجه شود.