آنچه در انتخاب وکیل باید بدانیم

 در دنیای پیچیده‌ای که ما در آن زندگی می‌کنیم، شاید برای کمتر کسی اتفاق افتاده باشد که در مواجهه با مسائل و مشکلات حتی ساده روزمره مجبور نشده باشد، به افراد متخصص و خبره در آن زمینه مراجعه کند.

برای هر یک از ما کاملاً روشن است که اگر از یک حوزه تخصصی سررشته نداریم، گریزی نیست جز توسل به افراد کاردان. برای مثال،‌ اگر اتومبیل یا وسایل منزل شما نیاز به تعمیر داشته باشد، به دلیل پیچیدگی طراحی آنها، در بیشتر موارد نمی‌توانید شخصاً اقدام به تعمیر یا راه‌اندازی مجدد آن کنید و مجبور هستید که به شخصی که از نظر فنی و تخصص مهارت دارد، کمک بگیرید. نمونه‌هایی از این دست که بیانگر نیاز ما در امور مختلف به افراد متخصص است، فراوان است و در این میان، مراجعه به وکیل نیز چنین مبنایی دارد. اما سوال این است که در مراجعه به وکیل باید چه نکاتی را مورد توجه قرار دهیم؟ در گفت‌وگو با کارشناسان به بررسی این موضوع می‌پردازیم.

نکات کلیدی

این روزها که تعداد وکلای دادگستری افزایش یافته است، سوالی که پیش می‌آید این است که در انتخاب وکیل چه معیارهایی را رعایت کنیم؟ یک کارشناس حقوقی به این پرسش چنین پاسخ می‌دهد: در انتخاب یک وکیل احساس مسئولیت فرد امری اساسی خواهد بود ؛زیرا رابطه وکیل و موکل مبتنی بر اعتماد طرفین است. مسعود محمدی ادامه می‌دهد: وکیل از راه‌های قانونی و پیچ‌وخم‌هایی‌ که در قوانین می‌شناسد، می‌تواند موکل را فریب دهد یا کار او را به تعویق بیندازد؛ بنابراین باید وکیلی را انتخاب کرد که اخلاق‌مدار باشد.
این وکیل دادگستری توصیه می‌کند: برای شناخت بهتر از وکیل مناسب می‌توان از مشورت یا مشاوره با چند وکیل و مقایسه راهنمایی‌های آنان استفاده کرد؛ در این صورت می‌توانیم وکیلی را که آگاهی بیشتر و تجربه بیشتری در پرونده‌های درست و موفق داشته را انتخاب کنیم. اما این نکته را نیز باید در نظر داشت که تجربه و آگاهی در امر وکالت به هیچ عنوان به سن و سال بر نمی‌گردد؛ چه بسا ممکن است وکلای جوانی در این حرفه فعالیت کنند که آگاهی آنها از برخی وکلای باسابقه بسیار بیشتر باشد. همچنین دستمزد نیز می‌تواند معیار دیگری برای انتخاب باشد؛ زیرا برخی از وکلا در حال حاضر از تعرفه‌ای که برای آنها مشخص شده تبعیت نمی‌کنند؛ بنابراین منصف بودن وکیل نیز می‌تواند یکی دیگر از معیار های انتخاب درست باشد.
عباس احدزاده، وکیل دادگستری نیز در خصوص معیارهای انتخاب وکیل می‌گوید: معمولاً‌ در انتخاب وکیل،‌ کسانی که خود اطلاعاتی از ویژگی‌های مثبت وکیلی خاص دارند یا به دلیل تجربه موفق شخصی دیگر وکیلی را می‌شناسند، بهتر است به همان فرد ‌مراجعه کنند. در مجموع، مهم‌ترین عامل در انتخاب یک وکیل، فارغ از مسائل فنی و حقوقی، خصوصیات اخلاقی و حسن شهرت و اعتمادی است که اشخاص مختلف به وکیل دارند و به این عامل مهم همواره باید توجه داشت. از سوی دیگر، لازم است وکیل در حوزه مرتبط با دعوایی که در دادگاه دارید،‌ مهارت کافی هم داشته باشد. مثلاً اگر دعوی شما کیفری است از دوستان و آشنایان خود بخواهید که یک وکیل که بیشتر پرونده‌های کیفری را بر عهده می‌گیرد، به شما معرفی کنند.
این کارشناس حقوقی تذکر می‌دهد: نکته قابل توجه این است که مراقب باشید فریب افراد سودجو را نخورید. متاسفانه مانند هر حرفه‌ دیگری حتی در لباس وکالت کسانی پیدا می‌شوند برای به‌دست آوردن پرونده وعده‌های دروغین می‌دهند یا خود را منتسب به فلان شخص و یا فلان ارگان و نهاد معرفی می‌کنند تا رضایت و اعتماد شما را جلب کنند. لازم است بدانید چنین افرادی فقط به دنبال منافع شخصی خود هستند و نمی‌توانند وعده‌های دروغی را که به شما داده‌اند، عملی کنند. احدزاده تاکید می‌کند: گاه چنین افرادی از تشکیلات سازمان‌یافته هم بهره‌مند هستند و ظاهر غلط‌اندازی دارند که شما را در موقعیت خاص فریب می‌دهند. پس بهتر است تنها به وکلایی اعتماد کنید که در کنار دانش حقوقی کافی، تجربه لازم داشته باشند. همین دو ابزار برای وکیل موفق کافی است تا در پرونده‌ شما نتیجه بگیرد و اگر دیدید وکیلی با این دو امتیاز نتوانسته نتیجه مطلوب بگیرد، این ناکامی را به پای عوامل دیگر مانند دلائل و مدارک پرونده و قوت و ضعف ادله خود بگذارید، نه وکیل!.

اعتماد نکردن به تبلیغات

مسعود محمدی در پاسخ به این سوال که آیا تبلیغات راه مناسبی برای انتخاب وکیل است یا خیر؟ توضیح می‌دهد: در خصوص کسانی که از راه تبلیغات وکیل خود را انتخاب می‌کند دو نکته قابل توجه است: اولا وکلا از تبلیغ منع شده‌اند؛ بنابراین وکیلی که اقدام به ارسال پیامک می‌کند یا راه‌های دیگر را برای تبلیغ انتخاب می‌کند تخلف از قوانین کرده است و کسی که بنای کار خود را بر قانون‌شکنی گذاشته است مدافع خوبی برای حق و قانون نخواهد بود. این کارشناس حقوقی اضافه می‌کند: ثانیا وکالت بر مبنای اعتماد است و وکیل امین موکل محسوب می‌شود؛ بنابراین وکیلی که بدون هیچ شناختی از سلامت حرفه‌ای و اخلاقی انتخاب می‌شود ممکن است امین خوبی برای دعوای شما نباشد.

چه اختیاراتی به وکیل بدهیم؟

وکالتنامه‌ای که بین وکیل و موکل تنظیم می‌شود و به امضا می‌رسد شامل اطلاعاتی از جمله حدود اختیارات وکیل است؟ در این بخش باید چه موضوعاتی درج شود؟ یک وکیل دادگستری در پاسخ به این سوال توضیح می‌دهد: همان طوری که در مواد 35 و 36 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب (در امور مدنی) به خوبی به آن اشاره شده است، وکیل در دادگاه‌ها تمام اختیارات راجع به دادرسی را داراست مگر مواردی که موکل آنها را از وی سلب کرده باشد. عباس احدزاده ادامه می‌دهد: اصولاً‌ وکیل در وکالتنامه تکلیف به تصریح و ذکر اختیارات مندرج در مواد 35 و 36 قانون یاد شده را دارد که بر حسب موقعیت و وضعیت دادرسی تشخیص می‌دهد که چه مواردی را از موکل کسب اختیار کند. ممکن است در یک دادرسی وکیلی نیازی نداشته باشد عین 14 مورد از اختیارات را داشته باشد و ممکن است در مواردی هم همه‌ آنها را نیاز داشته باشد. برای مثال، در مواردی که شما به وکیل اجازه می‌دهید که فقط پرونده را مطالعه کند، لازم نیست که همه موارد را جزو اختیارات وکیل در وکالتنامه تصریح کنید؛ بلکه از وی بخواهید که این وکالتنامه فقط برای مطالعه تنظیم شود چراکه ممکن است شما بخواهید پس از کسب اطلاع از محتویات پرونده، وکالت آن را به وکیل دیگری بدهید یا برعکس اگر شما وکالت در دادرسی را به وکیل دادید، بهتر است انتخاب اختیارات را به انتخاب وکیل بسپارید چون وی بهتر از شما و هر کس دیگری می‌داند، کدامیک مورد استفاده قرار خواهد گرفت. بنابراین، شایسته است در چنین مواردی به وکیل خود اعتماد داشته باشید. هرچه وکیل در دادرسی از اختیارات بیشتری برخوردار باشد،‌ قدرت مانور و تصمیم‌گیری وکیل نیز در دادرسی در موقعیت‌های حساس بیشتر و بهتر می‌شود.

پیگیری تخلفات وکیل

در صورتی که نسبت به خدمات وکیل اعتراض داشته باشیم باید برای پیگیری آن به کجا مراجعه کنیم؟ احدزاده در پاسخ به این سوال می‌گوید: اصولا هر صنفی و تشکیلاتی دارای نظامنامه‌ای است که اعضای آن مطابق قوانین و مقررات در حوزه حرفه‌ای خود فعالیت می‌کنند؛ حرفه وکالت نیز مانند طبابت و سایر حرف از این امر مستثنی نیست. این وکیل دادگستری ادامه می‌دهد: از نظر حرفه‌ای اگر وکیلی در چارچوب رفتار و عملکرد سازمانی خود، مرتکب تخلفی شود، مرجع رسیدگی به این شکایات و اعتراضات، دادسرای کانون وکلای دادگستری مستقر در کانون وکلاست و اشخاص می‌توانند با مراجعه به این دادسرا شکایت خود را پیگیری کنند.به اقتضای صنعتی شدن جوامع، روابط اجتماعی نیز با پیچیدگی‌هایی روبه‌رو می‌شود؛ به عبارت دیگر به همان میزانی که جوامع از پیشرفت، توسعه برخوردار می‌شوند، روابط حقوقی و اجتماعی افراد در جامعه نیز، از لحاظ حقوقی دشوار و پیچیده‌تر می‌شود، به گونه‌ای که نه تنها دیگر حل مسائل و مشکلات حقوقی از عهده افراد عادی خارج می‌شود، بلکه حتی در برخی دعاوی و پرونده‌ها دیده می‌شود که تیم‌های حقوقی مجرب متشکل از حقوقدانان و وکلای باسابقه برای حل مساله‌ای ساعت‌ها با یکدیگر همکاری می‌کنند. بر همین اساس، ن در ایالات متحده آمریکا و برخی کشورهای توسعه‌یافته، روز به روز بر اهمیت توسعه موسسات حقوقی و در اختیار داشتن وکلا و یا مشاوران حقوقی مجرب به صورت تیمی افزوده می‌شود.