اعمال حکم تعلیق، تعویق و عفو در قانون مجازات اسلامی جدید

قاضی دیوان عالی کشور گفت: قبلاً در احکام شریعت حد، قصاص و ... پیش‌بینی شده بود، اما در کنار اینگونه از مجازات‌ها، توبه و عفو هم داریم که در قانون سابق مجازات اسلامی پیش‌بینی نشده بود، ولی در حال حاضر در قانون جدید مجازات اسلامی یک رویکرد تعادلی در نظر گرفته شده است.

"حجت‌الاسلام موسی قربانی" در گفتگوی مشروح با خبرنگار حقوقی قضایی باشگاه خبرنگاران، به تعریف "تعلیق"، "تعویق" و "عفو محکومان" در قانون مجازات اسلامی جدید می‌پردازد.

 تعلیق در مجازات چیست و در چه مواردی مجازات معلق می‌شود؟

حجت‌الاسلام قربانی: ماده 25 قانون مجازات اسلامی می‌گوید: در تمامی محکومیت‌های تعزیری و بازدارنده، حاکم می‌تواند اجرای تمام یا قسمتی از مجازات را با رعایت شرایط زیر از دو تا پنج سال معلق کند:

الف - محکوم‌علیه سابقه محکومیت قطعی به مجازاتهای زیر را نداشته باشد:

- محکومیت قطعی به حد.

- محکومیت قعطی به قطع یا نقص عضو

- محکومیت قطعی به مجازات حبس بیش از یک‌سال در جرایم عمدی

- محکومیت قطعی به جزای نقدی به مبلغ بیش از دو میلیون ریال

- سابقه محکومیت قطعی دو بار یا بیشتر به علت جرمهای عمدی با هر میزان مجازات.

ب- دادگاه با ملاحظه وضع اجتماعی و سوابق زندگی محکوم علیه و اوضاع و احوالی که موجب ارتکاب جرم گردیده است اجرای تمام یا قسمتی از مجازات را مناسب نداند.

تعلیق در قانون مجازات قبلی مصوب سال 1362 نیز وجود داشته و در شرایط خاصی که شاکی خصوصی نداشته باشد، قاضی اجرای مجازات را به شرایط خاصی مشروط کرده که در قانون جدید نیز به همان منوال آورده شده است.

 تعویق چیست و در قانون جدید مجازات اسلامی در چه شرایطی مجازات به تعویق می‌افتد؟

حجت‌الاسلام قربانی: تعویق به معنای تعلیق در رسیدگی به پرونده است که قاضی در شرایط خاصی رسیدگی به پرونده متهم را لغو کرده تا رسیدگی بهتری نسبت به مسال صورت گیرد که این عمل یک اقدام پیش‌گیرانه است.

قاضی می‌‌تواند در پرونده‌ای حکم داده و پس از آنکه به جوانب آن رسیدگی شده به مدت 6 ماه تا دو سال آن را به تعویق بیاندازد.

در گذشته در احکام شریعت حد، قصاص و ... پیش‌بینی شده بود اما در کنار این گونه از مجازات‌ها، توبه و عفو هم داریم که در قانون سابق مجازات اسلامی پیش‌بینی نشده بود، ولی در حال حاضر در قانون جدید مجازات اسلامی یک رویکرد تعادلی در نظر گرفته شده است.

عفو در قانون مجازات اسلامی جدید چه شرایطی دارد؟

حجت‌الاسلام قربانی: به طور کلی دو نوع عفو وجود دارد: عفو متهم و عفو محکوم که در قانون مجازات اسلامی به آن اشاره شده است و آنچه در اختیار رهبری بوده عفو محکوم‌علیه است.

در قانون قبلی عفو جز اختیارات مقام معظم رهبری شمرده شده که در قانون فعلی نیز وجود دراد اما در مورد عفو متهم که بسته به قاضی بوده در قانون جدید مجازات اسلامی فرق کرده است.

مثلا فردی که در حال محاکمه بوده و قاضی متوجه تنبیه متهم شده و به این مساله پی می‌برد که مجازات وی هیچ تاثیری ندارد و حتی مجازات وی تاثیرات منفی به دنبال خواهد داشت، قاضی وی را از ادامه حکم مبری کرده و به ان عفو می‌بخشد که این مهم مساله جدیدی در قانون مجازات اسلامی است.