راهکارهای بهبود رژیم زندان‌ها |
زندان یکی از پرکاربردترین انواع مجازات‌ها است به طوری که افراط در استفاده از این نوع مجازات باعث شده است که کارایی آن زیر سوال برود و در کشور نهضتی برای زندان‌زدایی به وجود بیاید؛ اما بدیهی است که امکان حذف این مجازات به کلی از نظام قضایی هیچ کشوری وجود ندارد و استفاده از آن در برخی از جرایم غیرقابل اجتناب خواهد بود.بنابراین موضوع دیگری که باید در کنار زندان‌زدایی مورد توجه باشد بهبود رژیم زندان‌هاست. کشورهای مختلف در این خصوص تجربیات مفیدی داشته‌اند که استفاده و بومی‌کردن آنها می‌تواند بخشی از برنامه‌های ما برای بهبود نظام زندان‌ها یا همان ارتقای نظام زندانبانی باشد. در گفت‌وگو با دکتر علیرضا درویش، حقوقدان و عضو هیات علمی دانشگاه، به بررسی این موضوع پرداخته‌ایم. وی آموزش عمومی و حرفه‌ای، تامین سلامت و بهداشت، گروه‌بندی زندانیان، اقدامات و تدابیر انضباطی و صدور حکم محکومیت نامعین کار زندانیان را از راهکارهایی می‌داند که در بهبود و اصلاح رژیم زندان‌ها باید مورد استفاده قرار گیرد. منظور از اصلاح رژیم زندان‌ها چیست و دایره این موضوع چه مباحثی را در برمی‌گیرد؟
مساله اصلاح رژیم زندان‌ها و بهبود حال زندانیان، از اواخر قرن 18 میلادی همراه مورد توجه جامعه‌شناسان و حقوقدانان بوده است. بکاریای ایتالیایی با نوشتن کتاب جرایم و مجازات‌ها در سال 1764، به لزوم تعدیل مجازات‌ها اشاره کرده است؛ همچنین پس از تشکیل سازمان ملل متحد در قرن بیستم، مساله ازدیاد جرایم در دنیای متمدن و لزوم پیشگیری از ارتکاب جرم، مورد توجه مسئولان این سازمان قرار گرفت. روش‌های نوین اعمال مجازات‌ها در رژیم نوین زندان‌ها به چه ترتیب است؟تحول حاصله در رژیم اجرای مجازات‌ها ایجاب می‌کند که ارزش انسانی زندانیان مورد توجه مسئولان قرار گیرد، این مساله مورد توجه کمیته دفاع اجتماعی سازمان ملل متحد نیز قرار گرفته است.برابر اصلاحات به عمل آمده در رژیم زندان‌ها، به منظور هماهنگ کردن محکومان با زندگی اجتماعی و از بین بردن موجبات سقوط مجدد آنان، اقداماتی در زمینه تعدیل مجازات‌ها و آموزش عمومی به عمل آمده است که در سیاست‌های نوین جنایی در سطح بین‌المللی و داخلی بسیار حائز اهمیت و راهگشا بوده است.از آن جمله می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد: آموزش عمومی و حرفه‌ای، تامین سلامتی و بهداشت، گروه‌بندی زندانیان، اقدامات و تدابیر انضباطی و صدور حکم محکومیت نامعین کار زندانیان. آموزش عمومی و حرفه‌ای چگونه می‌تواند به منظور هماهنگ کردن محکومین با زندگی اجتماعی مورد استفاده قرار گیرد؟با توجه به بی‌سوادی و یا کم‌سوادی اکثر مجرمان و محکومان در غالب کشورها، مسئولان اداره زندان‌ها سعی می‌کنند که سطح دانش این‌گونه زندانیان در دوران اقامت در زندان بالابرود و به بی‌سوادان آموزش کافی بدهند. قابل ذکر است که زندان‌های مجهز برخی کشورها، ادامه تحصیل در مقاطع دانشگاهی و تحصیلات تکمیلی عالیه از طریق مکاتبه، برای تمامی محکومان امکان‌پذیر است. تامین سلامتی و بهداشت چگونه می‌تواند در هماهنگ کردن محکومان با زندگی اجتماعی کمک کند؟
در این مورد می‌توان به تامین بهداشت، امنیت کار، بهبود کیفیت غذا، توجه به نظافت لباس، ورزش، معالجه زندانیان بیمار، تاسیس بیمارستان در زندان و نظایر آنها اشاره کرد که امروزه بر اثر توصیه سازمان ملل متحد، اکثر کشورهای جهان متمدن به این مسائل گردن نهادند. منظور شما از گروه‌بندی زندانیان چیست و این امر چه تاثیری در اصلاح آنها دارد؟گروه‌های مختلف زندانیان باید در ساختمان‌های جداگانه، یا در قسمت‌های مجزا از یکدیگر در یک محوطه، بر حسب جنس، سن، سابقه کیفری به تفکیک نگهداری شوند. به طور مثال:- زندان زنان و مردان باید کاملا از یکدیگر مجزا باشد. - بازداشت‌شدگان موقت، همواره باید جدا از محکومان نگهداری شوند. - اطفال بزهکار باید در کانون‌های مخصوص اصلاح و تربیت اطفال نگهداری شوند. اقدامات و تدابیر انضباطی چگونه می‌تواند در بازپروری زندانیان مفید باشد؟حفظ نظم در زندان در باب مراقبت از زندانیان امری اجتناب‌ناپذیر است، به طور مثال هیچ زندانی در باب تنبیه انضباطی نباید به کار اجباری گمارده شود، در این راستا تصمیمات شورای انضباطی زندان بسیار مؤثر و حائز اهمیت است. از سوی دیگر در سیاست‌های جنایی نوین تدابیر انضباطی غالبا در چهارچوب آیین‌نامه تدوین و اعمال می‌شود که از آن قبیل می‌توان به:الف- جرم انگاری اعمال خلاف نظم زندان ب- نوع و میزان تنبیه (مجازات) برای اعمال جرم انگاری شده ج- ذکر مقام صلاحیت‌دار در ما نحن فیه اشاره کرد در این راستا اقداماتی همچون تنبیه خود سرانه زندانیان، اعمال دو مجازات برای یک خطا، اعمال کیفرهای غیرانسانی همانند غل و زنجیرکردن زندانیان یا انداختن وی به سلول‌های انفرادی، یا ممانعت از ویزیت دوره‌ای پزشک عملی فاقد وجاهت قانونی و محکوم به رد است. کار زندانیان در سیستم مطلوب زندان به چه ترتیب است و چه نقشی در بازگشت زندانی به جامعه ایفا می‌کند؟زندانیان باید قبل از شروع به کار دارای تائیدیه سلامت جسمانی از ناحیه پزشک زندان باشند و عمل فیزیکی آنها در غالب کار باید با ویژگی‌های جسمانی و روانی آنها متناسب باشد.در همین راستا نیز تعداد ساعات کار زندانیان در روز و هفته باید مطابق با قانون کار و آیین‌نامه‌های داخلی زندان باشد و در آن یک روز تعطیل و ساعات فراغت نیز گنجانده شده باشد. سیستم صدور حکم محکومیت نامعین چیست و در نظام‌های پیشرفته زندان به چه ترتیب است؟تشکیلات سازمان ملل متحد، برای آنکه بتواند نقش حساس خود را در زمینه پیشگیری از جرم و اصلاح مجرمان به خوبی ایفا کند سیستم صدور حکم محکومیت به مدت نامعین را مورد تحلیل قرار داده است. این سیستم که یکی از نتایج شخصی کردن مجازات‌هاست به طور وسیعی در آمریکای شمالی و قسمتی از اروپا مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سیستم دارای ویژگی‌های است که عبارت است از:1- در دادنامه صادره، مدت زمان توقف در زندان قید می‌شود. 2- یکی از شرایط مرخص شدن از زندان قبل از موقع مقرر، گرفتن نمراتی است که به منظور پیشرفت زندانیان از طرف اولیای زندانیان یا مراقبان داده می‌شود. 3- مدیر و مسئول زندان حق دارند بنا به تشخیص خود، زندانی را به طور آزمایشی یا قطعی از زندان مرخص کند. |
| URL : https://www.vekalatonline.ir/articles/27335/راهکارهای-بهبود-رژیم-زندان‌ها/ |