تلاش همه جانبه برای کاهش جمعیت کیفری

 نهمین همایش دادستان‌های عمومی و انقلاب با موضوع بررسی راهکارهای اجرایی دستورالعمل ساماندهی زندانیان و کاهش جمعیت کیفری برگزارشد. در این مراسم که حجت‌الاسلام سید ابراهیم رئیسی معاون اول قوه قضاییه، محمدباقرذوالقدر معاون راهبردی قوه قضاییه، حجت‌الاسلام غلامحسین محسنی اژه‌ای دادستان کل کشور، غلامحسین اسماعیلی رئیس سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور به ایراد سخنرانی پرداختند، برتلاش فراگیر و همه‌جانبه برای حبس زدایی و کاهش جمعیت کیفری به عنوان یکی از سیاست‌های اصلی دستگاه قضا و راهبرد مورد مطالبه مقام معظم رهبری تاکید شد.

معاون اول قوه قضاییه در این همایش که روسای کل دادگستری و مدیران کل زندان‌ها نیز حضور داشتند با بیان اینکه تلاش برای کاهش جمعیت زندانیان فقط بر عهده قوه‌قضاییه نیست، گفت: رفع دو مشکل بزرگ فقر و بیکاری که از وظایف دولت است می‌توانددر کاهش میزان ورودی افراد به زندان بسیار مؤثر باشد.

حجت‌الاسلام سید ابراهیم رییسی به نقش مجلس در این زمینه اشاره کرد و افزود: مجلس شورای اسلامی می‌تواند با بازنگری در قوانین با استفاده از نظر کارشناسان و دانشگاهیان، لوایح مربوط به حبس‌زدایی و جرم‌زدایی را مورد تصویب قرار دهد. وی با تأکید بر کاهش استفاده از مجازات حبس گفت: به جز موارد خاص و مندرج در قانون و شرع نمی‌توان از مجازات حبس استفاده کرد.

رییسی با اشاره به دستورالعمل ساماندهی زندانیان و کاهش جمعیت کیفری زندان‌ها گفت: مبانی این دستورالعمل نخست بر پایه استفاده نکردن از مجازات حبس در جرایم کیفری جز در موارد خاص است. معاون اول قوه قضاییه پیشگیری و جلوگیری از تکرار جرم را در کاهش مجازات حبس بسیار مهم دانست و افزود: استفاده از مجازات حبس غیر از آثار روحی، روانی و اجتماعی که برای خود زندانی به همراه دارد، می‌تواند موجب فروپاشی خانواده زندانی و همچنین ضررهای مادی و معنوی برای فرزندان و اطرافیان وی شود.

رییسی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به جایگاه انسان در آیات و روایات تصریح کرد: در نظام اسلامی بر خلاف نظام‌های غربی انسان حق ندارد عزت نفس خود را مخدوش کند یا کرامت نفس خود را زیر سوال ببرد زیرا این نوعی حق‌الله است.

وی همچنین با تاکید بر دستورالعمل ساماندهی زندانیان و کاهش جمعیت کیفری زندان‌ها از دادستان‌ها و مسئولان زندان‌ها خواست به کرامت انسان توجه ویژه‌ای داشته باشند.

تراکم جمعیت در زندان‌ها مطلوب نیست

دادستان کل کشور نیز در این همایش گفت: تراکم جمعیت در زندان‌ها مطلوب نیست و هیچ یک از مسئولان در این خصوص راضی نیستند، بنابراین باید تلاش کرد تا گام‌های مؤثرتری در این خصوص برداشته شود. حجت‌الاسلام غلامحسین محسنی اژه‌ای افزود: گام‌های خوبی برای کاهش آسیب‌های زندانیان در گذشته برداشته شده است و لازم است با تقویت راهکارها و برنامه‌ها آسیب‌ها را هر چه بیشتر مهار کرد.

سخنگوی دستگاه قضا به دستور‌العمل ساماندهی زندانیان و کاهش جمعیت کیفری زندان‌ها اشاره کرد و افزود: گرچه هیچ دستورالعمل و قانونی بی‌عیب و نقص نیست اما باید گفت که در خصوص این دستورالعمل به صورت جامع کار شده و نقش بخش‌های مختلف دستگاه قضایی در این دستورالعمل و نحوه عملکردشان لحاظ شده است.

دادستان کل کشور خاطرنشان کرد: هدف ما درمان افراد متخلف و منحرف در جامعه است و مجازات‌ها نباید به گونه‌ای باشد که این افراد برای همیشه از حضور در جامعه محروم شوند.

محسنی اژه‌ای در تبیین برخی شرایط اعمال مجازات زندان افزود: نباید به گونه‌ای مجازات کنیم که فرد متخلف ساقط شود و نتواند به جامعه و خانواده برگردد، مجازات باید به گونه‌ای باشد که فرد متخلف بتواند به جامعه برگردد و در اعمال مجازات‌ها بویژه مجازات زندان باید مراقب آسیب‌هایی که به خانواده زندانی وارد می‌شود، نیز بود.

دادستان کل کشور تاکید کرد: نباید مجازات به گونه‌ای باشد که فرد خاطی از تحصیلات و حرفه‌آموزی باز بماند، زیرا فردی که بی‌هنر و بی‌سواد به جامعه بازگردد دارای عقده‌ای دیگر می‌شود. این مقام قضایی با تاکید بر اینکه یکی از آسیب‌های زندانی‌شدن افراد، معضلاتی است که برای خانواده زندانیان ایجاد می‌شود، گفت: باید با هزینه‌ای کم میزان فایده را بالا برد و از آسیب‌های اجتماعی زندانی‌شدن افراد پیشگیری کرد.

دادستان کل کشور با بیان اینکه باید برای فردی که دچار آسیب و لغزش می‌شود شرایطی فراهم شود که به جامعه بازگردد، گفت: ما در این خصوص وظیفه سنگینی برعهده داریم و باید با تعقیب، تنبیه و مجازات فرد متخلف و آسیب دیده، به گونه‌ای با او برخورد کنیم که مسیر تکامل و بازگشت به جامعه را در پیش گیرد.

سخنگوی قوه قضاییه تصریح کرد: وظیفه همه ما این است که قانون را اجرا کنیم اما وظیفه مهمتر آن است که قاضی، دادستان، رییس دادگستری و رییس زندان، فرد خارج شده از مسیر را با هزینه‌ای کم به مسیر واقعی خود که پیمودن راه تکامل است بازگردانند.

محسنی اژه‌ای به جرایم خشن و گروهی نیز اشاره کرد و گفت: در برخورد با جرایم خشن و باندی، از جمله موادمخدر نباید اغماض داشت و باید برخورد قاطع صورت گیرد.

دادستان کل کشور با اشاره به اینکه «باید جمعیت کیفری زندان‌ها را کاهش داد»، افزود: هنر مدیریت ما به عنوان مسئولان قضایی این است که افراد مضر در جامعه را تحت تعقیب قرار دهیم و در قرنطینه نگه داریم ولی در این حال که مجازات می‌کنیم، زمینه‌ای را فراهم سازیم تا فرد متخلف پس از تحمل مجازات، هدایت شود و به جامعه بازگردد.

دادستان کل کشور در بخش دیگری از سخنانش گفت: یکی از وظایف اصلی حکومت، تعالی کشور، ارتقای جامعه در ابعاد مختلف، هدایت و ارشاد افراد جامعه برای رسیدن به سعادت است.

محسنی اژه‌ای اظهار کرد: برای رسیدن به سعادت جامعه موانعی وجود دارد که ناگزیر باید برداشته شود تا جامعه اسلامی به کمال برسد و در این مسیر افرادی هستند که راه را گم می‌کنند و حتی مانع آن می‌شوند که دیگران به سعادت برسند.