کاظمی زبان قانون حفظ حقوق شهروندی بخشنامه ای است

یک مدرس دانشگاه با اشاره به محتوای قانون احترام به آزادی‌های مشروع و حفظ حقوق شهروندی، آن را جامع ندانست و از لسان بخشنامه‌ای آن انتقاد کرد.

علی کاظمی اظهار کرد: ما فقط 15 ماده پیش‌روی خود داریم که همه موارد آن در مورد دادرسی منصفانه است و فقط همین مورد توجه قرار گرفته است، در حالی که حقوق شهروندی مفهومی گسترد‌ه‌تر از این بخش دارد که حریم خصوصی افراد، حق حیات، کرامت شخصی، حقوق کودک و ... را نیز شامل می‌شود.

این مدرس دانشگاه در مورد موانع اجرای این قانون گفت: یکی از این موارد، زبان بخشنامه‌ای این قانون است و نه زبان قانونی. هنگامی که آیت‌الله شاهرودی این مواد را در قالب بخشنامه به مجلس تقدیم کرد، مجلس آن را یکجا به قانون تبدیل کرده و در نتیجه زبان آن همچنان به صورت بخشنامه باقی مانده است. در قوه قضاییه کمیسیون حقوق شهروندی هم تشکیل شده، اما این کمیسیون نمی‌تواند به صورت جدی وارد پرونده‌ها شود و دادگاه‌ها هم اگر گزارش ندهند اشکالی پیش نمی‌آید و تخلفی نکرده‌اند. از دیگر موانع نیز می‌توان به سازوکار اجرایی نامناسب و نظارت ناکافی بر اجرا هم نام برد.

کاظمی ادامه داد: در برنامه چهارم توسعه دو ماده 100 و بند ه ماده 131 وجود دارند که به ترتیب دولت و قوه قضاییه را موظف کرده است به تهیه منشور حقوق شهروندی و تدوین لایحه حریم خصوصی و حفظ حقوق شهروندی. در دولت لایحه‌ای تحت عنوان «حقوق شهروندی و تاسیس نهاد ملی حقوق بشر» و در قوه قضاییه هم لایحه حریم خصوصی در برنامه قرار گرفت که هر دو ناتمام ماند. قوه قضاییه هم با این تصور که با تهیه لایحه حریم خصوصی، تدوین قانونی در رابطه با حقوق شهروندی منتفی است به همان اکتفا کرد. در صورتی‌که حقوق شهروندی اعم از حریم خصوصی است.

این قاضی دادگستری خاطرنشان کرد: برنامه چهارم توسعه این ایراد را دارد که دولت را تنها مکلف به تدوین «منشور»‌ کرد نه قانون، چرا که منشور یک بیانیه اخلاقی است. در دولت این پیش‌بینی شده بود که ضمانت اجراهایی حتما به موجب قانون اساسی یا عادی در این رابطه وجود داشته باشد؛ چرا که قانون اساسی برای حفظ حقوق شهروندی مردم تدوین شده است.

وی درباره برخورد مسئولان قضایی و ضابطین در مورد اجرای این قانون، گفت: این قانون در ابتدا قابلیت اجرایی چندای ندارد که ما بخواهیم تعهدات مسئولان به آن را بسنجیم و بخشنامه‌ای بودن آن هیچ الزامی را ایجاد نمی‌کند. در آرای دادگاه‌ها هم اثری از قانون نمی‌بینیم. در کشورهای دیگر وقتی قانونی تصویب می‌شود ضمانت اجرای آن مقرر می‌شود و سازوکارهای اداری آن مشخص می‌شود.

مدیرکل فنی قوه قضاییه در رابطه با هیات نظارت مطروحه در ماده 15 قانون مذکور، گفت: ارزیابی دقیق را باید از خود این هیات جویا شد، اما چیزی که مشخص بوده این است که عملکرد این هیات بازتاب عمومی نداشته است و مردم باید مطلع شوند از اینکه چنین سازوکاری وجود دارد.

این مدرس دانشگاه همچنین درباره نحوه گزارش‌دهی و نظارت بر اجرای قانون حقوق شهروندی ضمن معرفی نهادهای ملی حقوق بشر (HRI) در دنیا، گفت: در سوئد و نروژ که خواستگاه این نهادها هستند، NGO هایی وجود دارند تحت عنوان «صدای مردم»‌که گزارش‌های آن‌ها را مبنی بر چگونگی اجرای قانون بررسی می کنند و در مراحل بعدتر این گزارشات را به همراه پیشنهاداتی به دولت گزارش می‌دهد. جای خالی این نهاد در کشور ما احساس می‌شود و سازمان بازرسی کل کشور می‌تواند مرجع خوبی در این زمینه باشد.

این قاضی دادگستری گفت: دولت آقای روحانی به منشور حقوق شهروندی اشاره کرده است. ان‌شاءالله همان منشور به صورت قانون تهیه شود تا فصل سوم و اصل سوم قانون اساسی اجرا شود.