شناسه دولت ها در حقوق بین الملل

شناسایی دوژوره حکایت از قانونی بودن مبنای یک رژیم یا به عبارت دیگر مشروعیت آن و نشانه تأیید رژیم جدید از سوی دولت شناسنده است.

دولت‌ها پس از آنکه عناصر ضروری تشکیل دولت را فراهم آورند باید مورد شناسایی قرار گیرند و پس از آن می‌توان نام دولت را روی یک موجودیت سیاسی نهاد. در حقوق بین الملل شناسایی دولت صرفا جنبه خارجی داشته و بیشتر به دولت‌های موجود بستگی دارد تا مردم تحت حاکمیت دولت جدید و می‌توان گفت شناسایی بیشتر با استقلال سیاسی و رعایت حقوق بین‌المللی دولت جدید در ارتباط است تا با نحوه اعمال اراده بر مردم تحت حاکمیت.

شناسایی عملی است که به موجب آن دولت‌های موجود، وجود یک جامعه سیاسی جدید و مستقل را که قادر به رعایت حقوق بین الملل است؛ در سرزمین معین تصدیق و تأیید می‌کنند و در نتیجه، اراده خود را دایر بر شناسایی آن به عنوان عضو جامعه بین‌المللی اعلام می‌دارند.

در مورد شناسایی دولت دو نظریه مختلف وجود دارد: نظریه تأسیس را بیشتر طرفداران مکتب حقوق ارادی مطرح می‌کنند و بر این باورند که هیچ دولتی تأسیس نمی‌شود مگر این که توسط دولت‌های موجود مورد شناسایی قرار گیرد و دوم نظریه اعلامی‌عنوان می‌دارد به محض تجمیع عناصر لازمه، دولت موجودیت پیدا می‌کند و نیازی به شناسایی آن توسط دولت‌های دیگر نیست. رویه دولت‌ها امروزه مبتنی بر نظریه اعلامی‌بوده و مؤسسه حقوق بین‌الملل نیز این نظریه را پذیرفته است.دولت‌ها بر اســاس میزان مشروعیت و مقبولیت آنان در نــزد دول شناخته می‌شوند با دو نــوع از شناسایی دو فاکتو(بالفعل) و دوژوره (قانونی) در سطح بین الملل روبه‌رو می‌شوند. منافع و دیدگاه‌های دولت شناسنده از یک طرف و میزان اقتدار و مشروعیت ملی از طرف دیگر، عناصری هستند که تأثیر مستقیمی‌در نوع شناسایی دولت جدید دارند. تفکیک بین شناسایی به صورت دوفاکتو و دوژوره در گذشته بیشتر از امروز رایج بوده است. شناسایی دوژوره حکایت از قانونی بودن مبنای یک رژیم یا به عبارت دیگر مشروعیت آن و نشانه تأیید رژیم جدید از سوی دولت شناسنده است. حال آنکه، شناسایی دوفاکتو به معنی این است که یک رژیم یا حکومت جدید در سرزمینی مستقر شده و دارای کنترل بالفعل و عملی در آن سرزمین است. چنانکه رژیم بلشویک در شوروی در سال 1921 از سوی بریتانیا به طور دوفاکتو شناسایی شد.

 این زمانی بود که در بریتانیا ائتلافی از محافظه کاران لیبرال بر سرکار بودند و سپس هنگامی‌که حکومت حزب کارگر در 1924 زمام امور را به دست گرفت؛ شوروی را به طور دوژوره شناسایی کرد. به طور کلی شناسایی دوژوره به معنی تصدیق ثبات و دوام یک رژیم و علاقه مندی به برقراری رابطه با آن و شناسایی دوفاکتو به معنی کنترل عملی یک رژیم و به منظور حفظ حقوق و اموال دولت شناسنده در مناسبات با حکومت دوفاکتو است .

علی حمزه پور
کارشناس حقوقی