منظور از آلودگی هوا عبارت است از وجود و پخش یک یا چند آلوده‌کننده اعم از جامد، مایع، گاز، تشعشع پرتوزا و غیر پرتوزا در هوای آزاد به مقدار و مدتی که کیفیت آن را به طوری که زیان‌آور برای انسان یا سایر موجودات زنده یا گیاهان یا آثار و ابنیه باشد تغییر دهد.
براساس بند 2 ماده 1 آیین‌نامه جلوگیری از آلودگی این امر عبارت است از وجود یک یا چند آلوده کننده در هوایی آزاد به مقدار و مدتی که کیفیت آن برای انسان یا سایر موجودات زنده، گیاهان و یا آثار و ابنیه مضر باشد.
با این که آلودگی هوا از دیرباز وجود داشته و پدیده جدیدی نیست، اما این مشکل به صورت یک معضل زیست محیطی، بهداشتی، اجتماعی، سیاسی و حقوق متعلق به عصر حاضر به شمار می‌آید.
آلودگی هوا یک مشکل چند بعدی و پیچیده است و حل آن نیازمند تجمیع همه امکانات جامعه، مشارکت و همکاری جدی شهروندان در کنار دولت و استفاده از ابزارهای قانونی است و به بیان دیگر در واقع ضمانت‌های حقوقی برای مقابله با آلودگی هوا هرچند لازم‌اند، اما به تنهایی کافی نیست و مجموعه‌ای از عوامل، مکانیزم‌ها و سیاست‌های غیر حقوقی نیز در کنار ضمانت‌های حقوقی نیاز است، هر چند به نظر می‌رسد برای مقابله با تباهی‌های زیست محیطی تاثیر عوامل غیر حقوقی به مراتب بیشتر است.
کارشناسان و مجامع زیست محیطی در عرصه های جهانی به این نتیجه رسیده‌اند که در پیش گرفتن راه‌های موثر حمایت از محیط زیست و منابع طبیعی امری اجتناب ناپذیر و حیاتی است و رمز و کلید اصلی موفقیت در تثبیت اقلیم زمین، کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی است.
● راه های مقابله با آلودگی هوا:
▪ از موثرترین راهکارهای کاهش آلودگی، کاهش آلودگی از مبدا است: ساخت و طراحی وسایل نقلیه موتوری که از حداقل سوخت استفاده کنند، چنانچه در کشور‌های پیشرفته این امر تحقق یافته و در صدد موفقیت‌های بیشتری نیز هستند و همانطور که می دانیم وسایل نقلیه موتوری در ایران نسبت به دیگر کشور ها از بالاترین مصرف سوخت برخوردار هستند.
▪ تبدیل سوخت خودروها به CNG در مقابل بنزین و نیز کاهش واردات بنزین.
▪ ارایه برنامه‌های آموزشی در رابطه با کاهش مصرف سوخت از طرق مختلف مانند آموزش تعمیر و نگهداری خودروها، الگوهای رانندگی و عوامل موثر بر میزان مصرف سوخت خودرو.
▪ استفاده از رسانه‌ها‌ی همگانی (رادیو، تلویزیون، مطبوعات و... ) و فعالیت‌های سازمان یافته برای آموزش و افزایش دانش درباره تهدیدهای آلوده کننده‌های هوا و ایجاد آگاهی از اجرای قوانین برضد تمامی آلوده کننده‌ها بسیار مهم و ضروری است.
▪ خارج کردن صنایع آلاینده از محدوده شهری؛
▪ از رده خارج کردن خودروهای قدیمی و فرسوده با حفظ حقوق صاحبان آن‌ها.
▪ استفاده از انرژی‌های تجدید‌پذیر که هم اکنون در نقاط مختلف دنیا از آن‌ها استفاده می‌شود از جمله انرژی خورشید ،باد، انرژی گرمایی اقیانوس‌ها ،انرژی امواج آب و انرژیجذر و مد اقیانوس‌ها ، بیوگاز (سوخت حاصل از تجزیه میکروبی ماده آلی در غیاب اکسیژن _ بیوگاز سوختی پاکیزه است که می‌شود از آن برایپخت و پز ،گرم کردن فضا و آب، روشنایی و حتی فراهم آوردن توان مکانیکی در ماشین آلات کشاورزی. |