رای شماره 93-92 هیات عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع ابطال بخشنامه شماره 2 10 1388-5 78 56516 سازمان آموزش پرورش

رأی شماره‌های 93ـ92 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع ابطال بخشنامه شماره 5/78/56516 ـ 2/10/1388 سازمان آموزش و پرورش استان ایلام مبنی بر ممنوعیت ذخیره‌سازی مرخصی سرایداران مدارس به میزان بیش از 15 روز در هر سال

شماره هـ/89/194                                                                          8/2/1393

تاریخ دادنامه : 25/1/1393        شماره دادنامه: 93ـ92

کلاسه پرونده : 89/194ـ193

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی : آقایان عباس کیانی، مرتضی کیانی نژاد

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بخشنامه شماره 5/78/56516 ـ 2/10/1388 سازمان آموزش و پرورش استان ایلام

گردش کار : آقای عباس کیانی به موجب دادخواستی ابطال بخشنامه شماره 5/78/56516 ـ 2/10/1388 سازمان آموزش و پرورش استان ایلام را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

« احتراماً، اینجانب عباس کیانی شاکی دعوا در اجرای بند الف ماده 11 قانون صلاحیت حدود اختیارات دیوان و اصول 170و 173 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران شکایت و اعتراض خود را به شرح آینده نسبت به تصمیم اداره مشتکی‌عنه معروض می‌دارد:

همان طور که مستحضرید با عنایت به ماده 4 قانون مدنی اثر قانون نسبت به آتیه است و نسبت به ماقبل خود اثری ندارد اینجانب احدی از مستخدمان رسمی سازمان طرف شکایت می باشم و مرخصی مشمولان قانون کشور به استثنای اشخاص آموزشی سالیانه یک ماه مقرر شده و مستخدم با رعایت ماده 47 قانون استخدام کشوری می‌تواند از مرخصی معنونه استفاده و یا این که در صورت عدم استفاده مرخصی مقرره به عنوان ذخیره در پرونده خدمتی منظور شود اما اداره طرف شکایت بدون در نظر گرفتن مقررات راجعه بر اساس بخشنامه واصله که کپی مصدق آن ضمیمه درخواست است میزان ذخیره 15 روز منظور و نسبت به کل مرخصی یک ماه مدعی ابطال شده است که این مهم موجب حقوق شاکی شده است در صورتی که بخشنامه ریاست جمهوری اسلامی ایران که مصوبه هیأت وزیران است و به عنوان قانون محسوب می‌شود مرخصی کارکنان شاغل غیرآموزشی که تصویر آن ضمیمه است منطبق با ماده 47 قانون استخدام کشوری است و بر اساس یک ماه منظور می‌شود.

از آن جا که مطابق اصل 156 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران قوه قضاییه پشتیبان حقوق فردی و اجتماعی و تحقق بخشیدن عدالت در جامعه و احیای قانون است و دیوان عدالت اداری با عنایت به ماده 11 قانون دادرسی دیوان مرجع رسیدگی به شکایات و تظلمات اشخاص حقیقی و حقوقی از ادارات و سازمانهای دولتی و وابسته به دولت است و ابطال بخشنامه‌های قوه مجریه از اختیارات آن مرجع است. علی‌هذا با تقدیم این دادخواست و نظر به مراتب یاد شده تقاضای ابطال بخشنامه استنادی و ابقای بخشنامه قبلی مبنی بر احراز یک ماه مرخصی با توجه به بخشنامه ریاست جمهوری مورد استدعا می‌باشد تا حقوق شاکی در معرض تضییع واقع نشود. »

آقای مرتضی کیانی‌نژاد نیز به موجب دادخواست جداگانه‌ای، ابطال بخشنامه شماره 5/78/56516 ـ 2/10/1388 سازمان آموزش و پرورش استان ایلام را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

« احتراماً، اینجانب شاکی دعوا در اجرای ماده 11 قانون صلاحیت حدود و اختیارات دیوان و اصول 170 و 173 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران اعتراض خود را به شرح آینده نسبت به تصمیم مشتکی‌عنه معروض می‌دارد:

با توجه به ماده 4 قانون مدنی اثر قانون نسبت به آینده است و نسبت به ماقبل خود اثری ندارد به استحضار عالی می‌رساند بر اساس قوانین و مقررات راجعه مستخدمان

غیرآموزشی وزارت آموزش و پرورش به عنوان کارمند مانند سایر ادارات و سازمانهای دولتی و وابسته به دولت سالیانه از یک ماه مرخصی استحقاقی برخوردار هستند و چنانچه مطابق ماده 47 قانون استخدام کشوری از مرخصی استحقاقی استفاده ننمایند و یا این که به دلیلی اعم از نیاز مرخصی مورد استفاده قرار نگیرد ذخیره تمام مرخصی در پرونده منظور می‌شود. این که افراد مشمول قانون کار که از ذخیره نه روز برخوردار می‌شوند مستنداً به اصل 170 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران چنانچه بخشنامه‌ها و آیین‌نامه‌های قوه مجریه مخالف قانون باشند هر کس می‌تواند ابطال این گونه آیین‌نامه‌ها را از مرجع دیوان عدالت اداری درخواست نماید اینجانب که احدی از کارمندان دفتری هستم مطابق قانون و با عنایت به ماده 47 قانون استخدام کشوری از مرخصی سالیانه 30 روز برخوردار و بهره‌مند هستم و بخشنامه واصله از ریاست جمهوری اسلامی ایران که مصوبه هیأت وزیران است قانون محسوب و مرخصی استحقاقی یک ماه و در صورت عدم استفاده تمام یک ماه قابلیت ذخیره و پرداخت آن از ناحیه مشتکی‌عنه الزامی می‌باشد با توجه به این که قوه قضاییه پشتیبان حقوق فردی و اجتماعی و تحقق بخشیدن عدالت در جامعه و احیای قانون است و از این که دیوان عدالت اداری با عنایت به ماده 11 قانون آیین دادرسی دیوان مسؤول و مرجع رسیدگی به شکایات و تظلمات اشخاص حقیقی و حقوقی از ادارات و سازمانهای دولتی است و ابطال بخشنامه‌های اداری با رعایت اصل 170 قانون اساسی از طریق آن مرجع صورت می‌گیرد ضمن اعتراض به تصمیم طرف شکایت و مفاد خواسته تقاضای ابطال بخشنامه استنادی و حکم بر ابقای بخشنامه ریاست جمهوری که تصویر آن پیوست است مورد استدعاست تا حقوق مسلم و قانونی اینجانب تضییع نشود و بتوانم از حقوق مسلم و قانونی خود کماکان برخوردار شوم زیرا اداره طرف شکایت با بخشنامه قصد نادیده گرفتن حقوق شاکی را دارند. »

در پاسخ به اخطار رفع نقصی که در اجرای ماده 38 قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال 1385 [ماده 81 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392] برای شاکی ارسال شده بود، وی پاسخ داده است که:

« احتراماً، عطف به اخطاریه رفع نقص مورخ 19/2/1389 به کلاسه پرونده هـ/267 به استحضار می‌رساند اینجانب مرتضی کیانی‌نژاد سرایدار بازنشسته سال 1388 که در اوایل جنگ تحمیلی رژیم بعثی عراق مشغول انجام وظیفه بیتوته و سرایداری از اموال مدارس، آموزش و پرورش شهرستان ایوان غرب آن هم در شرایط سخت و دشوار در زیر پلها و دره‌ها بوده‌ام به طوری که اگر می‌خواستم به مرخصی یک روزه و حتی چند ساعت بروم به ناچار می‌باید یک نفر از اقوام و یا همکار صنفی جایگزین خود می‌کردم و این امر استفاده از مرخصی سالانه برای اینجانب را غیرممکن ساخته بود، حال با توجه به این که بنده قانون و ماده‌ای که شرایط اینجانب در آن احقاق شده باشد در اختیار ندارم استدعامندم نسبت به احقاق حق بنده با در نظر گرفتن مطالب ذکر شده فوق احراز فرمایید. »

بخشنامه مورد اعتراض به قرار زیر است:

«به: مدیریت/اداره آموزش و پرورش شهرستان/منطقه

از: سازمان آموزش و پرورش استان ایلام

موضوع: مرخصی ذخیره سرایداران

با سلام و احترام

به استناد قانون مدیریت خدمات کشوری و مواد قانونی قبل از آن برای سرایداران مدارس با داشتن حکم کارگزینی سرایداری فقط پانزده روز مرخصی ذخیره می‌گردد. شایسته است ضمن بررسی دقیق و برابر مقررات در صورت اضافه بر 15 روز نسبت به لغو و عودت آن به بیت‌المال اقدام و ابلاغ موضوع به افراد ذی‌نفع در خصوص آن به عمل آورید. »

در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل آموزش و پرورش استان ایلام به موجب لایحه شماره 117/23401ـ 11/5/1389 توضیح داده است که:

« در پاسخ به ابلاغیه شماره 89/193ـ 6/4/1389 در خصوص خواسته آقای عباس کیانی مبنی بر اعتراض به تصمیم اداره طرف شکایت و ابطال بخشنامه شماره 5/78/56516 ـ 2/10/1388 موارد زیر به استحضار می‌رساند:

1ـ با استناد «ماده 84 قانون خدمات کشوری» کارمندان دستگاه های اجرایی سالی 30 روز حق مرخصی کاری با استفاده از حقوق و مزایای مربوط دارند که حداکثر نیمی (15 روز) از مرخصی آن در هر سال قابل ذخیره شدن است. مرخصی استحقاقی ذخیره شده کارکنان به هر مقدار که باشد در زمان بازنشستگی بدون هیچ گونه محدودیتی برابر آخرین حکم حقوق قبل از بازنشستگی قابل‌پرداخت است. بر اساس بخشنامه شماره 101/710/100ـ 19/4/1373 وزارت متبوع در جهت تقویت روحی کارکنان با امعان نظر به ماده 9 آیین‌نامه‌ مرخصی‌ها در زمینه اعطای مرخصی استحقاقی آنان تا سقف پانزده روز در سال و بر حسب درخواستی که هر مستخدم ارائه می‌نماید موافقت گردد. بند 5 بخشنامه 2/710 ـ 15/1/1377 نحوه استفاده از مرخصی و ذخیره کردن آن برای کلیه سرایداران شاغل در واحدهای آموزشی منحصراً همانند کارکنان کادر اداری بوده و محاسبه در خصوص مرخصی ذخیره این قبیل کارکنان مفاد بخشنامه شماره 101/710/100 سال 1373 ملاک عمل خواهد بود. مزید استحضار تا پایان سال 1373 مرخصی ذخیره فقط 15 روز بوده است.

2ـ شاکی در دادخواست خود اشاره به  ماده 47 استخدام کشوری داشتند که بر مبنای آن مستخدمان رسمی دولت سالی یک ماه حق مرخصی با استفاده از حقوق و فوق‌العاده‌های مربوط را دارند در حالی که ماده فوق بر حسب دادنامه شماره 257ـ 20/6/1378 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ماده 9 آیین‌نامه‌ مرخصی‌ها موضوع مواد 49 و 48 و 47 قانون استخدام کشوری مصوب 22/7/1326 هیأت وزیران لغو شده است. ماده 84 قانون استخدام کشوری این موضوع را تفکیک کرده که حداکثر نیمی از آن یعنی پانزده روز در هر ماه برای مستخدم قابل ذخیره شدن است. بنابراین طبق بررسیهای به عمل آمده از سوابق خدمتی مشارالیه، ایشان از 1/1/1359 تا 1/6/1368 به عنوان سرایدار در واحدهای آموزشی مشغول خدمت بودند، لذا بر اساس بخشنامه وزارتی شماره 101/710/100ـ 19/4/1373 و بخشنامه شماره 78/52678 ـ 14/7/1375 اداره کل آموزش و پرورش استان ایلام از تاریخ 1/7/1352 تا اسفند ماه 1373 مرخصی استحقاق مستخدمان کادر اداری در صورت عدم استفاده از مرخصی فوق هر سال فقط مدت 15 روز برای آنان قابل ذخیره است. بنابراین خواسته شاکی که اعتراض به تصمیم اداره طرف شکایت و ابطال بخشنامه شماره 5/78/56516 ـ 2/10/1388 بوده، لذا اجرای بخشنامه فوق‌الاشاره در راستای تحقق بخشیدن به موضوع بخشنامه وزارتی شماره 101/710/100ـ 19/4/1373 (موضوع 15 روز مرخصی قابل ذخیره در هر سال) بوده است. با استناد به مواد قانونی وبخشنامه‌های مربوط آنچه حق و حقوق ایشان بوده به وی تعلق گرفته و در زمان بازنشستگی ایشان از طرف شهرستان محل خدمت به عنوان پاداش مرخصی ذخیره پرداخت شده است. در خصوص سایر دوران خدمتی ایشان به عنوان خدمتگذار و متصدی امور دفتری مشغول خدمت بودند به لحاظ این که جزو کارکنان آموزشی بوده و چون این گروه از تعطیلات فصلی در تابستان استفاده می‌نمایند مرخصی در طول سال برای آنان قابل ذخیره شدن نمی‌باشد.

با توجه به مدارک و مستندات فوق هیچ گونه حقی از نامبرده ضایع نشده لذا صدور حکم مبنی بر بی حقی شاکی مورد استدعاست. »

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ یاد شده با حضور رؤسا، مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد. پس از بحث و بررسی، با اکثریت آراء به شرح آینده به صدور رأی مبادرت می ‎ کند.

رأی هیأت عمومی

نظر به حدود صلاحیت و وظایف و اختیارات رؤسای سازمانهای آموزش و پرورش استانها، صدور بخشنامه شماره 5/78/56516 ـ 2/10/1388 رئیس سازمان آموزش و پرورش استان ایلام در خصوص ممنوعیت ذخیره‌سازی مرخصی سرایداران مدارس به میزان بیش از 15 روز در هر سال، از حدود وظایف و اختیارات رئیس سازمان آموزش و پرورش استان ایلام خارج است و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 بخشنامه مذکور ابطال می‌شود.

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدجعفر منتظری