دادگاه ویژه روحانیت تنها دادگاهی است که تحت نظارت عالیه مقام معظم رهبری قرار دارد و تأسیس این دادگاه و نصب قضات با حکم ایشان اعمال می‌شود، بنابراین دادگاه ویژه روحانیت از مجموعه قوه قضاییه خارج است.
دادگاه ویژه روحانیت به دستور امام خمینی(ره) با تأکید بر اهمیت و لزوم حفظ شئون روحانیت و حوزه‌های علمیه به حکم حاکم شرع در سال 1366 تشکیل شد تا طبق موازین شرع مقدس به جرائم روحانی نمایان رسیدگی شود.
در حکم انتصاب دادستان دادگاه ویژه روحانیت که توسط مقام معظم رهبری مقرر شده است، اهمیت و شأن و نقش علمای دینی و جامعه روحانی در هدایت مردم و قوام امور کشور اقتضا می‌کند که نسبت به تخلفات و کج‌روی‌هایی که ممکن است از برخی عناصر روحانی نما صادر شود حساسیت و اهتمام نشان داده شود و با متخلفین برخوردی قاطع و منطبق با احکام اسلامی انجام گیرد.
ماده 1 آیین نامه دادسراها و دادگاه‌های ویژه روحانیت مصوب 14/5/1369 مقرر می‌دارد: "به منظور پیشگیری از نفوذ افراد منحرف و تبهکار در حوزه‌های علمیه حفظ حیثیت روحانیت و به کیفر رساندن روحانیون متخلف، دادسرا و دادگاه ویژه روحانیت تحت نظارت عالیه مقام معظم رهبری و با وظایف و تشکیلات و اختیارات مقرر ایجاد می‌شود.
طبق ماده 13 آیین نامه دادسراها و دادگاه‌های ویژه روحانیت این دادگاه صالح به رسیدگی در کلیه جرایم عمومی روحانیون، کلیه اعمال خلاف شأن روحانیون، کلیه اختلافات محلی مخل به امنیت عمومی در صورتی که طرف اختلاف روحانی باشد و کلیه اموری که از سوی مقام معظم رهبری برای رسیدگی مأموریت داده می‌شود است.
در دادگاه ویژه روحانیت اگر ترکیب هیات منصفه از روحانیون مورد تأیید دادستان و یا رئیس دادگاه باشد حضور آن مفید است و دیگر اینکه تشخیص علنی بودن این دادگاه‌ها با رئیس آن است. |