تلفن همراه محرم اسرار نیست !

هر هفته خبرهای مختلفی مبنی بر سوءاستفاده از فضای مجازی در رسانه‌ها منتشر می‌شود. درآخرین خبر منتشره رییس پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات پایتخت جزییات دستگیری مردی را فاش کرد که در محیط تانگو ضمن اغفال زنان از آنها اخاذی می‌کرد. با شنیدن این خبرها این سوال به وجود می‌آید که این شبکه‌ها چقدر می‌توانند برای ما خطرناک باشند؟

آن زمان‌ که هنوز از هر هزار خانواده ایرانی تنها یک خانواده رایانه داشت و این وسیله جزو لوازم لوکس محسوب می‌شد، شاید کمتر کسی تصور می‌کرد بشود با این سیستم راهی برای کلاهبرداری از مردم پیدا کرد! اما با آمدن اینترنت و دسترسی همزمان به همه نقاط جهان، این امکان فراهم شد که در زمان سفر کرد و با تنها چند کلیک به اطلاعاتی دست پیدا کرد که حتی با خواندن چند کتاب و سپری کردن مدت زمان زیاد، به آن نرسید! از زمانی که استفاده از اینترنت همه‌گیر شد و خیلی‌ها برای دست یافتن به اطلاعات از کاربران حرفه‌ای اینترنت شدند، راه‌های سوءاستفاده از این تکنولوژی باز شد. در آن زمان‌ها به این تکنولوژی به اصلاح خودشان ، «دهکده جهانی» می‌گفتند و خیلی‌ها به هوای پیوستن به این دهکده رایانه خریدند و جزو کاربران اینترنت شدند. امروزه استفاده از اینترنت، جزو لاینفک زندگی مردم شده است اما در برخی موارد که قابل اغماض هم نیست، این تکنولوژیِ بلای زندگی او نیز شده است. یکی از ضررهای بزرگ برای مردم توسط شبکه‌های اجتماعی صورت می گیرد.

شبکه‌های اجتماعی که در ازای خدماتی متفاوت، اقدام به عضوپذیری می‌کنند از اوایل دهه هشتاد درایران گسترش پیدا کردند. پس از آغاز به کار این شبکه‌ها، خبرهای فراوانی درباره  سوء‌استفاده از دختران و زنان از طریق کاربران این شبکه‌ها منتشر شد که البته این روند هنوز نیز ادامه دارد.

 در این میان؛ شبکه‌های مجازی موبایلی که به‌تازگی پا به عرصه گذاشته‌اند مقصد جدید سودجویان قرار گرفته‌اند. شبکه‌هایی چون «وایبر»، «واتس‌اپ»، «تانگو»، و .... اتفاقی که به نظر می‌رسد با وجود تجربه‌های تلخ گذشته در مورد شبکه‌های اجتماعی ، قابل پیشگیری است.

مردم بایدآموزش ببینند

دکتر اردشیر گراوند جامعه‌شناس و پژوهشگر اجتماعی در پاسخ به این سوال که چرا این فضاهای مجازی همچنان قربان می‌گیرند می‌گوید: «در هر فضایی که انسان در آن در حال فعالیت است، یک جایی برای سوءاستفاده پیدا می‌شود. در هر فضایی امکان استفاده انسانی و غیرانسانی برای افراد فراهم است.» این آسیب‌شناس ادامه می‌دهد: «ما باید حمایت‌هایمان را از کسانی که ممکن است آسیب بیشتری از این فضاها ببینند، بیشتر کنیم.»

گراوند می‌گوید : «برای جلوگیری از استفاده‌های نادرست، سه راه باید در پیش گرفت که یکی از آنها وضع سیستم‌های پیشگیرانه و قانونی است. علاوه‌بر آن باید مردم را آموزش دهیم تا بدانند چطور با این شبکه‌ها کار کنند. راه سوم هم این است که فرهنگسازی مناسبی صورت گیرد که مردم مراقب هم باشند و نگذارند کسی در این شبکه‌ها آسیب ببیند.» او می‌گوید: «ما باید تمام تلاشمان را بکنیم که این ضررها به حداقل برسند.»

جلوی فساد باید گرفته شود

سخنگوی قوه قضاییه نیز معتقد است وظیفه همگان و به‌خصوص حکومت است که جلوی فساد را بگیرد و هیچ‌کس نمی‌تواند به بهانه اینکه امروز نمی‌شود جلوی ماهواره، تکنولوژی و شبکه‌های اجتماعی را گرفت دست روی دست بگذارد و علیه فساد اخلاقی و اجتماعی که دارد در کشور انجام می‌شود کاری نکند. لذا باید تلاش کرد و اگر لازم است هزینه شود این کار صورت گیرد.

حجت‌الاسلام محسنی‌اژه‌ای گفته است: «اگر نمی‌توانیم صددرصد هم جلوگیری کنیم نباید رها کنیم، این خلاف است. مردم به حق از مسئولین و حکومت توقع دارند که جلوی فساد گرفته شود. به‌ویژه دستگا‌ه‌هایی که وظیفه سنگین‌تری دارند باید تلاش کنند. ممکن است گفته شود فلان شبکه اجتماعی استفاده مفیدی هم دارد. اگر امکان تفکیک باشد یعنی از فساد جلوگیری شود این کار انجام می‌شود اما اگر امکان تفکیک یعنی جلوگیری از فساد و استفاده از قسمت مفید نیست، باید جلوگیری شود.»

سکوت قربانیان،چراغ سبز به متهمان

رییس پلیس فتای پایتخت نیز در همین زمینه گفته است: «خانواده‌ها باید در راستای به کارگیری تکنولوژی جدید و بهره‌گیری از نرم‌افزارهای ارتباطات تحت موبایل دقت لازم را داشته باشند، اما متاسفانه مشاهده شده است که نه تنها خانواده‌ها توجهی به این امر ندارند، بلکه گاهی اوقات خود نیز در دام شیادان این شبکه‌های اجتماعی گرفتار می‌شوند.»

کاکوان با بیان اینکه گاهی دیده شده توصیه‌های پلیس از سوی مردم نادیده گرفته می‌شود، ادامه داد: «حجم و موضوع پرونده‌های واصله به پلیس فتا نشان می‌دهد که کلاهبرداران و سوءاستفاده کنندگان در کمین افراد و حتی خانواده‌ها هستند و مساله قابل تاسف این است که در برخی مواقع اینگونه پرونده‌های غیراخلاقی، مالباختگان و قربانیان به دلیل شرایط فرهنگی و همچنین ترس از آبروریزی نسبت به ثبت شکایت اقدام نکرده و پلیس را در رسیدگی قاطع تنها می‌گذارند اما این ترس آنها فرصتی است به کلاهبرداران و سوءاستفاده کنندگان تا دوباره به عمل مجرمانه خود بازگردند.»

گراوند نیز در همین‌رابطه می‌گوید: «یکی از مشکلاتی که بعضی از این شبکه‌های موبایلی دارند این است که شماره‌تلفن شما را در اختیار کسانی می‌گذارد که اصلا با آنها آشنایی ندارد. در کنار آن تمام گفت‌وگوهای شما و مکالماتتان در سیستم این نرم‌افزارها ذخیره می‌شود.

این باعث می‌شود امنیت در حوزه کلانتر به خطر بیفتد. با همین شماره‌تلفن افراد می‌توانند خیلی کارها انجام دهند. مثلا به گوشی شما نفوذ کنند و به گفت‌وگوها، عکس‌های خصوصی و اطلاعاتی دست پیدا کنند که شما راضی به پخش آنها نیستید.»

به گفته گرواند باید به کشور و مردم ما به حدی از بلوغ اجتماعی برسند که دیگر به سراغ این کارها نروند. همه شبکه‌های اجتماعی منافع و ضررهایی دارند. ما باید سعی کنیم ضررهای این شبکه‌ها را به حداقل برسانیم.