خلیج فارس در تمامی اسناد بین المللی ثبت شده است

در سال‌های اخیر بارها نام خلیج فارس از سوی کشورهای مختلف و حتی بازیگران غیردولتی در عرصه بین‌المللی مانند موتورهای جستجوگر و موسسه‌های جغرافیایی مورد تحریف و جعل قرار گرفته است.  این در حالی است که گذشته از تاریخ که سند شش دانگ این خلیج را به نام ایرانی‌ها می‌زند، حقوق بین‌الملل نیز این آب را متعلق به ایرانی‌ها می‌داند. صرف نظر از اینکه چنین اقدامی بیانگر ناتوانی و عجز سیاسی کشورهای حاشیه این خلیج است، بلکه با وجدان و اخلاق هم مغایرت دارد. در گفت‌وگو با دکتر «محمدرضا ویژه» حقوقدان و عضو هیات علمی دانشگاه علامه به تحلیل جعل نام خلیج فارس از منظر حقوق بین‌الملل می‌پردازیم.

دکترویژه در این‌باره به «حمایت» چنین گفت:   نام این خلیج، در زبان‌های گوناگون، ترجمه عبارت «خلیج فارس» یا «دریای پارس» بوده‌است .

به گفته وی خلیج فارس و مترادف‌های آن در سایر زبان‌ها، اصیل‌ترین نام جغرافیایی است. نامی که از کهن‌ترین منابع تاریخی بر جای مانده و از سده‌های پیش از میلاد به طور مستمر در همه زبان‌ها و ادبیات جهانی استفاده شده ‌است. نتیجه اینکه نام این خلیج با پارس، فارس، ایران و معادل‌های آن در سایر زبان‌ها گره خورده‌است.

این مدرس دانشگاه چنین اظهار کرد: «در اسناد به‌جا مانده از بسیاری تمدن‌های گذشته سرزمین‌های جنوب خلیج فارس که شامل قطر، عمان، امارات متحده عربی، عربستان و کویت می‌شد، به ایران تعلق داشته‌اند. بنابراین خلیج فارس از آب‌های داخلی ایران به حساب می‌آمد و به همین علت یونانیان به آن سینوس پریسیکوس گفته‌اند. ریچارد دالتون، سفیر سابق انگلیس در تهران در این زمینه گفته است: «بدون هیچ تردیدی نام درست جغرافیایی آن در طول تاریخ خلیج فارس است.»

  سازمان‌های بین‌المللی و نام خلیج فارس

در تمام سازمان‌های بین‌المللی از سازمان ملل متحد نام رسمی این خلیج، «خلیج فارس» است. ویژه با بیان این مطلب ادامه می‌دهد: به عنوان نمونه سازمان آب‌نگاری بین‌المللی از نام خلیج ایران یا خلیج فارس استفاده می‌کند. اما برخی از کشورهای عربی در دهه‌های اخیر آن را با انگیزه‌های مختلف خلیج عربی یا به‌طور خلاصه، خلیج می‌نامند.

وی افزود: علاوه بر ذکر نام خلیج فارس در سایت رسمی سازمان ملل متحد، دیوان بین‌المللی دادگستری نیز در قضیه سکوهای نفتی مانند لوایح جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحد امریکا از نام «خلیج فارس» استفاده کرده و شورای امنیت نیز در برخی قطعنامه‌های خود در خصوص جنگ عراق علیه کویت مانند قطعنامه 687 نام خلیج فارس را به کار برده است. این در حالی است که در مقابل سازمان‌های بین‌المللی، شورای همکاری خلیج همچنان از ذکر نام خلیج فارس پرهیز می‌کند.

  چرا خلیج ع رب ی؟

ویژه، هدف کشورهای عربی را از خواندن خلیج فارس به نام اعراب متعلق به چند طیف خاص دانست و افزود: برخی محافل متعصب عرب، بعضی بازیگران سیاسی و دولت‌های فرا‌منطقه‌ای با استراتژی تفرقه‌اندازی، گروه‌های سودجو و منفعت‌طلب که دنبال مقابله با امواج انقلاب اسلامی، کسانی هستند که اصرار دارند این خلیج را عربی بنامند.

 این مدرس دانشگاه تصریح کرد: یکی از راهکارهای مقابله با این موضوع، گسترش آگاهی و بصیرت در بین آحاد ملل منطقه است. که این وظیفه به عهده علما، دانشمندان، نخبگان، اشخاص تاثیرگذار و روشنفکران اصیلی است که وابستگی خاصی به قدرت‌ها ندارند.

  حق دریافت اطلاعات صحیح

وی در ادامه از حقی به نام حق آزادی اطلاعات در حقوق بین‌الملل  نام ‌برد که در ماده 19 میثاق مدنی و سیاسی به آن اشاره شده است و گفت: این حق شامل آزادی ارسال و آزادی دریافت اطلاعات می‌شود.

 ویژه ادامه داد: آزادی ارسال اطلاعات به طور منطقی مشروط به صحیح بودن اطلاعات است. کنوانسیون حق تصحیح در 1962 نیز بر ارسال اطلاعات صحیح از طریق وسایل ارتباط جمعی تاکید کرده است. می‌توان استدلال کرد که کشورهای عربی در انتشار نام مجعول از خلیج فارس در رسانه‌های ملی و بین‌المللی تعهدات خود مبنی بر ارسال اطلاعات صحیح را نقض کرده‌اند. طبق این کنوانسیون کشور را که  اطلاعات کذبی  علیه کشوری دیگر منتشر کند  موظف به تصحیح آن از طریق همان رسانه می‌کند. اما باید توجه داشت ایران و بسیاری از کشورهای عربی عضو این کنوانسیون نیستند و به طور حتم با عضویت در این کنوانسیون می‌توان بخشی از مشکلاتی که اعراب در این حوزه برای ما ایجاد می‌کنند را برطرف کرد.

  خلیج فارس به نام ایران است

این مدرس دانشگاه در ادامه از گروه «متخصصین سازمان ملل برای اسامی جغرافیایی» نام می‌برد که از سوی دبیرکل سازمان ملل به دنبال قطعنامه‌ای از شورای اقتصادی اجتماعی ایجاد شده است.

 وی دراین‌باره گفت: طبق قطعنامه، این نهاد سه موضوع را دنبال می‌کند؛ الف) بررسی مسایل فنی استانداردسازی داخلی اسامی جغرافیایی که شامل ارزیابی مشکلات منطقه‌ای و عمومی و تهیه پیش‌نویس توصیه‌هایی برای رفع آن می‌شود مانند توصیه‌های زبانی در تلفظ صحیح نام جغرافیایی از سوی خود کشورها در خصوص مناطق همان کشور، ب) ارایه گزارش به شورا تا در شرایط مناسب کنفرانسی را در خصوص موضوع تشکیل دهند و حمایت از کارگروه زبانی، ج) بنا به درخواست دبیرکل، دعوت از کشورهای ذ‌‌ی‌نفع و علاقه‌مند در موضوع برای ارایه مشورت به کارگروه قبلی.

وی با بیان اینکه این کارگروه در طول هر پنج سال سه اجلاس خواهد داشت، افزود: در قواعد شکلی این کارگروه می‌خوانیم که تصمیم‌های آن لازم است به کنفرانس ملل متحد در خصوص استانداردسازی اسامی جغرافیایی ارایه شود و در صورت تصویب کنفرانس برای تایید نهایی به شورای اقتصادی اجتماعی ملل متحد ارسال شود. به این ترتیب تصمیمات کارگروه جنبه توصیه‌ای دارد و تحقیقات آن باید بر اساس دستاوردهای علمی و تولید داده‌های اسم‌شناسی مکان‌ها باشد، ضمن آنکه لازم است از طریق استانداردسازی ملی، اسامی بین‌المللی نیز استانداردسازی شوند.

این مدرس دانشگاه تاکید کرد: این کارگروه موضوع بیست و سومین جلسه اسامی جغرافیایی را به نام خلیج فارس اختصاص داد. این جلسه در 4 آوریل 2006 به اعتبار تاریخی، جغرافیایی و حقوقی نامی جز فارس برای آن برنگزیدند. این نهاد در بخشی از گزارش خود بیان کرد که حتی اگر جغرافی‌دانان گذشته نام خلیج فارس را برای این خلیج انتخاب نکرده بودند، بهترین نام برای آن  نام ایران یعنی پرشیا است. زیرا ایران بیشترین مرز را با این خلیج دارد و با جمعیتی حدود 70 میلیون، کشوری است که در میان کشورهای ساحلی خلیج بیشترین جمعیت را داراست. این گزارش اعلام می دارد «در طول قرون، حداقل 2500 سال که بخش عمده‌ای از آن در زمان امپراطوری فارس بوده است، هیچ‌گاه میان تاریخ‌دانان و نویسندگان در خصوص یک نام در خاورمیانه چنین اتفاق نظری وجود نداشته است». این گروه با اشاره به تاریخ‌نگاران و نقشه‌هایی از گذشته به ذکر نام خلیج فارس در اسناد معتبر اقرار می‌کند.

  دفاع قانونی از نام خلیج فارس

وی با بیان اینکه اگر این روند ادامه پیدا کند راهکارهایی از نظر قانونی و حقوقی برای ایران وجود دارد که بتواند از نام خلیج فارس در برابر این تهاجم‌ها دفاع کند، افزود: البته این موضوع از جمله مباحث حاکمیتی و در شرح وظایف دستگاه‌های حکومتی نظیر وزارت امور خارجه، قرار دارد و طبق اطلاعات این دستگاه‌ها در مجامع بین‌المللی به وظیفه خود و حمایت از موضع رسمی دولت ایران از جمله اعتراض به موقع و ارایه اسناد معتبر بین‌المللی و پاسخ به شبهات مطروحه اقدام کرده‌اند. حال ممکن است تردید در میزان تسلط و کارآمدی سازمان‌های بین‌المللی مسئول در این عرصه باشد که مبحثی جداگانه است.

این مدرس دانشگاه درباره برخورد قانونی با کشورهای مدعی حاکمیت بر خلیج فارس اظهار کرد: اولا تمامی کشورهای عربی در منطقه خلیج فارس قرار ندارند و هیچ‌گاه تعداد معدودی از دولت‌های حاشیه خلیج فارس نمی‌توانند داعیه‌دار تمامی اعراب باشند. ثانیا این موضوع مورد ادعای برخی دولت‌های با تاریخ نه‌چندان موجه در سابقه استقلال‌شان و نحوه جداشدن از دول بزرگ دیگر در منطقه است.

وی ادامه داد: اگر بحث بررسی همه جانبه مطرح شود خود آن‌ها بیش از دیگران ضرر خواهند کرد. سابقه و عاقبت صدام که زمانی مدعی رهبری اعراب بود در پیش روی همگان است.

  تذکر به امارات ایرلاین

عضو هیات علمی دانشگاه در ادامه از راهکارهایی درخصوص خط هوایی امارات در ایران نیز گفت: مدت زیادی است که این خط هوایی هنگام ورود به امارات از واژه «خلیج عرب» استفاده می‌کنند؛ طبعا دستگاه‌های مسئول دولتی و آن‌هایی که به این بحث مربوط می‌شوند مانند وزارت راه از طرق دیپلماتیک و با روش‌های مناسب و غیر تحریک‌کننده و با رعایت اصول و راهبردها و سیاست‌های کلان نظام نظیر عزت، حکمت و مصلحت باید اقدامی کنند و تذکر به این خط هوایی از آن‌ها بخواهند این موضوع را اصلاح کنند.