نگاهی به گذشت شاکی تا صلح و سازش در دعاوی کیفری و مدنی |
وقتی دعوایی مطرح می‌شود هزینه‌های زیادی را بر دوش مطرح کننده آن می‌گذارد، از زمانی که طرفین باید برای اثبات ادعای خود بگذارند تا استرس و پولی که باید خرج کنند همه انرژی می‌گیرند . در این میان راه‌های زیادی وجود دارد که جلوی هزینه‌های مادی و معنوی گرفته شود. قانون مواردی را نیز در این زمینه پیش‌بینی کرده است، در ادامه با این موضوع آشنا می‌شویم.در ابتدا این مطلب را مد نظر داشته باشید که دعواها به دو دسته تقسیم می‌شوند آن‌هایی که می‌شود از آن‌ها گذشت کرد و آن‌هایی که نمی‌توان نادیده گرفت. در قانون جرایم قابل گذشت به آن‌هایی گفته می‌شود که «قانون‌گذار از لحاظ رعایت مصالح اجتماعی یا خانوادگی جنبه خصوصی آن‌ها را بر جنبه عمومی برتری داده و تعقیب آن‌ها را موکول به شکایت شاکی کردن است.» به عبارتی جرایم قابل گذشت آن‌هایی هستند که تا شاکی‌ای وجود نداشته باشد فرد به خاطر ارتکاب آن عمل، مورد پیگرد قرار نمی‌گیرد. همچنین در این جرایم به محض اینکه شاکی اعلام گذشته کند، تعقیب متهم یا رسیدگی به پرونده متوقف می‌شود. در جرایم غیرقابل گذشت این مساله برعکس است، یعنی شکایت یا گذشت شاکی تأثیری در تعقیب متهم ندارد و نماینده جامعه یعنی همان دادستان دست از سر متهم یا مجرم بر نمی‌دارد. البته در این مورد هم اعلام رضایت شاکی در رای اثر دارد اما باعث متوقف شدن رسیدگی نمی‌شود. جالب است بدانید که درهر دوی این جرایم موضوع صلح و سازش مطرح است. وقتی جرم قابل گذشت باشدگفتیم جرایم قابل گذشت آن‌هایی هستند که با گذشت شاکی مجرم دیگر تعقیب نمی‌شود یا رسیدگی و اجرای حکم متوقف می‌شود، کسی که می‌خواهد گذشت کند باید این را بداند که گذشت باید با صراحت و بدون هیچ‌گونه قید و شرطی باشد و در قانون به گذشتی که مشروط و معلق باشد ترتیب اثر نمی‌دهند. یعنی اگر فرد حین رضایت دادن از مجرم تعهد بخواهد که دیگر این کار را انجام ندهد، در دادسرا و دادگاه این رضایت را نمی‌پدیرند بلکه رضایت باید بدون قید و شرط باشد. در این‌باره بد نیست بدانید که گاهی پیش می‌آید که بعد از رضایت شاکی، کسی که از او شکایت شده است مدعی می‌شود و به قول معروف دست پیش را می‌گیرد که پس نیفتد، قانون در این‌باره و برای جلوگیری از بروزاین مشکل نیز راهکاری دارد و این است که پایان برگه سازش نامه‌ها آمده است: «آقای/خانم…… نیز حالیه اعلام می‌دارد که او نیز از آقای………شکایتی نداشته و در این پرونده ادعایی نسبت به یکدیگر ندارند.» بعد از امضای این فرد نیز این سازش‌نامه به رسمیت می‌رسد. در این‌باره بد نیست نکته دیگری را نیز مد نظر داشته باشد: بسیاری از مردم تفاوت میان مسایل کیفری و مدنی را نمی‌دانند و در صلح و سازش به آن توجه نمی‌کنند. این موضوع را با یک مثال روشن می‌کنیم. فرض کنید شخص (الف) شیشه اتومبیل شخص (ب) را با سنگ شکسته و کار به دادگاه و دادسرا رسیده است، حالا (ب) اعلام رضایت می‌کند و می‌گوید از (الف) شکایت کیفری ندارد. در این مورد باید توجه کنید که معلوم نیست شاکی اصلا خسارت را نمی‌خواهد یا حاضر از بعد از دریافت خسارت رضایت دهد، در سازش‌نامه حتما باید این موارد مشخص به‌طور کامل در متن سازش‌نامه آورده شود. مثلاً در متن بیاید که «هیچ‌گونه ادعای کیفری و مدنی از ایشان ندارم.» یادتان باشد بعد از سازش و گذشت نمی‌توانید از گذشت خود خود برگردید و دوباره تقاضای تعقیب کنید چون پس از اعلام گذشت البته در جرایم قابل گذشت، دیگر ممکن نیست که تعقیب از سر گرفته شود. وقتی پای چند شاکی در میان باشدگاهی پیش می‌آید که یک فرد چند شاکی دارد، در این مورد هر کدام که شکایت کنند تعقیب جزایی شروع می‌شود یعنی حتی اگر یک نفر هم شکایت کند، مجرم تحت تعقیب قرار می‌گیرد اما مجرم برای رضایت باید دل همه را به دست بیاورد و همه کسانی است که شکایت کرده‌اند باید رضایت دهند تا تعقیب متوقف شود. باید توجه داشت که حق گذشت، در صورت فوت شاکی به ورثه او می‌رسد و در صورت گذشت همگی وراثت است که تعقیب، رسیدگی یا اجرای مجازات از بین می‌رود. وضعیت صلح در جرایمی که قابل گذشته نیستهمه مواردی که مطرح شد در صورتی بود که جرم از نظر قانون قابل گذشت باشد اما در مواردی که قانون غیرقابل گذشت بودن جرم را اعلام می‌کند، صلح و سازش به چه کار می‌آید؟ در این قبیل دعاوی دادستان رو در روی متهم یا مجرم قرار دارد و مکلف است که علیه او پرونده را به جریان بیندازد و تا زمانی که به نتیجه نهایی برسد، آن را پیگیری کند. بنابراین امکان صلح و سازش بین دادسرا و دادگاه با متهم وجود ندارد. اما از آنجایی که در این دعواها نیز شاکی خصوصی وجود دارد، اعلام رضایت و گذشت شاکی در تخفیف مجازات متهم مؤثر است.البته این تخفیف ممکن است قبل از صدور حکم قطعی یا پس از صدور این حکم اعمال شود. گذشت شاکی قبل از صدور حکم قطعی و غیر قطعیبهتر است در ابتدا منظور از حکم قطعی را بدانیم. برابر قانون، حکمی قطعی خواهد بود که که قابل اجراست. اگر قبل از قطعی شدن حکم شاکی رضایت بدهد و این مورد را نیز اعلام کند، دادگاه می‌تواند حکم را تغییر یا تخفیف دهد، مثلا اگر برای مجرم مجازات حبس را در نظر گرفته است،آن را به پرداخت جزای نقدی تبدیل کند. فرض کنیم شخصی به اتهام سرقت تحت تعقیب قرار دارد و پس از رسیدگی، به تحمل یک سال حبس محکوم شده است اما پس از گذشت یک ماه از مدت حبس، موفق می‌شود از شاکی رضایت بگیرد. براساس قانون در چنین مواردی یعنی زمانی که مجرم موفق به کسب رضایت از شاکی می‌شود، می‌تواند از دادگاهی که برایش این حکم را صادر کرده است تقاضای تخفیف کند. در این صورت دادگاه به درخواست محکوم در وقت فوق‌العاده به این موضوع رسیدگی می‌کند در بیشتر موارد هم تخفیف را در مجازات مجرم و براساس قانون در نظر می‌گیرد. نمونه درخواستریاست محترم دادگاه…… سازش در امور مدنیبرخلاف امور کیفری که از حیث جنبه عمومی سازش بین دادستان و متهم قابل تصور نیست، در امور مدنی خواهان و خوانده (اصحاب دعوی) در هر مرحله از دادرسی می‌توانند دعوی خود را از راه سازش خاتمه دهند. سازش بین طرفین یا در دفتر اسناد رسمی واقع شده، یا در دادگاه تنظیم می‌شود.چنانچه سازش در دفتر اسناد رسمی واقع شده باشد، دادگاه ختم موضوع را برابر سازش نامه در پرونده قید می‌کند و پس از آن مطابق مقررات اجرای اسناد رسمی، این سازش‌نامه قابلیت اجرایی خواهد داشت. اگر سازش در دادگاه واقع شود، موضوع سازش و شرایط آن به ترتیبی که واقع شده توسط دادگاه صورت‌جلسه می‌گردد و به امضای قاضی و اصحاب دعوی می‌رسد. اما اگر سازش در خارج از دادگاه و در دفتر اسناد رسمی واقع گردد یا اینکه سازش‌نامه غیررسمی باشد؛ مانند آنکه اصحاب دعوی در منزل خود سازش‌نامه‌ای را با حضور دو نفر گواه تنظیم کرده باشند. در این صورت باید در دادگاه حاضر شوند و به صحت و درستی آن اقرار کنند. سپس دادگاه مفاد اقرارشان را صورت‌جلسه کند و این صورت‌جلسه توسط قاضی دادگاه و طرفین امضا شود. در صورت عدم حضور طرفین در دادگاه بدون عذر موجه، دادگاه بدون توجه به مندرجات سازش‌نامه، دادرسی را ادامه داده و در اصل قضیه تصمیم‌گیری خواهد کرد. هر کسی می‌تواند در مورد هر ادعایی به‌طور کتبی از دادگاه درخواست کند که طرف مقابل او را برای سازش به آنجا فراخواند و دادگاه نیز طرف مقابل را برای سازش دعوت می‌کند. بعد از حضور طرفین، دادگاه اظهارات هر دو طرف را استماع نموده و سعی در ایجاد سازش می‌کند. اگر برای قاضی ثابت شود که طرفین به توافق نمی‌رسند و حاضر به سازش بین طرفین، دادگاه رسیدگی را پایان داده و گزارشات اصلاحی صادر می‌کند. مفاد سازش‌نامه که طبق مقررات تنظیم می‌شود، نسبت به طرفین و ورثه و قائم‌مقام قانونی آن‌ها معتبر می‌باشد و مانند احکام دادگاه‌ها به موقع اجرا گذاشته خواهد شد. نمونه سازشنامهدر انتها اگر قصد گذشت کردن و سازش را دارید باید چنین فرمی را پر و به دادسرا یا دادگاه ارایه کنید:ریاست محترم شعبه…… امضا |
| URL : https://www.vekalatonline.ir/articles/73187/نگاهی-به-گذشت-شاکی-تا-صلح-و-سازش-در-دعاوی-کیفری-و-مدنی/ |