منبع مطالب این بخش وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران) می باشد
URL : http://www.ghavanin.ir/detail.asp?id=30562

تصویبنامه قانونی راجع به تشکیل خانه انصاف

وزارت دادگستری
هیات وزیران در جلسه مورخ 12/5/42 بتا برپیشنهاد شماره … وزارت دادگستری تصویب نامه قانونی راجع به تشکیل خانه انصاف را بشرح زیر تصویب نمودند:
فصل اول : طرز تشکیل خانه انصاف
ماده 1 - بمنظور رسیدگی و حل و فصل اختلافات میان ساکنان بومی روستاها وزارت دادگستری مکلف است بتدریج و با اعلام قبلی در هر یک از دهات کشور شورائی بنام خانه انصاف تشکیل دهد.
ماده 2 - خانه انصاف مرکب از پنج نفر از معتمدان محل است که از طرف ساکنان ده برای مدت سه سال انتخاب خواهند شد سه نفر از اعضاء خانه انصاف اعضاء اصلی و دو نفر دیگر اعضاء علی البدل میباشند.
ماده 3 - انتخاب کنندگان باید دارای شرایط زیر باشند.
1 - داشتن لااقل بیست سال سن.
2 - اقامت در محل.
3 - نداشتن سابقه محکومیت کیفری.
4 - دارابودن اهلیت قانونی .
ماده 4 - شرایط انتخاب شوندگان بقرار زیر است:
1 - متدین بدیانت اسلام.
2 - داشتن لااقل 35 سال سن.
3 - معروفیت بدیانت و صحت عمل و امانت.
4 - مجرد نباشند.
5 - داشتن سایر شرایط مقرر در ماده سوم.
ماده 5 - انتخابات اعضاء خانه انصاف بوسیله بخشدار با همکاری دو نفر از معتمدان محل بانتخاب رئیس دادگاه بخش و تحت نظارت رئیس دادگاه انجام میگیرد. ترتیب انجام انتخابات و تشخیص حائزین اکثریت بموجب آئین نامه ای که وزارتخانه های دادگستری و کشور تنظیم مینمایند معین خواهد شد.
ماده 6 - پس از خاتمه انتخابات بخشدار کسانی را که برای عضویت خانه انصاف انتخاب شده اند برئیس دادگاه بخش محل معرفی مینماید و رئیس دادگاه در صورت احراز صحت انتخابات معرفی نامه اعضاء خانه انصاف را صادر و به آنان تسلیم خواهد کرد.
ماده 7 - اعضاء خانه انصاف در اولین جلسه از بین خود یکنفر را برای ریاست و دو نفر را برای عضویت اصلی و دو نفر دیگر را برای عضویت علی البدل معین مینماید در انتخابات اعضاء اصلی کسانی که دارای سواد هستند اولویت خواهند داست و در صورتیکه هیچیک از اعضاء دارای سواد نباشند یکنفر دیگر از معتمدان محل را که دارای سواد باشد برای عضویت اصلی خانه انصاف انتخاب مینمایند. در این صورت شخصی که رأی کمتری داشته سمت عضویت علی البدل را خواهد داشت اعضاء علی البدل در صورت غیبت و یا معذوریت اعضاء اصلی بجای آنان انجام وظیفه خواهند نمود.
ماده 8 - عضویت در خانه انصاف افتخاری و مجانی است .
ماده 9 - در صورت مشاهده بی نظمی و تقصیر در انجام وظایفی که به عهده خانه انصاف محول گردیده است وزارت دادگستری میتواند هر یک از آنها را منحل یا عضو متخلف را از سمت خود برکنار نماید در صورت انحلال انتخابات خانه انصاف باید منتهی ظرف یک ماه پس از انحلال بعمل آید.
در صورت برکناری یا فوت یا استعفاء یکی از اعضاء خانه انصاف چنانچه بیشتر از ششماه به تجدید انتخابات باقی مانده باشد عضو جدید از بین ساکنان ده که واجد شرایط باشند بر طبق مقررات مربوطه انتخاب خواهد شد.
فصل دوم : وظایف و صلاحیت خانه انصاف
ماده 10 - در کلیه اختلافات و دعاوی بین ساکنان ده خانه انصاف سعی میکند که اختلافات را بصلح و سازش خاتمه دهد.
ماده 11 - در دعاوی مدنی صلاحیت خانه انصاف محدود موارد زیر است:
1 - رسیدگی به دعاوی مالی ، به استثنای دعاوی راجع به مالکیت اراضی و ابنیه و موقوفات ، در صورتی که خواسته دعوی بیش از مبلغ پنج هزار ریال نباشد.
2 - رسیدگی بدعوی تصرف عدوانی و رفع مزاحمت و ممانعت از حق ولی رأی خانه انصاف در این مورد تأثیری در تشخیص مالکیت اصحاب دعوی نخواهد داشت .
تبصره : در مواردی که دعوی تصرف عدواتی مربوط باراضی مورد اختلاف دو یا چند ده باشد خانه انصاف صلاحیت رسیدگی نخواهد داشت .
ماده 12 - در دعوی تصرف عدوانی و رفع مزاحمت و ممانعت از حق چنانچه خانه انصاف شکایت را صحیح تشخیص دهد دستور لازم بر رفع مزاحمت و ممانعت و اعاده تصرف صادر مینماید و کدخدای ده مکلف است فوراَ دستور را اجراء نماید و کدخدا میتواند از مأمورین انتظامی استمداد نماید.
ذینفع میتواند ظرف مدت یکماه پس از ابلاغ از دستور خانه انصاف به دادگاه بخش محل شکایت نماید و در اینصورت چنانچه دادگاه شکایت را وارد تشخیص دهد دستور مزبور را القاء کرده و طبق مقررات قانونی بموضوع رسیدگی و حکم صادر مینماید رأی دادگاه بخش قطعی است.
ماده 13 - در مورد صغار و سایر محجورین و غایب مفقود الاثر خانه انصاف مکلف است مادام که از طرف مراجع قضائی ترتیب اداره اموال آنان داده نشده اقداماتی را که برای حفظ دارائی اشخاص مذکورلازم میداند بعمل آورد مراتب را فوراَ برئیس دادگاه بخش محل اعلام و طرقی را که برای حفظ منافع آنان مفید تشخیص دهد پیشنهاد مینماید.
ماده 14 - در امور جزائی صلاحیت خانه انصاف بشرح زیر است :
1 - رسیدگی و صدور حکم در امور اخلاقی
درامور خلافی مجازات متخلف غرامت از پنجاه الی دویست ریال خواهد بود.
2 - مراقبت در حفظ آثار جرم.
3 - جلوگیری از فرار مجرمین در جنایات مهمه از قبیل قتل و سرقت و ایجاد حریق و ضرب و جرح شدید و امثال آن و اعلام فوری مراتب بنزدیکترین مرجع قضائی یا انتظامی در مواردیکه متهم از ساکنان بومی روستاها بوده و جرم مشهود باشد.
در موارد مزبور کدخدای ده مکلف است تصمیمات خانه انصاف را راجع به جلوگیری از فرار مجرمین اجراء نماید و بلافاصله موضوع را به نزدیکترین مرجع قضائی و یا انتظامی گزارش داده و مجرم را معرفی و تحویل دهد.
ماده 15 - رسیدگی بدعوی در خانه انصاف بدین ترتیب است که بدواَ شاکی شکایت خود را کتباَ یا شفاهاَ نزد سپاهی دانش مقیم محل عنوان میکند مأمور مزبور شرح شکایت و توضیحات شاکی را در پرونده قید کرده و سپس بهر ترتیب که مقتضی بداند ظرف دعوی را احضار و شکایت شاکی را باو اعلام و تفهیم می نماید و اظهارات و مدافعات اورا نیز در پرونده قید وسپس پرونده را برای رسیدگی بخانه انصاف ارسال میدارد.
ماده 16 - در جلسه رسیدگی بنا بدعوت خانه انصاف مأمور سپاه
دانش حضور یافته و اوراق پرونده را قرائت کرده و خلاصه جریان رسیدگی و اظهارات طرفین و تصمیمات خانه انصاف را در پرونده ثبت مینماید.
ماده 17 - در صورت غیبت یا معذوریت و یا بهر جهتی که استفاده از سپاهی دانش برای انجام خدماتی که طبق تصویب نامه قانونی بعهده دارند میسر نباشد رئیس دادگاه محل میتواند وظائف مزبور را به آموزگار یا بهر یک از اعضاء خانه انصاف و یا کدخدا و یا شخص مورد اعتمادی محول نماید.
ماده 18 - در صورتیکه اعضاء خانه انصاف و با طرفین دعوی قرابت نسبی یا سببی تا درجه دوم داشته باشند و همچنین درصورتیکه اعضاء
مزبور طرف دعوی باشند نمیتوانند در رسیدگی شرکت نمایند.
درجات قرابت و موارد رد را رئیس دادگاه محل برحسب دستورالعملی که میدهد برای خانه انصاف تشریح خواهد نمود در موارد رد عضو علی البدل در رسیدگی شرکت خواهد نمود و در صورتیکه اکثریت اعضاء را برای شرکت در رسیدگی دعوت خواهد نمود.
ماده 19 - اگر دعوی مربوط به ساکنان و یا چند ده باشد خانه انصاف هر ده از بین خود یکنفر نماینده معین مینماید سپس نمایندگان مزبور از خانه انصاف نزدیکترین دهی که دعوی متوجه ساکنین آن نیست درخواست مینماید که یکنفر نماینده برای شرکت در رسیدگی معین نماید.
ماده 20 - رسیدگی به دعوی در خانه انصاف مجانی است و تابع تشریفات آئین دادرسی نیست و خانه انصاف میتواند بهر طریقی که مقتضی بداند طرفین دعوی را احضار و اظهارات و مدافعات آنان را استماع کرده و هر گونه تحقیقی را که لازم بداند مانند استماع گواهی گواهان و معاینه محل و جلب نظر خبره مورد اعتماد بعمل آورده و یا انجام آنرا بیکی از اعضاء خود محول نماید.
عدم حضور اصحاب دعوی با اطلاع از وقت جلسه مانع رسیدگی و
صدور حکم نخواهد بود و مگر آنکه طرف غائب عذر موجهی برای
عدم حضور داشته باشد.
ماده 21 - جلسات خانه انصاف در یکی از امکنه عمومی ده مانند مسجد ویا مدرسه و یا هر محل دیگری که رئیس خانه انصاف مقتضی تشخیص دهد در مواقع لزوم تشکیل خواهد یافت.
ماده 22 - خانه انصاف میتواند انجام تحقیقات مذکور در ماده 20 و اموری را که مربوط به تهیه مقدمات رسیدگی و مرتب کردن دلائل و مستندات رأی است برای تنظیم به یکی از اعضاء خود محول نماید و همچنین وظائف خانه انصاف را در حفظ آثار جرم و محافظت اموال صغار و محجورین به یکی از اعضاء خود محول کند.
ماده 23 - در موقع صدور رأی خانه انصاف باید به دلائل دعوی و مدافعات طرفین و نتیجه تحقیقات توجه نموده و سپس با رعایت مقتضیات عدالت و انصاف و عرف و عادت محل بطور کدخدا منشی در حل وفصل دعوی و صدور رأی اقدام نماید رأی خانه انصاف درهر حال حضوری محسوب و اکثریت آراء مناط اعتبار است.
ماده 24 - پس از صدور رأی از طرف خانه انصاف مأمور سپاه دانش با قائم مقام او طبق ماده 17 رأی را درپرونده ثبت نموده و بامضاء یا مهر امضاء میرساند و سپس بهر طریقی که مقتضی بداند رأی را بطرفین دعوی ابلاغ و تفهیم مینماید و چنانچه اظهاراتی داشته باشند در پرونده ثبت نموده و سپس کلیه اوراق پرونده را بدادگاه بخش محل ارسال میدارد.
ماده 25 - پس از وصول پرونده بدادگاه در صورتیکه رئیس دادگاه رأی را از لحاظ صلاحیت و رعایت سایر مقررات مذکور در این تصویب نامه قانونی و صحیح تشخیص دهد بدرخواست ذینفع دستور اجراء آنرا صادر و عملیات اجرائی را متصدی اجراء دادگاه یا کدخدای محل یا هر یک از اعضاء خانه انصاف که مقتضی بداند محول کرده و تعلیمات لازمه را در نحو اجراء حکم خواهد دادودر غیر این صورت پس از رسیدگی رأی خانه انصاف را فسخ کرده و بدرخواست ذینفع طبق مقررات قانونی اقدام برسیدگی مینماید و رأی
دادگاه بخش در این موارد قطعی است.
ماده 26 - بمنظور آشنا کردن اعضاء خانه انصاف به پاره ای از اصول قضائی که برای اجرای صحیح مقررات این تصویب نامه قانونی ضرورت دارد رئیس دادگاه بخش محل با تشکیل جلسات بحث و تعلیم و یا عزیمت بمحل تشکیل خانه انصاف و یا بهر طریقی دیگر که مقتضی بداند راهنمائی های لازم را بعمل آورده و تعلیمات قانونی میدهد اعضاء خانه انصاف نیز میتواند مشکلات قانونی را از رئیس دادگاه بخش محل استعلام نمایند.
ماده 27 - آئین نامه های لازم برای اجرای مقررات این تصویب نامه قانونی وزارت دادگستری تنظیم کرده و بموقع اجرا خواهد گذاشت.
ماده 28 - دعاوی که در صلاحیت خانه انصاف است چنانچه قبل از تشکیل خانه انصاف طرح شده باشد کماکان در مرجعی که قبلاَ صالح بوده است جریان خواهد داشت .
ماده 29 - در مورد کلیه مسائلی که بموجب مقررات اصلاحات ارضی تعیین تکلیف شده همان مقررات عمل خواهد شد و رسیدگی بموضوعات مزبور از صلاحیت خانه انصاف خارج خواهد بود.
ماده 30 - وزارت دادگستری مأمور اجراء این تصویب نامه قانونی می باشد و مکلف است پس از افتتاح مجلسین لایحه آن را بمجلس تقدیم نماید.
اصل تصویب نامه در دفتر نخست وزیر است.
از طرف نخست وزیر

نوع : 3 شماره انتشار : 5392
تاریخ تصویب : 1342/05/12 تاریخ ابلاغ : 1342/05/31
دستگاه اجرایی : موضوع :

URL : https://www.vekalatonline.ir/laws/30562/تصویبنامه-قانونی-راجع-به-تشکیل-خانه-انصاف/