منبع مطالب این بخش وب سایت قوانین دات آی آر (معاونت آموزش دادگستری استان تهران) می باشد
URL : http://www.ghavanin.ir/detail.asp?id=37476

تصمیم نمایندگان ویژه رییس جمهور نسبت به ایجاد معاونت طب سنتی ایرانی بخش دوم

غذا، فرآورده‌ها و دارو‌های طب سنتی ایران
اهداف کلی بخش امور غذا و دارو‌های طب سنتی ایرانی:
1ـ تدوین آئین‌نامه و پیگیری تصویب و اجرای حمایت از مواد طبیعی مورد استفاده در فرآورده‌ها و داروهای طب ایرانی خصوصاً کشت، داشت و برداشت گیاهان دارویی
2ـ تدوین آئین‌نامه‌ها و پیگیری تصویب صیانت از عرصه‌های طبیعی و محیط زیست
3ـ تدوین آئین‌نامه‌ها و پیگیری تصویب و اجرای شیوه‌نامه حمایت از مراکز تحقیقاتی، شرکتهای دانش بنیان و صنایع تولید کننده غذا و دارو‌های مرتبط با طب سنتی ایران
4ـ پیگیری و همکاری در ثبت ملی و بین‌المللی منابع طب سنتی ایران به‌عنوان میراث فرهنگی و ملی
5 ـ بازبینی و تقویت آئین‌نامه‌های موجود در زمینه حمایت و نظارت از تولید و تجارت غذا و دارو‌های طب سنتی ایران بر تأکید بر ایمنی و اثربخشی این دارو‌ها
6 ـ افزایش سهم دارو‌های سنتی به 2500 قلم و افزایش سهم بازار به 35 درصد بازار عمومی و 70 درصد از بیماریهای شایع قابل کنترل یا درمان با دارو‌های طب سنتی ایران و گیاهی
7ـ تدوین و کمک به تصویب و اجرای نظام توزیع و مشاوره دارو‌ها و غذا‌های سنتی
8 ـ پیگیری جلب پوشش بیمه‌ای برای حداقل 500 قلم داروی عرضه شده در زمینه طب سنتی ایران در هر سال
9ـ حمایت از تأسیس حداقل 200 شرکت دانش بنیان در خصوص تولید غذا و دارو‌های طب سنتی ایران
10ـ تدوین آئین‌نامه و پیگیری تصویب و اجرای نظارت بر تهیه و توزیع غذا و دارو‌های طب سنتی ایران
11ـ بستر‌سازی و ترویج استفاده از تکنولوژیهای نوین در ساخت دارو‌ها و فرآورده‌های طب سنتی ایران
12ـ تهیه و تدوین منابع علمی لازم جهت توسعه و گسترش ساخت دارو‌ها و فرآورده‌های طب سنتی ایران
13ـ تهیه و پیگیری تصویب و اجرای شیوه‌نامه تولید، صادرات و واردات فرآورده‌ها و دارو‌های طب سنتی ایران با رویکرد حمایت از تولیدات داخلی
14ـ تهیه و پیگیری تصویب و اجرای شیوه‌نامه تولید، صادرات و واردات مکمل‌های غذایی سنتی با رویکرد حمایت از تولیدات داخلی

فرهنگ عمومی
اهداف بخش فرهنگ عمومی:
1ـ ارزیابی نگرش سطوح مختلف جامعه به جایگاه طب سنتی ایران و برنامه‌ریزی در جهت بهبود آن.
2ـ ارائه ساختار مناسب در جهت همکاری، هماهنگی و نظارت بر عملکرد رسانه‌‌ای در این زمینه.
3ـ تشویق و ترغیب سازمانهای مردمی، نهاد روحانیت معظم در همکاری برای تصحیح و بهبود باور و نگرش عمومی به طب سنتی ایران.
4ـ مقابله فرهنگی با شیادان و سودجویان با حضور قوی و مؤثر در عرصه رسانه‌ای.
5ـ هماهنگی درون‌بخشی و بین‌بخشی در ساماندهی تبلیغات و اطلاع‌رسانی در عرصه‌های مربوط به حوزه فرهنگ، آداب و میراث پزشکی.
6ـ ارایه اطلاعات صحیح و مستدل مبتنی بر شواهد در مورد طب سنتی ایران.
7ـ تهیه و تدوین منابع لازم برای گسترش استفاده منطقی و به‌جا از شیوه‌های طب سنتی ایران خصوصاً بحث حفظ الصّحه (نگه‌داری سلامت).

طب مکمل
اهداف کلی بخش طب مکمل:
1ـ تدوین آئین‌نامه‌های نظارتی بر عرصه‌های مختلف طب سنتی ایران
2ـ هماهنگی با سایر قسمتهای مرکز در جهت حضور علمی و منطقی مبتنی بر شواهد طب سنتی ایران در عرصه سلامت
3ـ هماهنگی با سایر سازمانهای مرتبط در جهت ساماندهی ارایه خدمات در قالب طب مکمل
4ـ تلاش در جهت بهبود اطلاع‌رسانی صحیح و مؤثر در زمینه طب مکمل
5 ـ تلاش در جهت ورود منطقی شیوه‌های سایر طب‌ها در طب سنتی ایران
6 ـ تهیه و تدوین منابع علمی متقن برخی از طب‌های مکمل رایج در ایران
7ـ ایجاد مراکز مشترک و بین‌المللی در خصوص رشته‌های طب مکمل رایج در ایران

آئین‌نامه اجرایی طب مکمل
(آموزشی، درمانی و تحقیقاتی)
با توجه به رشد روزافزون استفاده از روش‌های طبی مکمل در سرتاسر دنیا و توجه مردم به‌اینگونه روشها و همچنین احترام به حقوق بیماران در انتخاب روش درمانی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ساماندهی آموزش، درمان و پژوهش در اینگونه رشته‌ها را وظیفه قانونی خود می‌داند و آئین‌نامه اجرائی آموزش، درمان و تحقیقات طب مکمل را تدوین و ابلاغ می‌نماید.
ماده1ـ تعاریف:
1ـ1ـ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی: از این قسمت به بعد به اختصار وزارت نامیده میشود.
1 ـ2ـ کمیته تخصصی طب مکمل مرکز فرهنگ، آداب و میراث پزشکی که کمیته‌های مربوط به هر رشته را تعیین خواهد کرد و از این به بعد به اختصار کمیته تخصصی فام نامیده می‌شود.
1ـ3ـ تعریف طب مکمل:
طب مکمل به طیف وسیعی از روش‌های درمان و حفظ سلامت اطلاق می‌شود که جزو طب سنتی خود آن کشور نبوده و ضمناً در سیستم درمان و حفظ سلامت رایج هم ادغام نشده باشد. در طب مکمل از روش‌های مختلفی همچون استفاده از گیاهان دارویی، ماساژ و تمرینات بدنی، بالا بردن ظرفیت ذهن برای تأثیر عملکرد‌های بدنی و روش‌های مبتنی بر انرژی برای درمان و حفظ سلامت بهره گرفته می‌شود.
از میان رشته‌های مورد استقبال طب مکمل در دنیا میتوان از هومیوپاتی، ناتروپاتی، طب سوزنی، گیاه درمانی، ماساژ سوئدی، کایروپراتیک، هیپنوتراپی، انرژی درمانی، طب سنتی چین، آیورودا نام برد.
رشته‌های طب مکمل به هفت دسته کلی تقسیم و طبقه‌بندی میشوند :
الف ـ روشهای مبتنی بر فرآورده‌های طبیعی (مانند مکمل‌های غذایی، مگاویتامین درمانی، گیاه درمانی، پروبیوتیکها و رژیمهای خاص تغذیه‌ای).
ب ـ سیستمهای درمان کل نگر که دارای تئوری و تجارب ویژه خود می‌باشد (مانند آیورودا، طب سنتی چین، هومیوپاتی، طب سوزنی، طب فشاری، سوجوک و ناتروپاتی).
ج ـ اعمال یداوی و انواع ماساژ‌ها (مانند کایروپراکتیک، استئوپاتی، رفلوکسوتراپی، پولاروتراپی، ماساژ سوئدی و ماساژ رولفینگ)
د ـ روشهای مبتنی بر ارتباط ذهن ـ بدن (مانند مدیتیشن، تمرین‌های تنفس عمیق، هیپنوتراپی، تن آرامی‌ها، تایی چی، چی گونگ و یوگا)
ه ـ روشهای مبتنی بر طب انرژی (مانند بیوفیدبک، بیومغناطیس درمانی، کریستال درمانی، نور درمانی، ریکی، تماسهای درمانی، انرژی درمانی)
و ـ شفا درمانی (مانند شفای روحی گروه دوستان گرونینگ، شفاگر‌ها، طب معنوی، دعا درمانی)
ز ـ روشهای متفرقه (مانند طب فولکوریک هر منطقه، هنر درمانی، فرادرمانی، ایریدیولوژی، آپی تراپی، شلات درمانی، تراگر منتاستیک)
با توجه به اینکه روشهای متعدد در طب مکمل مطرح می‌باشند و روشهای جدید نیز به صورت مداوم ارائه میگردد، لذا ارائه قوانین مناسب و پویا در راستای رشته‌های مجاز و محدوده فعالیت آن رشته‌ها الزامی به‌نظر می‌رسد.
ماده2ـ خدمات طب مکمل عبارتند از:
1ـ تغذیه
2ـ خدمات پیشگیری، درمانی، توانبخشی و مراقبت‌های بالینی
3ـ داروسازی
4ـ تجهیزات پزشکی طب مکمل
ماده3ـ افراد واجد شرایط ارائه کننده خدمات طب مکمل:
3ـ1ـ پزشکانی که دوره‌های عالی طب مکمل که منجر به اخذ درجه دکترای تخصصی و یا تخصص را در دانشگاهها و مؤسسات معتبر خارجی یا داخلی مورد تأیید وزارت گذرانده‌اند و مدرک آنان پس از ارزشیابی کمیته تخصصی فام به تأیید وزارت رسیده باشد و یا پس از قبولی در آزمون جامع آن رشته که توسط کمیته تخصصی فام مربوط به آن رشته و تحت نظارت وزارت انجام می‌شود، می‌توانند به‌عنوان متخصص در اینگونه رشته‌ها فعالیت نمایند.
3ـ2ـ پزشکانی که دوره‌های کوتاه مدت هر رشته را طی نموده‌اند می‌توانند پس از قبولی در آزمونهای تائید شده آن رشته توسط کمیته تخصصی فام، بدون ذکر عنوان متخصص و با عنوان پزشک آن رشته فعالیت نمایند.
3 ـ3ـ پزشکانی که دوره‌ خاصی نگذرانده ولی به واسطه مطالعات و تجربیات شخصی در آن رشته صاحبنظر محسوب می‌شوند چنانچه در آن رشته دارای کتاب، ترجمه، سخنرانی و یا پژوهش باشنـد می‌توانند پس از تأیـید کمیته تخصصی فام مربوط به آن رشته بدون ذکر عنوان متخصص و در محدوده‌های معین شده توسط وزارت در رشته مربوطه فعالیت نمایند.
3 ـ4ـ رشته‌های دکترای حرفه‌ای (مانند ناتروپاتی ND ، کایروپراکتیک و ...) مورد تأیید مجامع بین‌المللی می‌توانند بعد از تأیید در کمیته تخصصی فام به‌عنوان دکترای حرفه‌ای آن رشته به صورت مستقل فعالیت نمایند.
3ـ 5 ـ افراد غیر پزشک که دوره‌های عالی ( phD ، کارشناسی ارشد) طب مکمل را در دانشگاهها و مؤسسات معتبر خارجی یا داخلی مورد تأیید وزارت گذرانده‌اند بعد از تأیید مدرک توسط وزارت می‌توانند اگر واحد‌های بالینی کافی گذرانده باشند می‌توانند با تأیید کمیته تخصصی فام در محدوده‌های تعیین شده مستقل فعالیت کنند، در غیر این صورت در رشته مربوطه زیر نظر پزشک (به‌عنوان ناظر فنی) فعالیت نمایند.
3ـ6 ـ افراد غیرپزشک که دوره‌های کارشناسی طب مکمل را در دانشگاهها و مؤسسات معتبر خارجی یا داخلی مورد تأیید وزارت گذرانده‌اند بعد از تأیید مدرک توسط وزارت می‌توانند دررشته‌ مربوطه زیر نظر پزشک (به‌عنوان ناظر فنی) فعالیت نمایند.
3ـ7ـ پیراپزشکان و افراد غیرپزشکی که دوره‌های کوتاه مدت مربوط به هر رشته را گذرانده‌اند پس از قبولی در آزمون جامع می‌توانند زیر نظر پزشک (به‌عنوان ناظر فنی) و در محدوده‌های تعیین شده توسط وزارت به ارائه خدمات در آن رشته بپردازند.
تبصره1ـ کلیه دارو‌ها، مواد و لوازم و تجهیزات مورد استفاده در رشته‌های مختلف طب مکمل باید در داروخانه‌های مجاز ارائه شوند و دکتر داروساز مسئول آن داروخانه برای ارائه محصولات مربوط به هر رشته باید دوره کوتاه مدت آموزشی آن رشته را گذرانیده باشد.
تبصره2ـ دوره‌های عالی و کوتاه مدت و آزمون جامع توسط کمیته تخصصی فام مربوط به آن رشته با تأیید معاونت آموزشی برای اجرا ابلاغ می‌گردد.
تبصره3ـ حداقل طول مدت دوره‌های عالی و کوتاه مدت رشته‌های مختلف طب مکمل و نحوه آزمون جامع و شرکت در آن توسط کمیته تخصصی فام و با همکاری انجمن آن رشته و تائید معاونت آموزشی معین می‌شود.
تبصره4ـ پزشکان خدمات بند 1و2 و داروسازان خدمات بند 3و4 ماده2 آئین‌نامه را ارائه می‌دهند.
ماده4ـ آموزش طب مکمل:
آموزش رشته‌های مختلف طب مکمل در دانشگاهها، دانشکده‌های طب مکمل (دولتی و غیردولتی) و بر اساس برنامه عالی، مدون یا کوتاه مدت تائید شده توسط کمیته تخصصی فام برای هر رشته انجام می‌پذیرد.
تبصره ـ دستورالعمل مربوطه توسط کمیته تخصصی فام برای هر رشته، تدوین و ابلاغ می‌گردد.
ماده5 ـ مراکز تحقیقاتی طب مکمل:
مراکز تحقیقاتی طب مکمل با پیشنهاد معاونت تحقیقات و فناوری و تائید شورایعالی گسترش وزارت مجاز به فعالیت می‌باشند. دستورالعمل تأسیس این مراکز توسط کمیته تخصصی فام برای هر رشته، تدوین و ابلاغ می‌گردد.
ماده6 ـ مراکز درمانی طب مکمل:
ارائه خدمات پیشگیری و درمان در رشته‌های مختلف طب مکمل در مطب‌ها، درمانگاه‌ها و بیمارستانها انجام می‌شود.
پیشگیری، تشخیص، درمان سرپایی، بستری بیمار و ارائه خدمات درمانی در هر رشته با توجه به شرایط تخصصی رشته مربوطه می‌باشد.
تبصره1ـ دستورالعمل مربوطه توسط کمیته تخصصی فام برای هر رشته، تدوین و ابلاغ می‌گردد.
تبصره2ـ آئین‌نامه‌های درمانگاههای تخصصی رشته‌های طب مکمل توسط کمیته تخصصی فام تدوین شده و با تأیید معاونت درمان ابلاغ می‌شود.
ماده7ـ مراکز مرتبط با فرآورده‌های مفرد، مرکب و تجهیزات طب مکمل:
حیطه عمل این مراکز شامل واردات، تولید، توزیع و عرضه دارو‌‌ها و تجهیزات می‌باشد.
7ـ1ـ وزارت موظف است تولید، واردات و ارائه دارو‌ها، مواد و تجهیزات هر رشته را تسهیل نماید.
7ـ2ـ صدور هرگونه مجوز تولید فرآورده‌های طبیعی طب مکمل ضمن سیر مراحل قانونی جاری تائیدیه مرکز فام را نیز باید به همراه داشته باشد.
ماده8ـ نظارت و ارزیابی عملکرد و فعالیت مراکز درمانی طب مکمل براساس دستورالعمل کمیته تخصصی فام به‌عهده معاونتهای درمان دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات درمانی کشور می‌باشد.
ماده9ـ نظارت و ارزیابی عملکرد مراکز آموزشی طب مکمل ایران براساس دستورالعمل کمیته تخصصی فام به‌عهده معاونتهای آموزشی دانشگاههای علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی می‌باشد.
ماده10ـ نظارت و ارزیابی مراکز تحقیقاتی و پژوهش طب مکمل براساس دستورالعمل کمیته تخصصی فام به‌عهده معاونتهای پژوهشی دانشگاههای علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی می‌باشد.
ماده11ـ کلیه مقررات مربوط به مراکز آموزشی، درمانی و تحقیقاتی وزارت قابل تعمیم به مراکز آموزشی، درمانی و تحقیقاتی طب مکمل نیز می‌باشند.
ماده12ـ معاونت‌های آموزشی، درمان، تحقیقات و فناوری و سازمان غذا و داروی وزارت، آئین‌نامه‌ها و مقررات مربوط به طب مکمل (رشته‌های مجاز به فعالیت که توسط کمیته تخصصی فام اعلام می‌شوند) را با اخذ نظر از مرکز فرهنگ، آداب و میراث پزشکی تدوین و ابلاغ می‌نمایند.

توسعه طب سنتی ایران
شرح پیشنهادات عملی کوتاه مدت برای ساماندهی سریع توسعه طب ایرانی
1. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی:
1) تشکیل معاونت طب سنتی ایران براساس قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه و نقشه جامع سلامت کشور برای بهبود و تسریع در روند توسعة منطقی و شایستة «مکتب طب سنتی ایران».
2) تصویب و ابلاغ بستة جدید (بازنگری شده) تدوین سیاست‌های ملّی طب سنتی ایران شامل آیین‌نامه‌های اجرایی طب و داروسازی سنتی
3) اصلاح و ارتقای مقطع تحصیلی دکترای تخصصی طب سنتی ایران از Ph.D به تخصص (دستیاری) پزشکی
4) توسعه و ترویج آموزش، پژوهش و خدمات طب سنتی ایران در نظام شبکة بهداشت ـ درمانی (شبکة سلامت)
5) تشکیل مدرسه عالی تربیت مدرس (حکیم) طب ایرانی به منظور تأمین استاد برای دانشکده‌های طب سنتی و گروه‌های طب سنتی ایران
6) تشکیل شورای ارزیابی خبرگان و حکمای بدون مدرک در حوزه مکتب طب سنتی ایران
7) تشکیل کمیتة ارزشیابی مدارک تحصیلی و ارزیابی دانشگاه‌های خارج از کشور در حوزة طب سنتی ایران
8) افزایش حداکثری ظرفیت دانشکده‌های طب ایرانی در پذیرش دانشجویان طب، داروسازی سنتی و سایر رشته‌های طب سنتی ایران
9) تشکیل گروه طب سنتی ایران در تمام دانشکده‌های پزشکی کشور
10) افزایش تعداد دانشکده‌ها در تمام دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور در رشته‌های طـب، تاریخ پزشکی و داروسازی سنتـی و سایر رشـته‌هایی که در آینـده به تصویب خواهند رسید.
11) طراحی، راه‌اندازی و توسعه رشته‌های پشتیبان برای توسعة خدمات طب ایرانی و در دسترس کردن امکانات و توسعه خدمات مورد نیاز:
1) پرستاری طب سنتی ایران
2) علوم آزمایشگاهی طب سنتی ایران
3) دلک (مشت و مال طبی: ماساژ) طب سنتی ایران
4) شناسایی و عرضة مفردات طبیعی طب سنتی ایران
5) بهداشت باروری و تنظیم خانواده طب سنتی ایران
6) بهداشت فردی و خانوادة طب سنتی ایران
7) تاریخ و متون طب سنتی ایران
8) اخلاق طب سنتی ایران
9) تغذیه طب سنتی ایران
10) طب عامیانه مردم ایران زمین
11) فلوشیپ‌های تخصصی طب سنتی ایران
12) دوره‌های آموزش مداوم و توسعة آموزش پزشکی برای پزشکان فارغ‌التحصیل و پزشکان خانواده (حضوری و مجازی)
13) تدوین و اجرای واحدهای درسی مکتب طب ایرانی در برنامه آموزشی دانشجویان گروه علوم پزشکی و پیراپزشکی
14) جذب دانشجویان خارجی برای توسعه جهانی دانش بومی طب سنتی ایران و صدور علم و فرهنگ
15) سامـاندهی عطاران و تـدوین بستـه حمایتی برای بهـبود عرضه گیاهان دارویی کشور
2. دولت:
1. حمایت در تشکیل معاونت طب سنتی در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
2. تشکیل «پژوهشگاه جامع مکتب طب ایرانی» شامل مراکز و پژوهشکده‌های مربوط (در کارگروه بعدی بحث خواهد شد). دارای ردیف بودجه مستقل و زیر نظر طب سنتی ایران برای توسعه هماهنگ و بنیادی ـ کاربردی این مکتب.
3. تمامی دستگاه‌های اجرایی تحت نظارت دولت یا همکار دولت مؤظف باید موظف شوند در چارچوب مصوّبات و سیاستگزاری طب ایرانی به عنوان مرجع قانونی ساماندهی مکتب طب سنتی ایران و براساس سند چشم‌انداز برای توسعة طب سنتی ایران همکاری مؤثر داشته باشند.
4. برقراری تعامل مناسب بین وزارت بهداشت با سایر وزارتخانه‌ها و نهادهای مرتبط با صنعت گیاهان دارویی و داروهای گیاهی (برای حفظ ذخیرة ژنتیکی، توسعة صادرات گیاهان فرآوری شده با ارزش افزوده، توسعة کشت و برداشت اصولی و ارگانیک و به اندازه ) و هماهنگی با فرهنگستان علوم پزشکی کشور، مرکز فرهنگ، آداب و میراث پزشکی، انجمن علمی طب سنتی ایران، نظام پزشکی و پزشکی قانونی کشور.
3. پژوهشگاه و مراکز تحقیقاتی
«پژوهشگاه جامع احیای مکتب طب سنتی ایران» با نظارت و با محوریت موضوعات مورد تـوجّه طب ایرانی به پژوهـش‌های بنیادی و کاربـردی در زمینه طب ایرانی خواهد پرداخت.
1. پژوهش‌های کاربردی
• علوم پایه تحقیقاتی (فیزیولوژی، پاتولوژی، مطالعات سلولی، مولکولی، آزمایشگاهی، فناوری‌های نوین)
• دارویی (طراحی، فرمولاسیون، سم‌شناسی، استانداردسازی، تولید پایلوت داروهای طب ایرانی با قابلیت صادرات با بهره‌گیری از اصول GMP )
• طراحی و تولید داروهای طب ایرانی مورد نیاز سیستم پزشکی رایج با هدف کمک به رفع معضلات بهداشت و درمان کشور
2. پژوهش‌های بنیادی
• تبیین مکتب طب سنتی ایران شامل تمام جنبه‌های مبانی فلسفی، نظری، عملی، آزمایشگاهی و تشخیص و درمان
• منابع، شامل:
▪ میراث مکتوب طب سنتی ایران
▪ ترجمه متون عربی و انگلیسی و یونانی به فارسی
▪ نو نویسی متون به زبان کاربردی و مفهوم امروزی
▪ تألیف منابع تحقیقی و تطبیقی جدید
▪ درسنامه‌های آموزش دانشگاهی طب سنتی ایران
▪ ارزیابی و ارزشیابی تألیفات در حوزه طب سنتی ایران
▪ ترجمه دانش طب سنتی ایران به روز شده به زبان‌های رایج دنیا با هدف صدور علم
4. فرهنگ‌سازی عمومی و رسانه‌ها
فراگیر شدن بینش و آموزه‌های طب سنتی ایران برای عموم افراد جامعه، برای نیل به اهداف ذیل ضرورت دارد:
ـ تنظیم و بهبود شیوة زندگی برای نگاهداشت و ارتقاء سلامت فردی و خانوادگی
ـ پیشگیری از بیماریهای مزمن و کاهش هزینه‌های سیستم‌های درمانی و توانبخشی
ـ گسترش دانش بومی و ارتقاء باورهای خود اتکایی
ـ ترویج فرهنگ ایرانی ـ اسلامی
ـ تبیین هویت مکتب طب سنتی ایران و تفکیک آن از برخی شیوه‌های پراکنده و رایج مانند طب عامیانه و طب گیاهی1
بدین منظور پیش‌نویس طرحی از وجوه گوناگون فرهنگ‌سازی در چهار بخش ارائه می‌شود:
الف . محتوای آموزشی:
1. تاریخچة «مکتب طب ایرانی» و مهمترین دستاوردها و نوآوری‌ها و کشفیات حکمای کهن در سرزمین‌های اسلامی
2. معرفی بزرگترین حکمای ایرانی (علی‌بن‌ربن طبری، علی‌بن‌عباس اهوازی، محمدبن‌زکریای رازی، ابوعلی سینا، سیداسماعیل جرجانی) و مهمترین منابع مکتوب مکتب طب سنتی ایران
3. آشنایی با ساختار دانش در مکتب طب ایرانی، و اشاره به ویژگی‌های روشی، مَنِشی، و بینشی آن
4. نقد منطقی طب جدید و معرفی حوزه‌های کارآمدی مکتب طب سنتی ایران
5 . تدابیر «حفظ صحّت»2 با تأکید بر تدابیر خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها، پاکسازی‌های ساده و کاربردی، ورزش، حفظ سلامت روانی و معنوی براساس تدابیر ستة ضروریه بر مبنای تعالیم حکما و آموزه‌های دینی با در نظر گرفتن الزامات و مقتضیات اقلیمی و فرهنگی مناطق ایران
6 . اصول مهم در موارد کاربرد و احتیاطات کاربرد در درمان با داروهای طبیعی، و در اعمال یداوی مانند حجامت و فصد و زالودرمانی
7. تدابیر گروه‌های خاص مانند تدابیر بانوان در دوران بارداری و شیردهی، تدابیر نوزادان و شیرخواران، تدابیر کودکان و نوجوانان، تدابیر دوران بلوغ پسران و دختران، سالخوردگان، و تدابیر ایام خاص مانند ماه رمضان با در نظر گرفتن الزامات و مقتضیات اقلیمی و فرهنگی مناطق ایران
8 . آشنایی با مشاغل و مراجع ذی‌صلاح در حوزه طب سنتی ایران براساس آیین‌نامه‌های مصوّب معاون طب سنتی ایران
ب . گروه‌های مخاطب:
1. کودکان تا سن پیش از دبستان
2. کودکان در سن دبستان
3. نوجوانان در مقطع راهنمایی و متوسطه
4. دانشجویان در همه مقاطع همه رشته‌ها در همه مؤسسات آموزش عالی
5 . مشمولان خدمت نظام وظیفه عمومی
6 . دختران و پسران در شُرُف ازدواج
7. بانوان خانه‌دار
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1ـ مکتب طب سنتی ایران، یک نظام جامع و منسجم طبی است که دارای وجوه نظری و عملی مندرج در منابع مکتوب (به زبانهای فارسی و عربی) است که گزاره‌های آن از طریق دو روش اصلی «قیاس» و «تجربه» فراهم آمده است. این دانش در ساختار خود دارای بخشهای اصول و مبانی، سبب‌شناسی، نشانه‌شناسی، تدابیر حفظ صحت یا پیشگیری از بیماری، تدابیر درمانیِ غذایی و دوایی، و اعمال یداوی است.
برخلاف مکتب طب سنتی ایران، طب عامیانه دارای ساختار منسجم و اصول و مبانی معین نیست و از انواع گزاره‌های گوناگون (مانند گزاره‌های عام و تغییر یافتة طب سنتی، آیین‌ها و اسطوره‌ها، خرافه‌ها، باورهای قومی ...) تشکیل یافته است و شکل و محتوای آن در مناطق مختلف ایران متفاوت است. طب عامیانه در چهاروجه دانش، بینش، منش، و روش با مکتب طب سنتی ایران تفاوت دارد.
گیاه درمانی یا هربال مدیسین، صرفاً استفاده از گیاهان دارویی یا داروهای گیاهی براساس مواد مؤثرة موجود در آنها و با رجوع به معیارهای نشانه‌شناسی و تشخیصی و درمانی در طب جدید است و با مکتب طب سنتی ایران یکسان نیست.
2ـ «حفظ صحت» بخشی از طب عملی است که در آن اصول وتدابیر زندگی سالم برای پیشگیری از بیماری‌ها با در نظر گرفتن شش امر گریزناپذیر در زندگی روزمرّه (هوا، خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها، حرکت و سکون جسمانی، خواب و بیداری، نگهداری و دفع مواد، اعراض نفسانی) بیان می‌گردد.

8 . سایر گروه‌ها که در طبقه‌بندی فوق نمی‌گنجند مانند سالمندان
ج . ابزارهای فرهنگ‌سازی عمومی:
1 . رسانه‌های مکتوب شامل روزنامه‌ها، مجلات، کتب و کتابچه‌ها در قالب کتاب همراه در محیط‌های حمل و نقل عمومی درون شهری و برون‌شهری، پمفلت‌ها و تراکت‌ها، بیلبوردها و اعلان‌های دیواری
2 . رسانه‌های دیداری و شنیداری شامل صدا و سیما در شبکه‌های داخلی و فرامرزی ، لوح‌های فشرده آموزشی و سرگرمی، اینترنت، جشنواره‌های سینمای مستند و فیلم کوتاه
3. سخنرانی در مجامع عمومی و برنامه‌های آموزشی حضوری مانند نماز جمعه، مساجد، فرهنگسراها، مراکز فرهنگی آموزشی مجاز
4. مراکز آموزشی تأیید شده و مجاز آموزش طب سنتی ایران
5 . نامگذاری یک روز به نام «مکتب طب سنتی ایران» در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران همراه با برنامه‌های آموزشی مناسب در رسانه‌های جمعی
● متناسب‌سازی روش‌ها و ابزارهای آموزشی با گروه‌های مخاطب بالا بر عهدة کمیته‌ای از روانشناسان، جامعه‌شناسان، متخصصین رسانه و ارتباطات، و متخصصان آموزش بهداشت، و متخصصان طب ایرانی قرار می‌گیرد و شیوه‌نامه‌های تخصصی برای تعیین حدود و ثغور محتوای آموزشی و مقتضیات آن توسط این کمیته تدوین می‌گردد.
● به جهت اهمیّت نقش رسانه فراگیر صدا و سیما در شکل‌گیری شناخت عمومی مخاطبین از مکتب طب ایرانی، پیشنهاد می‌شود که یک متخصص دانشگاهی طب ایرانی نیز به عنوان عضو رسمی شورای سیاستگذاری سلامت صدا و سیما منصوب شود و تولید هر برنامه دربارة طب ایرانی منوط به رعایت مفاد شیوه‌نامة تدوین‌شده و تأیید شورای سیاستگذاری سلامت باشد.
د . پیش‌نیازها:
1. نیروی انسانی مورد نیاز شامل:
ـ فارغ‌التحصیلان رشته‌های دانشگاهی طب سنتی ایران
ـ مربیان آموزش دیده و آزموده شده در دوره‌های رسمی معتبر با بهره‌گیری از مربیان و معلمان آموزش و پرورش
ـ خبرگان تأیید شدة بدون مدرک
2. متون آموزشی درست و جامع و ساده‌نویسی شده ویژة هر گروه از مخاطبان که توسط تیم مؤلفان مجرّب و با سابقه تدوین شده باشد. این متون آموزشی باید براساس مشترکات معتبرترین نوشتارهای حکیمان، و با در نظرگرفتن شرایط اقلیمی و فرهنگی و زیستی امروز، و با ملاحظة ویژگیهای مخاطبان، و با رعایت قواعد ادبی نوشته شوند.
5 . بخش کارآفرینی و مشاغل مرتبط با طب سنتی ایران
در این بخش علاوه بر ساماندهی و حمایت از خبرگان بدون مدرکی که می‌توانند به خدمت به مردم بپردازند و براساس نظرات کمیته بررسی صلاحیت و اعطای گواهی به ایشان راه برای استفاده از توان علمی و تجربی ایشان باز خواهد شد، با نگاهی فراتر به سازمان یافتن مجموعه مشاغل مرتبط با نیازهای پایه این رشته توجه شده است تا هم ضمن حفظ میراث گرانبهای این دانش، به توسعه آموزش و ماندگار شدن این رشته‌ها پرداخته شود و هم از این طریق نوعی کارآفرینی بومی صورت پذیرد.
البته لازم است برای فراهم شدن زمینه فعالیت اصولی این افراد علاوه بر تعریف جایگاه خدمات ایشان و تعیین چارچوب کاری، زمینه‌های قانونی خدمت‌رسانی این مشاغل فراهم شود. بنابراین طب ایرانی موظف است حداکثر در مدت سه ماه با مشورت شورای ارزیابی خبرگان و حکمای بدون مدرک (متشکل از سه نفر از حکمای مورد تأیید و سه نفر از متخصصان مورد تأیید دانشکده طب سنتی ایران) به بررسی وضعیت و سابقه‌کاری و تجربی و حداقل دانش مورد نیاز این مشاغل بپردازد.
بدیهی است با این روش سه اتفاق بزرگ رخ خواهد داد:
1. استفاده ملی از وجود صاحب‌نظران با تجربه و حفظ گنجینه‌ علمی کشور
2. بهره‌گیری از ظرفیت مردمی برای آموزش دانش بومی سرزمین کهن ایران
3. زمینه‌سازی برای ایجاد رشته‌های جدید دانشگاهی
بنابر توضیحات بالا بدیهی است مواردی که در ادامه ذکر می‌شود شامل دانش و میراث مردمی است که از طریق غیر دانشگاهی به ما منتقل شده است و فارغ‌التحصیلان تخصصی طب، داروسازی، پرستاری و ... از دانشگاه را شامل نمی‌شود.
مشاغل مرتبط با طب ایرانی و تعریف آنها:
1) گیاه چین یا عشّاب
تعریف:
عشّاب، به کسی گفته می‌شود که دارای دو خصیصه زیر باشد:
1ـ داروشناس
2ـ جمع‌آوری کننده دارو
بر این اساس از نظر مفهومی «عشّاب» را نمی‌توان «گیاه‌چینِ صرف» نامید زیرا گیاه‌چین فقط کار جمع‌آوری گیاهان را عهده‌دار است. در حالی که گیاه‌چینی جزیی از کار «عشّاب» به حساب می‌آید.
شرایط اعطای مدرک عَشّابی:
برای اخذ مدرک «عَشّابی»، فرد باید قادر باشد حداقل صد مفرده اعم از نباتی، معدنی، و حیوانی را شناسایی کند و درست تشخیص دهد. همچنین مناطق مهم محل رویش این مفردات را بشناسد، زمان مناسب جمع‌آوری هر یک را بداند و با نحوه صحیح نگهداری و انبار کردن آنها آشنایی کامل داشته باشد.
امتیازات مدرک عَشّابی:
فردی که دارای مدرک عَشّابی باشد، از امتیازات زیر برخوردار می‌شود:
1ـ امکان اخذ مجوزهای لازم از سازمان‌ها و نهادها و ادارات مرتبط با این حیطه برای فعالیت رسمی در محدوده وظایف عَشّابی
2ـ امکان اخذ تسهیلات بانکی برای بهبود و ارتقای سطح فعالیتهای مجاز در حیطه عَشّابی
3ـ امکان تعامل مستقیم با مراکز مصرف مانند کارخانجات داروسازی، عَطّاریها و ...
4ـ امکان آموزشِ افراد علاقمند به عَشّابی
2) عَطّار
تعریف:
عَطّار، به کسی گفته می‌شود که به امر فروش داروها و فرآورده‌های ویژه این صنف اشتغال داشته باشد.
انواع عَطّار:
عَطّارها بسته به نوع و میزان اطلاعات نظری و عملی به دو گروه به شرح زیر تقسیم می‌شوند:
1ـ عَطّار و سَقط فروش، که صرفا کار فروشندگی اجناس عَطّاری را به عهده دارد.
2ـ عَطّار خبیر، که نسبت به اثرات درمانی مفردات و مرکبات دارویی همچنین اثرات جانبی آنها دارای اطلاعات قابل توجه و خبرویت است.
شرایط اعطای مدرک عَطّار خبیر:
برای اخذ مدرک «عَطّار خبیر»، فرد باید قادر باشد خواص درمانی مشهور مفردات و مرکبات دارویی که توسط وی به مشتری فروخته می‌شود را بشناسد و نسبت به عوارض جانبی آنها اطلاعات کافی داشته باشد.
امتیازات مدرک عَطّار خبیر:
فردی که دارای مدرک «عَطّار خبیر» باشد، از امتیازاتی که این کمیسیون تعیین خواهد کرد برخوردار می‌شود.
3) مُدَلِّک
تعریف:
مُدَلِّک، به کسی گفته می‌شود که به امر تدلیک (ماساژ) ـ به روش سنتی یا براساس دانش مکتب طب ایرانی ـ اشتغال داشته باشد.
شرایط اعطای مدرک مُدَلِّکی:
برای اخذ مدرک «مُدَلِّکی»، فرد باید قادر باشد انواع دلک سنتی یا انواع دلک مکتوب در کتب مکتب طب ایرانی را اجراء کند. همچنین آثار درمانی و بهداشتی و موارد کاربرد هر یک را بشناسد. این افراد لازم است دوره‌های آموزشی کوتاه مدت مصوب طب ایرانی را بگذرانند و تحت نظر متخصصان طب سنتی یا خبرگان بدون مدرک تأیید شده به فعالیت بپردازند.
امتیازات مدرک مُدَلِّکی:
فردی که دارای مدرک «مُدَلِّکی» باشد از امتیازات زیر برخوردار می‌شود:
1ـ امکان اشتغال در مطب پزشکان، بیمارستان‌ها و مراکز خدمات درمانی شهری و روستایی
2ـ امکان اخذ تسهیلات بانکی
3ـ امکان آموزشِ افرادِ علاقمند به تدلیک (تحت شرایط و قابلیتهای خاص و آموزش حداقل‌های دانش طب)
4) حَجّام و فَصّاد
حَجّام و فَصّاد، به کسی گفته می‌شود که به امور حجامت و فصد ـ به روش سنتی یا براساس دانش مکتب طب سنتی ایران، اشتغال داشته باشد.
شرایط اعطای مدرک حَجّامی و فَصّادی:
برای اخذ مدرک «حَجّامی و فَصّادی»، فرد باید قادر باشد انواع حجامت و فصد سنتی یا انواع حجامت و فصد مکتوب در کتب مکتب طب ایرانی را اجراء کند. همچنین موارد منع و خواص هر نوع آن را بشناسد. این افراد لازم است دوره‌های آموزشی کوتاه مدت مصوب دفتر طب ایرانی را بگذرانند و تحت نظر متخصصان طب سنتی یا خبرگان بدون مدرک تأیید شده به فعالیت بپردازند.
امتیازات مدرک حَجّامی و فَصّادی:
فردی که دارای مدرک «حَجّامی و فَصّادی» باشد از امتیازات زیر برخوردار می‌شود:
1ـ امکان اشتغال در مطب پزشکان، بیمارستان‌ها و مراکز خدمات درمانی شهری و روستایی
2ـ امکان اخذ تسهیلات بانکی
5) مُزَیِّن
مُزَیِّن، به کسی گفته می‌شود که به امور پوست و مو و زیبایی بدن ـ به روش سنتی یا براساس دانش مکتب طب ایرانی ـ اشتغال داشته باشد.
شرایط اعطای مدرک مُزَیِّنی:
برای اخذ مدرک « مُزَیِّنی»، فرد باید قادر باشد انواع روش‌های بهبود پوست و مو در راستای بهداشت و زیبایی با روش‌های سنتی یا براساس دانش مکتوب در کتب مکتب طب ایرانی را اجراء کند. همچنین موارد منع استفاده از این روش‌ها را بشناسد. این افراد لازم است دوره‌های آموزشی کوتاه مدت مصوب دفتر طب سنتی را بگذرانند و تحت نظر متخصصان طب سنتی یا خبرگان بدون مدرک تأیید شده به فعالیت بپردازند .
امتیازات مدرک مُزَیِّنی:
فردی که دارای مدرک «مُزَیِّنی» باشد، از امتیازات زیر برخوردار می‌شود:
1ـ امکان اشتغال در مطب پزشکان، بیمارستان‌ها و مراکز خدمات درمانی شهری و روستایی
2ـ امکان اخذ تسهیلات بانکی
3ـ امکان آموزشِ افرادِ علاقمند (تحت شرایط و قابلیتهای خاص و آموزش حداقل‌های دانش طب)
6) مُجبِّر
تعریف:
مُجبِر، به کسی گفته می‌شود که به امر شکسته‌بندی ـ به روش سنتی یا براساس دانش مکتب طب سنتی ایران، اشتغال داشته باشد.
شرایط اعطای مدرک مُجبِری:
برای اخذ مدرک «مُجبِری»، فرد باید قادر باشد انواع کارهای شکسته‌بندی ـ به روش سنتی یا براساس دانش مکتب طب ایرانی ـ را اجراء کند. همچنین موارد منع استفاده از این روش‌ها و نحوه و موارد ارجاع بیماران به مراکز تخصصی را بشناسد. این افراد لازم است دوره‌های آموزشی کوتاه‌مدت مصوب دفتر طب سنتی را بگذارنند و تحت نظر متخصصان طب‌سنتی یا خبرگان بدون مدرک تأیید شده به فعالیت بپردازند.
امتیازات مدرک مُجبِری:
فردی که دارای مدرک « مُجبِری » باشد، از امتیازات زیر برخوردار می‌شود:
1ـ امکان اشتغال در مطب پزشکان، بیمارستان‌ها و مراکز خدمات درمانی شهری و روستایی
2ـ امکان اخذ تسهیلات بانکی
3ـ امکان آموزشِ افرادِ علاقمند به شکسته‌بندی (تحت شرایط و قابلیتهای خاص و آموزش حداقل‌های دانش طب)
7) درمانگر محلی
تعریف:
درمانگر محلی، به کسی گفته می‌شود که با استفاده از روش‌های درمانی منتج از آموزش سینه به سینه اساتید محلی به امر درمان اشتغال داشته و نزد مردم محل یا منطقه‌ای که در آن سکونت دارد، عمدتاً در مناطق مرزی یا دورافتاده یا روستایی، به این امر اشتهار یافته باشد.
شرایط اعطای مدرک درمانگر محلی:
برای اخذ مدرک «درمانگر محلی»، فرد باید قادر باشد صحت توانمندی خود را در موارد ادعایی به شورای بررسی خبرگانِ بدون مدرک به اثبات رساند. این افراد لازم است دوره‌های آموزشی کوتاه مدت مصوب دفتر طب سنتی را بگذرانند و تحت نظر متخصصان طب سنتی یا خبرگان بدون مدرک تأیید شده به فعالیت بپردازند.
امتیازات مدرک درمانگر محلی:
فردی که دارای مدرک « درمانگر محلی » از کمیسیون خبرگانِ بدون مدرک باشد، از امتیازات زیر برخوردار می‌شود:
1ـ امکان اشتغال مستقل در محل مربوطه
2ـ امکان اشتغال در مطب پزشکان، بیمارستان‌ها و مراکز خدمات درمانی شهری و روستایی
3ـ امکان اخذ تسهیلات بانکی
4ـ امکان آموزشِ افرادِ علاقمند (تحت شرایط و قابلیتهای خاص و آموزش حداقل‌های دانش طب)
8) تول‌گیر
تعریف:
تول‌گیر، به کسی گفته می‌شود که با استفاده از روش‌های درمانی منتج از آموزش سینه به سینه اساتید محلی به امر «تول‌گیری» اشتغال داشته و نزد مردم محل یا منطقه‌ای که در آن سکونت دارد به این امر اشتهار یافته باشد.
شرایط اعطای مدرک تول‌گیری:
برای اخذ مدرک «تول‌گیری»، فرد باید قادر باشد صحت توانمندی خود را در موارد ادعایی به شورای بررسی خبرگانِ بدون مدرک به اثبات رساند. این افراد لازم است دوره‌های آموزشی کوتاه مدت مصوب دفتر طب سنتی را بگذرانند و تحت نظر متخصصان طب سنتی یا خبرگان بدون مدرک تأیید شده به فعالیت بپردازند.
امتیازات مدرک تول‌گیری:
فردی که دارای مدرک «تول‌گیری» از کمیسیون خبرگانِ بدون مدرک باشد، از امتیازات زیر برخوردار می‌شود:
1ـ امکان اشتغال مستقل در محل مربوطه
2ـ امکان اشتغال در مطب پزشکان، بیمارستان‌ها و مراکز خدمات درمانی شهری و روستایی
3ـ امکان اخذ تسهیلات بانکی
4ـ امکان آموزشِ افرادِ علاقمند (تحت شرایط و قابلیتهای خاص و آموزش حداقل‌های دانش طب)
9) کَهَنگ‌گیر
تعریف:
کَهَنگ‌گیر، به کسی گفته می‌شود که با استفاده از روش‌های درمانی منتج از آموزش سینه به سینه اساتید محلی به امر «کَهَنگ‌گیری» اشتغال داشته و نزد مردم محل یا منطقه‌ای که در آن سکونت دارد به این امر اشتهار یافته باشد.
شرایط اعطای مدرک کَهَنگ‌گیری:
برای اخذ مدرک «کَهَنگ‌گیری»، فرد باید قادر باشد صحت توانمندی خود را در موارد ادعایی به شورای بررسی خبرگانِ بدون مدرک به اثبات رساند. این افراد لازم است دوره‌های آموزشی کوتاه مدت مصوب دفتر طب سنتی را بگذرانند و تحت نظر متخصصان طب سنتی یا خبرگان بدون مدرک تأیید شده به فعالیت بپردازند.
امتیازات مدرک کَهَنگ‌گیری:
فردی که دارای مدرک «کَهَنگ‌گیری» باشد، از امتیازات زیر برخوردار می‌شود:
1ـ امکان اشتغال مستقل در محل مربوطه
2ـ امکان اشتغال در مطب پزشکان، بیمارستان‌ها و مراکز خدمات درمانی شهری و روستایی
3ـ امکان اخذ تسهیلات بانکی
4ـ امکان آموزشِ افرادِ علاقمند (تحت شرایط و قابلیتهای خاص و آموزش حداقل‌های دانش طب)
10) ناف‌گیر
تعریف:
ناف‌گیر، به کسی گفته می‌شود که با استفاده از روش‌های درمانی منتج از آموزش سینه به سینه اساتید محلی به امر « ناف‌گیری» اشتغال داشته و نزد مردم محل یا منطقه‌ای که در آن سکونت دارد به این امر اشتهار یافته باشد.
شرایط اعطای مدرک ناف‌گیری:
برای اخذ مدرک « ناف‌گیری»، فرد باید قادر باشد صحت توانمندی خود را در موارد ادعایی به اساتید کمیسیون خبرگانِ بدون مدرک به اثبات رساند. این افراد لازم است دوره‌های آموزشی کوتاه مدت مصوب دفتر طب سنتی را بگذرانند و تحت نظر متخصصان طب سنتی یا خبرگان بدون مدرک تأیید شده به فعالیت بپردازند.
امتیازات مدرک ناف‌گیری:
فردی که دارای مدرک «ناف‌گیری» باشد، از امتیازات زیر برخوردار می‌شود:
1ـ امکان اشتغال مستقل در محل مربوطه
2ـ امکان اشتغال در مطب پزشکان، بیمارستان‌ها و مراکز خدمات درمانی شهری و روستایی
3ـ امکان اخذ تسهیلات بانکی
4ـ امکان آموزشِ افرادِ علاقمند (تحت شرایط و قابلیتهای خاص و آموزش حداقل‌های دانش طب)
11) طبیب ایرانی (کارشناس طب سنتی)
تعریف:
طبیب ایرانی، به کسی گفته می‌شود پس از فارغ‌التحصیلی در رشته پزشکی براساس ضوابط و پس از قبولی در امتحان ورودی دوره پزشکی سنتی را گذرانده باشد.
تعریف: طبیب ایرانی، به کسی گفته می‌شود که با استفاده از روش‌های درمانی منتج از دانش مکتب طب ایرانی به امر طبابت اشتغال داشته باشد.
شرایط اعطای مدرک طبابت:
برای اخذ مدرک «طبابت»، فرد باید یا امتحان جامع مکتب طب ایرانی را که توسط دفتر طب سنتی ایران و سازمان سنجش وزارت بهداشت برگزار می‌شود با موفقیت بگذراند یا در مصاحبة علمی شورای بررسی خبرگانِ بدون مدرک تأیید شود.
بدیهی است طبیبان هم‌ردیف متخصصان فارغ‌التحصیل نیستند و به عنوان کارشناس طب سنتی (و نه متخصص) مشغول به کار خواهد شد. این طبیبان چنانچه دارای شماره نظام پزشکی باشند یعنی پزشک نیز باشند یا فارغ‌التحصیل رشته‌های مشابه از کشورهای دیگر باشند طبق ضوابط نظام پزشکی و دفتر طب سنتی کشور به فعالیت خود ادامه خواهنـد داد و چنانچه پزشک نباشند با نظر شورای بررسی خبرگان بدون مدرک بعـنوان طبیب یا خبـره بدون مدرک با قبول مسـئولیت قانونی و شرعی به فعالیت خواهند پرداخت که البته مشمول تبصره 10 که قبلاً ذکر شد نیز خواهند بود. ممکن است غیرپزشکان خبره نیاز به شرکت در دوره‌های آموزشی کوتاه مدت مصوب دفتر طب سنتی نیز داشته باشند .
12) خبرگان بدون مدرک:
برای اخذ مدرک، فرد باید یا امتحان جامع مکتب طب ایرانی را که توسط دفتر طب سنتی ایران و سازمان سنجش وزارت بهداشت برگزار می‌شود را با موفقیت بگذراند یا مدرک وی توسط شورای بررسی خبرگان بدون مدرک تأیید شود. بدیهی است این افراد هم‌ردیف متخصصان فارغ‌التحصیل نیستند و به عنوان کارشناس طب سنتی (و نه متخصص ) مشغول به کار خواهد شد. این افراد یا فارغ‌التحصیل رشته‌های مشابه از کشورهای دیگر باشند طبق ضوابط نظام پزشکی و معاونت طب سنتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با قبول مسئولیت قانونی و شرعی به فعالیت خواهند پرداخت.
آیین‌نامه ارزشیابی صلاحیت علمی خبرگان بدون مدرک دانشگاهی
در زمینه طب سنتی ایران
با استناد به مصوبه جلسه 503 مورخ 5/6/1381 شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در جلسه 503 مورخ 5/6/1381 و الگوگیری از پیشنهاد وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (نامه شماره 626/15 مورخ 29/2/1380) ضوابط کلی ارزشیابی صلاحیت علمی خبرگان بدون مدرک دانشگاهی در زمینه طب سنتی ایران را به این شرح تصویب کرد:
1ـ دبیرخانه مرکز ارزشیابی صلاحیت علمی خبرگان بدون مدرک دانشگاهی در زمینه طب سنتی ایران در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تأیید می‌گردد.
2ـ دبیر شورای‌عالی طب سنتی ایران (معاونت طب سنتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی) عهده‌دار مسئولیت اجرائی این دبیرخانه است.
3ـ محققان و درمانگران هر کدام از رشته‌های طب سنتی ایران (مکتب طب سنتی ایران)، یا طب عامیانه (مردمی)، یا طب مکمل و یا کسانی که براساس آموزه‌های دینی و اسلامی به امر طبابت اشتغال ورزیده‌اند، امّا فاقد مدرک دانشگاهی هستند و حسب مطالعه و تجربه در میان اهل فن به عنوان صاحب‌نظر شهرت داشته و یا صاحب آثار، تحقیقات و تألیفاتی باشند می‌توانند طبق شرایط و مقررات مندرج در دستورالعمل بررسی صلاحیت علمی خبرگان بدون مدرک در سطح یکی از مراتب 1 و 2 (مربی یا استادیاری) وابسته دانشگاهی برای همکاری جهت تدریس یا عضویت در هیأت علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی انتخاب گردند و یا در محدوده‌ای که تعریف خواهد شد به امور پزشکی متناسب بپردازند.
4ـ دستورالعمل امتحانی و نحوة بررسی صلاحیت علمی خبرگان بدون مدرک دانشگاهی و نحوه همکاری و استخدام ایشان در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی که توسط معاونت طب سنتی تهیه و به تأیید شورای‌عالی طب سنتی رسیده و به معاونت آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ابلاغ می‌گردد (پیش‌نویس مربوطه در ادامه آمده است).
5 ـ برای اجرای دستورالعمل موضوع بند 2، «کمیسیون تعیین صلاحیت علمی خبرگان بدون مدرک دانشگاهی» شامل معاون طب سنتی معاون درمان وزارت متبوع، معاون آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، معاون پژوهشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، رئیس (یا یکی از رؤسای) دانشکده طب سنتی دانشگاه علوم ‌پزشکی تهران (یا سایر دانشگاه‌ها)، و پنج نفر از صاحب‌نظران و متخصصان طب و داروسازی سنتی به انتخاب شورای‌عالی طب سنتی ایران تشکیل می‌شود.
تبصره‌ها:
مواردی که لازم است در دبیرخانه مدنظر قرار گیرد:
1. برخورداری از صلاحیت عمومی، اخلاقی و علمی حسب نظر کمیته مذکور
2. ارایة سوابق مستند از فعالیت در حوزه مورد ادعای فرد
3. عدم سوء پیشینة کیفری خصوصاً عدم محکومیت (قطعی) درخصوص ارتکاب جرایم پزشکی یا آسیب درمانی به بیماران در مراجع قانونی و قضایی
4. داشتن آثار منتشرشده علمی و تحقیقی در رشته تخصصی مربوطه که مورد تأیید کمیته مورد اشاره قرارگیرد.
5. تألیف یک رساله علمی در رشته تخصصی خود و قبولی در مصاحبه علمی مورد نیاز
6. ارایة شواهد بالینی یا مقالات تخصصی یا مستندات قابل قبول برای شورا درخصوص اثربخشی شیوة درمانی یا داروهای مورد استفاده
7. این آیین‌نامه شامل کسانی که دارای حداقل مدرک پزشکی یا داروسازی عمومی هستند نمی‌شود چرا که ایشان می‌توانند از مجاری قانونی کشور به ادامة تحصیل و اخذ مدرک لازم بپردازند.
8. مجوز طبابت یا انجام فعالیت پزشکی در حوزة مصوب شده و اعلام شده (شامل تعریف بیماری‌ها، نوع مداخلات و تعیین تعرفه خدمات) از سوی کمیته برای یکسال خواهد بود و لازم است برای تمدید آن، گزارش عملکرد فعالیت یکسالة فرد به دبیر کمیته تحویل شود. بعد از سه سال اخذ تأییدیه، امکان صدور پروانه فعالیت پنج ساله بلامانع خواهد بود.
9. کسانی که پزشک نیستند ملزم هستند به لحاظ رعایت حقوق بیماران و اصول اخلاق پزشکی، دقّت در تشخیص افتراقی بیماری‌های خطرناک و ارجاع موارد ضروری به‌متخصص‌های رایج علم پزشکی، رعایت اصول تغییر در داروهای مصرفی یا توجه به‌تداخلات دارویی و ... از همراهی دایم یک پزشک عمومی برخوردار باشند. پزشک مورد نظر باید به کمیته معرفی شود و بدیهی است تمامی نسخه‌های صادر شده باید ممهور به‌پزشک مذکور باشد و ایشان نیز در مسئولیت قانونی مربوط به حقوق بیماران شریک و پاسخگو خواهند بود.
10. این افراد می‌توانند دانش و تجربیات خود را به پزشکان و دستیاران دکترای تخصصی طب و داروسازی سنتی آموزش دهند امّا نمی‌توانند به افراد غیرپزشکی که براساس قوانین وزارت بهداشت مجاز به دخالت در امور پزشکی نیستند آموزش دهند. به‌عبارت دیگر به جز کسانی که شرایط مورد نظر در این آیین‌نامه را احراز خواهند کرد در آینده سایر افراد نمی‌توانند جز از مجاری قانونی و مرسوم به فعالیت پزشکی بپردازند مگر آنکه حائز شرایط شرکت در دوره‌های دکترای پژوهشی ( PhD by research) باشند که آن هم مقررات خاص خود را دارد و مجوز دخالت در امور پزشکی و درمانی نیست.
11. سایر مدارک و عناوینی که توسط کمیته به نخبگان بدون مدرک اعطا خواهد شد شامل موارد زیر است که حسب مورد و تأیید کمیته رسماً اعلام خواهند شد و امتیازات هر کدام نیز تعریف و ابلاغ خواهند شد:
6. جایگاه طب سنتی ایرانی در گردشگری سلامت
مقدمه
براساس تعریف سازمان جهانی جهانگردی (UN- WTO) یکی از اهدافی که می‌تواند انگیزه مسافرت را در گردشگر ایجاد نماید، مسافرت به منظور سلامتی است. گردشگری سلامت، نوعی از گردشگری است که با هدف حفظ، بهبود و یا حصول مجدد سلامت جسمی یا ذهنی فرد در مدت زمانی بیش از 24 ساعت و کمتر از یک سال صورت می‌گیرد. از دهه 1990 گردشگری سلامت در سطح دنیا به دلایل متعددی همچون جهانی شدن و آزادسازی تجارت در حوزه خدمات سلامت، توجه دولتها به احیاء و معرفی مکاتب طبی بومی خود به سایر کشورها، تغییرات نرخ ارز در اقتصاد جهانی (که منجر به مطلوبیت کشورهای آسیایی به عنوان مقصد گردشگری سلامت گردید)، بحران مالی در آسیا (که زمینه‌ساز توجه دولتهای آسیایی به ایجاد و تقویت منابع جدید درآمد شد)، و ... رشد و پیشرفتی روزافزون یافت.
گردشگری سلامت در ایران
علاوه بر تمام توانمندیهای چشمگیر ایران در حوزه علوم‌پزشکی مدرن، احیاء طب سنتی ایران با قدمتی به درازای تاریخ پزشکی جهان در دانشگاههای علوم‌پزشکی کشور و ارائه روشهای پیشگیری و درمانی براساس تعالیم این مکتب ارزشمند طبی، ظرفیتهای ویژه‌ای را در کشور ایجاد نموده است.
همچنین وجود آبهای گرم معدنی با خواص درمانی متنوع در نقاط مختلف کشور، وجود سواحل حاوی لجنهای درمانی، مناطق کوهستانی با هوای پاک، طبیعت بکر با چشم‌اندازهای زیبا و نیز اماکن فرهنگی و تاریخی و تنوع آب و هوایی در نقاط مختلف ایران باعث شده تا این کشور به مقصدی مناسب جهت گردشگری با اهداف درمانی تبدیل شود.
با عنایت به راه‌اندازی رسمی دفتر گردشگری سلامت در دانشگاه‌ علوم‌پزشکی تهران به عنوان دانشگاه مادر و بزرگترین دانشگاه علوم‌پزشکی سراسر کشور و از سویی دیگر احیای مکتب غنی طب ایرانی در نظام سلامت کشور، دستیابی ایران به موقعیت مطلوب در زمینه توریسم درمانی در عرصه بین‌المللی براساس سند چشم‌انداز 20 ساله و قانون برنامه‌های چهارم و پنجم توسعه کشور تا حدّ تبدیل جمهوری اسلامی ایران به قطب مهم گردشگری سلامت در منطقه، بسیار دست یافتنی و قابل انتظار می‌نماید.
طبیعت درمانی و طب سنتی توأم در ایران
یکی از شاخه‌های گردشگری سلامت، طبیعت درمانی است که بر ویژگی‌های آب و هوایی و طبیعی مناطق مختلف تکیه دارد و پتانسیل‌های آن در ایران نیز بسیار دیده می‌شود. استفاده از اثرات شفابخش چشمه‌های آب‌گرم برای درمان بیماری‌ها در پزشکی نوین و نیز انواع طب مکمّل از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده و در موارد متعددی توصیه می‌شود. به همین دلیل در سراسر جهان مناطقی که دارای چشمه‌های آب‌گرم حاوی املاح مفید هستند، از جمله جاذبه‌های گردشگری محسوب می‌شوند. در ایران نیز شمار، کیفیت و پـراکنش بیش از 450 چـشمة آب‌گـرم موجود در سـطح کـشور به گونه‌ای است که می‌تواند طبیعت درمانی با استفاده از اثرات درمانی چشمه‌های آب‌گرم را به عنوان یکی از مهمترین ابزار و جاذبه‌های گردشگری کشور معرفی نماید. بیشتر چشمه‌های آب‌گرم ایران در دامنه‌های رشته کوه البرز قرار دارد. با این وجود تعداد و کثرت چشمه‌های آب‌گرم در دیگر نقاط کشور نیز جالب توجه است.
در ایران به جز چشمه‌های آب‌گرم موجود، برخی دیگر از انواع طبیعت درمانی از جمله لجن درمانی نیز در مناطقی همچون دریاچه ارومیه و دامنه‌های کوه تفتان در بلوچستان رواج دارد.
یکی دیگر از شاخه‌های مرسوم در طبیعت درمانی، بهره‌مندی از مناطق ییلاقی به‌عنوان نقاهتگاه است که در ایران نیز از گذشته دور تاکنون معمول بوده است. برخی از این نقاهتگاه‌ها همچون کلاردشت و جواهرده (در مازندران)، دیلمان (در گیلان)، شاندیز (در مشهد) و سردشت از شهرت ملی (و مناطقی همچون کلاردشت و شاندیز از شهرت بین‌المللی) برخوردارند و لذا زمینه مناسبی را جهت ایجاد شهر سلامت ـ بر مبنای اصول حفظ‌الصحه در طب ایرانی ـ و متعاقب آن جلب گردشگران خارجی فراهم آورده‌اند.
7.دارو در مکتب طب سنتی ایران
معرفی:
داروهای مکتب طب سنتی ایرانی شامل فرآورده‌هایی است که در منابع معتبر مربوط به این مکتب طبی ذکر گردیده و با رعایت اصولی ویژه از گیاهان دارویی و در برخی موارد مفردات جانوری و یا معدنی ساخته شده‌اند.
داروسازی در مکتب طب سنتی تا حدود زیادی مبتنی بر دسته‌بندی افراد با توجه به مزاج‌ها و وضعیت کمّی و کیفی اخلاط ایشان می‌باشد و ملاحظه‌ کردن شرایطی چون شدت و زمان بیماری، جنسیت، سن، توده بدنی، قوای جسمی و روحی، شرایط محیطی، شغل و حتی عادات فردی، تهیه دارو و تنظیم دوز و فواصل مصرف آن را مبتنی بر تشخیص دقیق از جانب پزشک و همکاری متقابل او با داروساز متبحر امکان‌پذیر می‌نماید.
توجه به این موضوع حائز اهمیت است که در این مکتب طبی، اولویت بر حفظ سلامتی و پیشگیری از بیماری‌ها با رعایت اصول و تدابیری ویژه است (مانند مراعات‌های زیست‌محیطی، تغذیه‌ای، روحی‌ ـ روانی، فعالیت‌های جسمانی و ...) تا فرد در محدوده مزاج سلامت باقی بماند.
ترتیب اولویت درمانی در صورت خروج از مزاج صحی، درمان با غذاهای دارویی، داروهای مفرده، داروهای ترکیبی ساده‌تر و نهایتاً داروهای مرکب با قدرت اثر بیشتر است.
در تهیه داروها، علاوه بر نیاز به فراگیری قوانین ساخت و تدابیر مراحل مختلف فرمولاسیون، شناخت و انتخاب مفردات دارویی مطمئن و با کیفیت هم، از امور ضروری محسوب می‌گردد.
امروزه اندیشه کم‌عارضه‌تر بودن داروهای طب سنتی و وسعت کاربردهای مؤثر آن نیز با افزایش سطح آگاهی‌ها و ارتباط متقابل علوم کاربردی و پیشرفته، راهکارهایی برای اثبات مدعا یافته است.
اولویت‌های علم و فناوری در حیطه داروسازی مکتب طب سنتی ایران:
1ـ مطالعه و بررسی بوم‌شناسی و اقتصاد مفردات مکتب طب سنتی ایران نظیر گیاهان دارویی ایران در وضعیت موجود در جهت افزایش پتانسیل برنامه‌ریزی جامع در این حوزه در تعامل با وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی و بازرگانی
به عنوان مثال به دلیل استفاده از روش‌ها، منابع و داروهای طب سنتی ایران در شبه‌جزیره هند، بخشی از نیاز مفردات گیاهی این کشور مانند عناب، گل‌محمدی، آویشن و رازیانه به صورت نامشخص و نامنظم از بازار گیاهان دارویی ایران تأمین می‌شود.
2ـ نیازسنجی اولویت کاشت، فرآوری و بسته‌بندی گیاهان دارویی با توجه به‌نیازهای فرمولاسیون داروهای طبیعی و مکتب طب ایرانی و تعامل با وزارت جهاد کشاورزی در جهت اشتغال‌زایی در این حوزه با اولویت کشاورزی ارگانیک و مدرن و حفظ شرایط بهینه کیفیتی و توسعه و گسترش آن در تنوع اقلیمی سراسر کشور. قابل ذکر است که به دلیل اهمیت تکرارپذیری در روند تولید و نیز توجه کنونی بازارهای جهانی برای خرید مفردات شناسنامه‌دار با شرایط تهیه و حفظ کیفیت مشخص، قوانینی در این مورد از جانب کشورهای مختلف و سازمانهای معتبری چون سازمان جهانی بهداشت و سازمان بین‌المللی غذا تنظیم گشته که موجب تسهیل و رونق بیشتر صادرات محصولات با این ویژگیها می‌شود.
3ـ ارائه الگوهای حفظ سلامتی و پیشگیری از بیماری با غذا داروها و آشامیدنی‌های متنوع معرفی شده در مکتب طب ایرانی که این امر منجر به کاهش مصرف بی‌رویه داروهای صناعی و صرفه‌جویی در هزینه‌های درمانی خواهد شد و در عین حال موجب فراهم‌نمودن بستر تولید محصولات غذایی بومی خواهد شد.
4ـ مطالعات و تدوین ضوابط در جهت استانداردنمودن و تجاری‌سازی فرمولاسیونهای مؤثر مکتب طب ایرانی (غذا، دارو، آرایشی ـ بهداشتی) و اعتباربخشی آن در نظام سلامت و نیز تهیه و تدوین استانداردهای نوین مورد نیاز دانش داروسازی مکتب طب ایرانی با توجه به دوزاژ، نحوه اثر و تدابیر لازم در مراحل مختلف فرمولاسیون.
تولید، توزیع و عرضه فرآورده‌های دارویی مکتب طب سنتی ایران:
تولید داروها:
در حال حاضر پرسشنامه تقاضای ساخت فرآورده‌های دارویی مکتب طب سنتی ایران موجود بوده و براساس آن مجوز تهیه اینگونه فرآورده‌ها با تأیید شورای بررسی و تدوین داروهای طبیعی ایران و با اخذ تأییدیه از کمیسیون قانونی ساخت و ورود سازمان غذا و دارو صادر می‌شود. (ضوابط و آیین‌نامه‌های موجود در پیوست ارائه شده است).
قابل ذکر است که هم اکنون دهها دارو با طی این مراحل مجوز تولید گرفته و توزیع و عرضه نیز می‌شوند.
دیگر موارد مورد توجه در این بخش عبارتند از:
• طراحی و اجرای دستگاه‌های خاص و ویژه تهیه داروهای سنتی ایران به صورت صنعتی نظیر دستگاه حب‌زن، سفوف‌ساز، عصاره و عرق‌گیری خاص و .... در صورت نیاز.
• انجام کارآزمایی‌های بالینی در مورد داروهای ساخته شده بر مبنای اصول مکتب طب سنتی ایران که این امر منجر به ایجاد اعتبار و پذیرش بهتر مکتب طب ایران نزد پزشکی نوین می‌شود.
از آنجا که تهیه این فرآورده‌ها با تولید دانش فنی صورت می‌گیرد، اکثر این فرآورده‌ها اختصاص به طب ایرانی دارند و دارای مشابه خارجی نیستند پیش‌بینی می‌شود از امکان بالای صادرات برخوردار باشند.
عرضه داروها:
داروهای مکتب طب سنتی ایران علاوه بر واحد داروخانه سلامتکده‌های طب سنتی وابسته به دانشگاههای علوم‌پزشکی سراسر کشور با ایجاد شرایط حضور بخش خصوصی براساس ضوابط و آیین‌نامه‌های تنظیم شده عرضه می‌گردد.
در حال حاضر آیین‌نامه تأسیس داروخانه‌های طبیعی تدوین شده و در مرحله ابلاغ در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است.
تدوین دارونامه‌ها:
1. تدوین دارونامه داروهای عرضه شده در مکتب طب سنتی ایران براساس تفاهم‌نامه‌ای مابین سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دانشکده طب سنتی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران در دست انجام است تا علاوه بر معرفی دارو و ترکیبات آن، موارد مصرف، نحوه تجویز، شیوه اثر، موارد منع مصرف، عوارض جانبی، تداخلات دارویی و سایر نکات قابل توجه مشخص گردد و پزشک با اطلاعات کاملتری نسبت به تجویز دارو اقدام نماید.
انجام مراحل استانداردسازی مواد اولیه فرمولاسیون‌ها، تعیین شاخص استاندارد در مورد هر کدام از مفردات و نیز داروهای مرکب، روش تعیین ناخالصی‌ها و تقلبات احتمالی در مورد هر کدام، ارایه روش‌های آنالیز فیزیکوشیمیایی (نظیر تعیین میزان خاکستر تام، خاکستر نامحلول در اسید، تعیین pH و ....) این بخش برای بسیاری از مفردات برای اولین بار در جهان صورت می‌گیرد.
مطالعه کتب مرجع سنتی ایران و جمع‌آوری و استخراج و دسته‌بندی فرمولاسیون‌های مرکبه که بیشترین تواتر را در کتابهای مرجع سنتی داشته‌اند و صلاحیت ساخت بیشترین با توجه به اجزای مفرده فرمولاسیون‌ها، کارآیی محصول نهایی و ... دارند نیز در این بخش صورت می‌گیرد.
بررسی منابع و روش تهیه مواد اولیه (گیاهی، حیوانی و معدنی) مورد نیاز برای تهیه فرمولاسیون‌های مرکبه از منابع مختلف و استانداردسازی هر کدام از آنها بر مبنای محل اصلی مورد تهیه. مثلاً گونه گیاه صبر زرد مورد استفاده در ساخت دارو در طب ایرانی با گونه مصرفی رایج در زمان کنونی متفاوت است.
این بخش برای بسیاری از مفردات برای اولین بار در جهان صورت می‌گیرد.
2 . تدوین دارونامه گیاهان دارویی بومی ایران در جهت تسریع روند تولید فرآورده‌های دارویی مکتب طب ایرانی که براساس تفاهم‌نامه مابین معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و شورای بررسی و تدوین داروهای طبیعی ایران در حال انجام است.
3. دارونامه داروهای طبیعی کشور
این دارونامه شامل تک‌نگارهای حاوی داروهای طبیعی موجود در بازار دارویی کشور است.
اولویت‌های ارزان‌سازی خدمات دارویی مکتب طب ایرانی:
1ـ پوشش بیمه‌ای این داروها همزمان با تولید و توزیع و عرضه فرآورده‌های دارویی استاندارد مورد وثوق مردم و جامعه پزشکی که در مرحله اول 56 مورد دارو در زمستان 1390 مشمول پوشش بیمه قرارگرفت.
2ـ حمایت از تولید در بخش‌های مختلف آن از جمله کشاورزی و صنعت
3ـ تهیه و تدوین آیین‌نامه و ضوابط مورد نیاز برای تولید، توزیع و عرضه این داروها
4ـ فرهنگ‌سازی
سیاست ارتقای خدمات صنف عطاری:
حمایت و بهینه‌سازی فعالیت عطاری‌ها در سطح کشور به منظور امکان ارائه خدمات مطلوب با نظارت معاونت غذا داروی دانشگاههای علوم‌پزشکی کشور.
بدیهی است سیاست تولید و توزیع گیاهان دارویی استاندارد و شناسنامه‌دار با بسته‌بندی مناسب در کنار عرضه سایر مفردات با کیفیت و نیز برگزاری دوره‌های آموزشی مناسب برای عطاران منجر به رضایتمندی بیشتری خواهد گردید.

اقدامات اولیه
اقدامات اولیه:
1. تشکیل جلسات کارگروه مصوّب هیأت دولت با مسؤولیت رییس جمهور محترم (عطف به پیشنهاد ریاست جمهوری و تصویب هیأت‌وزیران در تاریخ 22 فروردین 1391 در چارچوب مفاد اصل 127 قانون اساسی و با رعایت ماده 19 آیین‌نامه داخلی، در راستای احیاء توسعه نظام طب سنتی و استفاده از ظرفیت‌های آن در حوزه سلامت که در غیاب ایشان، معاون اول محترم با حضور وزیران بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، تعاون، کار و رفاه اجتماعی، جهاد کشاورزی، صنعت، معدن و تجارت، معاون علمی و فناوری رییس‌جمهور، دستیار ویژه رییس‌جمهور و هفت نفر از متخصصان و دست‌اندرکاران طب سنـتی با انتـخاب رییـس جمـهور به عنوان نماینـدگان ویـژه ریـیس جمهور تشکیل می‌شود).
2. تصویب و ابلاغ نظام‌نامة نهضت توسعه مکتب طب سنتی ایران
3. تخصیص ردیف بودجه مستقل در بودجة کل کشور برای توسعه زیرساختها و مراکز آموزشی و پژوهشی و درمانی طب سنتی ایران با هماهنگی معاونت راهبردی و توسعة منابع انسانی ریاست محترم جمهوری
4. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به انجام موارد ذیل مکلف و مؤظف شود؛
1. 4. تخصیص بخشی از بودجة سلامت کشور به امر توسعه و تعمیق طب سنتی ایران
2. 4. تشکیل سازمان طب سنتی ایران در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و تصویب ساختار آن توسط معاونت راهبردی ریاست جمهوری
3. 4. تشکیل شورای عالی سیاست‌گذاری طب سنتی ایران متشکل از وزیر و معاونان و مسؤولین مربوطه
4. 4. تشکیل حکمت‌سرای طب ایرانی وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در قالب پژوهشگاه جامع احیای مکتب طب سنتی ایران (شرح وظایف آن در نظام‌نامه آمده است).
5. 4. ابلاغ منشور احیاء کاربرد طب سنتی ایران به دانشگاه‌های علوم‌پزشکی کشور
6. 4. تسریع و تسهیل در جذب دانش‌آموختگان طب و داروسازی سنتی توسط دانشگاه‌های علوم پزشکی؛ تخصیص سهمیه در فراخوان جذب هیأت علمی دانشگاه‌ها؛ و اختصاص بورس هیأت علمی به دانشجویان طب و داروسازی سنتی در تمام دانشگاه‌های علوم‌پزشکی تیپ یک و دو
7. 4. ارتقای اداره گیاهان دارویی و طبیعی در سازمان غذا و دارو به مدیریت کل و فراهم نمودن امکان حمایت قانونی و تسهیل ثبت و تولید داروها و غذا ـ داروهای طب سنتی
8 . 4. گنجاندن خدمات طب ایرانی در طرح بزرگ پزشک خانواده و خانه‌های بهداشت در سراسر کشور
9. 4. اضافه کردن مقطع تخصص بالینی (دستیاری) پزشکی سنتی در کنار Ph.D طب سنتی
10. 4. توسعه مراکز رشد طب و داروسازی سنتی با هدف تأمین نیازهای داخلی و صادرات دارویی
11 . 4. تشکیل مدرسه عالی تربیت مدرس (حکیم) طب سنتی ایران به منظور تأمین استاد برای دانشکده‌های طب سنتی و گروه‌های طب سنتی دانشکده‌های پزشکی
12. 4. تشکیل شورای ارزیابی خبرگان، حکیمان و کارشناسان بدون مدرک در حوزه مکتب طب سنتی ایران
13. 4. تشکیل کمیتة ارزشیابی مدارک تحصیلی و ارزیابی دانشگاه‌های خارج از کشور در حوزة طب سنتی
14. 4. تشکیل گروه طب سنتی ایران در تمام دانشکده‌های پزشکی کشور
15. 4. افزایش تعداد دانشکده‌ها در تمام دانشگاه‌های علوم‌پزشکی کشور در رشته‌های طب و داروسازی سنتی و سایر رشته‌هایی که در آینده به تصویب خواهند رسید.
16. 4. طراحی و راه‌اندازی رشته‌های پشتیبان برای توسعة خدمات طب سنتی ایران و در دسترس قراردادن امکانات و توسعه خدمات مورد نیاز در مقاطع مختلف آموزش عالی کشور اعم از:
12) فلوشیپ‌های تخصصی طب سنتی ایران
13) فرآوری داروهای طبیعی در مقطع دکترای حرفه‌ای
14) پرستاری طب سنتی ایران
15) علوم آزمایشگاهی طب سنتی ایران
16) دلک (مشت و مال طبی: ماساژ) طب سنتی ایران
17) شناسایی و عرضة مفردات طبیعی طب سنتی ایران
18) بهداشت فردی، باروری، خانواده و تنظیم خانواده طب سنتی ایران
19) تاریخ طب سنتی ایران
20) اخلاق طب سنتی ایران
21) تغذیه طب سنتی ایران
22) طب عامیانه سرزمین ایران
23) سایر رشته‌های اشاره شده در نظام‌نامه طب سنتی ایران
17. 4. طراحی و اجرای دوره‌های آموزش مداوم و توسعة آموزش پزشکی برای پزشکان فارغ‌التحصیل و پزشکان خانواده (حضوری و مجازی)
18. 4. تدوین و اجرای واحدهای درسی مکتب طب سنتی ایران در برنامه آموزشی دانشجویان گروه علوم‌پزشکی و پیراپزشکی
19. 4. صدور مجوز و تأسیس حداقل یک دانشگاه طب سنتی ایران در سال جاری
5 . به منظور اجرایی‌شدن بند 18 از ماده یک قانون تشکیلات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مراکز تحقیقاتی طب سنتی دانشگاه‌های علوم‌پزشکی تهران، شهید بهشتی، شیراز، تبریز و مشهد می‌توانند دارای ردیف اعتباری و تشکیلات مستقل باشند. معاونت راهبردی و معاونت توسعه نیروی انسانی اقدام لازم برای تحقّق این بند را به عمل آورند.
6. وزارت رفاه موظف شود سازمان‌های بیمه‌گر را برای همکاری با متخصصان طب سنـتی مکلف نمـاید و برای خـدمات و داروهـای طب سنـتی پوشـش بیمه‌ای ایجاد کنند.
7. وزارتخانه‌های بازرگانی؛ صنعت، معدن و تجارت؛ و جهاد کشاورزی برای موارد ذیل موظف شوند:
1. 7. ساماندهی عطاران و تدوین بسته حمایتی برای بهبود عرضه گیاهان دارویی کشور با همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
2. 7. فراهم نمودن امکان حمایت مالی (تخصیص وام بلندمدت کم‌بهره) و تسهیلات قانونی (معافیت مالیاتی و ...) برای ایجاد و توسعة:
• دهکده‌های سلامتی و مراکز توسعه گردشگری سلامت و جذب توریسم درمانی
• مراکز درمانی سلامت‌نگر و مشاوره اصلاح سبک زندگی
• مراکز درمانی پژوهش محور دانشگاهی و خصوصی
8. معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و دبیرخانة توسعه پژوهش گیاهان دارویی و طب ایرانی برای حمایت مستقیم، مؤثر و گسترده‌تر از شرکت‌های دانش‌بنیان برای توسعه تحقیقات و تولیدات دارویی دانش‌بنیان مکلف شوند.
9. توسعه و تعمیق فرهنگ طب سنتی ایران و اصلاح سبک زندگی با همکاری صدا و سیما، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
10. سامان بخشی به امور طب مکمل

نوع :	2	شماره انتشار :	19875

تاریخ تصویب :	1392/2/28	تاریخ ابلاغ :

دستگاه اجرایی :	وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشكی	موضوع :

URL : https://www.vekalatonline.ir/laws/37476/تصمیم-نمایندگان-ویژه-رییس-جمهور-نسبت-به-ایجاد-معاونت-طب-سنتی-ایرانی-بخش-دوم/